(cid:153) Gi¸o viªn:

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG KHOA KINH TẾ NGOẠI THƯƠNG

FTU

Phan Minh Hßa Khoa Kinh tÕ Ngo¹i th−¬ng - 04 834 5801 Email: phanminhhoa@gmail.com

(cid:153)M«n häc Quan hÖ Kinh tÕ Quèc tÕ: thuéc kiÕn thøc c¬ së ngµnh

Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ

(cid:153)Thêi l−îng cña m«n häc:

(cid:153)Thi hÕt m«n: H×nh thøc thi:

QUAN HÖ KINH TÕ QUèC TÕ

(cid:153) Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

Tæng quan vÒ Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ

Th−¬ng m¹i quèc tÕ

chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i quèc tÕ

Th−¬ng m¹i dÞch vô

- KÕt hîp gi÷a lý thuyÕt vµ thùc tiÔn - KÕt hîp víi nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ kinh tÕ häc, lÞch sö häc thuyÕt kinh tÕ, kinh tÕ chÝnh trÞ häc...

§Çu t− quèc tÕ

- CËp nhËt th«ng tin thêi sù kinh tÕ thÕ giíi. - Liªn hÖ víi hoµn c¶nh thùc tiÔn, ¸p dông t¹i

Di chuyÓn quèc tÕ vÒ hμng ho¸ Søc Lao ®éng

ViÖt Nam

Quan hÖ quèc tÕ vÒ Khoa häc vμ C«ng nghÖ

- Häc kÕt hîp víi nghiªn cøu Khoa häc

Liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ vμ héi nhËp kinh tÕ

quèc tÕ

Internet

S¸ch:

Tμi liÖu tham kh¶o

- Quan hÖ Kinh tÕ Quèc tÕ - Lý thuyÕt vµ thùc tiÔn;

PGS,TS Vò ChÝ Léc

- Quan hÖ Kinh tÕ quèc tÕ; GS,TS Vâ Thanh Thu - Tµi liÖu vÒ c¸c tæ chøc quèc tÕ - Kinh tÕ Quèc tÕ (NXB ChÝnh trÞ QG 1996) - Kinh tÕ häc Quèc tÕ (S¸ch dÞch, TLTK cña tr−êng §HNT,

www.chinhphu.vn www.mot.gov.vn www.nciec.gov.vn www.dei.gov.vn www.vietlaw.gov.vn www.vneconomy.com.vn

Peter Lindert)

T¹p chÝ, B¸o:

- T¹p chÝ Kinh tÕ ®èi ngo¹i; Tr−êng §¹i häc Ngo¹i th−¬ng - T¹p chÝ Nh÷ng VÊn ®Ò Kinh tÕ thÕ giíi; ViÖn Kinh tÕ vµ ChÝnh trÞ TG - T¹p chÝ Th−¬ng m¹i, Bé th−¬ng m¹i - B¸o §Çu t− - Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam, Thêi b¸o Kinh tÕ Sµi Gßn - Nghiªn cøu kinh tÕ, …

Trang tin cña ChÝnh phñ VN Bé Th−¬ng m¹i UBQG vÒ hîp t¸c KTQT M¹ng QG vÒ Héi nhËp VB ph¸p luËt Thêi b¸o KT ViÖt nam Thêi b¸o Kinh tÕ SG www.saigontimes.com.vn/tbktsg Bé KÕ ho¹ch & ĐÇu t− Tæng côc Thèng kª Bé Ngo¹i giao Tæng côc Hải quan Bé Tµi chÝnh Th−¬ng vô VN t¹i Hoa Kú Phßng Th−¬ng m¹i vµ CN Ng©n hµng thÕ giíi Th«ng tin thÞ tr−êng VN

www.mpi.gov.vn www.gso.gov.vn www.mofa.gov.vn www.customs.gov.vn www.mof.gov.vn www.vietnam-ustrade.org www.vcci.com.vn www.worldbank.org www vitranet com vn

1

Tr−êng ®¹i häc ngo¹i th−¬ng

®¸nh gi¸ kÕt qu¶

Khoa kinh tÕ ngo¹i th−¬ng

(cid:153) ¸p dông ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ liªn tôc:

TiÓu luËn

- TiÓu luËn: tû lÖ trong kÕt qu¶ cuèi cïng lµ 20%

M«n häc: Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ

- Bµi kiÓm tra gi÷a kú:

10%

- Bµi kiÓm tra cuèi häc kú:

70%

Tªn ®Ò tµi:

§iÓm khuyÕn khÝch

Ng−êi thùc hiÖn:

1. 2.

- TÝch cùc tham gia ph¸t biÓu, th¶o luËn - Tinh thÇn lµm viÖc nhãm, chia sÎ kinh nghiÖm vµ tµi liÖu nghiªn cøu cho líp

Gi¸o viªn h−íng dÉn:

Hμ néi, 2005

Néi dung tiÓu luËn Ch−¬ng 1:

Më ®Çu Tæng quan vÒ C¬ së lý luËn liªn quan tíi ®Ò tµi

CÇn ph¶i tr×nh bµy c¸c néi dung: CÇn tr×nh bµy c¸c vÊn ®Ò sau: • TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi (nªu ý kiÕn tæng qu¸t ®Ó dÉn (cid:153) Mét sè kh¸i niÖm, quan ®iÓm vÒ vÊn ®Ò chÝnh nhËp, giíi thiÖu vÒ vÊn ®Ò sÏ tr×nh bµy) cã liªn quan tíi ®Ò tµi (cid:153) Tr×nh bµy c¸c néi dung chÝnh lµm c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ • Môc ®Ých nghiªn cøu • §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu (ph¹m vi vÒ thêi gian, thùc tr¹ng liªn quan tíi ®Ò tµi

vÒ kh«ng gian) • Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu • KÕt cÊu cña ®Ò tµi

Hình thức:

Ch−¬ng 2: Ph©n tÝch thùc tr¹ng vµ nhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng

Thứ tự trình bày CÇn lµm râ:

(cid:153) Ph©n tÝch râ thùc tr¹ng (cid:153) §¸nh gi¸ nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc, nh÷ng yÕu kÐm vµ chØ râ nguyªn nh©n

Bìa Mục lục Mở đầu Các Chương Kết luận Tài liệu tham khảo (Sách, Tạp chí, báo, Internet, tài liệu các loại,…)

Ch−¬ng 3: §Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn, c¶i tiÕn hay kiÕn nghÞ gi¶i quyÕt nh÷ng mÆt tån t¹i

KÕt luËn:

Tãm t¾t t×nh h×nh, kh¼ng ®Þnh nh÷ng ®ãng gãp míi

2

§Ò tµi:

Ch−¬ng 1 Tæng quan vÒ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ

- Kinh tÕ thÕ giíi: toµn cÇu ho¸ kinh tÕ, - Th−¬ng m¹i quèc tÕ: §Æc ®iÓm, xu h−íng ph¸t triÓn cña TMQT, kinh nghiÖm x©y dùng

I. Mét sè kh¸i niÖm, ®èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cña m«n häc: 1. Mét sè kh¸i niÖm

cstm cña c¸c n−íc,… - §Çu t− quèc tÕ - Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam

1.1.Quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i Lµ tæng thÓ nh÷ng mèi quan hÖ vÒ kinh tÕ, th−¬ng m¹i, khoa häc vµ c«ng nghÖ cña mét nÒn kinh tÕ víi bªn ngoµi. 1.2. Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ Lµ tæng thÓ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña c¸c nÒn kinh tÕ xÐt trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi.

Yªu cÇu c¬ b¶n vÒ viÕt: - TÝnh khoa häc (néi dung, ý t−ëng râ rµng; c©u v¨n ng¾n gän; sè liÖu cÇn ph¶i cËp nhËt, chÝnh x¸c, cã nguån trÝch dÉn cô thÓ; …) - TÝnh logic vµ hÖ thèng - TÝnh thùc tiÔn

2. §èi t−îng nghiªn cøu cña m«n häc:

2.1. Chñ thÓ cña QHKTQT:

- Chñ thÓ cÊp Nhµ n−íc: C¸c quèc gia, c¸c vïng l·nh thæ, c¸c nÒn kinh tÕ - Cao h¬n cÊp nhµ n−íc: c¸c liªn kÕt vµ tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ

+ liªn kÕt kinh tÕ khu vùc, liªn khu vùc, toµn cÇu + c¸c tæ chøc tµi chÝnh tiÒn tÖ + c¸c tæ chøc thuéc LHQ

- Chñ thÓ thÊp h¬n cÊp Nhµ n−íc: c¸c c«ng ty, tËp ®oµn, xÝ nghiÖp

3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cña m«n häc: 2.2. Kh¸ch thÓ cña QHKTQT - KÕt hîp gi÷a lý thuyÕt vµ thùc tiÔn a. Th−¬ng m¹i quèc tÕ TM hμng hãa vμ TM dÞch vô? b. §Çu t− quèc tÕ - KÕt hîp víi nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ kinh tÕ häc, lÞch sö häc thuyÕt kinh tÕ, kinh tÕ chÝnh trÞ häc... c. Di chuyÓn quèc tÕ vÒ hàng hãa søc lao ®éng - CËp nhËt th«ng tin thêi sù kinh tÕ thÕ giíi. d. Quan hÖ quèc tÕ trong lÜnh vùc khoa häc c«ng - Liªn hÖ víi hoµn c¶nh thùc tiÔn, ¸p dông t¹i nghÖ ViÖt Nam VD? - Häc kÕt hîp víi nghiªn cøu khoa häc e. Quan hÖ quèc tÕ vÒ tiÒn tÖ:

3

1.1. ChiÕn l−îc ®ãng cöa nÒn kinh tÕ

II. Nh÷ng chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi

ngo¹i cña c¸c n−íc trªn thÕ giíi:

- Bèi c¶nh ¸p dông

-Néi dung:

1.Hai lo¹i h×nh chiÕn l−îc

1.1. ChiÕn l−îc ®ãng cöa nÒn kinh tÕ

1.2. ChiÕn l−îc më cöa nÒn kinh tÕ C¸c quèc gia h¹n chÕ më réng c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i víi bªn ngoµi, ph¸t triÓn kinh tÕ b»ng néi lùc lµ chÝnh, thùc hiÖn viÖc tù cung, tù cÊp b»ng nh÷ng nguån lùc trong n−íc.

Cô thÓ? + XK + NK + §Çu t− n−íc ngoµi

- Nh−îc ®iÓm:

- ¦u ®iÓm:

+ Tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ æn ®Þnh nh−ng chËm + X©y dùng mét nÒn kinh tÕ tù chñ lµ nÒn t¶ng b¶o ®¶m cho sù ®éc lËp vÒ chÝnh trÞ + NÒn kinh tÕ bÞ tôt hËu so víi bªn ngoµi

+ C¸c nguån lùc trong n−íc ®−îc khai th¸c tèi ®a ®Ó tháa m·n nhu cÇu trong n−íc

+ C¸c nguån lùc trong n−íc ®−îc khai th¸c tèi ®a nh−ng kh«ng hiÖu qu¶, kh«ng tranh thñ ®−îc c¸c nguån lùc tõ bªn ngoµi

+ G©y thiÖt h¹i cho x· héi vµ ng−êi tiªu dïng + Tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ æn ®Þnh. NÒn kinh tÕ Ýt bÞ ¶nh h−ëng bëi nh÷ng biÕn ®éng xÊu cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi.

+ ThiÕu hôt c¸n c©n th−¬ng m¹i, khan hiÕm ngo¹i tÖ

* Néi dung: 1.2. ChiÕn l−îc më cöa nÒn kinh tÕ:

- Bèi c¶nh ¸p dông:

Đóng cửa (ISI) Mở cửa (EOI) Nước C¸c n−íc thùc hiÖn viÖc më réng c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i víi bªn ngoµi, träng t©m lµ ho¹t ®éng ngo¹i th−¬ng, trong ®ã chó träng lµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, t¨ng c−êng thu hót vµ sö dông vèn, c«ng nghÖ bªn ngoµi ®Ó khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc trong n−íc. Singapore 1961 1965

Indonesia 1967 1982

Malaysia 1958 1968

Thailand 1962 1972 Cô thÓ: + XK + NK + §Çu t− + C¸c h×nh thøc KT§N kh¸c Philippines 1946 1970

4

* Nh−îc ®iÓm: + Tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao nh−ng kh«ng æn ®Þnh.

* ¦u ®iÓm:

+ Tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao do cã thÓ kÕt hîp sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c yÕu tè bªn trong vµ bªn ngoµi phôc vô cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ

+ NÒn kinh tÕ phô thuéc vµ chÞu t¸c ®éng gi¸n tiÕp hoÆc trùc tiÕp cña nh÷ng biÕn ®éng xÊu mµ nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã thÓ ®−a l¹i. VD? Khñng ho¶ng TC-TT ch©u ¸

+ Møc ®é b¶o hé gi¶m lµm cho nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa kh«ng tån t¹i ®−îc.

+ T¹o ra m«i tr−êng c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp, kÝch thÝch ®−îc s¶n xuÊt ph¸t triÓn

+ NÒn kinh tÕ dÔ r¬i vµo t×nh tr¹ng ph¸t triÓn mÊt c©n ®èi

+ ThÞ tr−êng réng më, hµng ho¸ ®a d¹ng, phong phó, cã chÊt l−îng vµ ng−êi tiªu dïng cã thÓ tho¶ m·n nhu cÇu cña m×nh mét c¸ch tèt nhÊt

+ Ph¸t triÓn s¶n xuÊt, n©ng cao thu nhËp quèc d©n, gi¶i quyÕt viÖc lµm

(cid:131) Mét th−íc ®o thÓ hiÖn møc ®é héi nhËp KTQT cña QG: lµ tû lÖ th−¬ng m¹i/GDP, vµ vèn §TNN trong tæng vèn ®Çu t−

ViÖt Nam? N¨m 1996 tû lÖ XK/GDP = 30%; n¨m 2005 = 60% Tû träng NK/GDP n¨m 2005: 69%. Tû lÖ vèn §TNN/tæng vèn ®Çu t− toµn x· héi n¨m 2005: 26%.

§¸nh gi¸ cña Ng©n hµng thÕ giíi T¨ng tr−ëng cña kinh tÕ thÕ giíi T¨ng tr−ëng kinh tÕ c¸c n−íc PT T¨ng tr−ëng kinh tÕ c¸c n−íc §PT T¨ng tr−ëng kinh tÕ Mü T¨ng tr−ëng kinh tÕ EU T¨ng tr−ëng kinh tÕ NhËt B¶n T¨ng tr−ëng kinh tÕ Ch©u Á T¨ng tr−ëng kinh tÕ §«ng Nam Á T¨ng tr−ëng kinh tÕ NIEs T¨ng tr−ëng kinh tÕ Singapore T¨ng tr−ëng cña th−¬ng m¹i thÕ giíi 2000(%) 3.8 3.7 5,5 4,1 3,5 1,5 7,4 7,0 8,0 9,9 13,0 2001(%) 1.3 0,9 2,9 1,1 1,5 -0,8 3,9 1,7 1,0 -2,3 2,0

1.3. ViÖc lùa chän chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i cña c¸c n−íc trªn thÕ giíi hiÖn nay:

Some trade extensively, others very little.

Index of Openness* China Low-income country

1980 6 20

2000 26 26

- §èi víi c¸c n−íc trªn thÕ giíi

How can this activity be understood and explained?

average

Turkey Middle-income country

5 27

24 39

average

Më cöa nÒn kinh tÕ lµ sù lùa chän tÊt yÕu cña c¸c n−íc trªn thÕ giíi hiÖn nay nÕu muèn tån t¹i & ph¸t triÓn, kh«ng bÞ tôt hËu vÒ kinh tÕ so víi c¸c n−íc kh¸c.

* Ratio of exports to GDP

multiplied by 100

USA Japan Germany Ireland Sweden Finland Singapore High-income country

10 14 n/a 48 29 33 215 39

11 10 33 88 47 42 180 49

average

International Economics

Hannele Wallenius

5

- §èi víi ViÖt Nam:

T¹i sao?

(cid:131) VÒ mÆt lý luËn?

- Phï hîp xu thÕ Toµn cÇu hãa - Khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn m¹nh - Ph©n bè kh«ng ®Òu c¸c yÕu tè s¶n xuÊt - M«i tr−êng kinh tÕ x· héi cã sù thay ®æi c¬ b¶n

ViÖt Nam thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i ®éc lËp, tù chñ vµ réng më, ®a ph−¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, víi tinh thÇn: ViÖt Nam s½n sµng lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n−íc trong céng ®ång thÕ giíi, phÊn ®Êu v× hoµ b×nh, ®éc lËp vµ ph¸t triÓn, trªn c¸c nguyªn t¾c:

(cid:131) VÒ mÆt thùc tiÔn?

+ T«n träng ®éc lËp chñ quyÒn, toµn vÑn l·nh thæ cña nhau, kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau + B×nh ®¼ng cïng cã lîi

Më cöa lµ lùa chän ®óng ®Ó ®¹t ®−îc tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ cao + Gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp gi÷a c¸c quèc gia b»ng con ®−êng th−¬ng l−îng.

Mét sè thµnh tùu ViÖt Nam ®¹t ®−îc:

III. Bèi c¶nh quèc tÕ cña c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ - Quan hÖ th−¬ng m¹i: §Æc ®iÓm 1: 1990: 50 n−íc vµ vïng l·nh thæ

1995: 100 n−íc vµ vïng l·nh thæ

Nay: trªn 170 n−íc vµ vïng l·nh thæ Sau khi ChiÕn tranh L¹nh kÕt thóc, xu thÕ chung cña thÕ giíi hiÖn nay lµ xu thÕ hoµ ho·n, hoµ dÞu, chuyÓn tõ ®èi ®Çu sang ®èi tho¹i. Ký HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i song ph−¬ng: 87 - ChiÕn tranh l¹nh - Quan hÖ ®Çu t− : trªn 75 n−íc vµ vïng l·nh thæ

- Tham gia: ASEAN, APEC, ASEM, WTO - Côc diÖn thÕ giíi hiÖn nay §¬n cùc / §a cùc? - T¨ng tr−ëng kinh tÕ cao

6

- Nguyªn nh©n:

§Æc ®iÓm 2:

Biªn giíi, l·nh thæ, Lîi Ých tµi nguyªn, T«n gi¸o d©n téc, §¶ng ph¸i chÝnh trÞ, Sù can thiÖp vÒ nh©n quyÒn. NÕu viÖc trËt tù thÕ giíi cò mÊt ®i lµm gi¶m nguy c¬ chiÕn tranh huû diÖt ë quy m« toµn thÕ giíi th× nh÷ng xung ®ét quèc tÕ vÉn cßn gia t¨ng vµ ¶nh h−ëng lín ®Õn tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÕ giíi

- Kinh tÕ C«ng nghiÖp

§Æc ®iÓm thø 3 - Kinh tÕ N«ng nghiÖp

-Kinh tÕ tri thøc?

C¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ ngµy cµng ph¸t triÓn, víi néi dung réng lín t¸c ®éng trùc tiÕp tíi mäi mÆt ®êi sèng kinh tÕ x· héi ë tÊt c¶ c¸c n−íc

Kinh tÕ tri thøc lµ nÒn kinh tÕ x©y dùng trªn c¬ së khai th¸c vµ sö dông tri thøc vµ th«ng tin Kinh tÕ thÕ giíi cã xu h−íng chuyÓn dÞch tõ kinh tÕ vËt chÊt sang kinh tÕ tri thøc

“economies which are directly based on the production, distribution and use of knowledge and information” (OECD, 1996)

§Æc ®iÓm 5: §Æc ®iÓm 4:

Loµi ng−êi ®ang ®øng tr−íc nhiÒu vÊn ®Ò nan gi¶i ®ßi hái cÇn ph¶i cã sù hîp t¸c gi÷a c¸c n−íc ®Ó cïng nhau gi¶i quyÕt:

- VÊn ®Ò m«i tr−êng 4. Trong nhiÒu thËp kû gÇn ®©y, khu vùc kinh tÕ Ch©u ¸- Th¸i B×nh D−¬ng ®· næi lªn, trë thµnh khu vùc cã tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ nhanh nhÊt, n¨ng ®éng nhÊt vµ trë thµnh trung t©m kinh tÕ lín cña thÕ giíi.

- Thµnh c«ng vÒ hîp t¸c - C¸c c¨n bÖnh thÕ kû - T¨ng tr−ëng kinh tÕ - Sù bïng næ d©n sè, thÊt nghiÖp gia t¨ng, nghÌo ®ãi.... - T¨ng tr−ëng vÒ th−¬ng m¹i

- Thu hót ®Çu t− n−íc ngoµi

7