Bài giảng Tuyến tụy nội tiết - ThS. BS. Nguyễn Phúc Hậu
lượt xem 16
download
Bài giảng "Tuyến tụy nội tiết" cung cấp cho người học các kiến thức: Giải phẫu sinh lý của tuyến tụy, insulin và tác dụng chuyển hóa, sự hoạt hóa thụ thể tế bào đích của insulin, tác dụng của insulin trên chuyển hóa gluxit,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: Bài giảng Tuyến tụy nội tiết - ThS. BS. Nguyễn Phúc Hậu
- TUYEÁN TUÏY NOÄI TIEÁT Ths. Bs. Nguyễn Phuùc Hậu Phoù Chuû Nhieäm BM Sinh lyù hoïc ÑAÏI HOÏC Y DÖÔÏC TP HCM
- GIAÛI PHAÃU SINH LYÙ CUÛA TUYEÁN TUÏY Tuyeán tuïy goàm hai loaïi moâ chính: (1) moâ acini tieát ra dòch tieâu hoùa ñoå vaøo taù traøng vaø (2) ñaûo Langerhans laø tuyeán noäi tieát, noù tieát ra caùc hormon. Tuyeán tuïy coù töø 1 ñeán 2 trieäu ñaûo Langerhans Ñaûo chöùa ba loaïi teá baøo chính laø caùc teá baøo alpha, beta, vaø delta
- Teá baøo beta chieám khoaûng 60 %, naèm giöõa ñaûo vaø tieát insulin Teá baøo alpha chieám 25 %, tieát glucagon Teá baøo delta chieám treân 10 %, tieát somatostatin. Caùc teá baøo lieân quan chaët cheõ vôùi nhau vaø öùc cheá laãn nhau Thí duï: insulin öùc cheá söï baøi tieát glucagon, vaø somatostatin öùc cheá söï baøi tieát cuûa caû insulin vaø glucagon.
- 2. INSULIN VAØ CAÙC TAÙC DUÏNG CHUYEÅN HOÙA 2.1. ÑAÏI CÖÔNG Insulin laø moät phaân töû polypeptit lôùn, goàm 51 axit amin, noái nhau baèng caàu noái disulfur. Insulin ñöôïc toång hôïp trong caùc teá baøo beta, Khi insulin ñöôïc baøi tieát vaøo maùu, noù ôû daïng töï do, coù thôøi gian baùn huûy khoaûng 6 phuùt
- Noù rôøi khoûi heä tuaàn hoaøn trong töø 10 ñeán 15 phuùt. Tröø soá insulin ñöôïc gaén vôùi caùc receptor ôû teá baøo ñích Soá coøn laïi bò thoaùi bieán bôûi enzym insulinaz ôû gan, möùc ñoä ít hôn ôû thaän vaø cô, vaø raát ít ôû caùc moâ khaùc.
- 2.2. SÖÏ HOAÏT HOÙA THUÏ THEÅ TEÁ BAØO ÑÍCH CUÛA INSULIN Ñaàu tieân insulin gaén vaø hoaït hoùa moät protein thuï theå maøng cuûa teá baøo ñích. Chính receptor ñöôïc hoaït hoùa seõ gaây taùc duïng tieáp theo. Receptor cuûa insulin laø moät keát hôïp cuûa 4 tieåu ñôn vò gaén vôùi nhau baèng caàu noái disulfur: hai tieåu ñôn vò alpha naèm ôû phía ngoaøi cuûa maøng teá baøo, vaø hai tieåu ñôn vò beta, chuùng xuyeân qua maøng, loài vaøo trong baøo töông cuûa teá baøo.
- Insulin gaén vôùi caùc tieåu ñôn vò alpha ôû phía ngoaøi maøng Phaàn tieåu ñôn vò beta maø noù loài vaøo trong teá baøo trôû neân ñöôïc phosporyl hoùa töï ñoäng-> trôû thaønh moät enzym ñöôïc hoaït hoùa, Protein kinaz gaây ra söï phosphoryl hoùa haøng loaït caùc enzym khaùc trong teá baøo.
- Caùc taùc duïng cuoái cuøng cuûa insulin laø nhö sau: 1. Sau ít giaây insulin gaén vôùi receptor maøng, maøng teá baøo trôû neân coù tính thaám cao vôùi glucoz Ñaëc bieät laø teá baøo gan, teá baøo cô vaø teá baøo cuûa moâ môõ, coøn caùc neuron cuûa naõo thì khoâng. Söï taêng tính thaám ñoái vôùi glucoz cho pheùp glucoz chuyeån nhanh vaøo teá baøo, trong teá baøo glucoz ñöôïc phosphoryl hoùa ngay, vaø trôû thaønh cô chaát cho taát caû caùc phaûn öùng chuyeån hoùa carbohydrat thoâng thöôøng.
- Cô cheá cuûa söï taêng vaän chuyeån glucoz laø nhö sau: Coù nhieàu tuùi nhoû ôû trong baøo töông ñöôïc gaén vôùi maøng teá baøo Nhöõng tuùi nhoû naøy coù caùc phaân töû protein vaän chuyeån glucoz ôû treân maøng cuûa noù Khi insulin heát taùc duïng, nhöõng tuùi nhoû naøy laïi taùch ra khoûi maøng teá baøo trong khoaûng töø 3 ñeán 5 phuùt, vaø chuyeån trôû veà beân trong teá baøo, ñeå roài coù theå ñöôïc duøng laïi nhieàu laàn. Ñoù laø cô cheá vaän chuyeån glucoz theo kieåu khueách taùn ñöôïc hoã trôï.
- 2. Ngoaøi vieäc taêng tính thaám cuûa maøng ñoái vôùi glucoz, maøng teá baøo coøn thaám vôùi caùc axit amin, caùc ion kali vaø phosphat. 3. Caùc taùc duïng xaûy ra chaäm hôn, sau töø 10 – 15 phuùt laø laøm thay ñoåi hoaït tính cuûa nhieàu men chuyeån hoùa trong teá baøo. Caùc taùc duïng naøy chuû yeáu laø do söï phosphoryl hoùa cuûa caùc men.
- 4. Caùc taùc duïng tieáp theo coøn chaäm hôn nöõa, xaûy ra sau nhieàu giôø ñeán nhieàu ngaøy, Insulin laøm taêng söï dòch maõ cuûa RNA thoâng tin ôû ribosom ñeå taïo thaønh protein môùi, roài taùc duïng chaäm hôn nöõa laø taêng möùc sao maõ cuûa DNA trong nhaân teá baøo. Baèng caùch naøy insulin ñaåy maïnh cô cheá enzym cuûa teá baøo ñeå ñaït tôùi muïc ñích chuyeån hoùa.
- 2.3. TAÙC DUÏNG CUÛA INSULIN TREÂN CHUYEÅN HOÙA GLUXIT Sau böõa aên, noàng ñoä glucoz maùu taêng, kích thích tuyeán tuïy baøi tieát insulin Noù laøm taêng thu nhaäp, döï tröõ vaø söû duïng glucoz bôûi toaøn boä caùc teá baøo cuûa cô theå, ñaëc bieät laø teá baøo cô, moâ môõ vaø gan.
- 2.3.1. Taùc duïng cuûa insulin ñaåy maïnh chuyeån hoùa glucoz trong cô Luùc ñoùi, ñöôøng huyeát giaûm, öùc cheá söï baøi tieát insulin, neân glucoz vaøo teá baøo cô raát ít, cô thöôøng söû duïng axít beùo ñeå cho naêng löôïng. Coù hai ñieàu kieän ñeå cô söû duïng glucoz vôùi löôïng lôùn. - Trong lao ñoäng: cöôøng ñoä töø vöøa tôùi naëng, ngay caû khi coù raát ít insulin, vì trong lao ñoäng sôïi cô coù tính thaám cao vôùi glucoz.
- -Sau khi aên, ñöôøng huyeát taêng cao, kích thích tuyeán tuïy baøi tieát nhieàu insulin Noù coù taùc duïng tröïc tieáp treân maøng teá baøo cô, laøm taêng möùc ñoä vaän chuyeån glucoz qua maøng vaøo trong teá baøo cô, gaáp 15 laàn khi thieáu insulin. Luùc ñoù cô söû duïng glucoz thay vì axít beùo, vì doøng axít beùo töø caùc moâ môõ bò öùc cheá bôûi insulin.
- Döï tröõ glycogen trong cô: Sau khi aên, löôïng glucoz vaän chuyeån vaøo teá baøo cô nhieàu Neáu cô söû duïng khoâng heát, soá glucoz thöøa seõ döï tröõ trong cô döôùi daïng glycogen Cho tôùi giôùi haïn noàng ñoä khoaûng 2 – 3 %. Glycogen coù theå ñöôïc duøng cho naêng löôïng, caùi ñoù coù lôïi, vì taïo ra naêng löôïng yeám khí trong ít phuùt, do thoaùi bieán glycogen tôùi axít lactic trong luùc thieáu oxy.
- 2.3.2. Taùc duïng cuûa insulin ñaåy maïnh vieäc thu nhaäp, döï tröõ vaø söû duïng glucoz ôû gan. Taùc duïng quan troïng nhaát cuûa insulin laø chuyeån glucoz thaønh glycogen sau böõa aên. Giöõa caùc böõa aên, noàng ñoä glucoz maùu giaûm thaáp, öùc cheá söï tieát insulin Glycogen laïi chuyeån thaønh glucoz vaø ñöa trôû laïi maùu, ñeå giöõ cho glucoz maùu haèng ñònh.
- 2.3.2.1. Gan chuyeån glucoz thaønh glycogen qua caùc böôùc sau 1. Insulin laøm baát hoaït hoùa men phosphorylaz gan, men chính laøm caét phaân töû glycogen gan thaønh glucoz. 2. Insulin laøm taêng thu nhaän glucoz maùu vaøo teá baøo gan, noù laøm taêng hoaït tính cuûa men glucokinaz, men naøy gaây phosphoryl hoùa glucoz sau khi noù khueách taùn vaøo teá baøo gan, glucoz ñaõ ñöôïc phosphoryl hoùa thì khoâng theå khueách taùn laïi qua maøng ñeå vaøo maùu ñöôïc.
- 3. Insulin laøm taêng hoaït tính cuûa caùc men ñaåy maïnh vieäc toång hôïp glycogen, ñaëc bieät laø men glycogen synthetaz, noù ñoàng phaân hoùa caùc ñôn vò monosaccharit ñeå taïo thaønh caùc phaân töû glycogen. Löôïng glycogen coù theå taêng ñeán möùc chieám töø 5 – 6 % cuûa khoái gan, töông ñöông vôùi 100g glycogen trong gan.
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
-
Bài giảng Sinh lý nội tiết
22 p | 505 | 101
-
Bài giảng Giải phẫu sinh lý hệ nội tiết và các bệnh thường gặp
8 p | 349 | 62
-
Bài giảng Sinh lý tuyến tụy nội tiết - Nguyễn Trung Kiên
15 p | 262 | 46
-
Bài giảng Mô phôi: Hệ nội tiết
12 p | 393 | 38
-
BÀI GIẢNG UNG THƯ TUYẾN GIÁP (Kỳ 1)
5 p | 239 | 35
-
TRIỆU CHỨNG HỌC HỆ NỘI TIẾT
18 p | 171 | 24
-
Bài giảng Mô phôi: Tuyến tiêu hóa
9 p | 318 | 20
-
Bài giảng Sinh lý học - Bài 13: Sinh lý nội tiết
50 p | 171 | 16
-
Bộ môn Sinh lý học: Sinh lý hệ nội tiết - ThS.BS Lê Quốc Tuấn
155 p | 146 | 15
-
Bài giảng Tuyến tiêu hóa - BS. Trần Kim Thương
13 p | 121 | 13
-
Bài giảng U đắc tụy (Phần 2)
15 p | 97 | 12
-
Bài giảng Bài 4: Chức năng tuyến thượng thận và tuyến tụy nội tiết
49 p | 104 | 9
-
Bài giảng Tuyến tụy nội tiết
9 p | 115 | 8
-
Bài giảng Sinh lý hệ nội tiết, chuyển hóa, điều hòa thân nhiệt - ThS. BS. Trần Quang Thảo
62 p | 39 | 5
-
Bài giảng U nhú dịch nhầy trong ống tụy
22 p | 65 | 3
-
Bài giảng Bệnh lý u tuỵ - TS. Nguyễn Phước Bảo Quân
71 p | 39 | 2
-
Bài giảng Đại cương về Hệ nội tiết
39 p | 67 | 2
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn