CHUYÊN ĐỀ 1: “C huyện ngư ời con gái Nam Xương” – Nguyễn Dữ.
Theo admin H cọ văn lớp 9 – CH - h tt
p s : // www
. f
a ce boo k
. c o m
/ ho c v
an l op9
A . Ki ế
n t
h ứ
c t
r ọ
n g t â
m :
1. Cảm nhận vẻ đẹp truyền thống và s ốphận oan nghiệt của người ph ụnữ
Việt Nam trong xã hội phong kiến qua nhân vật Vũ Nương.
2. Phân tích giá trị hiện thực và nhân đạo
3. Nắm được thành công nghệ thuật.
B
. P h â n t í c h :
* Khái quát về tác gi , ảtác phẩm:
- Nguyễn Dữ là gương mặt nổi bật của văn h cọ Việt Nam thế kỉ XVI.
- Với tập truyện ngắn “Truyền kì mạn lục” ông thực s ự đã mang đến cho
nền văn h cọ dân t c ộ một “Thiên c ổkì bút” có khả năng lay động lòng người bởi
giá trị mọi mặt của nó.
- “Chuyện người con gái Nam Xương” là thiên thứ 16 và là thiên tiêu biểu trong tập
sáng
tác này. Qua câu chuyện về cu cộ đời và cái chết thương tâm của Vũ Nương,
“Chuyện
người con gái Nam Xương” thể hiện niềm cảm thư ơng đối với s ốphận oan
nghiệt của người ph ụnữ Việt Nam dưới chế đ ộphong kiến, đồng thời khẳng định
vẻ đẹp truyền thống của h . ọTác phẩm là một áng văn hay, thành công về nghệ
thuật dự ng truyện, miêu tả nhân vật, kết hợp tự sự với trữ tình.
1. Vẻ đẹp truyền thống và s ốphận oan nghiệt của người phụ nữ:
a. Vẻ đẹp truyền thống:
- Mở đầu tác phẩ m, tác giả đã có lời giới thiệu bao quát về Vũ Nương “Tính đã thuỳ
mị nết na lại thêm tư dung tốt đẹp” tạo ấn tượng về m tộ chân dung ph ụnữ hoàn
hảo.
- Sau đó ông đi sâu miêu tả vẻ đẹp tâm hồn, phẩm chất của nhân vật trong
các mối quan hệ khác nhau, trong các tình huống khác nhau.
* Trước hết Vũ Nương là người phụ nữ thu ỷchung, son s cắ trong tình
nghĩa v ợchồng:
- Trong cu cộ sống vợ chồng, biết Trương S inh vốn có tính đa nghi, nên nàng luôn
“giữ gìn khuôn phép, không từ ng để lúc nào vợ chồng phải đến thất hòa”. Nàng
luôn gi ữcho tình cảm gia đình đầm ấm, yên vui. Nàng là một người vợ hiền thục,
khôn khéo, nết
na đúng mực!
- Hạnh phúc êm ấm tưởng bền lâu, không ngờ đất nước xảy ra binh biến, Trương S
inh
phải đầu quân ra trận ở biên ải xa xôi. Buổi tiễn chồ ng đi lính, Vũ Nương rót
chén rượu đầy, dặn dò chồng nhữ ng lời tình nghĩa, đằm thắm, thiết tha: “ C hàng
đi chuyến này,
thiếp chẳng dám mong được đeo ấn hầu, mặc áo gấm trở về quê cũ, chỉ xin ngày về
mang
theo được hai chữ bình yên, thế là đủ rồi”. Ước mong của nàng thật bình dị, lời lẽ
dịu dàng ấy, chứ ng tỏ nàng luôn coi trọng hạnh phúc gia đình mà xem thường mọi
công danh phù phiếm. Nàng cảm thông trước nhữ ng nỗi vất vả gian lao mà chồng
sẽ phải chịu đự ng: “C hỉ e việc quân khó liệu, thế giặc khôn lường.Giặc cuồng còn
lẩn lút, quân triều còn
gian lao, rồi thế chẻ tre chưa có, mà mùa dưa chín quá kì, khiến thiếp ôm nỗi quan
hoài,
mẹ già triền miên lo lắng.”.Qua lời nói dịu dàng, nàng cũng b cộ lộ nỗi khắc khoải
nh ớchồng của mình: “Nhìn trăng soi thành cũ, lại sửa soạn áo rét, gử i người ải xa,
trông liễu
thùy mị, dịu dàng. Trái tim ấy giàu lòng yêu thương, biết chịu đự ng nhữ ng thử
thách, biết đợi chờ để yên lòng người đi xa, thật đáng trân trọng biết bao !
- Khi xa chồng, Vũ Nương ngày ngày đợi chờ, ngóng trông đến thổn thức “Giữ
trọn tấm lòng th yủ chung, son sắt”, “tô son điểm phấn từng đã nguôi lòng, ngõ liêu
tường hoa
chưa hề bén gót”. Nỗi nhớ thương dài theo năm tháng “Mỗi khi thấy bướm lượn
đầy vườn,mây che kín núi,thì nỗi buồn góc bể chân trời không thể nào ngăn được”.
Nàng vừa thư ơng chồng, vừa nhớ chồng, vừa thương xót cho chính mình đêm ngày
phải đối mặt
với nỗi cô đơn vò võ. Tâm trạng nhớ thương đau buồn ấy của Vũ Nương cũng
là tâm trạng chung của nhữ ng người chinh ph ụtrong mọi thời loạn lạc xưa
nay:
" … Nhớ chàng đng đng đằ ẵ ường lên b ngằ
trời
Trời thăm thẳm xa vời khôn th uấ
N iỗ nhớ chàng đau đáu nào
xong…"
(Chinh ph ngâụm)
-> Thể hiện tâm trạng ấy, Nguyễn Dữ vừa cảm thông với nỗi đau kh ổcủa Vũ
Nương, vừa
ca ngợi tấm lòng th yủ chung, thương nhớ đợi chờ chồng của nàng.
- Khi hạnh phúc gia đình có nguy cơ tan vỡ: Vũ Nương ra sức cứu vãn, hàn gắn.
Khi người chồng trút cơn ghen bóng gió lên đầu, Vũ Nương đã ra sức thanh minh,
phân trần.
Nàng đã viện đến cả thân phận và tấm lòng của mình đ ể thuyết phục chồng
“Thiếp vốn con kẻ khó được nư ơng tựa nhà giàu.....cách biệt ba năm gi ữ gìn m tộ
tiết.....” Nhữ ng lời nói nhún như ờng tha thiết đó cho thấy thái đ ộ trân trọng
chồng, trân trọng gia đình nhà chồng, niềm tha thiết gìn giữ gia đình nhất mự c của
Vũ Nương.
- R iồ nhữ ng năm tháng sống ở chốn làng mây cung nư ớc sung sướng nàng vẫn
không
nguôi nỗi thư ơng nhớ chồng con. Vừa gặp lại P han lang, nghe Lang k ể về
tình
cảnh gia đình nàng đã ứa nước mắt xót thư ơng. Mặc dù đã nặng lời thề sống
chết với
Linh P hi nhưng nàng vẫn tìm cách trở về với chồng con trong giây lát đ ể nói lời đa
t ạtấm lòng chồng. Rõ ràng trong trái tim người ph ụn ữ ấy, không bợn chút thù
hận, chỉ có sự yêu thư ơng và lòng vị tha.
* Vũ Nương còn là người con dâu hiếu th o vả ới m ẹ chồng, m tộ người m ẹ
hiền đy ầtình yêu thương con.
- Trong ba năm chồng đi chiến trận, m tộ mình nàng vừa làm con vừa làm cha
vừa làm mẹ để chăm sóc ph ngụ dưỡng mẹ chồng, nuôi dạy con thơ.
- Với mẹ chồng, nàng là m tộ cô con dâu hiếu thảo. Chồng xa nhà, nàng đã thay
chồng
ph ngụ dưỡng mẹ chu đáo. K hi bà ốm nàng đã thu cố thang lễ bái thần phật và lấy
nhữ ng lời khôn khéo để khuyên răn để bà vơi bớt nỗi nhớ thương con. Đến khi bà
mất, nàng đã hết lời thư ơng xót, ma chay tế lễ cẩn trọng hệt như với cha mẹ đẻ
của mình. Cái tình ấy quả có thể cảm thấu cả trời đất cho nên trư ớc lúc chết
người mẹ già ấy đã trăng trối
nhữ ng lời yêu thương, động viên, trân trọng con dâu “Sau này, trời xét lòng lành, ban
cho
phúc đức giống dòng tươi tốt, con cháu đông đàn, xanh kia quyết chẳng ph ụlòng
con nh ưcon đã chẳng ph ụmẹ".
- Với con thơ nàng hết sức yêu thương, chăm chút. Sau khi xa chồng đầy tuần, nàng
sinh bé Đản, một mình gánh vác cả giang sơn nhà chồng nhưng chưa khi nào nàng
chểnh mảng việc con cái. C hi tiết nàng chỉ bóng mình trên vách và bảo đó là cha Đản
cũng xuất phát từ tấm lòng của ngư ời mẹ : để con trai mình bớt đi cảm giác thiếu
vắng tình cảm của người cha.
=> Nguyễn Dữ đã dành cho nhân vật một thái độ yêu mến, trân trọng qua từ ng
trang truyện, từ đó khắc h aọ thành công hình tượng người ph ụnữ với đầy đủ
phẩm chất tốt đẹp.
b. Số phận oan nghiệt:
- Vũ Nương đã làm tròn bổn phận của một ph ụnữ, ngư ời vợ, người mẹ, người
con, ởcương vị nào nàng cũng làm rất hoàn hảo. Nàng đúng là ngư ời ph ụnữ lí
tưởng của gia đình. Nàng xứ ng đáng được hưởng hạnh phúc nhưng hạnh phúc đã
không mỉm cười với nàng.
- Ngày Trương S inh trở vể cũng là lúc bi kịch cu cộ đời nàng xảy ra. Câu chuyện của
bé
Đản, đứa con trai vừa lên ba tuổi, về “ m tộ ngư ời đàn ông đêm nào cũng đến” đã
làm cho Trương S inh nghi ngờ. Với bản tính hay ghen cộng thêm tính gia trưởng,
thất học, Trương S inh đối xử với vợ hết sức tàn nhẫn. Giấu biệt lời con nói,
Trương S inh đã “ mắng nhiếc nàng và đánh đuổi đi” mặc cho Vũ Nương hết sức
phân trần, mặc cho “hàng xóm can ngăn cũng chẳng ăn thua gì”. Nàng đau kh đổ ến
xé lòng “nay đã bình rơi trâm gãy, mây tạnh mưa tan, sen rũ trong ao, liễu tàn trước
gió”, “khóc tuyết bông hoa r ng ụcuống, kêu xuân cái én lìa đàn, nước thẳm buồn
xa… ” Bi kịch dâng tràn đến đỉnh điểm, Vũ Nương phải tìm đến cái chết để chứ
ng minh cho sự trong sạch của chính mình! Còn
gì đớn đau, còn gì bi thương hơn th ???ế...
- Thật ra, nỗi bất hạnh của Vũ Nương không phải bắt đầu ở tấn bi kịch này. Nỗi
bất hạnh
đến với Vũ Nương từ khi nàng chấp nhận cuộc hôn nhân với Trương S inh. Từ
đầu, ta đã nhận ra đây là m tộ cu cộ hôn nhân không bình đẳng. Vũ Nương vốn “ con
kẻ khó, được nương tựa nhà giàu”, còn Trư ơng S inh muốn lấy được Vũ Nương
chỉ cần “ nói với m đẹem trăm lạng vàng cưới nàng về làm vợ”. Sự cách bức ấy
cộng thêm cái thế của ngư ời chồng, người đàn ông trong chế độ nam quyền phong
kiến đã khiến cho Trương S inh t ựcho mình cái quyền đánh đuổi vợ không cần có
chứ ng cứ rõ ràng. Trong những ngày làm dâu nhà họ Trương, Vũ Nương cũng đâu
hạnh phúc hơn gì! Nàng phải luôn chịu đựng s ựxét nét “ phòng ngừa quá sức” của
chồng.
- Lấy chồng không đư ợc bao lâu thì niềm vui “nghi gia nghi thất” c aủ Vũ Nương
bị mất đi bởi chồng “có tên trong số lính đi vào loại đầu”. Nàng thiếu phụ tuổi
xuân còn phơi phới đã phải gánh chịu nỗi buồn “chiếc bóng năm canh” của đời
người chinh phụ.
M tặ biếng tô miệng càng biếng nói
Sớm l iạ chiều dòi dõi nương song
Nương song lu ng ng nố ẩ ngơ lòng
V ngắ chàng điểm ph n ấtô h ng ồvới ai
(Chinh ph ngâmụ khúc)
- R iồ gánh nặng gia đình chồng cộng thêm noi cô đơn vì phòng không gối chiếc đã
bào mòn tuổi xuân của Vũ Nương. Ta có th ể cảm nhận được nỗi vất vả của nàng
qua nhữ ng
