2/12/2017
GV.ThS.HuỳnhĐỗBảoChâu 1
CHƯƠNG 9
DỰ BÁO
1
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HCM
KHOA HỆ THỐNG THÔNG TIN QUẢN LÝ
KHOA HỌC QUẢN LÝ ỨNG DỤNG
GV. ThS. Huỳnh Đỗ Bảo Châu
Nội dung chính
1.
Các thành phầntrongdựbáo
2.
Phương pháp Chuỗithờigian
3.
Độ chính xác củadựbáo
4.
Phương pháp Hồiquy
2GV. Huỳnh Đỗ Bảo Châu
Giới thiệu
GV. Huỳnh Đỗ Bảo Châu3
Dự báo là dự đoán về những gì sẽ xảy ra trong tương lai
VD: Dự báo thời tiết, dự báo doanh thu, dự báo nhu cầu thị
trường, dự báo tỷ lệ tuyển sinh, …
Các cách dự báo thông thường được nhà quản lý sử
dụng: phán đoán của cá nhân, lấy ý kiến, kinh nghiệm
trong quá khứ
Các phương pháp dự báo bằng mô hình toán họcđược
sử dụng như: phân tích chuỗi thời gian, hồi quy, …
1. Các thành phần trong dựbáo
GV. Huỳnh Đỗ Bảo Châu4
2/12/2017
GV.ThS.HuỳnhĐỗBảoChâu 2
Các thành phần
GV. Huỳnh Đỗ Bảo Châu5
Khảnăng ứng dụng củacácphương pháp dựbáo
phụthuộcvào:
Khung thờigian(time frame) củaquátrìnhdựbáo.
Sựtồntạicủamôhình(existence of patterns).
Sốlượng các biếnliênquan(number of variables) đến
quá trình dựbáo.
Khung thời gian (time frame)
GV. Huỳnh Đỗ Bảo Châu6
Dự báo ngắn hạn (Short-range forecasts):
Diễn ra gần như ngay lập tức trong tương lai,
Thường liên quan đến hoạt động kinh doanh hằng ngày của công ty.
Dự báo không vượt quá 1-2 tháng trong tương lai.
Dự báo trung hạn (Medium-range forecast):
Từ1 hoặc 2 tháng đến 1 năm,
Thường liên quan chặtchẽhơnvớilậpkếhoạch sảnxuấthàngnăm,
phảnánhcácmặthàngtăng giảmvànhucầubảođảmnguồnlựcbổ
sung cho nămsắptới.
Dựbáo dài hạn(Long-rangeforecasts):
Trong khoảng thờigiantừdài hơn1đến2năm.
Thường liên quan đếnkếhoạch sảnphẩmmớichothịtrường thay
đổi, xây dựng cơsởmới, hoặcbảođảm tài chính dài hạn.
Mô hình (patterns)
GV. Huỳnh Đỗ Bảo Châu7
Xu hướng (trend) là mộtchuyểnđộng lâu dài củasản
phẩm, đốitượng đang đượcdựbáo.
Vd: Nhu cầuvềlaptop cho thấyxuhướng tăng lên trong
suốtthậpkỷqua, không có bấtkỳchuyểndịch giảmdài
nào trên thịtrường.
Xu hướng là mô hình đơngiảnnhấtđể phát hiệnhành
vi nhu cầu.
Xem xét xu hướng thường là điểmkhởiđầuchoquá
trình dựbáo.
Mô hình (patterns)
GV. Huỳnh Đỗ Bảo Châu8
Chu kỳ(cycle) là sựdịch chuyểnnhấpnhô,lênxuống,
lặpđilặplạitrongmộtkhoảng thờigiandàicủanhu
cầu(khoảng hơn1năm)
Vd: Nhu cầuvềthiếtbịthểthao mùa đông tăng lên mỗi4
năm, trướcvàsaukhitổchứcThếvậnhộimùađông (4
năm1lần)
2/12/2017
GV.ThS.HuỳnhĐỗBảoChâu 3
Mô hình (patterns)
GV. Huỳnh Đỗ Bảo Châu9
Mô hình theo mùa (seasonal pattern) là sựdịch
chuyểndaođộng nhu cầumàxảyratheođịnh kỳ
(trong ngắnhạn) và lặpđilặplại.
Mô hình này thường có liên quan đếnthờitiết.
Mô hình theo mùa cũng có thểxảyratrêncơsởhàng
ngày hoặchàngtuần
Vd: Nhà hàng thì bậnrộnvàobuổitrưa, Trung tâm mua
sắmthìđông vào cuốituần, Quầnáoấmbánchạyvàocác
tháng cuốinăm, ….
Mô hình (patterns)
GV. Huỳnh Đỗ Bảo Châu10
Các phương pháp dự báo
GV. Huỳnh Đỗ Bảo Châu11
Chuỗithờigianlàmộtkỹthuậtthống kê sửdụng dữ
liệulịch sửđểdựđoán hành vi trong tương lai.
Hồi quy (Regression) là phương pháp thửphát triển
mộtmốiquanhệtoán học (trong hình thứccủamột
mô hình hồiquy)giữacáccácyếutốlà dựbáo và các
yếutốgây ra nó.
Phương pháp định tính sửdụng bảntheodõiquảnlý,
chuyên môn, và ý kiếnđể đưaradựbáo.
Các phương pháp dự báo (tt)
GV. Huỳnh Đỗ Bảo Châu12
Phương pháp Delphi là kỹthuật thông tin liên lạccó
cấu trúc, có nguồngốctừphương pháp dựđoán đối
xứng và dựbáo tương tác dựatrênbảng trảlờicâuhỏi
của các chuyên gia.
Phương pháp Delphi đượcpháttriểntạiTổng công ty RAND
ngay sau ThếChiếnIIđể dựbáo tác động củamộtcuộctấn
công hạtnhângiảvào Hoa Kỳ.
Mặcdùphương pháp Delphi đãđượcsửdụng cho mộtloạt
các ứng dụng, dựbáo là một trong những công dụng chính
củanó.
2/12/2017
GV.ThS.HuỳnhĐỗBảoChâu 4
2. Phương pháp Chuỗi thời gian
GV. Huỳnh Đỗ Bảo Châu13
Giới thiệu
GV. Huỳnh Đỗ Bảo Châu14
Phương pháp chuỗithờigianlàkỹthuậtthống kê sửdụng
các dữliệulịch sửtích lũytrongmộtkhoảng thờigian.
Phương pháp chuỗithờigiangiảđịnh rằng những gì đãxảy
ra trong quá khứsẽtiếptụcxảyratrongtương lai.
Phương pháp dựbáo chỉliên quan đếncóyếutốthờigian.
Phương pháp chuỗithờigiancóxuhướng hữuíchnhấtcho
dựbáo ngắnhạn, đôi khi vẫncóthểđượcsửdụng để dự
báo trung dài hạn.
Hai loạiphương pháp chuỗithờigian:làmmịn theo cấpsố
nhân (exponential smoothing) và trung bình dịch chuyển
(moving average).
Moving Average (MA)
GV. Huỳnh Đỗ Bảo Châu15
Phương pháp dịch chuyển trung bình hiệuquảkhi nhu cầuổn
định không có hành vi mẫurõrệt.
Sửdụng mộtsốgiá trịtrong thờigianlịch sửđểphát triểnkết
quảdựbáo.
Kếtquảtạorađường trung bình giảnđơncủachuỗidữliệu.
Đường trung bình giảnđơnđặcbiệthữu ích cho việcdựbáo các
chỉtiêu tương đốiổnđịnh và không hiểnthịhành vi rõ ràng.
Ví dụ minh họa
GV. Huỳnh Đỗ Bảo Châu16
Công ty có bảng theo
dõi lượng đơnđặt
hàng trong lịch sử
nhưsau:
Ngườiquảnlýmuốn
dựđoán sốlượng
đơnđặthàngđósẽ
xảy ra trong những
tháng tới(để dựbáo
nhu cầu giao hàng).
2/12/2017
GV.ThS.HuỳnhĐỗBảoChâu 5
Ví dụ minh họa (tt)
GV. Huỳnh Đỗ Bảo Châu17
Lượng đơnhàngcủa tháng 11:
Dựbáo bằng PP trung bình MA (3 tháng):
Dựbáo bằng PP trung bình MA (5 tháng):
Ví dụ minh họa (tt)
GV. Huỳnh Đỗ Bảo Châu18
Dự báo các tháng trước cho phép so sánh các dự báo
với nhu cầu thực tế để xem độ chính xác phương pháp
dự báo:
Ví dụ minh họa (tt)
GV. Huỳnh Đỗ Bảo Châu19
Trung bình di chuyển thời gian dài phản ứng chậm hơn
với những thay đổi nhu cầu gần, và làm ngắn thời gian
di chuyển trung bình.
Dịch chuyển bình quân gia quyền
Weighted Moving Average
GV. Huỳnh Đỗ Bảo Châu20
Các phương pháp trung bình dịch chuyểncầnđượcđiều
chỉnh để phảnánhsáthơnnhiềubiếnđộng gầnđây trên
dữliệu và các hiệuứng theo mùa.
Phương pháp điềuchỉnh này đượcgọilàphương pháp di
chuyểnbìnhquângiaquyền.
Các trọng sốđược gán cho các dữliệugầnđây nhấttheo
công thứcsauđây: