Bài giảng Mạng máy tính - ĐH Thương Mại

1. Mục đích và yêu cầu<br /> • Mục đích của học phần<br /> <br /> Trường Đại học Thương mại<br /> Khoa HTTT Kinh tế và THMĐT<br /> Bộ môn Công nghệ thông tin<br /> ộ<br /> g g ệ<br /> g<br /> <br /> – Cung cấp kiến thức cơ bản về mạng máy tính gồm<br /> các yếu tố cấu thành mạng; phân bố hình học; giao<br /> thức mạng… Thông qua mô hình chuẩn OSI và giao<br /> thức TCP/IP, sinh viên hiểu về nguyên tắc phân tầng,<br /> nguyên lý trao đổi thông tin giữa các tầng và cách<br /> thức truyền giữa các máy tính với nhau<br /> – Sinh viên có được hiểu biết về mạng nội bộ, cách<br /> thiết kế mạng nội bộ, giao thức phục vụ truyền thông<br /> và cách thức chia sẻ tài nguyên trên mạng.<br /> <br /> Bài giảng học phần:<br /> Mạng máy tính<br /> <br /> D<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> H<br /> <br /> TM<br /> <br /> 1. Mục đích và yêu cầu (t)<br /> • Yêu cầu cần đạt được<br /> <br /> 2. Cấu trúc học phần<br /> • Phân phối tiết học<br /> − Lý thuyết: 36 tiết<br /> − Thực hành/Thảo luận: 9 tiết<br /> − SV tự chuẩn bị để TH/Thảo luận<br /> • Đánh giá kết quả<br /> - Dự lớp/Thực hành/Thảo luận/Bài tập: 10%<br /> <br /> _T<br /> <br /> – Nắm vững các kiến thức cơ bản về mạng<br /> máy tính<br /> – Có kiến thức về các thành phần cấu thành<br /> mạng và hoạt động của chúng<br /> – Sử dụng được một số ứng dụng đã có cấu<br /> hình mạng<br /> <br /> 2<br /> <br /> - Kiểm tra giữa kỳ: 30%<br /> - Thi cuối kỳ: 60%<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> 3<br /> <br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> <br /> 5<br /> <br /> U<br /> <br /> NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH<br /> <br /> • Giáo trình Mạng và truyền thông – ĐH Thương Mại<br /> • Mạng máy tính – Ngạc Văn An, NXB Giáo dục, 2006<br /> • Mạng máy tính và các hệ thống mở - Nguyễn Thúc Hải,<br /> NXB Giáo dục, 1999<br /> • Giá t ì h hệ thố mạng máy tí h CCNA S<br /> Giáo trình<br /> thống<br /> á tính<br /> Sememster 1<br /> t<br /> - Nguyễn Hồng Sơn, NXB Lao động – Xã hội, 2004<br /> • Computer Network, 4th Edition, A.S.Tanenbaum,<br /> Prentice Hall, 2003<br /> • v.v..<br /> <br /> Bài giảng Mạng máy tính và truyền thông<br /> <br /> 4<br /> <br /> M<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> Chương 1.<br /> Chương 2.<br /> Chương 3.<br /> Chương 4<br /> 4.<br /> Chương 5.<br /> Chương 6.<br /> Chương 7.<br /> <br /> NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN<br /> MÔ HÌNH OSI<br /> MÔ HÌNH TCP/IP<br /> MẠNG INTERNET<br /> MẠNG LAN<br /> AN TOÀN THÔNG TIN TRÊN MẠNG<br /> QUẢN TRỊ MẠNG MÁY TÍNH<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> 6<br /> <br /> 1<br /> <br /> Chương 1. Những khái chung về mạng<br /> máy tính và truyền thông<br /> • 1.1. Mở đầu<br /> • 1.2. Những khái niệm cơ bản<br /> • 1.3. Kiến trúc mạng<br /> <br /> 1.1. Mở đầu<br /> 1.1.1. Sơ lược lịch sử phát triển<br /> <br /> Modem<br /> <br /> Đường dây<br /> điện thoại<br /> <br /> Thiết bị<br /> đầu cuối<br /> <br /> Modem<br /> <br /> Máy tính<br /> trung<br /> tâm<br /> <br /> Hình 1.1. Mô hình truyền dữ liệu từ xa đầu tiên<br /> <br /> D<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> 7<br /> <br /> H<br /> <br /> Thiết bị<br /> kiểm soát<br /> truyền<br /> thông<br /> Máy tính<br /> y<br /> trung tâm<br /> <br /> TM<br /> <br /> 1.1. Mở đầu<br /> 1.1.1. Sơ lược lịch sử phát triển<br /> Modem<br /> <br /> Modem<br /> <br /> Thiết bị<br /> đầu cuối<br /> <br /> Thiết bị<br /> đầu cuối<br /> <br /> Thiết bị<br /> đầu cuối<br /> <br /> Hình 1.2. Mô hình trao đổi mạngtếcủa hệ thống 3270<br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh và<br /> TMĐT<br /> <br /> Thiết bị<br /> đầu cuối<br /> <br /> 9<br /> <br /> 8<br /> <br /> 1.1. Mở đầu<br /> 1.1.2. Lợi ích của mạng máy tính<br /> • Sử dụng chung tài nguyên<br /> • Tăng độ tin cậy của hệ thống<br /> • Nâng cao chất lượng và hiệu quả khai<br /> thác thông tin<br /> • Chia sẻ thông tin<br /> • Chia sẻ phần cứng và phần mềm<br /> • Thực hiện việc quản trị và hỗ trợ tập trung<br /> <br /> _T<br /> <br /> Thiết bị<br /> kiểm soát<br /> nhiều đầu<br /> cuối<br /> <br /> Thiết bị<br /> kiểm soát<br /> nhiều đầu<br /> cuối<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> 10<br /> <br /> M<br /> <br /> 1.1. Mở đầu<br /> 1.1.3. Ứng dụng của mạng máy tính<br /> • Trong các tổ chức: Dữ liệu được cập nhật kịp thời;<br /> một ứng dụng ở nơi này có thể chia sẻ cho nơi khác<br /> <br /> • Trong cộng đồng: Đưa con người tới gần nhau hơn<br /> q<br /> qua các dịch vụ như email, www, chat,...<br /> ị<br /> ụ<br /> ,<br /> ,<br /> ,<br /> <br /> U<br /> <br /> 1.2. Những khái niệm cơ bản<br /> 1.2.1. Mạng máy tính<br /> <br /> Mạng máy tính là một tập hợp các máy tính và<br /> các thiết bị liên quan được kết nối bằng các thiết bị<br /> truyền thông để thực hiện việc chia sẻ dữ liệu, và<br /> các thiết bị ngoại vi như ổ cứng hay máy in<br /> in,…<br /> <br /> • Trong kinh doanh: Mạng máy tính đã trở thành một<br /> phần không thể thiếu của các doanh nghiệp, ngân hàng,<br /> thương mại điện tử là một xu hướng tất yếu trong kinh<br /> doanh<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> Bài giảng Mạng máy tính và truyền thông<br /> <br /> 11<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> 12<br /> <br /> 2<br /> <br /> 1.2. Những khái niệm cơ bản<br /> 1.2.2. Đường truyền và topo mạng<br /> <br /> 1.2. Những khái niệm cơ bản<br /> 1.2.2. Đường truyền và topo mạng<br /> <br /> Đường truyền vật lý là đường dùng để truyền dữ<br /> <br /> •<br /> <br /> Có hai loại<br /> <br /> •<br /> <br /> Đường truyền sử dụng tia hồng ngoại<br /> Đường truyền sử dụng tia Laser<br /> Đường truyền sử dụng sóng radio<br /> Đường truyền sử dụng sóng điện thoại di động<br /> Đường truyền sử dụng vệ tinh<br /> <br /> Đường truyền có dây<br /> •<br /> <br /> D<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> Cáp đồng trục (Coxial Cable)<br /> <br /> •<br /> •<br /> <br /> a) Đường truyền không dây<br /> b) Đường truyền sử dụng cáp<br /> <br /> Cáp xoắn đôi (Twisted-Pair Cable)<br /> Cáp quang (Fible Optic Cable)<br /> <br /> 13<br /> <br /> H<br /> <br /> TM<br /> <br /> 1.2. Những khái niệm cơ bản<br /> 1.2.2. Đường truyền và topo mạng<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> 15<br /> <br /> 14<br /> <br /> 1.2. Những khái niệm cơ bản<br /> 1.2.2. Đường truyền và topo mạng<br /> <br /> lớp vỏ plastic<br /> bảo vệ cáp<br /> <br /> lớp vỏ bọc có tác dụng phản<br /> xạ các tín hiệu trở lại để<br /> giảm sự mất mát tín hiệu<br /> <br /> _T<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> Đường truyền không dây<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> <br /> liệu giữa các máy tính. Dữ liệu có thể được truyền<br /> qua mạng thông qua đường truyền không dây hoặc<br /> sử d<br /> ử dụng cáp mạng<br /> á<br /> <br /> dây dẫn<br /> trung tâm<br /> (một<br /> hoặc một<br /> bó sợi<br /> thủy tinh<br /> có thể<br /> truyền<br /> dẫn tín<br /> hiệu<br /> quang)<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> 16<br /> <br /> M<br /> <br /> 1.2. Những khái niệm cơ bản<br /> 1.2.2. Đường truyền và topo mạng<br /> <br /> Topology hay cấu trúc liên kết mạng là cách bố trí<br /> các thành phần khác nhau của mạng máy tính<br /> <br /> U<br /> <br /> 1.2. Những khái niệm cơ bản<br /> 1.2.2. Đường truyền và topo mạng<br /> <br /> Có hai loại<br /> <br /> a) T<br /> ) Topology vật lý Cá h bố t í các thiết bị và dâ<br /> l<br /> ật lý: Cách<br /> trí á<br /> à dây<br /> nối trong mạng<br /> b) Topology logic: Cách truyền dữ liệu trong mạng<br /> Tree<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> Bài giảng Mạng máy tính và truyền thông<br /> <br /> 17<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> 19<br /> <br /> 3<br /> <br /> 1.2. Những khái niệm cơ bản<br /> 1.2.3. Giao thức mạng<br /> <br /> 1.2. Những khái niệm cơ bản<br /> 1.2.3. Phân loại mạng<br /> <br /> Giao thức là một tập hợp các luật và chuẩn được<br /> đặt ra để giúp cho máy tính có thể kết nối với nhau<br /> và trao đổi thông tin sao cho có ít lỗi nhất có thể<br /> • TCP/IP: truyền thông tin giữa các máy tính trên<br /> mạng Internet<br /> • HTTP: truyền các tài liệu siêu văn bản giữa máy<br /> chủ và máy trạm<br /> • SMTP giúp truyền tin các thư điện tử trên mạng<br /> v.v..<br /> <br /> D<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> •<br /> <br /> •<br /> <br /> 20<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> TM<br /> <br /> H<br /> <br /> • Quản trị mạng<br /> <br /> • Là các tác vụ quản trị cho máy trạm và máy chủ đảm<br /> bảo hệ thống mạng hoạt động ổn định, gồm:<br /> 1. Quản trị tài khoản người dùng và tài khoản nhóm<br /> 2. Quản trị an ninh<br /> 3. Quản trị máy in<br /> 4. Giám sát tài nguyên và sự kiện trên mạng<br /> 5. Lưu dự phòng và phục hồi dữ liệu<br /> <br /> 22<br /> <br /> 23<br /> <br /> 1.2. Những khái niệm cơ bản<br /> 1.2.5. Kiến trúc mạng và chuẩn hóa mạng<br /> <br /> U<br /> <br /> • Hệ điều hành mạng<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> M<br /> <br /> 1.2. Những khái niệm cơ bản<br /> 1.2.4. Quản trị mạng và hệ điều hành mạng<br /> <br /> 21<br /> <br /> 1.2. Những khái niệm cơ bản<br /> 1.2.4. Quản trị mạng và hệ điều hành mạng<br /> <br /> _T<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và<br /> TMĐT<br /> <br /> Theo quy mô và vị trí địa lý<br /> • Mạng cục bộ LAN (Local Area Network)<br /> • Mạng đô thị MAN (Metropolitan Area Network)<br /> • Mạng diện rộng WAN (Wide Area Network)<br /> • Mạng toàn cầu GAN (Global Area Network)<br /> Theo kỹ thuật chuyển mạch:<br /> • Mạng chuyển mạch kênh,<br /> • Mạng chuyển mạch thông báo,<br /> • Mạng chuyển mạch gói<br /> <br /> • Kiến trúc mạng thể hiện cách nối các máy tính<br /> với nhau ra sao và tập các quy tắc, quy ước mà<br /> tất cả các thực thể tham gia truyền thông trên<br /> mạng phải tuân theo để đảm bảo truyền thông tin<br /> ể<br /> ề<br /> một cách tin cậy<br /> <br /> – Là hệ thống phần mềm có chức năng quản lý tài<br /> nguyên, tính toán và xử lý truy nhập một cách thống<br /> nhất trên mạng như tệp, đĩa, thiết bị ngoại vi<br /> <br /> 1. Hệ điều hành peer – to – peer<br /> ề<br /> 2. Hệ điều hành mạng khách/chủ (client/server)<br /> <br /> •<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> Bài giảng Mạng máy tính và truyền thông<br /> <br /> 24<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> 25<br /> <br /> 4<br /> <br /> 1.2. Những khái niệm cơ bản<br /> 1.2.5. Kiến trúc mạng và chuẩn hóa mạng<br /> Kiến trúc Ethernet <br /> Đặc tính<br /> <br /> 1.2. Những khái niệm cơ bản<br /> 1.2.5. Kiến trúc mạng và chuẩn hóa mạng<br /> Kiến trúc Token Ring<br /> <br /> Mô tả<br /> <br /> Kiểu topo truyền thống<br /> Kiểu topo khác<br /> <br /> Star bus<br /> <br /> Kiểu truy nhập mạng<br /> <br /> CSMA/CD<br /> <br /> Đặc tả<br /> Tốc độ truyền dữ liệu<br /> Kiểu cáp<br /> <br /> Đặc tính<br /> <br /> Linear bus<br /> <br /> Mô tả<br /> <br /> Kiểu topo truyền thống<br /> <br /> Star-wired ring<br /> <br /> Kiểu truy nhập mạng<br /> <br /> token-passing<br /> token passing<br /> <br /> IEEE 802.3<br /> <br /> Đặc tả<br /> <br /> IEEE 802.5<br /> <br /> 10 Mbps hoặc 100 Mbps<br /> <br /> Tốc độ truyền dữ liệu<br /> <br /> 4 Mbps hoặc 16 Mbps<br /> <br /> Cáp đồng trục (Thicknet), cáp<br /> xoắn UTP<br /> <br /> Kiểu cáp<br /> <br /> Cáp xoắn STP, UTP<br /> <br /> D<br /> <br /> 26<br /> <br /> 27<br /> <br /> H<br /> <br /> TM<br /> <br /> 1.2. Những khái niệm cơ bản<br /> 1.2.5. Kiến trúc mạng và chuẩn hóa mạng<br /> • ISO (International Standard Organization)<br /> <br /> • IEEE (Institute of Electrical and Electronics<br /> g<br /> )<br /> Engineers)<br /> <br /> • ITU (International Telecommunication Union)<br /> <br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> <br /> Mô hình OSI<br /> Tầng vật lý<br /> Tầng liên kết dữ liệu<br /> Tầng mạng<br /> Tầng giao vận<br /> Tầng phiên<br /> Tầng trình diễn<br /> Tầng ứng dụng<br /> <br /> _T<br /> <br /> • ANSI (American National Standards Institute)<br /> <br /> Chương 2. MÔ HÌNH OSI<br /> <br /> • v.v..<br /> <br /> 28<br /> <br /> U<br /> <br /> 2.1. Mô hình OSI<br /> <br /> • Vì sao cần phải phân tầng ?<br /> <br /> • OSI (Open Systems Interconnection)<br /> – Nghiên cứu từ năm 1971<br /> – Năm 1978, ISO đưa ra một tập các đặc tả mô<br /> tả một kiến trúc mạng 7 tầng<br /> – Đặc tả 7 tầng mô tả áp dụng cho các hệ thống<br /> cho phép kết nối các hệ thống khác nhau để<br /> trao đổi thông tin nên gọi là chuẩn cho các hệ<br /> thống mở<br /> <br /> Bài giảng Mạng máy tính và truyền thông<br /> <br /> 29<br /> <br /> M<br /> <br /> 2.1. Mô hình OSI<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> 30<br /> <br /> – Cần chia các tác vụ trao đổi thông tin giữa hai<br /> mạng máy tính thành các tác vụ nhỏ<br /> – Mỗi tác vụ có một số giao thức điều khiển và<br /> được gọi là một tầng<br /> <br /> • Nguyên tắc xây dựng kiến trúc đa tầng<br /> – Mỗi một cấu trúc thành phần của mạng được<br /> gọi là một kiến trúc đa tầng, trong đó mỗi tầng<br /> được xây dựng trên tầng trước nó<br /> <br /> Bộ môn CNTT - Khoa HTTT Kinh tế và TMĐT<br /> <br /> 31<br /> <br /> 5<br /> <br />