Chuyên đề 1: Nguyên tử
Sơ lược về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học
A. Nội dung lý thuyết trọng tâm
I.,Nguyên tử
Nguyên tử là những hạt cực kì nhỏ bé, không mang điện, cấu tạo nên
chất.
Ví dụ:
Nước được tạo nên từ các nguyên tử hydrogen và oxygen.
1. Cấu tạo nguyên tử
Nguyên tử được coi như một quả cầu, gồm hạt nhân nguyên tử và vỏ
nguyên tử.
1.1. Vỏ nguyên tử
Vỏ nguyên tử được tạo bởi một hay nhiểu electron chuyển động
xung quanh hạt nhân.
Electron: kí hiệu: e;7mỗi hạt electron mang điện tích -1.
1.2.,Hạt nhân nguyên tử
Vị trí: nằm ở tâm của nguyên tử.
Kích thước: rất nhỏ so với nguyên tử.
-7Thành phần: gồm proton và neutron.
+7Proton: kí hiệu: p;7mỗi proton mang điện tích +1.
+7Neutron: kí hiệu: n; không mang điện.
Điện tích hạt nhân nguyên tử = tổng điện tích các proton.
Số đơn vị điện tích hạt nhân = số proton.
Ví dụ:7Nguyên tử helium gồm hạt nhân có 2 proton, 2 neutron và vỏ
nguyên tử có 2 electron.
Điện tích hạt nhân =7tổng điện tích các proton = 2.(+1) = +2
Số đơn vị điện tích hạt nhân = số proton = 2
Chú ý:
Số proton = số electron7⇒7Nguyên tử trung hòa về điện
2.,Sự chuyển động của electron trong nguyên tử
Mô hình nguyên tử của Rơ-dơ-pho – Bo:
+ Electron chuyển động trên những quỹ đạo xác định xung quanh hạt
nhân.
+ Electron phân bố trên các lớp electron theo chiều từ gần hạt nhân
ra ngoài.
+ Số electron tối đa trên mỗi lớp được xác định, như lớp thứ nhất có
tối đa 2 electron, lớp thứ hai có tối đa 8 electron,…
Ví dụ : Nguyên tử carbon có 6 electron, được phân bố thành hai lớp:
+ Lớp thứ nhất (lớp gần hạt nhân nhất) có 2 electron.
+ Lớp thứ hai có 4 electron.
Ta nói carbon có 4 electron ở lớp ngoài cùng.
3. Khối lượng của nguyên tử
Nguyên tử có khối lượng rất nhỏ.7Một gam của bất kì chất nào
cũng chứa tới hàng tỉ tỉ nguyên tử.
Đơn vị đo khối lượng nguyên tử: amu (atomic mass unit)
1 amu = 1,6605. 10-247g.
Khối lượng của một nguyên tử = khối lượng của proton + khối
lượng của neutron + khối lượng của electron.
Tuy nhiên, do khối lượng của electron (0,00055 amu) rất nhỏ so với
khối lượng của proton (1 amu) hay neutron (1 amu).
Nên có thể coi7khối lượng của một nguyên tử bằng khối lượng hạt
nhân (hay bằng tổng khối lượng của proton và neutron).
Ví dụ:
Nguyên tử sulfur có 16 proton và 16 neutron, nên khối lượng của
một nguyên tử sulfur là: 16.1 + 16.1 = 32 (amu)
II. Nguyên tố hóa học là gì?
1. Khái niệm
Nguyên tố hóa học7là tập hợp những nguyên tử có cùng7số proton
trong hạt nhân.
Nguyên tố hóa học đặc trưng bởi số proton trong nguyên tử.
Các nguyên tử của cùng một nguyên tố đều có chung tính chất
hóa học.
Cho đến nay, Liên minh Quốc tế về Hóa học thuần túy và Hóa
học ứng dụng (IUPAC) đã công bố tìm thấy 118 nguyên tố hóa
học gồm:
+ 90 nguyên tố trong tự nhiên
+7Số còn lại do con người tổng hợp, được gọi là nguyên tố nhân tạo
2. Tên nguyên tố hóa học
Mỗi nguyên tố hóa học đều có tên riêng.
Một số cách đặt tên nguyên tố hóa học khác nhau
3. Kí hiệu hóa học
Mỗi nguyên tố hóa học được biểu diễn bằng một kí hiệu riêng,
được gọi là kí hiệu hóa học của nguyên tố.
Cách biểu diễn kí hiệu hóa học:
+ Biểu diễn bằng một hay hai chữ cái trong tên nguyên tố.
+ Chữ cái đầu tiên được viết in hoa, chữ cái thứ hai (nếu có) được
viết thường.
Ví dụ:
+ Kí hiệu hóa học của nitrogen là N,…
Trong một7số trường hợp, kí hiệu hóa học của nguyên tố không
tương ứng với tên theo IUPAC.
Ví dụ: Kí hiệu nguyên tố sodium là Na; Kí hiệu của nguyên tố
iron là Fe,…
Tên gọi, kí hiệu Hóa học và khối lượng nguyên tử của 20 nguyên
tố đầu