CH NG IIIƯƠ : T I PH MỘ Ạ
1. Khái ni m t i ph m trong LHS VNệ ộ ạ
1.1. Đ nh nghĩaị
Đi u 8 B lu t hình s 1999 (BLHS99)ề ộ ậ ự
Đ nh nghĩa mang tính khoa h c th hi n t p trung nh t quan đi m ị ọ ể ệ ậ ấ ể
c a Nhà n c v t i ph mủ ướ ề ộ ạ
Là c s th ng nh t cho vi c xác đ nh nh ng lo i t i ph m c th ơ ở ố ấ ệ ị ữ ạ ộ ạ ụ ể
trong ph n các t i ph m c a BLHSầ ộ ạ ủ
Là c s cho vi c nh n th c và áp d ng đúng đ n nh ng đi u lu t ơ ở ệ ậ ứ ụ ắ ữ ề ậ
quy đ nh v t ng t i ph m c thị ề ừ ộ ạ ụ ể
Là c s cho vi c xây d ng nh ng ch đ nh khác liên quan đ n ch ơ ở ệ ự ữ ế ị ế ế
đ nh t i ph mịộạ
Đ nh nghĩa v t i ph m nêu t i Đi u 8 BLHS là đ nh nghĩa đ y đ , ị ề ộ ạ ạ ề ị ầ ủ
tuy nhiên có th đ nh nghĩa v t i ph m m t cách khái quát nh sau: ể ị ề ộ ạ ộ ư
T i ph m là hành vi nguy hi m cho XH, có l i, trái PLHS và ph i ộ ạ ể ỗ ả
ch u hình ph tị ạ
1.2. Các d u hi u (đ c đi m) c a t i ph mấ ệ ặ ể ủ ộ ạ
T i ph m, tr c h t là m t hành vi, vì ch có hành vi m i có ộ ạ ướ ế ộ ỉ ớ
th gây ra thi t h i ho c đe do gây ra thi t h i cho XH. ể ệ ạ ặ ạ ệ ạ
Trong LHS, đây là m t nguyên t c quan tr ng: “nguyên t c ộ ắ ọ ắ
hành vi”.
Hành vi là s x s c a con ng i. Hành vi nguy hi m chính ự ử ự ủ ườ ể
là s x s nguy hi m c a con ng i.ự ử ự ể ủ ườ
Nh ng ý nghĩ, t t ng c a con ng i dù có nguy hi m đ n ữ ư ưở ủ ườ ể ế
đâu cũng ch a th tr c ti p gây ra nguy hi m cho XH. Do đó ư ể ự ế ể
LHS không truy c u TNHS đ i v i nh ng ng i có ý nghĩ, ứ ố ớ ữ ườ
t t ng nguy hi m, n u nh ng ý nghĩ, t t ng đó ch a ư ưở ể ế ữ ư ưở ư
th hi n ra bên ngoài th gi i khách quan b ng hành vi.ể ệ ế ớ ằ
Hành vi b coi là t i ph m khác v i hành vi không ph i là t i ị ộ ạ ớ ả ộ
ph m b i các d u hi u: tính nguy hi m cho XH, tính có l i, ạ ở ấ ệ ể ỗ
tính trái PLHS và tính ph i ch u hình ph t ả ị ạ
1.2.1. Tính nguy hi m cho xã h iể ộ
Tính nguy hi m cho XH là ểd u hi u c b n, quan tr ng nh t vì ấ ệ ơ ả ọ ấ
nó quy t đ nh các d u hi u khác c a t i ph m. Hành vi nào đó ế ị ấ ệ ủ ộ ạ
s dĩ b coi là t i ph m vì trong hành vi y ch a đ ng tính nguy ở ị ộ ạ ấ ứ ự
hi m cho XH. ể
Nguy hi m cho XH là gây ra thi t h i ho c đe do gây ra thi t ể ệ ạ ặ ạ ệ
h i cho các quan h xã h i (QHXH) đ c LHS b o v .ạ ệ ộ ượ ả ệ
QHXH t n t i nhi u lo i khác nhau, tính ch t c a các QHXH ồ ạ ề ạ ấ ủ
cũng khác nhau, tuy nhiên LHS ch BV nh ng QHXH quan tr ng ỉ ữ ọ
(Đi u 8 BLHS 99)ề
Nh ng HV nguy hi m cho XH b coi là t i ph m là nh ng HV ữ ể ị ộ ạ ữ
xâm ph m đ n các QHXH đ c LHS xác đ nhạ ế ượ ị
Th a nh n tính nguy hi m cho XH là m t d u hi u c a t i ừ ậ ể ộ ấ ệ ủ ộ
ph m cho phép xác đ nh tính giai c p trong quan ni m v t i ạ ị ấ ệ ề ộ
ph m và tính giai c p c a LHS.ạ ấ ủ
❖Nguy hi m cho XH còn có nghĩa là ng i có hành vi gây thi t h i ể ườ ệ ạ
ho c đe do gây thi t h i cho các QHXH ph i có l i. Đ nh n m nh ặ ạ ệ ạ ả ỗ ể ấ ạ
nguyên t c có l i, d u hi u l i đ c coi là d u hi u đ c l p c a t i ắ ỗ ấ ệ ỗ ượ ấ ệ ộ ậ ủ ộ
ph mạ
❖Căn c vào tính nguy hi m cho XH cứ ể ho th yấ:
Hành vi ph m t i và hành vi vi ph m ạ ộ ạ pháp lu t ậkhác
M c đ nghiêm tr ng nhi u hay ít c a hành vi ph m t iứ ộ ọ ề ủ ạ ộ
Giúp cho vi c cá th hoá hình ph tệ ể ạ
Tính nguy hi m cho XH có tính khách quan, nghĩa là: tính nguy hi m ể ể
t n t i không ph thu c vào ý chí ch quan c a nhà làm lu t. ồ ạ ụ ộ ủ ủ ậ
Con ng i có th nh n th c đ c và nh n th c đúng v hành vi ườ ể ậ ứ ượ ậ ứ ề
nguy hi m cho XH. ể
Khi xác đ nh m t hành vi nh t đ nh là nguy hi m cho XH thì s xác ị ộ ấ ị ể ự
nh n y không ph i là áp đ t ch quan mà là xác nh n m t th c t ậ ấ ả ặ ủ ậ ộ ự ế
khách quan.
Tính nguy hi m cho XH đ c nh n th c thông qua nhi u tình ti t ể ượ ậ ứ ề ế
Nh ng tình ti t làm căn c nh n th c, đánh giá tính ữ ế ứ ậ ứ
nguy hi m cho XH c a hành vi:ể ủ
❖Tính ch t c a QHXH b xâm h iấ ủ ị ạ
❖Tính ch t c a hành vi khách quan: ph ng pháp, th ấ ủ ươ ủ
đo n, công c , ph ng ti n ph m t iạ ụ ươ ệ ạ ộ
❖M c đ thi t h i gây ra ho c đe do gây ra cho các ứ ộ ệ ạ ặ ạ
QHXH
❖Tính ch t và m c đ l iấ ứ ộ ỗ
❖Đ ng c , m c đích c a ng i ph m t iộ ơ ụ ủ ườ ạ ộ
❖Hoàn c nh chính tr - xã h i n i và khi t i ph m x y ả ị ộ ơ ộ ạ ả
ra
❖Nhân thân ng i có hành vi ph m t iườ ạ ộ