BAI GIANG
ĐAI CƯƠNG LICH STRIÊT HOC
Chương mđâu: KHÁI LUN CHUNG VLCH STRIT HC
1. Khái nimtriết hc
- TthếkVI tcn cho đếnthếkXVIII loài ngườiđã quan nim triết hc
khoa hc ca mi khoa hc, khoa hc đng trên mi khoa hc.
-ThếkXIX, người đu tiên tách triết hcra khi các khoa hc cthkhá
thành công nhưng trên lptrường duy tâm khách quan G.V.F.Heghen.
Người hoàn thành snghipđó C.Mác Ph.Ăngghen.
- Theo quan đim mác-xít, triết hc mt trong nhng hình thái ý thc hi,
khoa hc vnhng bin pháp chung nht, nhng nguyên tc chung nht,
nhng con đường chung nht ca svn đng phát trin cathếgii.
Khái nim triết hc phương Đông hay phương Tây, biến đi theo
lch snhưng bao gicũng bao gm hai yếu t: Mt yếu tnhnthc,
tc shiubiết ca con người vthếgii, sgii thích thếgiihin
thc bng hthng tưduy. Hai yếu tnhn đnh, tc sđánh giá,
nhn xét vmt đo thái đhành đng đi xcacon người đi
vithếgii.
- Vi tưcách mt hình thái ý thc hi, triết hc nhng đcđim
riêng
2. Vn đcơbn catriết hc
Triết hc nghiên cu hàng lot các vn đchung cathếgii, nhưng vn đ
cơbn ca triết hc vn đvmi quan hgia vtcht ýthc
(gia tn ti tưduy, hay gia tnhiên tinh thn).
vn đcơbn ca triết hc bi l, trong thếgii vàn svt, hin
tượng, nhưng chung quy li chúng chphân thành hai loi: hin tượng vt
cht hin tượng ýthc. Mt khác, tphương Đông sang phương
Tây, tcđi đếnhin đi tt ccác trường phái triêt hctrước khi
nghiên cu các vn đchung khác, bao gicũng nghiên cu giiquyết
vn đmi liên hgia vtcht ýthctrước tiên. Vicgii quyết vn
đnày cơsnn tng cho vicgii quyếtnhng vn đkhác ca triết
hc. Nói cách khác vicgiiquyết gii quyết vthếgii quan
phương pháp lun ca triết hc.
Vn đcơbn ca triết hc hai mt. Mtthnhtgiiquyết vthếgii
quan. Tt ccác nhà triết hc đuphitrli câu hi: Gia vtcht
ýthc cái nào trước, cái nào sau, i nào quyết đnh cái nào? Tùy
theo câu trli ca các nhà triết hc, các hc thuyết triết hcđã
chia thành hai trào lưu chính Duy vt Duy tâm.
Các nhà triết hc Duy vtkhng đnh vtcht trước quyết đnh đi vi
ýthc. Ý thc sphn ánh thếgii khách quan o bóc người. Ch
nghĩa duy vt trong tiến trình phát trin tcđi đếnhin điđã trãi
qua nhiu hình thc khác nhau: cđi, tmthường, cơhc, máy móc...
nói chung duy vt siêu hình, duy vtbinchng.
Ngược li, các nhà triết hc Duy tâm likhng đnh ýthc trước
quyết đnh đi vi vtcht. Trong tiến trình phát trin ca mình, ch
nghĩa duy tâm cũng đã trãi qua nhiu hình thc khác nhau: duy cmch
quan, duy lý, nhnguyên, duy thc, duy ngã... nói chung duy tâm ch
quan duy tâm khách quan.
Mtthhai giiquyết vvn đnhnthclun: tt ccác nhà triết hc đu
phitrli u hi: Con người khnăng nhnthcthếgii không? Tùy
theo câu trli ca các nhà triết hc các triết thuyếtđã chia thành hai
phái: Khtri (lun) gm các nhà triết hctrli con người khnăng
nhnthcthếgii. Thông thường h các nhà triết hc duy vt các
nhà triết hc duy tâm chquan. Btkhtri (lun) gm các nhà triết hc
trli con người không khnăng nhnthcthếgii. Thông thường h
các nhà triết hc duy tâm khách quan.
Trên cơsgii quyết vn đcơbn ca triết hc, lch striết hcchra
Triết hc hai ngun gc: Ngun gcnhnthc cachnghĩaduy vt
mi liên hca vi các thành tu ca các khoa hc cth.Ngun gc
hi cachnghĩaduy vt các lc lượng hi, c giai cptiến b,
cách mng trong tng giai đon phát trin ca lch s.Ngun gcnhn
thc cachnghĩaduy m mi liên hca vi các đng siêu nhiên,
hoc tuyt đi hóa mt hay mt syếu tnào đó ca ý thc. Ngun gc
hi cachnghĩaduy tâm thông thường mi liên hca vi các
lc lượng hi, các giai cpphntiến b, giai cpthng trđang trên đà
tan trong tng giai đon phát trin ca lch s.
CHƯƠNG I: ĐI CƯƠNG LCH STRIT HCPHƯƠNG TÂY
1.1. TRIT HCHY LP LA CĐI
Sphát trin ca triết hcLa- Hy-lp cđi được chia thành ba thi k:
-Thi ktin Socrate:TrướcthếkIV tcn vi các trường phái triết hc tiêu biu
Milê, Pitago, Hêraclit, Êlê... Thi knày các nhà triết hc đng thi cũng các nhà
khoa hc tnhiên. Vn đđược các nhà triết hc quan tâm hàng đu vn đ
bnthlun.
-Thi kSocrate: TthếkIV tcn đếnthếkIII tcn, đây thi kccthnh ca triết
hcHy-La, vi các triết gia nitiếng Socrat, Platon, Aristote, Democrite vn đ
hquan tâm trong triết hc ca mình vn đcon người.
-Thi kHy Lp hoá: Đây thi kHy Lp bLa chinh phc vlãnh th, nhưng
La li bHy Lp khut phc bi nhng giá trca nvăn hoá rc rcaHy
Lp cđi. Giai đon này các nhà triết hclãng tránh nhng vn đtrung tâm ca
triết hc, chìm đm vinhng suy tưvđnh mnh, chìm đm trong đi sng
tình cm ham mun... báo hiu cho ssuy tàn ca triết hcHy-La.
Triết hcHy Lp La cđi các đcđim sau: - skết tinh nhng gi tinh tuý
nht ca nhnthc tng hp nhân loi tcng sn nguyên thuđến chiếm hu
l phương Tây, dung cha hu hết các vn đcơbn cathếgii quan,
chưa thoát khitrng thái phôi thai mc mc, nhưng cùng phong phú đa
dng. - Con người vn đtrung tâm ca triết hc, nhưng ch con người
th. Giá trthm đnh con người michchyếu đo đc, giáo tiếp nhn
thc. - Tính duy vt tphát binchng sơkhai mt trong các đcđim ni
tri ca triết hcHy-La cđi.