Bài giảng Xác định cỡ mẫu - PGS.TS. Lê Hoàng Ninh

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:21

Thêm vào BST

Báo xấu

620
lượt xem 40
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Xác định cỡ mẫu của PGS.TS. Lê Hoàng Ninh nêu lên những khái niệm cơ bản, các vấn đề liên quan đến tỷ lệ, các nghiên cứu liên quan đến số trung bình, cỡ mẫu trong nghiên cứu bệnh chứng, cỡ mẫu được kiểm định giả thuyết về nguy cơ tương đối trong nghiên cứu đoàn hệ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Xác định cỡ mẫu - PGS.TS. Lê Hoàng Ninh

XAÙC ÑÒNH CÔ XAC CÔÕ MAU MAÃU Pgs. Ts. Lê Hoàng Ninh
CAÙC KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN 1. Giaû thuyeát Ho 2. Giaû thuyeát HA. 3. Ra quyeá quyett ñònh thong thoáng ke: keâ: • Loaïi boû hay chaáp nhaän Ho. • Neàn taûng xaùc suaát. 4 Sai laà 4. lam m loai loaïi I (α), (α) loaï loaii II (β) Söï thaät K át quaûû nghieâ Keá hi ân cöùùu C ù khaù Coù kh ùc bieä bi ät Kh ân g kh Khoâ khaùùc bi bieäät Coù khaùc bieät A B ( (Döông thaä h t) ( (Döông giaû i û) Khoân g khaùc bieät C D (Am Â giaûû) (aâm thaät)
OÂ A vaø oâ D : Keát quaû ñuùng vôùi söï thaät. OÂ B va O vaø o oâ C : Keá Kett qua quaû khaù khacc vôi vôùi söï sö thaät: sai lam. laàm. • Sai laàm loaïi 1: (α) döông giaû • Sai laàm loaïi 2: (β) aâm giaû. * α = 5%: chaáp nhaän nguy cô keát luaän coù khaùc bieät khi söï thaät laø khoâng coù khaùc bieät 5%. * β = 20%: chaáp nhaän nguy cô boû lôõ khoâng phaùt hieän ra söï khaùc bieäät trongg khi söï thaäät laø coù khaùc bieäät. 5. Löïc thoáng keâ : (1-β) khaû naêng moät nghieân cöùu phaùt hieän ra söï khaùc bieät. khac
I. CAÙC VAÁN ÑEÀ LIEÂN QUAN ÑEÁN TYÛ LEÄ: 1. Nghieân cöùu xaùc ñònh moät tyû leä trong quaàn theå: Coâng thöùc: n = Z(12 −α/2) P(1 − P)/d 2 - Z: Trò soá tôùi haïn cuûa ñoä tin caäy 100(1-α)% (tìm Z trong baûng C) - P: Tyû leä döï kieán tröôùc trong quaàn theå. * Cô sôû ôû ñeå ñ å döï dö kieá ki án trò t ò soáá P: P • Hoài cöùu y vaên. • Ñieàu tra thaêm doø. • Kinh nghieäm. • Phoûng ñoaùn ⎯→ P = 0,5. - d: Ñoä chính xac xaùc tuyeät ñoi ñoái mong muoá muon.n.
Thí duï 1: Baùacc ssó A ña ñangg co coâng tac taùc taï tai ñô ñôn vò cchoá o ng lao ao cua cuûa huyeä uyeän X,, tænh t Taâayy Ninh, muoán bieát tyû leä beänh (toaøn boä) beänh lao treû em döôùi 5 tuoåi taïi huyeän X laø bao nhieâu. Côõ maãu caàn coù laø bao nhieâu ñeå thoûa maõn cho mucc tieu muï tieâu nghien nghieân cöu? cöùu? Caùc thoâng tin caàn coù: 1. Hoàài cöùu y vaên trong nöôùc, cho thaááy tyû leä beänh toaøn boä cuûa huyeän Y, thaønh phoá haûi Phoøng laø 20%. 2. Ñoää tin caääy 95%,, tròò soá cuûa Z(1-α/2), ( ), Z0.975 0 975 = 1,96. , 3. Ñoä chính xaùc (tuyeät ñoái) mong muoán : d = 5%. Caùch tính: (0,2)(1 − 0,2) n = (1,96) 2 . (0,05) 2 0,16 0,6144 n = 3,84. = 0,0025 0,0025 n = 245,76 # 246 treû em < 5 tuoåi.
2. Nghieân cöùu xaùc ñònh moät tyû leä trong quaàn theå vôùi ñoä chính xaùc töông ñoái. P (1 − P ) Coâng thöù Cong thöc:c: n = Z (21−α / 2 ) ε2 Z, P : nhö tröôøng hôïp (1) ε : ñoä ñ ä chính hí h xaùùc töông t ñoá ñ ái : x% %.P Thí duï 2: Moät nghieân cöùu muoán xaùc ñònh tyû leä tieâm chuûng theo lòch ôû treû döôùi 1 tuoååi taïi TP. Hoàà Chí Minh baèèng caùch tieáán haønh moät nghieân cöùu. Côõ maããu laø bao nhieâu ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu nghieân cöùu? Caùc thoâng tin caàn coù: 1. Hoài cöùu y vaên cho thaáy P ≥ 0,5 (choïn P nhoû : 0,05) 2. Ñoä tin caäy 95%, trò soá cuûa Z0,975 = 1,96. 3. Ñoä chính xaùc töông ñoái (nhaø nghieân cöùu muoán) ε = x%.P = 10% x 0,5 = 0,05 (0,5)(0,5) n = (1,96) 2 . (0,05) 2 0,25 0,96 n = 3,84 = 0,0025 0,0025 n = 384.
Thí duï 3: Bacc só N coâ Baù congng taù tacc taï taii beänh vieâ vienn phuï phu san saûn Tö Töø Du Duõ muon muoán tien tieán hanh haønh moät nghieân cöùu ñeå xaùc ñònh tyû leä khaùm thai trong 3 thaùng ñaàu thai kyø. Neáu Baùc só N muoán vôùi ñoä tin caäy 95% raèng tyû leä phuï nöõ khaùm thai trong 3 thaùng ñaàu cuûa thai kyø tìm ñöôïc qua nghieân cöùu cuûa oâng dao ñoäng töø 25 ñeán 40% tuøy ñòa phöông. Anh chò haõy tính giuùp côõ maãu cho bac mau baùc só N. (0,25)(0,75) n = (1,96) .2 [(0,05).(0,25)]2 0,1875 0,72 n = 3,84 = ( 0,0125) 2 0,00015625 n = 4608.
3. Nghieân cöùu kieåm ñònh veà moät tyû leä trong quaàn theå. Ñaây laø daïng nghieân cöùu nhaèm thieát keá ñeå kieåm ñònh giaû thuyeát veà moät tyû leä cuûa quaàn theå coù baèng vôùi 1 trò soá naøo ñoù hay khoâng. Coâng thöùc: Kieåm ñònh 1 phía Kiem [ ] 2 Z 1− α Po (1 − Po ) + Z1−β Pa (1 − Pa ) n= ( Po − Pa ) 2 Ki åm ñònh Kieå ñò h 2 phía hí [ ] 2 Z1− α / 2 Po (1 − Po ) + Z1−β Pa (1 − Pa ) n= ( Po − Pa ) 2 Trong ñoù: Po : Ty Tyû leä caà can n kiem kieåm ñònh. Pa : Tyû leä döï kieán. 100 α %: Möùc yù nghóa 1 β : löï 1- lö c cua û test. t t HA: (1 phía): Pa > Po hoaëc Pa < Po HA: 2 phía: Pa ≠ Po.
Thí duï 4: Moät nhaø ngoaïi khoa muoán tieán haønh moät nghieân cöùu xem tyû leä chöa chöõa khoi khoûi beänh ung thö vuù vu taïtaii TP. TP Ho Hoà Chí Minh cocoù bang baèng vôi vôùi ty tyû leä chöõa khoûi beänh naøy treân theá giôùi khoâng (theo y vaên tyû leä chöõa khoûi laø 50%). Côõ maãu laø bao nhieâu, neáu ngöôøi nghieân cöùu muoán chaéc chaéén ñeáán 90% phaùt hieän ra tyûû leä chöõa khoûûi beänh naøy taïi TP.Hoàà Chí Minh laø 40% ôû möùc yù nghóa 5%. Thoâng tin caàn coù : Ho : Po = 0,5. HA: Pa < Po , Pa = 0,4 α : 5% Löïc cuûa test: 90%. Caùch tính: [ ] 2 1,68 0,5.0,5 + 1,28 0,4.0,6 n= (0,4 − 0,5) 2 n= [1,68.0,5 + 1,280,48]2 0,01 2,12 n= = 212 0,01
Thí duï 5: Theo y vaên, cho thaáy tyû leä thaønh coâng trong ñieàu trò beänh maïch vaønh laø 70%. Taïi moät beänh vieän do khoâng ñuû phöông tieän ñeå phaãu thuaät, ñaõ duøng bieän phaùp noäi khoa ñeå trò beänh vaø ñöôïc tin laø coù keát qua ket quaû nhö ngoaï ngoaii khoa. khoa Moät nghieâ nghienn cöu cöùu ñöôc ñöôïc tieá tienn hanh haønh ñe ñeå kiem kieåm ñònh giaû thuyeát nghieân cöùu : Phöông phaùp ñieàu trò noäi khoa coù tyû leä thaønh coâng khaùc vôùi phöông phaù h ùp ñieà ñi àu trò t ò ngoaïi khoa kh ít nhaáh át llaøø 10% 10%. Nhö vaäy: Ho ; Po = 70%. HA ; Pa = 70% ± 10%. Vaäy côõ maãu laø bao nhieâu ñeå giuùp kieåm ñònh giaû thuyeát naøy.
Caùc thoâng tin caàn coù: a) Ty Tyû leä thanh thaønh cong coâng muoá muonn kiem kieåm ñònh : 70% b) Tyû leä thaønh coâng (ñieàu trò noäi khoa) döï kieán : 60% hay 80%. c) Möùc yù nghóa: 5% d) Löïc cuûa test: 90% e) HA (kieåm ñònh 2 phía) Pa ≠ 70%. Caùch tính: Cach [ ] 2 1,96 0,7.0,3 + 1,28 0,6.0,4 n= (0,6 − 0,7) 2 n= [1,96.0,46 + 1,28.0,49] 2 (0,1) 2 2,33 n= = 233 0,01 n = 233
4. Nghieân cöùu kieåm ñònh veà 2 tyû leä cuûa 2 maãu: ApÙ duïng cho caùc nghieân cöùu ñöôïc thieáát keáá nhaèèm kieååm ñònh giaû thuyeát Ho : 2 tyû leä trong quaàn theå baèng nhau. Coâng thöùc: Kieåm ñònh moät phía: [ ] 2 Z1− α 2 P (1 − P ) + Z1−β P1 (1 − P1 ) + P2 (1 − P2 ) n= ( P1 − P2 ) 2 Kieåm ñònh 2 phía: [ ] 2 Z 1− α / 2 2 P (1 − P ) + Z1−β P1 (1 − P1 ) + P2 (1 − P2 ) n= ( P1 − P2 ) 2 P = ( P1 + P2 ) / 2
Thí duï 5: Bieán chöùng phöông phaùp phaãu thuaät 1: 5% Bieán chöng Bien chöùng phöông phap phaùp phau phaãu thuaät 2: 15% Côõ maãu laø bao nhieâu, neáu 1-β = 90%, α = 5% Ho: P1 = P2 HA: P1 - P2 < 0 P = ( P1 + P2 ) / 2 =(5% + 15%)/2 = 10% [ ] 2 1,68 . ,9 + 1,28 (0,05.0,95) + (0,15.0,85) 2.0,10 n= (0,05 − 0,15) 2 [ ] 2 1,68 0,18 + 1,28 0,0475 + 0,1275 n= (0,1) 2 [1,64.0,42 + 1,28.0,42] 1,53 n= = 0,01 0,01 n = 153
II. CAÙC NGHIEÂN CÖÙU LIEÂN QUAN ÑEÁN SOÁ TRUNG BÌNH: 1. Xaùc ñònh côõ maãu trong nghieân cöùu öôùc löôïng soá trung bình: Coâng thöùc : σ 2 Trong ñoù: n=Z 2 2 Z : Heä soá tin caäy d σ : Ñoä Ñ ä leä l äch chuaå h ån. d : Ñoä roäng cuûa khoaûng tin caäy mong muoán (desired interval width)
Thí duï 6: Moät baùc só dinh döôõng muoán xaùc ñònh soá löôïng protein tieâu thuï haèng ngaøøy cuûûa hhoïc sinh i h nöõ caááp II. II Vaä V äy côõ maããu laø l ø bao b nhieâ hi âu? Caùc thoâng tin caàn coù: • Ñoä tin caäy 95% ⎯→ Z = 1,96 • Ñoä leäch chuaån : σ = 20 . Hoài cöùu y vaên. . Nghien Nghieân cöu cöùu ñiem. ñieåm . Kinh nghieäm. • d = 5 (ñôn vò) V äy: Vaä (1,96) 2 (20) 2 n= =61,47 (5) 2 n ≈ 62
2. Xaùc ñònh côõ maãu ñeå kieåm ñònh giaû thuyeát veà 2 soá trung bình: Coâng thöùc ((Kieåm ñònh ò 2 pphía)) ( Z1− α / 2 + Z1−β ) 2 ( σ12 + σ 22 ) n= (μ 2 − μ1 ) 2 Trong ñoù: μ1 , σ12 : Soá trung bình vaø phöông sai maãu 1 μ 2 , σ 22 : Soá trung bình vaø phöông sai maãu 2
Thí duï 7: Moät Baùc só tim maïch muoán tieán haønh moät nghieân cöùu ñeå kieåm ñònh 2 so soá trung bình (trò soá so huyet huyeát aùapp taâ tam m thu treâ trenn 2 mau maãu : mau maãu 1 laø la cac caùc phuï phu nö nöõ ñang duøng thuoác ngöøa thai uoáng, maãu 2 laø caùc phuï nöõ khoâng duøng thuoác ngöøa thai uoáng. Côõ maãu laø bao nhieâu? Caùc thoâ Cac thong ng tin can caàn coù co:: - Möùc yù nghóa α = 5%, kieåm ñònh 2 phía - Möùc yù nghóa α = 5%, kieåm ñònh 2 phía Ho : μ 1 = μ 2 HA : μ 1 ≠ μ 2 - Löï Löcc cua cuûa test: 80% - μ1 , σ12 , μ 2 , σ 22 ? - Hoài cöùu y vaên. -Nghieân cöùu ñieååm. x1 = 132,86 , s1 = 15,34 x 2 = 127,44 , s2 = 18,23 n = (15,342 + 18,232)(1,96 + 0,84)2 / (132,86 - 127,44)2 n = 151,5 n = 152
III. CÔÕ MAÃU TRONG NGHIEÂN CÖÙU BEÄNH CHÖÙNG Coâng thöùc [ ] 2 Z1− α / 2 2 P2 (1 − P2 ) + Z1−β P1 (1 − P1 ) + P2 (1 − P2 ) n= ( P1 − P2 ) 2 Thí duï 8: Moät Baùc só coâng taùc taïi Trung taâm Lao vaø beänh Phoåi nghi ngôø hieäu löcc vaccin BCG trong phoø löï phong ng beänh Lao ôôû tre treû em. em Oâ Ong ng ta tieá tienn hanh haønh moät nghieân cöùu beänh chöùng ñeå kieåm ñònh tyû leä chuûng ngöøa lao treân 2 nhoùm beänh vaø chöùng. Côõ maãu laø bao nhieâu? C ùc thoâ Caù h âng tin i caààn coùù: • Oro = 1 • P1 (nhoùm beänh) ? • P2 (mhoùm chöùng) y vaên : 30% • Tyû soá cheânh döï kieán: ORa : 2 • Möùc y Möc yù nghóa : 5% • Löïc cuûa test : 80% • HA: Ora ≠ Oro.
Caùch tính côõ maãu: Ta coù: P1 / (1 − P1 ) OR a = P2 / (1 − P2 ) P1 / (1 − P1 ) 2= P2 / (1 − P2 ) 0,3 0,6 P1 / (1 − P1 ) = 2. = 0,7 0,7 0,7 P1 = −0,6P1 + 0,6 0,6 P1 = = 0,46 1,3 [ ] 2 1,96 2(0,3.0,7) + 0,84 (0,46.0,54) + (0,3 + 0,7) n= (0,46 − 0,3) 2 n= [ (1,96.0,65) + (0,84.0,68)] 2 (0,16) 2 3,4 n= = 130 0,0256
IV. CÔÕ MAÃU ÑÖÔÏC KIEÅM ÑÒNH GIAÛ THUYEÁT VEÀ NGUY CÔ TÖÔNG ÑOÁI TRONG NGHIEÂN CÖÙU ÑOAØN HEÄ: Coâng thöù Cong thöc:c: [ ] 2 Z1−α / 2 2 P (1 − P ) + Z1−β P1 (1 − P1 ) + P2 (1 − P2 ) n= ( P1 − P2 ) 2 P = ( P1 + P2 ) / 2 Thí duï 9 : Moät Baùc só coâng taùc taïi Trung Taâm Ung Böôùu, qua thöïc teá ñieàu trò nghó raèng lieäu phap rang phaùp A (môi) (môùi) ñieu ñieàu trò beänh ung thö tot toát hôn lieäu phap phaùp B. B Moät nghieân cöùu theo kieåu ñoaøn heä ñöôïc tieán haønh taïi nhieàu beänh vieän trong caû nöôùc. Caùc beänh nhaân ñöôïc phaân phoái ngaãu nhieân ñeå nhaän h ëc lieä hoaë li äu phaù h ùp A hoaë h ëc lieä li äu phaù h ùp B. B Lieä Li äu phaù h ùp A ñöôï ñöô c xem laøl ø hieä hi äu quaû neáu nguy cô taùi phaùt sau 5 naêm ñieàu trò giaûm moät nöûa (RR = 0,5), trong khi nguy cô naøy cuûa lieäu phaùp B laø 35%. Côõ maãu laø bao nhieâu cho moãi nhoùm?