1
BỘ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƯU CHÍNH VIỄN THÔNG
*******************
PGS.TS. NGUYỄN THỊ MINH AN
BÀI GIẢNG
KHỞI SỰ KINH DOANH
THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
HÀ NỘI, 2019
2
LỜI MỞ ĐẦU
Môn học Khởi sự kinh doanh thương mại điện tử là môn học thuộc phần kiến thức
chuyên ngành trong chương trình đào tạo đại học ngành Thương mại điện tử của Học viện
Công nghệ Bưu chính Viễn thông.
Bài giảng môn học Khởi sự kinh doanh thương mại điện tử được kết cấu thành 4
chương:
Chương 1: Tổng quan về khởi sự kinh doanh thương mại điện tử. Chương này đề
cập một số nội dung cơ bản: Tổng quan về thương mại điện tử gồm khái niệm và vai trò của
thương mại điện tử, các loại hình thương mại điện tử; Tổng quan về khởi sự kinh doanh
gồm khái niệm khởi sự kinh doanh và người khởi sự, lợi ích và rủi ro của khởi sự kinh
doanh, nghề kinh doanh và đặc điểm của nghề kinh doanh, các tố chất của doanh nhân, phát
triển năng lực doanh nhân.
Chương 2: Nhận diện cơ hội kinh doanh và hình thành ý tưởng kinh doanh gồm các
nội dung: Nhận diện cơ hội kinh doanh; Đánh giá người khởi nghiệp; Hình thành ý tưởng
kinh doanh; Đánh giá và lựa chọn ý tưởng kinh doanh; Mô tả ý tưởng kinh doanh.
Chương 3: Lập kế hoạch kinh doanh thương mại điện tử. Chương này giới thiệu một
số vấn đề chung về kế hoạch kinh doanh thương mại điện tử và nội dung bản kế hoạch kinh
doanh thương mại điện tử.
Chương 4: Triển khai hoạt động kinh doanh thương mại điện tử. Chương này giới
thiệu về tạo lập doanh nghiệp thương mại điện tử và triển khai hoạt động kinh doanh
thương mại điện tử.
Hy vọng tập bài giảng này sẽ là học liệu hữu ích cho sinh viên ngành Thương mại
điện tử trong quá trình nghiên cứu, học tập môn học Khởi sự kinh doanh thương mại điện
tử, giúp sinh viên rèn luyện kỹ năng cần thiết để có thể tự mình khởi sự kinh doanh ở một
lĩnh vực cụ thể.
Mặc dù tác giả đã có nhiều cố gắng nhưng chắc chắn tập bài giảng khó tránh khỏi
những thiếu sót. Chúng tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp của bạn đọc để tiếp tục
hoàn thiện và nâng cao hơn nữa chất lượng bài giảng.
Chúng tôi xin chân thành cảm ơn các bạn đồng nghiệp đã góp ý, giúp đỡ trong quá
trình biên soạn bài giảng này.
Tác giả
Nguyễn Thị Minh An
3
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................................ 2
MỤC LỤC .................................................................................................................................. 3
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ……………………………………………………………….....4
DANH MỤC BẢNG .................................................................................................................. 6
DANH MỤC HÌNH .................................................................................................................... 7
DANH MỤC HỘP ...................................................................................................................... 8
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ KHỞI SỰ KINH DOANH THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ ........ 9
1.1. Tổng quan về thương mại điện tử ........................................................................................ 9
1.1.1. Khái niệm và vai trò của thương mại điện tử ........................................................ 9
1.1.2. Các loại hình thương mại điện tử ........................................................................ 13
1.2. Tổng quan về khởi sự kinh daonh ..................................................................................... 15
1.2.1. Khởi sự kinh doanh và người khởi sự ................................................................. 15
1.2.2. Lợi ích và rủi ro của việc khởi sự kinh doanh .................................................... 20
1.2.3. Nghề kinh doanh và đặc điểm của nghề kinh doanh ........................................... 21
1.2.4. Các tố chất của doanh nhân ................................................................................. 25
1.2.5. Phát triển năng lực doanh nhân ........................................................................... 28
Câu hỏi, bài tập chương 1 ......................................................................................................... 33
CHƯƠNG 2: NHẬN DIỆN CƠ HỘI KINH DOANH VÀ HÌNH THÀNH Ý TƯỞNG
KINH DOANH ......................................................................................................................... 35
2.1. Nhận diện cơ hội kinh doanh ............................................................................................. 35
2.1.1. Khái niệm cơ hội kinh doanh .............................................................................. 35
2.1.2. Cách thức nhận diện cơ hội kinh doanh .............................................................. 35
2.2. Đánh giá người khởi nghiệp .............................................................................................. 40
2.2.1. Nội dung đánh giá ............................................................................................... 40
2.2.2. Phương pháp đánh giá ......................................................................................... 41
2.3. Hình thành ý tưởng kinh doanh ......................................................................................... 43
2.3.1. Khái niệm ý tưởng kinh doanh ............................................................................ 43
2.3.2. Nguồn ý tưởng kinh doanh ................................................................................. 43
2.3.3. Cách thức hình thành ý tưởng kinh doanh .......................................................... 44
2.4. Đánh giá và lựa chọn ý tưởng kinh doanh ......................................................................... 48
2.4.1. Ý tưởng kinh doanh và cơ hội kinh doanh .......................................................... 48
2.5. Mô tả ý tưởng kinh doanh .................................................................................................. 50
Câu hỏi, bài tập chương 2 ......................................................................................................... 50
4
CHƯƠNG 3: LẬP KẾ HOẠCH KINH DOANH THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ ........................ 52
3.1. Những vấn đề chung về kế hoạch kinh doanh thương mại điện tử ................................... 52
3.1.1. Khái niệm và phân loại kế hoạch kinh doanh ..................................................... 52
3.1.2. Vai trò của bản kế hoạch kinh doanh .................................................................. 53
3.1.3. Cấu trúc điển hình của một bản kế hoạch kinh doanh thương mại điện tử ......... 54
3.2. Nội dung bản kế hoạch kinh doanh thương mại điện tử .................................................... 56
3.2.1. Trang bìa, mục lục, phân tóm lược ..................................................................... 56
3.2.2. Phân tích ngành, khách hàng và đối thủ cạnh tranh ............................................ 57
3.2.3. Mô tả công ty và sản phẩm ................................................................................. 66
3.2.4. Kế hoạch đầu tư, triển khai hệ thống thương mại điện tử ................................... 68
3.2.5. Kế hoạch Marketing điện tử ................................................................................ 69
3.2.6. Kế hoạch sản xuất/tác nghiệp .............................................................................. 74
3.2.7 Kế hoạch nhân sự ................................................................................................. 77
3.2.8. Kế hoạch tài chính ............................................................................................... 78
3.2.9. Kế hoạch dự phòng rủi ro ................................................................................... 87
Câu hỏi, bài tập chương 3 ......................................................................................................... 88
CHƯƠNG 4: TRIỂN KHAI HOẠT ĐỘNG KINH DOANH THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ ...... 89
4.1. Tạo lập doanh nghiệp thương mại điện tử ......................................................................... 89
4.1.1. Lập kế hoạch hành động tạo lập doanh nghiệp ................................................... 89
4.1.2 Lựa chọn hình thức tạo lập doanh nghiệp ............................................................ 91
4.1.3. Những công việc cơ bản tạo lập doanh nghiệp mới ............................................ 94
4.2. Triển khai hoạt động kinh doanh thương mại điện tử ..................................................... 111
4.2.1. Xây dựng Website thương mại điện tử ............................................................. 113
4.2.2. Xây dựng hệ thống thanh toán điện tử .............................................................. 116
4.2.3. Xây dựng hệ thống bảo mật và an ninh trong thương mại điện tử .................. 116
Câu hỏi, bài tập chương 4 ....................................................................................................... 117
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................................... 118
5
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
AEC
Hiệp hội Thương mại điện tử
B2B
Doanh nghiệp với doanh nghiệp
B2C
Doanh nghiệp với khách hàng cá nhân
C2C
Giữa các cá nhân
CĐSL
Cổ đông sáng lập
CNTT
Công nghệ thông tin
ĐKKD
Đăng ký kinh doanh
EU
Liên minh Châu Âu
G2C
Giữa cơ quan nhà nước và cá nhân
G2G
Giữa chính phủ và chính phủ
OECD
Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế
TMĐT
Thương mại điện tử
TVGV
Thành viên góp vốn
TVHD
Thành viên hợp danh
UNCTAT
Uỷ ban Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển
WTO
Tổ chức Thương mại Thế giới
