95
Chöông 5
MOÁI GHEÙP THEN - CHOÁT - VOØNG GAÊNG
5.1 KHAÙI NIEÄM MOÁI GHEÙP THEN
Then (Phaùp: Clavette, Anh: Key, Latch, bolt) laø chi tieát duøng
ñeå truyeàn chuyeån ñoäng quay vaø moment xoaén giöõa truïc vaø boä phaän
gaén treân nhö baùnh raêng, baùnh ñai… Khi laøm vieäc, maëc duø moái gheùp
giöõa truïc vaø loã coù ñoä doâi cuõng coù taùc duïng truyeàn ñoäng nhöng then
vaãn laø boä phaän truyeàn löïc chính. Khi laøm vieäc then chòu daäp treân
beà maët tieáâp xuùc vaø chòu öùng suaát caét treân maët cong giao tuyeán. Coù
raát nhieàu loaïi then vaø nhöõng nhaø maùy chæ chuyeân cheá taïo then neân
hieän nay then laø chi tieát tieâu chuaån, chæ mua veà, cöa söûa ñuùng
chieàu daøi roài laép chöù ít khi cheá taïo.
Then laø boä phaän chuû yeáu truyeàn löïc vaø moment xoaén giöûa truïc
vaø baùnh truyeàn ñoäng gaên treân truc coù raát nhieàu loaïi maø keát caáu
ñöôïc trình baøy nhö treân hình 5.1 sau:
CHÖÔNG 5
96
Hình 5.1 Moät soá keát caáu then
MOÁI GHEÙP THEN - CHOÁT - VOØNG GAÊNG
97
5.2 PHAÂN LOAÏI VAØ GHI KÍCH THÖÔÙC THEN
5.2.1 Then vaùt
Ñaëc ñieåm: Hình daùng then phöùc taïp nhaát goàm ñaàu then, thaân
coù vaùt nghieâng duøng ñoùng then vaøo vaø thaùo then ra, thaân then
hình neâm coù ñoä doác 1/100, tieát dieän then hình chöõ nhaät 4 goùc ñöôïc
vaùt troøn 4 goùc. Then vaùt coù nhöõng ñaëc ñieåm:
- Khoù cheá taïo then cuõng nhö xoïc raõnh treân loã vì raõnh then
cuõng coù ñoä doác 1/100. Then chæ duøng gheùp caùc chi tieát ôû ñaàu
truïc, giöõa thaân truïc khoâng theå duøng then vaùt ñöôïc.
- Then vaùt vöøa truyeàn chuyeån ñoäng quay vöøa coù taùc duïng
chaän doïc truïc neân truïc coù theå khoâng caàn vai chaän.
- Löïc neâm lôùn neân deã sinh ra maát ñoàng taâm giöõa chi tieát laép
vaø truïc, vì vaäy khoâng theå duøng khi toác ñoä quay cao hay chi
tieát quay quaù lôùn vaø cheá ñoä laép giöûa truïc vaø loå phaûi chaët.
- Then vaùt laø loaïi then duy nhaát tieáp xuùc heát 4 maët then vôùi
raûnh treân truïc vaø raûnh treân loã.
- Then vaùt laø loaïi then duy nhaát tieáp xuùc coù 4 goùc ñöôïc bo
troøn ñeå deã laép.
Phaïm vi söû duïng:
- Then vaùt chæ duøng trong saûn suaát nhoû, thuû coâng.
- Ñaàu then chìa ra ngoaøi gaây nguy hieåm cho ngöôøi vaän haønh
neân then vaùt chæ duøng khi toác ñoä quay chaäm döôùi 200
voøng/ph, caùc thieát bò quay tay.
h
d
h
d - t
r
b
t1
Hình 5.2 Trình baøy caáu truùc then vaùt
CHÖÔNG 5
98
Baûng 5.1 Cho moái quan heä giöõa kính thöôùc truïc loã vaø then vaùt (mm)
Ñöôøng kính truïc d
Kích thöôùc
danh nghóa then
Chieàu saâu
raõnh then
Baùn kính
löôïn
Beà
roäng
Beà cao
Treân loã
b
h
t1
r
Töø 5 ñeán döôùi 7 [5,7]
[7,10]
[10,14]
[14,18]
2
3
4
5
2
3
4
5
0,6
0,7
1,1
2,6
0,2
[18,24]
[24,30]
[30,36]
[36,42]
[42,48]
6
8
10
12
14
6
7
8
8
9
2,1
2,6
3,0
3,0
3,5
0,3
]48,55]
]55,65]
]65,75]
]75,90]
16
18
20
24
10
11
12
14
4,5
5
5,5
6,4
0,5
[90,105]
[105,120]
[120,140]
[140,170]
[170,200]
28
32
36
40
45
16
18
20
22
25
7,4
8,4
9,4
10,3
11,3
0,8
MOÁI GHEÙP THEN - CHOÁT - VOØNG GAÊNG
99
4
3
2
1
Ñai deït
Baùnh ñai
Then vaùt
Truïc
Stt Kyù hieäu
Ngöôøi veõ
Kieåm tra
ÑAÏI HOÏC BAÙCH KHOA
KHOA CÔ KHÍ
Ngaøy
Kyù MOÁI GHEÙP THEN VAÙT
TL: 1:1
S.löôïng
1
1
1
1
Vaûi cao su
GX15-32
CT5
Theùp 45
Vaät lieäu
TCVN
TCVN
Ghi chuù
36 H8
k7
1:100
4
3
2
1
10 J8
h7
Hình 5.3 Theå hieän moái gheùp then vaùt