Bài giảng Nghiên cứu khoa học: Bài 1 - Quy trình nghiên cứu khoa học

Nghiên cứu khoa học đóng vai trò trung tâm trong sự phát triển tri thức, tạo ra những đổi mới và thúc đẩy tiến bộ xã hội. Tầm quan trọng của nó không chỉ nằm ở việc giải quyết các vấn đề phức tạp mà còn ở khả năng định hình tương lai cá nhân và quốc gia. Bài trình bày này nhằm cung cấp một cái nhìn tổng quan về bản chất và quy trình nghiên cứu khoa học, nhấn mạnh các nguyên tắc cơ bản và những thách thức mà cộng đồng học thuật Việt Nam đang đối mặt. Chúng ta sẽ cùng khám phá cách thức một nghiên cứu được hình thành, thực hiện và công bố, từ đó nâng cao hiểu biết về ý nghĩa đích thực của hoạt động khoa học.

Sinh viên, giảng viên, nhà nghiên cứu trẻ và các học giả quan tâm đến các nguyên tắc cơ bản và quy trình thực hiện nghiên cứu khoa học, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam.

Tài liệu này cung cấp một cái nhìn toàn diện về quy trình nghiên cứu khoa học, bắt đầu bằng việc định nghĩa rõ ràng nghiên cứu khoa học là một hoạt động có hệ thống nhằm mở rộng tri thức thông qua các phương pháp khoa học. Mục tiêu chính của nó là sản sinh ra tri thức mới, có tính phổ quát, khái quát hóa và tái lập. Tài liệu phân biệt rõ ràng giữa các hoạt động tìm hiểu thông thường hàng ngày và nghiên cứu khoa học chân chính, nhấn mạnh rằng tri thức khoa học phải được hỗ trợ bởi phương pháp khoa học nghiêm ngặt và có khả năng được kiểm chứng. Phần nội dung cũng đề cập đến bối cảnh năng suất khoa học của Việt Nam trong giai đoạn 2001-2015, so sánh xu hướng công bố quốc tế của Việt Nam với các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á và phân tích các lĩnh vực nghiên cứu chủ chốt. Mặc dù có những tiến bộ, tài liệu đặt ra câu hỏi về chất lượng nghiên cứu và đầu tư cho khoa học và công nghệ tại Việt Nam. Cốt lõi của tài liệu là phác thảo chi tiết quy trình nghiên cứu khoa học gồm sáu bước tuần tự: từ việc hình thành ý tưởng và câu hỏi nghiên cứu ban đầu, đến lựa chọn mô hình nghiên cứu phù hợp, xây dựng và đăng ký đề cương, thu thập và phân tích dữ liệu, và cuối cùng là công bố kết quả. Quy trình này đảm bảo tính khách quan, minh bạch và khả năng tái sản xuất của nghiên cứu. Qua đó, tài liệu mong muốn truyền tải tầm quan trọng của việc tuân thủ các chuẩn mực khoa học để đạt được phát triển tri thức bền vững và có giá trị thực tiễn.