ChChươương VIng VI
PHÉP BIỆN CHỨNG DUY PHÉP BIỆN CHỨNG DUY
VẬT VẬT –– PHPHƯƠƯƠNG PHÁP LUẬN NG PHÁP LUẬN
NHẬN THỨC KHOA HỌC VÀ NHẬN THỨC KHOA HỌC VÀ
THỰC TIỄNTHỰC TIỄN
TS. Hồ Anh DũngTS. Hồ Anh Dũng
I. LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN PBC VÀ PBCDVI. LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN PBC VÀ PBCDV
1.1. PHPHƯƠƯƠNG PHÁP SIÊU HÌNH VÀ NG PHÁP SIÊU HÌNH VÀ
PHPHƯƠƯƠNG PHÁP B.CHỨNGNG PHÁP B.CHỨNG
* Trong lịch sử triết học luôn có hai ph* Trong lịch sử triết học luôn có hai phươương ng
pháp pháp đđối lập nhau là phối lập nhau là phươương pháp siêu hình ( ng pháp siêu hình (
hay còn gọi là phép siêu hình) và phhay còn gọi là phép siêu hình) và phươương ng
pháp biện chứng (hay còn gọi là phép biện pháp biện chứng (hay còn gọi là phép biện
chứng). chứng).
•• * Ph* Phươương pháp siêu hình:ng pháp siêu hình:
•• --Thuật ngữ siêu hình, theo gốc từ Hy Lạp là Thuật ngữ siêu hình, theo gốc từ Hy Lạp là
metaphysica, metaphysica, đưđược Arixtốt dùng ợc Arixtốt dùng đđể chỉ các hiện ể chỉ các hiện
ttưượng tinh thần, ý thức, là lĩnh vực của thợng tinh thần, ý thức, là lĩnh vực của thưượng ợng đđế.ế.
•• -- Về sau, thuật ngữ này Về sau, thuật ngữ này đưđược dùng ợc dùng đđể gọi tên một ể gọi tên một
phphươương pháp tng pháp tưư duy triết học duy triết học –– p.pháp siêu hình.p.pháp siêu hình.
•• -- PhPhươương pháp siêu hình là phng pháp siêu hình là phươương pháp triết học ng pháp triết học
xem xét các sự vật, hiện txem xét các sự vật, hiện tưượng của thế giới và tợng của thế giới và tưư
duy con ngduy con ngưười một cách tách rời, cô lập, ời một cách tách rời, cô lập, đđứng im, ứng im,
không vận không vận đđộng, không phát triển.ộng, không phát triển.
•• -- PhPhươương pháp siêu hình xuất hiện từ thời cổ ng pháp siêu hình xuất hiện từ thời cổ đđại, phát ại, phát
triển triển đđiển hình vào TK 17 iển hình vào TK 17 –– 18. 18.
•• *Ph*Phươương pháp biện chứngng pháp biện chứng
•• -- Thuật ngữ biện chứng theo gốc từ Hy Lạp là Thuật ngữ biện chứng theo gốc từ Hy Lạp là
dialektica, lúc dialektica, lúc đđầu có nghĩa là thuật tranh biện.ầu có nghĩa là thuật tranh biện.
•• -- Về sau nó Về sau nó đưđược dùng ợc dùng đđể gọi tên phể gọi tên phươương pháp tng pháp tưư duy duy
triết học triết học –– phphươương pháp biện chứng.ng pháp biện chứng.
•• -- PhPhươương pháp biện chứng là phng pháp biện chứng là phươương pháp triết ng pháp triết
học xem xét các sự vật, hiện thọc xem xét các sự vật, hiện tưượng của thế giới ợng của thế giới
trong mối liên hệ phổ biến, trong sự vận trong mối liên hệ phổ biến, trong sự vận đđộng, phát ộng, phát
triểntriển
•• -- PBC PBC đđối lập với PSH trên hai nội dung cối lập với PSH trên hai nội dung cơơ bản:bản:
•• PSH cô lập, tách rời > < liên hệ phổ biến PBCPSH cô lập, tách rời > < liên hệ phổ biến PBC
•• đđứng im, b.ứng im, b.đđộng > < ộng > < vv..đđộng, P. triển ộng, P. triển
* Lịch sử phát triển của phép biện chứng* Lịch sử phát triển của phép biện chứng
PBC PBC đưđược hình thành từ thời cổ ợc hình thành từ thời cổ đđại, ại, đđã phát triển ã phát triển
qua ba hình thức, ở ba cấp qua ba hình thức, ở ba cấp đđộ:ộ:
-- Phép biện chứng thô sPhép biện chứng thô sơơ, chất phác thời cổ , chất phác thời cổ đđại.ại.
-- Phép biện chứng duy tâm của Hêghen cuối thế kỷ 18Phép biện chứng duy tâm của Hêghen cuối thế kỷ 18--
đđầu TK 19. ầu TK 19.
-- Phép biện chứng duy vật của triết học Mác Phép biện chứng duy vật của triết học Mác –– Lênin. Lênin.
+ PH. Ăngghen: “+ PH. Ăngghen: “PBC là khoa học về sự liên hệ phổ PBC là khoa học về sự liên hệ phổ
biếnbiến” và “ ” và “ PBC … là môn khoa học về những quy PBC … là môn khoa học về những quy
luật phổ biến của sự vận luật phổ biến của sự vận đđộng và sự phát triển của ộng và sự phát triển của
tự nhiên, của xã hội loài ngtự nhiên, của xã hội loài ngưười và của tời và của tưư duyduy” ”