CHÆÅNG I : NHÆÎNG VÁÚN ÂÃÖ CHUNG VÃÖ QUAÍN LYÏ MÄI TRÆÅÌNG
1.1. CAÏC KHAÏI NIÃÛM CÅ BAÍN VÃÖ QUAÍN LYÏ MÄI TRÆÅÌNG .
1.1.1. ÂËNH NGHÉA VÃÖ QUAÍN LYÏ MÄI TRÆÅÌNG :
Hiãûn nay chæa coï mäüt âënh nghéa thäúng nháút vãö quaín lyï mäi træåìng .
Theo mäüt säú taïc giaí, thuáût ngæî vãö quaín lyï mäi træåìng bao gäöm hai khêa caûnh :
quaín lyï nhaì næåïc vãö mäi træåìng vaì quaín lyï cuía caïc doanh nghiãûp , khu væûc
dán cæ vãö mäi træåìng . Trong âoï , khêa caûnh thæï hai coï muûc tiãu chuí yãúu laì
tàng cæåìng hiãûu quaí cuía saín xuáút (hãû thäúng quaín lyï mäi træåìng theo ISO
14.000 ) vaì baío vãû sæïc khoeí cuía ngæåìi lao âäüng , dán cæ såïng trong khu væûc
coï caïc hoaût âäüng saín xuáút .
Phán têch mäüt säú âënh nghéa , coï thãø tháúy quaín lyï mäi træåìng coï ba khêa
caûnh täøng håüp caïc biãûn phaïp thêch håüp , taïc âäüng vaì âiãöu chènh caïc hoaût
âäüng cuía con ngæåìi , våïi muûc âêch chênh laì giæî haìi hoaì quan hãû giæîa mäi
træåìng vaì phaït triãøn , giæîa nhu cáöu cuía con ngæåìi vaì cháút læåüng cuía mäi
træåìng , giæîa hiãûn taûi vaì khaí nàng chëu âæûng cuía traïi âáút - “phaït triãøn bãön
væîng.” Tæì âoï coï thãø taûm thåìi nãu ra mäüt âënh nghéa toïm tàõt :” quaín lyï mäi
træåìng laì mäüt lénh væûc quaín lyï xaî häüi , nhàòm baío vãû mäi træåìng vaì caïc thaình
pháön cuía mäi træåìng , phuûc vuû sæû nghiãûp phaït triãøn bãön væîng vaì sæí duûng
håüp lyï taìi nguyãn thiãn nhiãn vaì xaî häüi .”quaín lyï mäi træåìng âæåüc thæûc hiãûn
bàòng täøng håüp caïc biãûn phaïp luáût phaïp , chênh saïch , kinh tãú , kyí thuáût , cäng
nghãû , xaî häüi , vàn hoaï , giaïo duûc , .v.v.. Caïc biãûn phaïp naìy coï thãø âan xen ,
phäúi håüp , têch håüp våïi nhau tuyì theo âiãöu kiãûn cuû thãø cuía váún âãö âàût ra .
Viãûc quaín lyï mäi træåìng âæåüc thæûc hiãûn åí moüi qui mä: toaìn cáöu , khu væûc ,
quäúc gia , tènh , huyãûn , cå såí saín xuáút , häü gia âçnh , .v.v..
1.1.2 CAÏC MUÛC TIÃU CUÍA CÄNG TAÏC QUAÍN LYÏ NHAÌ NÆÅÏC VÃÖ MÄI
TRÆÅÌNG :
Muûc tiãu cuía quaín lyï mäi træåìng laì phaït triãøn bãön væîng giæî cho âæåüc
haìi hoaì giæîa phaït triãøn kinh tãú vaì baío vãû mäi træåìng . Hay noïi mäüt caïch khaïc
phaït triãøn kinh tãú âãø taûo ra kinh phê vaì tiãöm læûc âãø baío vãû mäi træåìng taûo ra
caïc tiãöm nàng tæû nhiãn vaì xaî häüi måïi cho cäng cuäüc phaït triãøn kinh tãú trong
tæång lai . Tuyì thuäüc vaìo âiãöu kiãûn tæû nhiãn . kinh tãú xaî häüi , hãû thäúng phaïp
lyï , muûc tiãu phaït triãøn æu tiãn cuía tæìng quäúc gia , muûc tiãu quaín lyï mäi
træåìng coï thãø thay âäøi theo thåìi gian vaì coï nhæîng æu tiãn riãng âäúi våïi mäùi
quäúc gia.
Muûc tiãu cå baín cuía cäng taïc baío vãû mäi træåìng åí næåïc ta trong giai
âoaûn cäng nghiãûp hoaï , hiãûn âaûi hoaï hiãûn nay laì :”Ngàn ngæìa ä nhiãùm mäi
træåìng , phuûc häöi vaì caíi thiãûn mäi træåìng cuía nhæîng nåi , nhæîng vuìng âaî bë
suy thoaïi baío täön âa daûng sinh hoüc , tæìng bæåïc náng cao cháút læåüng mäi
træåìng oí caïc khu cäng nghiãûp , âä thë vaì näng thän goïp pháön phaït triãøn kinh
tãú xaî häüi bãön væîng , náng cao cháút læåüng âåìi säúng cuía nhán dán , tiãún haình
thàõng låüi sæû nghiãûp cäng nghiãûp hoaï , hiãûn âaûi hoaï âáút næåïc v.v..” Theo chè
thë 36CT/TW cuía Bäü chênh trë Ban cháúp haình Trung æång Âaíng Cäüng Saín
Viãût nam , mäüt säú muûc tiãu cuû thãø cuía cäng taïc quaín lyï mäi træåìng Viãût nam
laì :
* Khàõc phuûc vaì phoìng chäúng suy thoaïi , ä nhiãùm mäi træåìng phaït sinh
trong caïc hoaût âäüng säúng cuía con ngæåìi theo nguyãn tàõc phoìng chäúng ä
nhiãùm âæåüc æu tiãn hån khàõc phuûc ä nhiãùm .
Trong giai âoaûn hiãûn nay, caïc biãûn phaïp khàõc phuûc vaì phoìng chäúng ä
nhiãùm chuí yãúu laì :
-Thæûc hiãûn nghiãm chènh quy âënh cuía luáût Baío vãû mäi træåìng , vãö âaïnh giaï
taïc âäüng mäi træåìng trong viãûc xeït duyãût cáúp pheïp caïc quy hoaûch , caïc dæû aïn
âáöu tæ , nãúu baïo caïo âaïnh giaï taïc âäüng mäi træåìng khäng âæåüc cháúp nháûn thç
khäng cho pheïp thæûc hiãûn caïc qui hoaûch , caïc dæû aïn naìy .
-Âäúi våïi caïc cå såí saín xuáút kinh doanh âang hoaût âäüng , càn cæï vaìo kãút quaí
âaïnh giaï taïc âäüng mäi træåìng , caïc bäü caïc ngaình , caïc tènh , caïc thaình phäú täø
chæïc phán loaûi caïc cå såí gáy ä nhiãùm vaì coï kãú hoaûch xæí lyï phuì håüp .
- Trong hoaût âäüng saín xuáút kinh doanh cáön æu tiãn aïp duûng caïc cäng nghãû
saûch , cäng nghãû êt phãú thaíi , tiãu hao êt nguyãn liãûu vaì nàng læåüng bàòng caïch
trang bë , âáöu tæ caïc cäng nghãû måïi , cäng nghãû tiãn tiãún .
- Caïc khu væûc âä thë , caïc khu cäng nghiãûp cáön phaíi såïm coï vaì thæûc hiãûn täút
phæång aïn xæí lyï cháút thaíi , æu tiãn xæí lyï cháút thaíi âäüc haûi , cháút thaíi bãûnh
viãûn nhæ âäút raïc thaíi åí bãûnh viãûn oí nhãût âäü cao , xæí lyï næåïc thaíi bãûnh viãûn .
- Thæûc hiãûn caïc kãú hoaûch quäúc gia æïng cæïu sæû cäú dáöu traìn trãn biãøn , kãú hoaûch
khàõc phuûc háûu quaí cháút âäüc hoaï hoüc duìng trong chiãún tranh .
* Hoaìn chènh hãû thäúng vàn baín luáût phaïp baío vãû mäi træåìng , ban haình caïc
chênh saïch phaït triãøn kinh tãú xaî häüi phaíi gàõn våïi baío vãû mäi træåìng , nghiãm
chènh thi haình luáût baío vãû mäi træåìng . Âãø thæûc hiãûn muûc tiãu trãn cáön quan
tám âãún caïcbiãûn phaïp cuû thãø :
- Raì soaït vaì ban haình âäöng bäü caïc vàn baín dæåïi luáût , caïc quy âënh vãö luáût
phaïp khaïc nhàòm náng cao hiãûu læûc cuía luáût .
- Ban haình caïc chênh saïch vãö thuãú , tên duûng nhàòm khuyãún khêch viãûc aïp
duûng caïc cäng nghãû saûch .
- Thãø chãú hoaï viãûc âoïng goïp chi phê baío vãû mäi træåìng : thuãú mäi træåìng ,
thuãúu taìi nguyãn , quyî mäi træåìng v..v.
- Thãø chãú hoaï viãûc phäúi håüp giaíi quyãút caïc váún âãö phaït triãøn kinh tãú våïi baío
vãû mäi træåìng : trong caïc kãú hoaûch phaït triãøn kinh tãú xaî häüi phaíi coï caïc chè
tiãu , biãûn phaïp baío vãû mäi træåìng . Tênh toaïn hiãûu quaí kinh tãú , so saïnh caïc
phæång aïn phaíi tênh toaïn caí chi phê baío vãû mäi træåìng .
* Tàng cæåìng cäng taïc quaín lyï nhaì næåïc vãö mäi træåìng tæì trung æång âãún
âëa phæång . cäng taïc nghiãn cæïu , âaìo taûo caïn bäü vãö mäi træåìng .
- Náng cáúp cå quan quaín lyï nhaì næåïc vãö mäi træåìng âuí sæïc thæûc hiãûn täút caïc
nhiãûm vuû chung cuía âáút næåïc . ÅÍ âáy mäùi quäúc gia coï caïc phæång aïn täø chæïc
riãng âãø thæûc hiãûn näüi dung quaín lyï nhaì næåïc vãö mäi træåìng .
- Xáy dæûng maûng læåïi quan tràõc mäi træåìng quäúc gia , vuìng laînh thäø vaì gàõn
chuïng våïi hãû thäúng caïc traûm quan tràõc mäi træåìng toaìn cáöu vaì khu væûc. Hãû
thäúng naìy coï chæïc nàng phaín aïnh trung thæûc cháút læåüng mäi træåìng quäúc gia
vaì caïc vuìng laînh thäø .
- Hçnh thaình hãû thäúng cå såí nghiãn cæïu vaì âaìo taûo caïn bäü chuyãn gia vãö
khoa hoüc vaì cäng nghãû mäi træåìng âäöng bäü , âaïp æïng cäng taïc baío vãû mäi
træåìng cuía quäúc gia vaì tæìng ngaình .
- kãú hoaûch hoaï cäng taïc baío vãû mäi træåìng tæì trung æång âãún âëa phæång ,
caïc bäü , caïc ngaình . Thê duû : kinh phê cho cäng taïc baío vãû mäi træåìng trong
ngán saïch nhaì næåïc caïc ngaình .
* Phaït triãøn bãön væîng kinh tãú vaì xaî häüi âáút næåïc theo caïc nguyãn tàõc phaït
triãøn bãön væîng âæåüc häüi âäöng mäi træåìng vaì phaït triãøn thãú giåïi âæa ra vaìo
nàm 1989 ”
- Tän troüng vaì quan tám âãún cuäüc säúng cäüng âäöng .
- Caíi thiãûn vaì náng cao cháút læåüng cuäüc säúng con ngæåìi .
- Baío vãû sæïc säúng vaì tênh âa daûng cuía traïi âáút .
- Giæî væîng trong khaí nàng chëu âæûng cuía traïi âáút .
- Thay âäøi thaïi âäü vaì haình vi con ngæåìi .
- Âãø cho caïc cäüng âäöng tæû quaín lyï láúy mäi træåìng cuía mçnh .
- Taûo ra mäüt cå cáúu quäúc gia thäúng nháút thuáûn låüi cho viãûc cho viãûc phaït triãøn
vaì baío vãû .
- Xáy dæûng mäúi liãn minh toaìn thãú giåïi vãö baío vãû vaì phaït triãøn .
- Xáy dæûng mäüt xaî häüi bãön væîng .
Caïc khêa caûnh cuía phaït triãøn bãön væîng kinh tãú xaî häüi âáút næåïc bao gäöm :
- Bãön væîng vãö kinh tãú : tàng træåíng kinh tãú , thu nháûp , viãûc laìm .
- Bãön væîng vãö taìi nguyãn : caïc nguäön taìi nguyãn âæåüc baío vãû täút chäúng suy thoaïi
- Bãön væîng vãö cháút læåüng mäi træåìng : khäng taûo ra ä nhiãùm vaì suy thoaïi cháút læåü
n
- Bãön væîng vãö màût xaî häüi : vàn minh xaî häüi , cäng bàòng xaî häüi , giaím caïc tãû
naûn xaî häüi
Xáy dæûng caïc cäng cuû hæîu hiãûu vãö quaín lyï mäi træåìng quäúc gia , caïc vuìng
laînh thäø riãng biãût nhæ :
Xáy dæûng caïc cäng cuû thêch håüp cho tæìng ngaình , tæìng âëa phæång vaì trçnh
âäü phaït triãøn .
Hçnh thaình vaì thæûc hiãûn âäöng bäü caïc cäng cuû quaín lyï mäi træåìng (luáût phaïp ,
kinh tãú , kyî tháût cäng nghãû , caïc chênh saïch xaî häüi ,v.v.) .
1.1.3. CAÏC NGUYÃN TÀÕC QUAÍN LYÏ MÄI TRÆÅÌNG CHUÍ YÃÚU :
Tiãu chê chung cuía cäng taïc quaín lyï mäi træåìng laì âaím baío quyãön
âæåüc säúng trong mäi træåìng trong laình , phuûc vuû sæû phaït triãøn bãön væîng cuía
âáút næåïc , goïp pháön gçn giæî mäi træåìng chung cuía loaìi ngæåìi trãn traïi âáút .
Caïc nguyãn tàõc chuí yãúu cuía cäng quaín lyï mäi træåìng bao gäöm :
Hæåïng tåïi sæû phaït triãøn bãön væîng :
Nguyãn tàõc naìy quuyãút âënh muûc âêch cuía viãûc quaín lyï mäi træåìng . Âãø
giaíi quyãút nguyãn tàõc naìy , cäng taïc quaín lyï mäi træåìng phaíi tuán thuí nhæîng
nguyãn tàõc cuía viãûc xáy dæûng mäüt xaî häüi bãön væîng âaî trçnh baìy , trãn cå såí
âaím baío “ cán bàòng giæîa sæû phaït triãøn kinh tãú xaî häüi vaì baío vãû mäi træåìng “.
Nguyãn tàõc naìy âæåüc sæí duûng trong quaï trçnh xáy dæûng vaì thæûc hiãûn âæåìng
läúi chuí træång , luáût phaïp vaì chênh saïch :
Kãút håüp caïc muûc tiãu quäúc tãú -quäúc gia - vuìng laînh thäø vaì cäüng âäöng dán cæ trong
quaín lyï mäi træåìng :
Mäi træåìng khäng coï ranh giåïi khäng gian , do váûy sæû ä nhiãùm hay suy
thoaïi thaình pháön mäi træåìng åí quäúc gia , vuìng laînh thäø naìy seî coï aính hæåíng
træûc tiãúp tåïi quäúc gia khaïc vaì caïc vuìng laînh thäø khaïc . Âãø thæûc hiãûn âæåüc
nguyãn tàõc naìy , caïc quäúc gia cáön têch cæûc tham gia vaì tuán thuí caïc cäng æåïc ,
nghë âënh quäúc tãú vãö mäi træåìng , âäöng thåìi våïi viãûc ban haình caïc vàn baín
quäúc gia vãö luáût phaïp , tiãu chuáøn , qui âënh.
Viãûc kãút håüp caïc muûc tiãu naìy âæåüc thæûc hiãûn thäng qua caïc qui âënh
luáût phaïp , caïc chæång trçnh haình âäüng , caïc âãö taìi håüp taïc quäúc tãú vaì khu
væûc .
Quaín lyï mäi træåìng cáön thæûc hiãûn bàòng nhiãöu biãûn phaïp vaì cäng cuû täøng håüp
âa daûng vaì thêch håüp :
Caïc biãûn phaïp vaì cäng cuû quaín lyï mäi træåìng ráút âa daûng : luáût phaïp ,
chênh saïch , khoa hoüc , kinh tãú , cäng nghãû , v..v. Mäùi mäüt loaûi biãûn phaïp vaì
cäng cuû trãn coï phaûm vi vaì hiãûu quaí khaïc nhau trong tæìng træåìng håüp cuû thãø
. Vê duû âãø baío vãû mäi træåìng trong nãön kinh tãú thë træåìng , cäng cuû kinh tãú coï
hiãûu quaí täút hån .Trong khi âoï , trong nãön kinh tãú kãú hoaûch thç cäng cuû luáût
phaïp vaì chênh saïch coï caïc thãú maûnh riãng .
Thaình pháön mäi træåìng åí caïc khu væûc cáön baío vãû thæåìng ráút âa daûng ,
do váûy caïc biãûn phaïp vaì cäng cuû baío vãû mäi træåìng aïp duûng cáön âa daûng vaì
thêch håüp våïi tæìng âäúi tæåüng .
Phoìng chäúng tai biãún , suy thoaïi mäi træåìng cáön âæåüc æu tiãn hån viãûc phaíi
xæí lyï häöi phuûc mäi træåìng nãúu âãø xaíy ra ä nhiãùm .
- Phoìng chäúng laì biãûn phaïp êt täún keïm hån xæí lyï nãúu âãø xaíy ra ä nhiãùm
. Thê duû : phoìng chäúng bæåïu cäø bàòng biãûn phaïp sæí duûng muäúi iäút êt täún keïm
hån biãûn phaïp chæîa bãûnh bæåïu cäø khi noï xaïy ra våïi dán cæ .
-Ngoaìi ra khi cháút ä nhiãùm traìn ra mäi træåìng chuïng coï thãø xám nháûp
vaìo táút caí caïc thaình pháön mäi træåìng vaì lan truyãön theo caïc chuäùi thæïc àn vaì
khäng gian xung quanh . Âãø loaûi træì khoíi caïc aính hæåíng cuía cháút ä nhiãùm
âäúi våïi con ngæåìi vaì sinh váût cáön phaíi coï nhiãöu cäng sæïc vaì tiãön cuía hån so
våïi caïc biãûn phaïp phoìng traïnh.
Ngæåìi gáy ä nhiãùm phaíi traí tiãön - ppp ( polluter pays principle )
Âáy laì nguyãn tàõc quaín lyï mäi træåìng do caïc næåïc OECD âæa ra . Nguyãn
tàõc âæåüc duìng laìm cå såí âãø xáy dæûng caïc qui âënh vãö thuãú , phê , lãû phê mäi
træåìng vaì caïc qui âënh xæí phaût haình chênh âäúi våïi caïc vi phaûm vãö quaín lyï