TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT – CÔNG NGHỆ CẦN THƠ
KHOA CÔNG NGHỆ SINH HỌC – CÔNG NGHỆ HÓA HỌC –
CÔNG NGHỆ THỰC PHẨM
BÀI GIẢNG
LUẬT THỰC PHẨM
(Lưu hành nội bộ)
NĂM 2021
i
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ............................................................................................................................... ii
PHẦN 1 KHÁI QUÁT VỀ LUẬT THỰC PHẨM ............................................................. 1
1.1 Lịch sử phát triển của Luật thực phẩm .................................................................. 1
1.2 Luật thực phẩm Châu Âu ...................................................................................... 2
1.3 Luật thực phẩm Mỹ .............................................................................................. 5
PHẦN 2 LUẬT AN TOÀN THỰC PHẨM CỦA VIỆT NAM ......................................... 11
2.1 Sơ lược về quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm ở Việt Nam .......................... 11
2.2 Luật an toàn thực phẩm ...................................................................................... 12
PHẦN 3 MỘT SỐ NGHỊ ĐỊNH, THÔNG TƯ VỀ VIỆC HƯỚNG DẪN VÀ THI HÀNH
LUẬT AN TOÀN THỰC PHẨM ............................................................................. 45
3.1 Nghị định 15/2018/NĐ-CP ngày 02 tháng 02 năm 2018 của Chính phủ quy định
chi tiết thi hành một số điều của Luật an toàn thực phẩm .................................... 45
3.2 Nghị định 67/2016/NĐ-CP ngày 01 tháng 7 năm 2016 của Chính phủ quy định về
điều kiện sản xuất, kinh doanh thực phẩm thuộc lĩnh vực quản lý chuyên ngành
của Bộ Y tế ........................................................................................................ 71
3.3 Thông tư 43/2018/TT-BCT, ngày 15/11/2018, Quy định về quản lý an toàn thực
phẩm thuộc trách nhiệm của Bộ Công Thương ................................................... 78
3.4 Nghị định 155/2018/NĐ-CP, ngày 12/11/2018, Sửa đổi, bổ sung một số quy định
liên quan đến điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc phạm vi quản lý Nhà nước của
Bộ Y tế .............................................................................................................. 92
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 97
ii
MỞ ĐẦU
An toàn thực phẩm luôn là vấn đề được quan tâm hàng đầu của các quốc gia trên toàn
thế giới. Phần lớn sự lo lắng đều bắt nguồn từ những quan ngại về sức khỏe có liên quan đến
thực phẩm được công bố. Những vụ việc điển hình như phát hiện Listeria trong phô mai,
Salmonella trong trứng, cuộc khủng hoảng bò điên, rau quả và đậu nành biến đổi gen, việc sử
dụng hormone trong sản xuất thịt, độc tố, bệnh lở mồm long móng, cúm gia cầm và nhiễm E-
coli trong thực phẩm,… càng làm tăng mối lo ngại về nguyên nhân gây bệnh do thực phẩm.
Xuất phát từ nhu cầu được bảo vệ, tránh những tác hại do thực phẩm không an toàn gây ra,
nhiều quốc gia đã tự trang bị luật an toàn thực phẩm như một công cụ quản lý nhằm hạn chế
rủi ro về sức khỏe cho cộng đồng. Bên cạnh đó, vấn đề liên quan đến sản xuất, tiếp thị và
buôn bán thực phẩm cũng cần có luật định cụ thể để đảm bảo sự an toàn và công bằng trong
thương mại.
Việt Nam là quốc gia độc lập, có Hệ thống pháp luật riêng. Bên cạnh những luật định
trên nhiều lĩnh vực khác, Nhà nước cũng đã ban hành các văn bản pháp lý liên quan đến an
toàn thực phẩm, cụ thể là Luật an toàn thực phẩm, một số thông tư và nghị định có liên quan.
Bài giảng “Luật thực phẩm” nhằm trang bị cho sinh viên một số kiến thức về Quyền và
nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân trong đảm bảo an toàn thực phẩm; Điều kiện đảm bảo an toàn
thực phẩm trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm; Chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực
phẩm trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm; Nhập khẩu và xuất khẩu thực phẩm; Quản lý nhà
nước về an toàn thực phẩm.
1
PHẦN 1 KHÁI QUÁT VỀ LUẬT THỰC PHẨM
1.1 Lịch sử phát triển của Luật thực phẩm
Pháp luật quy định về sản xuất và tiêu thụ thực phẩm đã xuất hiện từ rất lâu. Điều này
được minh chứng bằng một số bản văn lịch sử từ rất sớm, chỉ ra sự tồn tại của việc thiết lập và
hệ thống hóa các quy tắc để bảo vệ người tiêu dùng, bắt nguồn từ hành vi buôn bán thực phẩm
không trung thực. Văn bản cổ bằng tiếng Assyrian mô tả các phương pháp được sử dụng để
xác định trọng lượng và đo lường chính xác ngũ cốc; Những tài liệu bằng da ở Ai Cập quy
định ghi nhãn đối với một số loại thực phẩm nhất định; Ở Athen cổ đại, bia và rượu vang đều
được kiểm tra về độ thuần khiết và tính lành mạnh; Nhà nước La Mã đã tổ chức hệ thống
kiểm soát thực phẩm rất tốt để bảo vệ người tiêu dùng khỏi gian lận hoặc các sản phẩm kém
chất lượng.
Ở Châu Âu thời Trung cổ, các quốc gia thành viên thông qua các luật liên quan đến chất
lượng và an toàn của các loại thực phẩm như trứng, xúc xích, phô mai, bia, rượu vang và bánh
mì. Luật nổi tiếng ở Đức về độ thuần khiết của bia (Biersteuergesetz) đã được ban hành năm
1516. Ở Pháp, hệ thống luật phân loại chất lượng rượu vang (Appelation d'Origine Controlée)
đầu tiên được ban hành vào năm 1935.
Ở Anh, luật liên quan đến thực phẩm được phát triển từ các phường hội thời Trung cổ,
tìm cách duy trì sự thuần khiết của các loại hàng hóa. Các đạo luật ban sơ này có xu hướng
đối phó với từng loại thực phẩm cụ thể chứ không phải là nguyên tắc chung của luật thực
phẩm. Chúng bao gồm Luật về pha trộn trà và cà phê năm 1724, Luật pha trộn trà năm 1730,
trong đó nghiêm cấm việc sử dụng các loại lá như mận, cam thảo trộn trong trà. Luật pha trộn
trà năm 1776, Luật Bánh mì năm 1822 và 1836, và Đạo luật về ngô, đậu Hà Lan, đậu hay củ
cải vàng và Cocoa năm 1822, trong đó thành lập một hệ thống cấp phép cho việc bán các thực
phẩm. Hầu hết xu hướng các luật này được đưa ra với ba lý do chính: để bảo vệ sức khỏe con
người; để thúc đẩy công bằng thương mại; và để bảo vệ doanh thu của Nhà nước từ thương
mại dưới dạng thực phẩm thuần khiết.
Đạo luật của Quốc hội Anh đầu tiên vào năm 1860 nhằm đối phó với việc buôn bán
thực phẩm hơn là đạo luật pha trộn thực phẩm hoặc đồ uống. Hành vi buôn bán thực phẩm có
chứa thành phần gây hại hoặc được pha trộn theo bất kỳ cách nào đều là hành vi cố ý phạm
tội. Nhiều luật được đưa ra sau đó, nhằm đối phó với ghi nhãn về thành phần bơ thực vật, sữa,
bơ, các sản phẩm sữa, sử dụng chất bảo quản và việc ghi nhãn thịt nhập khẩu. Năm 1875,
Chính phủ hoàng gia Anh đã đưa ra đạo luật về việc kinh doanh thực phẩm và dược phẩm, có
thể được coi là đạo luật đầu tiên chống lại việc giả mạo thực phẩm, nguyên nhân gây nguy
hiểm và đôi khi gây chết người.
Trong nửa sau của thế kỷ XIX, Luật thực phẩm tổng quát hơn bắt đầu xuất hiện khắp
Châu Âu, thiết lập hệ thống kiểm soát thực phẩm chính thức và thủ tục giám sát sự tuân thủ
các luật này. Cùng thời gian đó, sự phát triển của hoá học và khoa học thực phẩm đã mang lại
những thay đổi trong cách thức sản xuất thực phẩm. Nhiều phương pháp được đưa ra để tạo
độ thuần khiết của thực phẩm. Hóa chất công nghiệp độc hại thường được sử dụng để che
giấu màu hoặc bản chất của thực phẩm. Cùng với sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật, những