Trịnh Văn Minh – Dương Thị Hoàng Yến - Đỗ Thị Thu Hằng
Mai Quang Huy - Vũ Thị Thúy Hằng - Phạm Văn Thuần
NHẬP MÔN KHOA HỌC QUẢN LÝ
TRONG GIÁO DỤC
(Sách chuyên khảo)
Hà Nội - 2022
MỤC LỤC
LỜI GIỚI THIỆU........................................................................................................
CHƯƠNG I: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN LÝ VÀ KHOA HỌC
QUẢN LÝ............................................................................................................
1.1. Một số khái niệm cơ bản......................................................................................
1.1.1 Tổ chức và các loại hình tổ chức...........................................................................
1.1.2. Lãnh đạo, quản lý và quản trị..............................................................................
1.2.Vai trò của quản lý trong đời sống xã hội và trong tổ chức.............................
1.3.Đối tượng của quản lý.........................................................................................
1.4.Các chức năng quản lý........................................................................................
1.4.1.
Chức năng
lập
kế
ho
ạ
ch
......................................................................................
1.4.2. Chức năng tổ chức............................................................................................
1.4.3. Chức năng chỉ đạo, lãnh đạo.............................................................................
1.4.4. Chức năng kiểm tra, đánh giá............................................................................
1.5.Người quản lý......................................................................................................
1.5.1. Khái niệm người quản lý....................................................................................
1.5.2. Phân loại người quản lý....................................................................................
1.5.3. Vai trò của người quản lý..................................................................................
1.5.4. Kỹ năng và phẩm chất cơ bản của người quản lý..............................................
1.6.Đặc điểm của khoa học quản lý..........................................................................
1.6.1. Khoa học quản lý có tính ứng dụng cao.............................................................
1.6.2. Khoa học quản lý là khoa học xã hội - hành vi.................................................
1.6.3. Khoa học quản lý là khoa học có tính liên ngành, liên bộ môn.........................
1.6.4. Khoa học quản lý vừa có tính khoa học vừa mang tính nghệ thuật...................
1.7. Đối tượng, phương pháp nghiên cứu khoa học quản lý...................................
1.7.1. Đối tượng nghiên cứu của Khoa học quản lý.....................................................
1.7.2. Phương pháp nghiên cứu của Khoa học quản lý...............................................
CHƯƠNG 2: CÁC TƯ TƯỞNG, HỌC THUYẾT QUẢN LÝ...............................
2.1. Các tư tưởng quản lý thời Trung Hoa cổ đại....................................................
2.1.1. Bối cảnh chung...................................................................................................
2.1.2. Đặc điểm cơ bản của tư tưởng quản lý thời Trung Hoa cổ đại..........................
2.1.3. Tư tưởng "đức trị” hay “nhân trị” của Nho giáo................................................
2.1.4. Tư tưởng “pháp trị”............................................................................................
2.2. Các tư tưởng quản lý từ thời kỳ công nghiệp hóa............................................
2.2.1. Bối cảnh chung..................................................................................................
2.2.2. Trường phái cổ điển về quản lý..........................................................................
2.2.3. Trường phái tâm lý - xã hội trong quản lý.........................................................
2.2.4. Trường phái định lượng về quản lý....................................................................
2.3. Các tư tưởng quản lý thời hiện đại....................................................................
2.3.1. Lý thuyết quản lý tổng hợp và thích nghi (thuyết tích hợp trong quản lý).........
2.3.2. Lý thuyết văn hóa quản lý theo trường phái quản lý Nhật bản...........................
CHƯƠNG 3: QUẢN LÝ GIÁO DỤC VÀ KHOA HỌC QUẢN LÝ GIÁO
DỤC...................................................................................................................
3.1. Quản lý giáo dục.................................................................................................
3.1.1. Khái niệm “Quản lý giáo dục”...........................................................................
3.1.2. Các yếu tố của quá trình quản lý giáo dục..........................................................
3.1.3. Đặc điểm của quản lý giáo dục..........................................................................
3.1.4. Một số nguyên tắc trong quản lý giáo dục...................................................
3.1.5. Một số quan điểm trong quản lý giáo dục........................................................
3.2. Quyết định trong Quản lý giáo dục.................................................................
3.2.1. Khái niệm quyết định trong quản lý.................................................................
3.2.2. Đặc điểm và vai trò của quyết định quản lý.....................................................
3.2.3. Qui định hình thức và phân loại quyết định quản lý.........................................
3.2.4. Các yêu cầu đối với quyết định quản lý...........................................................
3.2.5. Qui trình ra quyết định quản lý........................................................................
3.2.6. Tổ chức thực hiện quyết định quản lý..............................................................
3.3. Thông tin trong quản lý giáo dục.....................................................................
3.3.1. Khái niệm thông tin trong quản lý...................................................................
3.3.2. Bản chất và vai trò của thông tin quản lý.........................................................
3.3.3. Đặc điểm và phân loại của thông tin quản lý...................................................
3.3.4. Nguyên tắc sử dụng thông tin trong quản lý....................................................
3.3.5. Quy trình sử dụng thông tin trong quản lý.......................................................
3.4. Khoa học quản lý giáo dục...............................................................................
3.4.1. Điều kiện cơ bản của Khoa học quản lý giáo dục............................................
3.4.2. Đặc điểm và cơ cấu nội dung của Khoa học quản lý giáo dục.........................
CHƯƠNG 4: ĐỔI MỚI GIÁO DỤC VÀ ĐỔI MỚI TRONG QUẢN LÝ
GIÁO DỤC Ở VIỆT NAM..........................................................................
4.1. Bối cảnh của đổi mới giáo dục.........................................................................
4.2. Nội dung đổi mới giáo dục................................................................................
4.2.1. Về mục tiêu giáo dục.......................................................................................
4.2.2. Về nội dung giáo dục......................................................................................
4.2.3. Về phương pháp, hình thức giáo dục..............................................................
4.2.4. Về kiểm tra - đánh giá kết quả học tập............................................................
4.3. Đổi mới trong quản lý giáo dục........................................................................
4.3.1. Tự chủ của nhà trường và địa phương trong việc thực hiện kế hoạch giáo
dục theo Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018.......................................
4.3.2. Coi trọng quản lý chất lượng...........................................................................139
4.4.3. Quản lý cơ sở giáo dục có yếu tố nước ngoài...................................................
4.3.4. Đổi mới cơ bản của nhà trường phổ thông để thực hiện Chương trình
giáo dục phổ thông...........................................................................................
4.3.5. Tổ chức bồi dưỡng giáo viên, cán bộ quản lý đáp ứng Chương trình giáo
dục phổ thông....................................................................................................
4.3.6. Vai trò của CNTT&TT trong đổi mới Chương trình giáo dục phổ thông........
4.4. Những yêu cầu về năng lực và phẩm chất của CBQL giáo dục trong bối
cảnh mới (Chuẩn HT trường PT 2018).........................................................
CHƯƠNG 5: MỘT SỐ MÔ HÌNH, TIẾP CẬN QUẢN LÝ TRONG
GIÁO DỤC.....................................................................................................
5.1. Một số mô hình quản lý trong giáo dục...........................................................
5.1.1. Mô hình chính thức (formal model).................................................................
5.1.2. Mô hình đồng thuận (collegial model).............................................................
5.1.3. Mô hình chính trị (political model)..................................................................
5.1.4. Mô hình chủ quan (subjective model)..............................................................
5.1.5. Mô hình mập mờ (ambiguity model)...............................................................
5.1.6. Mô hình văn hoá (culture model).....................................................................
5.2. Một số tiếp cận trong quản lý giáo dục...........................................................
5.2.1. Tiếp cận quản lý dựa vào nhà trường...............................................................
5.2.2. Tiếp cận quản lý nhà trường hiệu quả..............................................................
5.2.3. Tiếp cận chất lượng trong quản lý giáo dục.....................................................
5.2.4. Tiếp cận hệ thống trong quản lý giáo dục........................................................
5.2.5. Tiếp cận chức năng POLCI..............................................................................
5.2.6. Tiếp cận đối tượng 5M.....................................................................................
5.2.7. Phân tích SWOT..............................................................................................
5.2.8. Tiếp cận quá trình CIPO..................................................................................
5.2.9. Một số tiếp cận khác........................................................................................
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................
LỜI GIỚI THIỆU
Quản lý là một thuộc tính tất yếu, là nhu cầu tự nhiên của xã hội loài
người và mang đặc trưng của từng thời kỳ phát triển xã hội. Do vậy, Quản lý có
ý nghĩa hết sức quan trọng đối với sự phát triển của mỗi xã hội nói chung cũng
như của một tổ chức nói riêng và luôn gắn liền với nhu cầu và yêu cầu tăng
“năng suất, hiệu quả” lao động của con người.
Có thể khẳng định, quản lý là một trong những nhân tố có ý nghĩa quyết
định đối với sự tồn tại và phát triển xã hội, do đó nó quyết định sự suy thoái hay
thịnh vượng của một tổ chức, một quốc gia, thậm chí là toàn cầu.
Sự phát triển xã hội dựa vào nhiều yếu tố: sức lao động, tri thức, nguồn
vốn, tài nguyên, năng lực quản lý. Trong đó năng lực quản lý được xếp hàng
đầu; năng lực quản lý là sự tổ chức, điều hành, kết hợp tri thức với việc sử dụng
sức lao động, nguồn vốn và tài nguyên để phát triển xã hội.
Đối với một tổ chức cụ thể, vai trò của quản lý có thê được nhìn nhận ở
những góc độ đóng góp sau:
a) Định hướng hoạt động của tổ chức (thông qua các chức năng quản lý);
b) Kết hợp hài hòa lợi ích của cá nhân và của tập thể trên cơ sở phát huy
tối đa nỗ lực cá nhân, tạo môi trường và điều kiện cho sự phát triển của mỗi cá
nhân, tôn trọng mục tiêu cá nhân gắn với mục tiêu của tổ chức;
c) Sử dụng có hiệu quả các nguồn lực vật chất khác của tổ chức;
d) Đảm bảo sự ổn định và thích ứng cao của tổ chức trong môi trường
luôn biến động;
e) Củng cố vị thế của tổ chức, gia tăng sự đóng góp của tổ chức đối với
xã hội.
Những kiến thức cơ bản về “Quản lý” và “Khoa học quản lý” nói chung là
nền tảng không những cần thiết mà bắt buộc đối với những ai quan tâm đến lĩnh
vực “Quản lý giáo dục”. Trong các chương trình đào tạo trình độ cử nhân khoa
học giáo dục, cũng như các chương trình bồi dưỡng kiến thức, năng lực quản lý
của giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục các cấp, các chuyên đề chuyển đổi thi
PAGE \* MERGEFORMAT 17