ĐNG CHÍỒ
Chính H uữ
I – Tìm hi u chungể
1. Tác gi :ả
– Chính H u tên khai sinh Tr n Đình Đc (1926-2007), quê: Can L c, Hà Tĩnh.ữ ầ ắ ộ
– 1946, ông gia nh p Trung đoàn Th đô và ho t đng trong quân đi su t haiậ ủ ạ ộ ộ ố
cu c kháng chi n ch ng Pháp và ch ng Mĩ.ộ ế ố ố
– 1947, ông b t đu sáng tác th và th ông ch y u vi t v ng i lính và chi nắ ầ ơ ơ ủ ế ế ề ườ ế
tranh v i c m xúc d n nén, ngôn ng cô đng.ớ ả ồ ữ ọ
– 2000, ông đc Nhà n c trao t ng Gi i th ng H Chí Minh v văn h c –ượ ướ ặ ả ưở ồ ề ọ
ngh thu t.ệ ậ
– Tác ph m chính:ẩ Đu súng trăng treoầ(1966), Ng n đèn đng gácọ ứ ….
2. Tác ph m:ẩ
a. Hoàn c nh sáng tác:ả
– Bài thơ “Đng chí”ồ đc sáng tác vào đu năm 1948 – sau chi n d ch Vi tượ ầ ế ị ệ
B c (thu đông 1947 ). Bài th đc in trong t pắ ơ ượ ậ “Đu súng trăng treo”ầ ( 1966)
– t p th ph n l n vi t v ng i lính trong cu c kháng chi n ch ng th c dânậ ơ ầ ớ ế ề ườ ộ ế ố ự
Pháp.
b. B c c: 3 ph n.ố ụ ầ
+ B y câu th đu : C s hình thành tình đng chí.ả ơ ầ ơ ở ồ
+ M i câu th ti p: Bi u hi n và s c m nh c a tình đng chí.ườ ơ ế ể ệ ứ ạ ủ ồ
+ Ba câu th cu i: B c tranh đp v tình đng chí, bi u t ng cao c c a cu cơ ố ứ ẹ ề ồ ể ượ ả ủ ộ
đi ng i chi n sĩ.ờ ườ ế
II – Đc – hi u văn b nọ ể ả
1. C s hình thành tình đng chíơ ở ồ
a. Hai câu đu:ầ
– Hai câu th m đu b ng l i c u trúc song hành, đi x ng nh làm hi n lênơ ở ầ ằ ố ấ ố ứ ư ệ
hai g ng m t ng i chi n sĩ. H nh đang tâm s cùng nhau. Gi ng đi u tươ ặ ườ ế ọ ư ự ọ ệ ự
nhiên, m c m c, đy thân tình.ộ ạ ầ “Quê anh” và “làng tôi” đu là nh ng vùng đtề ữ ấ
nghèo, c n c i, xác x , là n iằ ỗ ơ ơ “ n c m n đng chua”ướ ặ ồ – vùng đng b ng venồ ằ
bi n, là x s c aể ứ ở ủ “đt cày lên s i đá”ấ ỏ – vùng đi núi trung du.ồ
– Tác gi đã m n thành ng , t c ng đ nói v làng quê, n i chôn nhau c tả ượ ữ ụ ữ ể ề ơ ắ
r n thân yêu c a nh ng ng i chi n sĩ. Nh v y, s đng c nh, cùng chung giaiố ủ ữ ườ ế ư ậ ự ồ ả
c p chính là c s , là cái g c hình thành nên tình đng chí.ấ ơ ở ố ồ
b. 5 câu th ti p:ơ ế Nói v quá trình hình thành tình đng chí:ề ồ Xa l -> Cùngạ
chung m c đích -> Tri k -> Đng chí.ụ ỉ ồ
- Năm câu th ti p nói lên m t quá trình th ng m n: t chơ ế ộ ươ ế ừ ỗ “đôi ng iườ
xa l ”ạ r i thànhồ “ đôi tri k ”ỉ đ k t thànhể ế “đng chí”.ồ Câu th có đ dài ng nơ ộ ắ
khác nhau, c m xúc th nh d n t , nén ch t l i. Nh ng ngày đu, đng d i láả ơ ư ồ ụ ặ ạ ữ ầ ứ ướ
quân kì, nh ng chàng trai y còn làữ ấ “đôi ng i xa l ”,ườ ạ m i ng i m t ph ngỗ ườ ộ ươ
tr iờ “ch ng h n quen nhau”.ẳ ẹ Nh ng r i cùng v i th i gian kháng chi n, đôi b nư ồ ớ ờ ế ạ
y g n bó v i nhau b ng bi t bao k ni m:ấ ắ ớ ằ ế ỉ ệ “Súng bên súng, đu sát bên đu –ầ ầ
Đêm rét chung chăn thành đôi tri k ”.ỉ “Súng bên súng” là cách nói hàm súc, giàu
hình t ng, đó là nh ng con ng i cùng chung lí t ng chi n đu. H cùngượ ữ ườ ưở ế ấ ọ
nhau ra tr n đánh gi c đ b o v đt n c, quê h ng, gi gìn n n đc l p, tậ ặ ể ả ệ ấ ướ ươ ữ ề ộ ậ ự
do, s s ng còn c a dân t c. Còn hình nhự ố ủ ộ ả “đu sát bên đu”ầ ầ l i di n t sạ ễ ả ự
đng ý, đng tâm, đng lòng c a hai con ng i đó. ồ ồ ồ ủ ườ
- “Đêm rét chung chăn thành đôi tri k ”ỉ l i là câu th p đy k ni m vạ ơ ắ ầ ỉ ệ ề
m t th i gian kh , cùng nhau chia ng t s bùiộ ờ ổ ọ ẻ “Bát c m s n a – Chăn sui đpơ ẻ ử ắ
cùng” . Và nh th m i thànhư ế ớ “đôi tri k ”ỉ đ r i đng k t l i làể ồ ọ ế ạ “ Đng chí!”.ồ
- “Đng chí”ồ – hai ti ng y m i thiêng liêng làm sao! Nó di n t ni m tế ấ ớ ễ ả ề ự
hào, xúc đng, c ngân vang lên mãi. Xúc đng b i đó là bi u hi n cao nh t c aộ ứ ộ ở ể ệ ấ ủ
m t tình b n th m thi t, đp đ.Còn t hào b i đó là tình c m thiêng liêng, caoộ ạ ắ ế ẹ ẽ ự ở ả
c c a nh ng con ng i cùng chung chí h ng, cùng m t ý nguy n, cùng m t líả ủ ữ ườ ướ ộ ệ ộ
t ng, c m .ưở ướ ơ
=> đây, trong nh ng câu th này, tác gi đã s d ng nh ng t ng r t gi nỞ ữ ơ ả ử ụ ữ ừ ữ ấ ả
d , nh ng r t chính xác:ị ư ấ “bên”, “sát”,”chung”,”thành” đã th hi n đc s g nể ệ ượ ự ắ
bó tha thi t c a m i tình tri k , c a tình c m đng chí. Cái t m chăn m ng, h pế ủ ố ỉ ủ ả ồ ấ ỏ ẹ
mà m nóng tình đng đi y mãi mãi là k ni m đp c a ng i lính không baoấ ồ ộ ấ ỉ ệ ẹ ủ ườ
gi quên.ờ
– Dòng th th b y ơ ứ ả trong bài thơ “Đng chí”ồ là m t đi m sáng t o, m tộ ể ạ ộ
nét đc đáo c a Chính H u. Dòng th đc tách riêng đc l p, là m t câu đcộ ủ ữ ơ ượ ộ ậ ộ ặ
bi t g m t hai âm ti t đi cùng d u ch m than, t o n t nh n vang lên nh m tệ ồ ừ ế ấ ấ ạ ố ấ ư ộ
s phát hi n, m t l i kh ng đnh đng th i nh m t b n l g n k t đo n thự ệ ộ ờ ẳ ị ồ ờ ư ộ ả ề ắ ế ạ ơ
đu v i đo n th sau. Hai ti ngầ ớ ạ ơ ế “đng chí”ồ b i v y mà gi n d , đp đ, sángở ậ ả ị ẹ ẽ
ng i và thiêng liêng.ờ
2. Bi u hi n và s c m nh c a tình đng chíể ệ ứ ạ ủ ồ :
* Tr c h t, đng chí là s th u hi u, chia s nh ng tâm t , n iướ ế ồ ự ấ ể ẻ ữ ư ỗ
lòng c a nhau:ủ
“Ru ng n ng anh g i b n thân càyộ ươ ử ạ
Gian nhà không m c k gió lunglayặ ệ
Gi ng n c g c đa nh ng i ra lính”.ế ướ ố ớ ườ
Vì nghĩa l n, các anh s n sàng t giã nh ng gì g n bó thân th ngớ ẵ ừ ữ ắ ươ
nh t:ấ “ru ng n ng”,”gian nhà”,”gi ng n c”,”g c đa”…ộ ươ ế ướ ố H ra đi đ l i sauọ ể ạ
l ng nh ng băn khoăn, trăn tr , nh ng b n b , lo toan c a cu c s ng điư ữ ở ữ ộ ề ủ ộ ố ờ
th ng. Hai chườ ữ “m c k ”ặ ệ đã di n t sâu s c v đp và chi u sâu đi s ng tâmễ ả ắ ẻ ẹ ề ờ ố
h n ng i lính. Vì nghĩa l n, h s n sàng ra đi khi lí t ng đã rõ ràng, m c đíchồ ườ ớ ọ ẵ ưở ụ
đã ch n l a. Song dù có d t khoát thì v n n ng lòng v i quê h ng. Gác tìnhọ ự ứ ẫ ặ ớ ươ
tiêng ra đi vì nghĩa l n, v đp y th t đáng trân tr ng và t hào. ớ ẻ ẹ ấ ậ ọ ự
- “m c k ”ặ ệ nh ng t m lòng các anh luôn h ng v quê h ng.ư ấ ướ ề ươ “Gi ngế
n c g c đa”ướ ố là hình nh hoán d mang tính ch t nhân hóa di n t m t cáchả ụ ấ ễ ả ộ
tinh t tâm h n ng i chi n sĩ, tô đm s g n bó c a ng i lính v i quêế ồ ườ ế ậ ự ắ ủ ườ ớ
nhà. “Gi ng n c g c đa nh ng i ra lính”ế ướ ố ớ ườ hay chính là t m lòng c a ng i raấ ủ ườ
đi không nguôi nh v quê h ng. ớ ề ươ
* Tình đng chí còn là s đng cam c ng kh , chia s nh ng khóồ ự ồ ộ ổ ẻ ữ
khăn thi u th n c a cu c đi ng i línhế ố ủ ộ ờ ườ :
“Anh v i tôi bi t t ng c n n l nhớ ế ừ ơ ớ ạ
S t run ng i v ng trán t m hôiố ườ ừ ướ ồ
Áo anh rách vai
Qu n tôi có vài m nh váầ ả
Mi ng c i bu t giáệ ườ ố
Chân không giày
Th ng nhau tay n m l y bàn tay”.ươ ắ ấ
- B ng nh ng hình nh t th c, hình nh sóng đôi, tác gi đã tái hi n chânằ ữ ả ả ự ả ả ệ
th c nh ng khó khăn thi u th n trong bu i đu kháng chi n: thi u l ng th c,ự ữ ế ố ổ ầ ế ế ươ ự
thi u vũ khí, quân trang, thi u thu c men…Ng i lính ph i ch uế ế ố ườ ả ị “t ng c n nừ ơ ớ
l nh”,ạ nh ng c n s t rét r ng hành h , s c kh e gi m sút, song s c m nh c aữ ơ ố ừ ạ ứ ỏ ả ứ ạ ủ
tình đng chí đã giúp h v t qua t t c . ồ ọ ượ ấ ả
- N u nh hình nhế ư ả “Mi ng c i bu t giá”ệ ườ ố làm m lên, sáng lên tinh th nấ ầ
l c quan c a ng i chi n sĩ trong gian kh thì cái n m tay l i th hi n tìnhạ ủ ườ ế ổ ắ ạ ể ệ
đng chí, đng đi th t sâu s c! Cách bi u l chân th c, không n ào mà th mồ ồ ộ ậ ắ ể ộ ự ồ ấ
thía. Nh ng cái b t tay truy n cho nhau h i m, ni m tin và s c m nh đ v tữ ắ ề ơ ấ ề ứ ạ ể ượ
qua m i khó khăn, gian kh . Cái n m tay nhau y còn là l i h a h n l p công.ọ ổ ắ ấ ờ ứ ẹ ậ
3. Bi u t ng đp c a tình đng chíể ượ ẹ ủ ồ :
– Bài th khép l i v i b c tranh đp v tình đng chí, đng đi, là bi u t ngơ ạ ớ ứ ẹ ề ồ ồ ộ ể ượ
cao đp v cu c đi ng i chi n sĩ:ẹ ề ộ ờ ườ ế
“Đêm nay r ng hoang s ng mu iừ ươ ố
Đng c nh bên nhau ch gi c t iứ ạ ờ ặ ớ
Đu súng trăng treo”.ầ
+ N i lên trên c nh r ng đêm hoang v ng, l nh l o là hình nh ng iổ ả ừ ắ ạ ẽ ả ườ
lính “đng c nh bên nhau ch gi c t i”ứ ạ ờ ặ ớ . Đó là hình nh c th c a tình đngả ụ ể ủ ồ
chí sát cánh bên nhau trong chi n đu. H đã đng c nh bên nhau gi a cái giá rétế ấ ọ ứ ạ ữ
c a r ng đêm, gi a cái căng th ng c a nh ng giây phútủ ừ ữ ẳ ủ ữ “ch gi c t i”.ờ ặ ớ Tình
đng chí đã s i m lòng h , giúp h v t lên t t c ….ồ ưở ấ ọ ọ ượ ấ ả
+ Câu k t là m t hình nh th r t đp:ế ộ ả ơ ấ ẹ “Đu súng trăng treo”.ầ C nh v aả ừ
th c, v a m ng. V ý nghĩa c a hình nh này có th hi u: Đêm khuya, trăng tà,ự ừ ộ ề ủ ả ể ể
c cánh r ng ng p chìm trong s ng mu i. Trăng l l ng trên không, chi u ánhả ừ ậ ươ ố ơ ử ế
sáng qua l p s ng m tr ng, đc. B u tr i nh th p xu ng, trăng nh sàớ ươ ờ ắ ụ ầ ờ ư ấ ố ư
xu ng theo. Trong khi đó, ng i chi n sĩ khoác súng trên vai, đu súng h ngố ườ ế ầ ướ
lên tr i cao nh ch m vào v ng trăng và trăng nh treo trên đu súng.ờ ư ạ ầ ư ầ
+ “Trăng”là bi u t ng cho v đp thiên nhiên, đt n c, là s s ngể ượ ẻ ẹ ấ ướ ự ố
thanh bình. “Súng” là hi n thân cho cu c chi n đu gian kh , hiệ ộ ế ấ ổ
sinh. Súng và trăng, c ng r n và d u hi n.ứ ắ ị ề Súng và trăng, chi n sĩ và thi sĩ. Haiế
hình nh đó trong th c t v n xa nhau v i v i nay l i g n k t bên nhau trongả ự ế ố ờ ợ ạ ắ ế
c m nh n c a ng i chi n sĩ: trăng treo trên đu súng. ả ậ ủ ườ ế ầ
=> Nh v y, s k t h p hai y u t , hi n th c và lãng m n đã t o nên cáiư ậ ự ế ợ ế ố ệ ự ạ ạ
v đp đc đáo cho hình t ng th . Và ph i chăng, cũng chính vì l đó, Chínhẻ ẹ ộ ượ ơ ả ẽ
H u đã l y hình nh làm nhan đ cho c t p th c a mình – t pữ ấ ả ề ả ậ ơ ủ ậ “Đu súngầ
trăng treo”.
III. T ng k tổ ế
– Bài th đã làm s ng l i m t th i kh c c c a ông cha ta, làm s ng l i giaiơ ố ạ ộ ờ ổ ự ủ ố ạ
đo n chi n tranh ác li t mà hào hùng c a dân t c. Bài th kh i g i l i nh ng kạ ế ệ ủ ộ ơ ơ ợ ạ ữ ỉ
ni m đp, nh ng tình c m tha thi t g n bó yêu th ng mà ch có nh ng ng iệ ẹ ữ ả ế ắ ươ ỉ ữ ườ
đã t ng là lính m i có th hi u và c m nh n h t đc.ừ ớ ể ể ả ậ ế ượ
– V i nhi u hình nh ch n l c, t ng g i c m mà l i g n gũi thân thu c, v iớ ề ả ọ ọ ừ ữ ợ ả ạ ầ ộ ớ
bi n pháp sóng đôi đc s d ng r t thành công, Chính H u đã vi t nên m t bàiệ ượ ử ụ ấ ữ ế ộ
ca v i nh ng ngôn t ch n l c, bình d mà có s c ngân vang. Bài th đã ca ng iớ ữ ừ ọ ọ ị ứ ơ ợ
tình đng chí h t s c thiêng liêng c a nh ng ng i lính cách m ng trong cu cồ ế ứ ủ ữ ườ ạ ộ
kháng chi n ch ng th c dân Pháp còn nhi u khó khăn gian kh .ế ố ự ề ổ