________________________________________________________________________
Nhóm Ngữ văn 9 - Trường THCS Đàm Quang Trung Trang 1
TRƯỜNG THCS ĐÀM QUANG TRUNG
NHÓM NGỮ VĂN 9
BÀI TẬP ÔN TẬP TIẾNG VIỆT HỌC KÌ 1
CHUYÊN ĐỀ 1
Câu 1.
Cho biết các câu thành ngữ, tục ngữ, cụm từ sau đây có liên quan đến phương
châm hội thoại nào? Mỗi dòng nêu dưới thuộc trường hợp vi phạm hay tuân thủ
phương châm hội thoại?
- Ăn ngay nói thật
- Dây cà ra dây muống
- Nói nước đôi
- Nói bóng nói gió
- Ăn nói lấc cấc
- Nói trạng
- Nói như đấm vào tai
- Mồm loa mép giải
- Hứa hươu hứa vượn
- Điều nặng tiếng nhẹ
- Ăn ốc nói mò
- Gọi dạ bảo vâng
- Nói lạc đề
- Ăn đơm nói đặt
- Chuyện nọ xọ chuyện kia
Câu 2.
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng
Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy
tuổi đầu... Ông lão nắm chặt hai tay mà rít lên:
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà lại làm cái giống Việt gian
bán nước để nhục nhã thế này.
Ông lão bổng ngừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm.
(Kim Lân - Làng)
a. Câu nào có lời dẫn trực tiếp, câu nào có lời dẫn gián tiếp? Đó là lời nói hay ý nghĩ
của nhân vật ?
b. Câu cuối của phần trích trên có phải là câu dẫn gián tiếp không? Vì sao?
________________________________________________________________________
Nhóm Ngữ văn 9 - Trường THCS Đàm Quang Trung Trang 2
Câu 3.
Trong các câu thơ sau, từ in đậm được dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển ẩn dụ,
nghĩa chuyển hoán dụ :
a. Ngày xuân em hãy còn dài,
Xót tình máu mủ thay lời nước non.
(Nguyễn Du, Truyện Kiều)
b. Ra đậu dặm xa dò bụng biển
Đàn đan thế trận lưới vây giăng
(Huy Cận - Đoàn thuyền đánh-cá)
Câu 4.
Đọc các câu thơ sau :
a. Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
(Viễn Phương, Viếng lăng Bác)
b. Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi.
Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng
(Nguyễn Khoa Điềm, Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ)
c. Thuyền về có nhớ bến chăng ?
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền
( Ca dao )
d. Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.
(Tố Hữu, Việt Bắc )
Các từ in đậm trong các câu thơ trên được sử dụng theo phép tu từ từ vựng nào?
Có thể coi đây là hiện tượng một nghĩa gốc của từ phát triển thành từ nhiều nghĩa được
không? Vì sao?
Câu 5.
Nêu tên các phép tu từ từ vựng trong hai câu thơ sau và chỉ rõ những từ ngữ thực
hiện phép tu từ đó.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
(Hồ Chí Minh, Cảnh khuya)
________________________________________________________________________
Nhóm Ngữ văn 9 - Trường THCS Đàm Quang Trung Trang 3
Câu 6.
Tìm lời dẫn trong khổ thơ sau và cho biết đó là lời dẫn trực tiếp hay lời dẫn gián tiếp
Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài :
“Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa rồng bay”.
(Vũ Đình Liên, Ông đồ)
Câu 7.
Cho các từ ngữ : nói có sách, mách có chứng; nói leo; nói dối; nói ra đầu ra đũa.
Chọn từ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống trong các câu sau :
a. Nói có căn cứ chắc chắn là /…(a)…/.
b. Nói rành mạch, cặn kẽ, có trước có sau là /…(b)…/.
c. Nói chen vào chuyện của người trên khi không được hỏi đến là /…(c)…/.
d. Nói sai sự thật một cách cố ý, nhằm che giấu điều gì đó là /…(d)…/.
Câu 8.
Trong hai câu sau, trường hợp nào muối được dùng như một thuật ngữ, trường hợp
nào muối được dùng như một từ thông thường ?
a. Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.
(Tế Hanh, Quê hương)
b. Muối là hợp chất mà phân tử gồm có một hay nhiều nguyên tử kim loại liên kết
với một hay nhiều gốc a-xít.
(Từ điển tiếng Việt)
Câu 9.
Trời cao lồng lộng, đồng ruộng mênh mông hãy lắng nghe tiếng hát giữa trời cao của
trúc, của tre …
“Tre già măng mọc”. Măng mọc trên phù hiệu ở ngực thiếu nhi Việt Nam, lứa măng
non của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Các em, các em rồi đây lớn lên, sẽ quen dần với sắt, thép và xi măng cốt sắt.
Nhưng, nứa, tre sẽ còn mãi với các em, còn mãi với dân tộc Việt Nam,…
(Trích Cây tre Việt Nam, Thép Mới, Ngữ văn 6, Tập hai)
a) Đọc đoạn trích trên, hãy xác định: - Từ láy. - Thành ngữ.
b) Từ măng trong lứa măng non được dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển?
________________________________________________________________________
Nhóm Ngữ văn 9 - Trường THCS Đàm Quang Trung Trang 4
Câu 10.
Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:
Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka-lưi
Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ
Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng
- Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương làng đói
Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều
Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi…
(Trích Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ, Nguyễn Khoa Điềm, Ngữ văn 9, Tập một)
a) Cho biết từ “lưng” trong “lưng núi” được dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa
chuyển?
b) Xác định biện pháp tu từ được sử dụng trong câu thơ: Mặt trời của mẹ, em nằm
trên lưng. Nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó.
c) Hình ảnh người mẹ trong đoạn thơ gợi cho em những suy nghĩ gì?
Câu 11.
Cho đoạn thơ sau:
Câu ca từ thủa ngày xưa,
Hắt hiu những nẻo nắng mưa cuộc đời.
Chông chênh hạnh phúc xa vời,
Lắt lay số phận những lời đắng cay.
(Chu Thị Thơm, trích Đi dọc lời ru)
a) Chỉ ra và nêu tác dụng của từ láy trong đoạn thơ trên.
b) Từ đoạn thơ trên, hãy viết đoạn văn ngắn về ý nghĩa lời ru của mẹ trong cuộc
đời mỗi con người, trong đó có sử dụng một lời dẫn trực tiếp.
___________________________________________
CHÚC CÁC EM LÀM BÀI TỐT ! CỐ GẮNG LÊN NHÉ !