Bản tin Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo – Tháng 7/2019

BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

CỤC THÔNG TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ QUỐC GIA

Tháng 7 năm 2019

Mục lục

TIN QUỐC TẾ TRONG THÁNG

2 5 6 1. Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu năm 2019: Việt Nam tăng 3 bậc 2. Kế hoạch phát triển trí tuệ nhân tạo của Ôxtrâylia 3. Đức: năng lượng tái tạo chiếm 44% tổng sản lượng điện trong 6 tháng đầu năm

2019

7 4. Hàn Quốc: Chiến lược đi đầu về tiêu chuẩn quốc tế trong Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4

TIN TRONG NƯỚC TRONG THÁNG

NGHIÊN CỨU, NHẬN ĐỊNH

11. Nghiên cứu của Oxford Economics: robot và tự động hóa công nghiệp chiếm 20

triệu việc làm vào năm 2030 5. Tháng 1/2020 sẽ khởi công Trung tâm R&D của Samsung tại Hà Nội 8 6. Cuộc thi “Đổi mới sáng tạo trong sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao” 9 7. Tọa đàm “Giải pháp thúc đẩy đổi mới công nghệ cho doanh nghiệp” 10 8. Aus4Innovation mở khóa đào tạo về thương mại hóa kết quả nghiên cứu 11 GƯƠNG ĐIỂN HÌNH TIÊN TIẾN VỀ KHOA HỌC, CÔNG NGHỆ VÀ ĐỔI MỚI 9. Hai học sinh giành Huy chương vàng Olympic phát minh và sáng chế thế giới 12 10. Gương mặt nhà khoa học hàng đầu châu Á 2019: Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp 12 14

Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 1

TIN QUỐC TẾ TRONG THÁNG

Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu năm 2019: Việt Nam tăng 3 bậc

Theo đó, Việt Nam đã tăng 3 bậc, từ vị trí 45 lên vị trí 42 trên tổng số 129 nền kinh tế được xếp hạng. Đây là năm thứ ba liên tiếp Việt Nam tăng hạng và vị trí 42 cũng là vị trí cao nhất mà Việt Nam từng đạt được từ trước đến nay. Thứ hạng năm nay của Việt Nam đã được cải thiện 17 bậc so với thứ hạng năm 2016 và đưa Việt Nam vươn lên xếp thứ nhất trong nhóm 26 quốc gia thu nhập trung bình thấp và đứng thứ 3 trong ASEAN sau Singapo và Malaixia.

Bảng xếp hạng về ĐMST toàn cầu, thể hiện kết quả và năng lực đổi mới sáng tạo của các nên kinh tế. Đây là lần thứ 12 liên tiếp, Báo cáo Chỉ số GII được công bố. Mục đích của Chỉ số GII là đưa ra các đánh giá về trình độ ĐMST của mỗi quốc gia một cách toàn diện nhất, là tài liệu tham khảo hàng đầu về năng lực ĐMST hiện nay của các nước. GII được coi là là một công cụ định lượng chi tiết giúp các nhà ra quyết định toàn cầu hiểu rõ hơn về cách kích thích hoạt động ĐMST để tạo động lực cho phát triển kinh tế và con người.

Lễ công bố GII 2019 ở New Delhi, Ấn Độ Ngày 24/7/2019 tại New Delhi (Ấn Độ), Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO) kết hợp với Trường Đại học Cornell (Mỹ) và Học viện Kinh doanh INSEAD (Pháp) và các đối tác đã công bố Báo cáo Chỉ số đổi mới sáng tạo (ĐMST) toàn cầu năm 2019 (Global Innovation Index 2019, gọi tắt là GII 2019). Chỉ số cung cấp các số liệu chi tiết về hiệu suất ĐMST của 129 quốc gia và nền kinh tế trên toàn thế giới. Với 80 tiểu chỉ số/tiêu chí, GII 2019 cho thấy một tầm nhìn rộng về ĐMST, bao gồm: môi trường chính trị, giáo dục, cơ sở hạ tầng, trình độ phát triển kinh doanh... từ các phép đo truyền thống như đầu tư nghiên cứu và phát triển (R&D), công bố bằng sáng chế và thương hiệu quốc tế đến các chỉ số mới hơn như tạo ứng dụng cho điện thoại di động và xuất khẩu công nghệ cao. Về thứ hạng ĐMST năm nay, theo Chỉ số GII 2019, Thụy Sĩ là quốc gia ĐMST nhất thế giới, tiếp theo là Thụy Điển, Mỹ, Hà Lan và Vương quốc Anh. GII 2019 cũng xác định nền kinh tế đứng đầu về ĐMST trong khu vực, như Ấn Độ, Nam Phi, Chile, Israel và Singapo; và đứng đầu về ĐMST trong cùng nhóm thu

Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 2

nhập với Trung Quốc, Việt Nam và Rwanda.

hạng, tăng 3 bậc so với năm 2018. Đây là năm thứ ba liên tiếp Việt Nam tăng hạng và vị trí 42 cũng là vị trí cao nhất mà Việt Nam từng đạt được từ trước đến nay.

Phân tích Bảng 2, chúng ta có thể thấy: Sở dĩ năm 2019, Việt Nam có sự tăng bậc về chỉ số ĐMST so với năm 2018 là do có sự tăng bậc cả ở Nhóm chỉ số đầu vào (tăng 2 bậc, từ vị trí 65 năm ngoái lên 63 năm nay), và Nhóm chỉ số đầu ra (tăng 4 bậc, từ vị trí 41 lên 37).

Nhóm chỉ số đầu vào, gồm 5 trụ cột, tăng bậc do trụ cột “Nguồn nhân lực và nghiên cứu” tăng 5 bậc (từ 66 lên 61) nhờ nhóm chỉ số “Nghiên cứu và phát triển” tăng 14 bậc, trong đó tiểu chỉ số “Tổng chi cho nghiên cứu và phát triển” tăng 5 bậc; và trụ cột “Trình độ phát triển của thị trường” tăng 4 bậc, trong đó chỉ số “Tín dụng” tăng 4 bậc.

Nhóm chỉ số đầu ra tăng, do trụ cột “Sản phẩm tri thức và công nghệ” tăng 8 bậc, trong đó các tiểu chỉ số như “Đơn đăng ký sáng chế” (tăng 2 bậc), “Số công bố bài báo khoa học và kỹ thuật” (tăng 5 bậc), “Tốc độ tăng năng suất lao động” tăng 3 bậc, “Số chứng chỉ ISO 9001” tăng 3 bậc, “Sản lượng ngành công nghệ cao và công nghệ trung bình cao” tăng 20 bậc…

Năm nay, 4 nền kinh tế trong khu vực Đông Nam Á, Đông Á nằm trong top 20 là Singapo (8), Hàn Quốc (11), Nhật Bản (15) và Trung Quốc (14).

Về chỉ số ĐMST 2019 của Việt Nam Trong GII 2019, Việt Nam đứng thứ 42/129 nước và vùng lãnh thổ được xếp Những chỉ số này thể hiện sự chỉ đạo và những giải pháp của Chính phủ trong việc đảm bảo kinh tế vĩ mô và các cân đối lớn của nền kinh tế, cùng các giải pháp tập trung vào thu hút các nguồn lực của xã hội cho khoa học và công nghệ, thúc đẩy

Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 3

Nam đã đạt được nhiều chỉ tiêu Chính phủ đặt ra đến năm 2021.

doanh nghiệp chuyển giao, hấp thụ và phát triển công nghệ, góp phần tăng năng suất lao động và sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Qua đó, khẳng định sự chỉ đạo điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đang đi rất đúng hướng, tạo ra những kết quả rất thiết thực, cụ thể. Kết quả chỉ số GII năm 2019 cho thấy Việt

Kết quả chỉ số GII 2019 cũng cho thấy sự nỗ lực của các bộ, ngành, địa phương trong việc xây dựng và triển khai các giải pháp đồng bộ, thiết thực nhằm cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, nâng cao năng lực ĐMST quốc gia. Để tiếp tục cải

Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 4

thiện thứ hạng trong chỉ số GII một cách bền vững, Việt Nam cần tiếp tục chú trọng cả các yếu tố đầu vào của đổi mới sáng tạo, trong đó, đặc biệt lưu ý cải thiện các nhóm chỉ số về hạ tầng công nghệ thông tin, ứng dụng công nghệ thông tin, cải thiện môi trường kinh doanh, chất lượng các quy định pháp luật, nâng cao chất lượng lực lượng lao động…

Nguồn: WIPO

Kế hoạch phát triển trí tuệ nhân tạo của Ôxtrâylia

Theo Bà Karen Andrews, một khoản kinh phí 29 triệu AUD (tương ứng 19,72 triệu USD) đã được đưa vào ngân sách quốc gia giai đoạn 2019-2020 để giúp phát triển ngành công nghiệp AI và hỗ trợ ứng dụng AI. Trong đó, phần lớn chi phí được sử dụng cho lĩnh vực an ninh mạng và điều chỉnh các khung pháp lý cần thiết, tránh những nguy cơ bất lợi từ AI. Bởi theo bà Andrews, công nghệ AI sẽ tạo ra sự khác biệt đáng kể đối với hình thái việc làm và cuộc sống trong tương lai. AI sẽ dần thay thế con người, dẫn đến giảm việc làm và thu hẹp số lượng công việc sử dụng lao động. Vì vậy, điều quan trọng nhất của mỗi chính phủ là phải đảm bảo tạo ra các chính sách phù hợp, bảo vệ người dân khỏi những mặt trái mà công nghệ AI có thể gây ra.

Tại hội nghị Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) diễn ra ở Nhật Bản mới đây, Bà Karen Andrews - Bộ trưởng Bộ Công nghiệp, Khoa học và Công nghệ Ôxtrâylia cho biết, Chính phủ liên bang Ôxtrâylia đang chuẩn bị những bước cuối cùng cho kế hoạch nhằm đảm bảo nước này vẫn an toàn trước xu hướng áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng trở nên phổ biến trên toàn thế giới.

Bà Karen Andrews cho rằng, trong bối cảnh rất nhiều quốc gia đã công bố kế hoạch tiếp cận với công nghệ AI, để chắc chắn xu hướng mới này phù hợp các với tiêu chuẩn về an toàn, đạo đức và không gây tác hại đến người dân trong nước, Ôxtrâylia sẽ đẩy nhanh tiến độ nghiên cứu, tích cực tìm kiếm phản hồi từ việc sử dụng công nghệ AI, nhằm đưa ra các chính sách phù hợp cho người dân.

Tại Ôxtrâylia, nhiều chuyên gia an ninh mạng cảnh báo AI có thể khiến rủi ro leo thang trên phạm vi toàn xã hội. Theo GS. Fergus Hanson, Viện Chính sách chiến lược Ôxtrâylia (ASPI), nhiều tổ chức, doanh nghiệp nước này thường xuyên bị tấn công mạng. Đầu năm nay,

Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 5

kỳ; các nhà máy điện mặt trời cũng đạt sản lượng 24 tỷ Kwh, tăng 1 tỷ Kwh so với cùng kỳ năm 2018; các nguồn năng lượng xanh khác như năng lượng sinh học, thủy điện cũng đã cung cấp 36,7 tỷ Kwh.

Quốc hội Ôxtrâylia cũng đã lên tiếng về việc hệ thống máy tính của họ bị tin tặc tấn công. Gần đây nhất, Đại học Quốc gia Ôxtrâylia cũng thông báo bị đánh cắp dữ liệu thông tin mạng. Công nghệ phát triển cho phép con người tiến sâu hơn vào không gian tự động hóa, khiến nguy cơ bị tấn công từ chính loại hình công nghệ này càng tăng cao.

Dự kiến đến cuối năm nay, Chính phủ Liên bang Ôxtrâylia sẽ công bố lộ trình áp dụng công nghệ AI trong tương lai, tập trung vào các ngành công nghiệp mũi nhọn như du lịch, khai thác mỏ, nông nghiệp, với hy vọng sẽ tạo ra những đột phá mới về công nghệ, nhưng vẫn đảm bảo an ninh và các vấn đề đạo đức.

Nguồn: ABC News

Đức: năng lượng tái tạo chiếm 44% tổng sản lượng điện trong 6 tháng đầu năm 2019

Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn lo ngại về sự tăng trưởng bền vững của loại năng lượng quan trọng này. Theo ông Stefan Kapferer, người đứng đầu BDEW, mặc dù sản lượng điện từ năng lượng tái tạo đạt con số kỷ lục, nhưng tình hình vẫn còn nhiều khó khăn do vấn đề nằm sâu trong cấu trúc năng lượng. Chính phủ liên bang Đức muốn tăng lỷ lệ điện từ năng lượng tái tạo đến năm 2030 lên 65% tổng sản lượng điện, tuy nhiên theo người đứng đầu BDEW, nếu vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng như trước đây mà không có sự thay đổi mạnh mẽ, mục tiêu này khó có thể đạt được.

Hiệp hội Năng lượng Đức (BDEW) vừa cho biết, năng lượng tái tạo tại nước này đã đạt mức cao kỷ lục khi chiếm tới 44% tổng sản lượng điện trong 6 tháng đầu năm 2019, tăng 6% so với cùng kỳ năm 2018.

BDEW lo ngại rằng tỉ lệ năng lượng xanh trong những năm tới có thể sẽ tăng rất chậm hoặc không tăng. Từ năm 2021, các tuabin gió được lắp đặt từ 20 năm trước sẽ hết hạn thời hạn sử dụng, do vậy có thể ảnh hưởng đến các nhà máy điện gió có công suất từ 4000 Megawatt trở lên. Việc lắp đặt các tuabin mới thay thế không phải dễ dàng vì phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt. Hiện tại việc phát triển điện gió, đặc biệt là đối với các nhà Theo BDEW, sản lượng “điện xanh” tăng cao một phần nhờ điều kiện thời tiết nhiều gió trong những tháng đầu năm 2019. Sản lượng điện gió từ các nhà máy trên đất liền đã tăng 18% so với nửa đầu năm 2018 để đạt mức 55,8 tỷ Kwh. Bên cạnh đó, các nhà máy điện gió trên biển cũng cho sản lượng tăng 30% so với cùng

Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 6

máy điện gió trên đất liền, gặp rất nhiều khó khăn do phải đảm bảo các yêu cầu cao về bảo vệ môi trường, bên cạnh đó là sự phản đối của một số địa phương và các thủ tục pháp lý. Để tránh những vấn đề này, Chính phủ Đức sẽ tập trung phát triển các nhà máy điện gió trên mặt biển và điện mặt trời, thay vì phát triển các nhà máy điện gió trên mặt đất. lãnh đạo của các tổ chức tiêu chuẩn quốc tế, tương đương với số lượng người trong các ban này của các quốc gia đi đầu về tiêu chuẩn quốc tế như Mỹ, Đức, Nhật Bản. Hàn Quốc hiện có khoảng 40 người đang làm việc trong ban lãnh đạo của các tổ chức tiêu chuẩn quốc tế như Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO), Ủy ban Kỹ thuật Điện Quốc tế (IEC) và Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU). Nguồn: Diplomatie scientifique

Hàn Quốc: Chiến lược đi đầu về tiêu chuẩn quốc tế trong Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4

Chính phủ Hàn Quốc cũng xây dựng Dự án 300-60: đề xuất 300 tiêu chuẩn quốc tế và 60 thành viên được bầu vào ban lãnh đạo của các tổ chức tiêu chuẩn quốc tế. Trong đó, đề xuất ở lĩnh vực xe điện, xe tự lái chiếm tỷ lệ cao nhất với 52 tiêu chuẩn. Tiếp theo là 33 tiêu chuẩn ở lĩnh vực chip bán dẫn hệ thống và 28 tiêu chuẩn ở lĩnh vực năng lượng.

Theo Bộ

trưởng Công nghiệp, Thương mại và Tài nguyên Hàn Quốc,

Tiêu chuẩn không chỉ bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng mà còn là cơ sở, định hướng công nghệ để các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh áp dụng. Tiêu chuẩn hóa quốc tế có vai trò quan trọng trong Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 và Chính phủ Hàn Quốc đang có tham vọng lớn trong việc nâng tỷ lệ đề xuất và gia tăng các tiêu chuẩn quốc tế của nước này. Cụ thể, Bộ Công nghiệp, Thương mại và Tài nguyên cùng Bộ Khoa học, Công nghệ, Thông tin và Truyền thông của Hàn Quốc vừa công bố "Chiến lược đi đầu về tiêu chuẩn quốc tế trong Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4”, đặt mục tiêu trở thành quốc gia hàng đầu về tiêu chuẩn quốc tế trong 4 năm tới

Sung Yun-mo, trong tương lai gần, Hàn Quốc phải trở thành quốc gia tiên phong, đóng vai trò quan trọng trong việc thiết lập các tiêu chuẩn quốc tế, chứ không chỉ đi theo tiêu chuẩn của các quốc gia phát triển hàng đầu.

scientifique

Nguồn: Diplomatie (https://www.diplomatie.gouv.fr). Theo đó, Chính phủ Hàn Quốc đặt mục tiêu nâng tỷ lệ đề xuất các tiêu chuẩn quốc tế từ mức 12% như hiện nay lên 20% vào năm 2023. Bên cạnh đó, Chính phủ nước này cũng sẽ nỗ lực tăng gấp đôi số lượng người Hàn được bổ nhiệm vào ban

Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 7

TIN TRONG NƯỚC TRONG THÁNG

tháng 1/2020 tại Tây Hồ Tây, Hà Nội và khánh thành vào năm 2022. Tháng 1/2020 sẽ khởi công Trung tâm R&D của Samsung tại Hà Nội

Thông tin được đưa ra trong buổi tiếp ông Choi Joo Ho, Tổng Giám đốc Tổ hợp Samsung Việt Nam của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Chu Ngọc Anh tại trụ sở Bộ KH&CN ngày 24/7/2019.

Ông Choi Joo Ho cũng cho biết, hiện SVMC tại Hà Nội đang hoạt động một cách có hiệu quả cũng như mở rộng lĩnh vực nghiên cứu, đào tạo đội ngũ kỹ sư chuyên môn nhằm chuyển giao công nghệ và nâng quy mô nhân lực lên 2.600 người vào năm 2020 và 3.000 người năm 2022. Định hướng hoạt động của SVMC sẽ trở thành trung tâm nghiên cứu và ứng dụng lớn nhất của Samsung tại khu vực Đông Nam Á. Trung tâm sẽ trở thành “đầu tàu” hướng đến nghiên cứu và triển khai ứng dụng các công nghệ của Cách mạng công nghiệp 4.0. Ngoài ra, Trung tâm cũng sẽ là nơi đào tạo nguồn nhân lực công nghệ cao, đặc biệt các công nghệ đang là xu hướng của thế giới như Al, BigData…

Tại buổi tiếp, ông Choi Joo Ho đã thông báo nhanh với Bộ trưởng Chu Ngọc Anh tình hình hoạt động kinh doanh của Samsung tại Việt Nam trong 6 tháng qua và đặc biệt là kế hoạch triển khai xây dựng Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển (SVMC) của Samsung tại Việt Nam.

Bày tỏ sự ủng hộ về kế hoạch xây dựng SVMC, Bộ trưởng Chu Ngọc Anh đánh giá cao việc Tập đoàn Samsung đạt được kết quả kinh doanh tốt nhờ xác định rõ cạnh tranh bằng công nghệ. Bộ trưởng cũng đánh giá cao hoạt động của SVMC tại Hà Nội thời gian qua như việc hợp tác với 9 trường đại học hàng đầu Việt Nam xây dựng, tài trợ và vận hành 10 phòng lab, tài trợ các hội thảo khoa học, các khóa học hoặc các giải thưởng cho các cuộc thi nghiên cứu khoa học cũng như tài trợ các dự án nghiên cứu khoa học….; Chương trình học bổng tài năng Samsung (50 Theo đó, dự án xây dựng tòa nhà dành cho hoạt động R&D sẽ có quy mô đầu tư khoảng 220 triệu USD với tổng diện tích 11.603 m2, diện tích sàn là 80.744m2 với quy mô tòa nhà gồm 16 tầng nổi, 3 tầng hầm. Samsung hy vọng khi tòa nhà được đưa vào vận hành sẽ thu hút khoảng 3000 người làm việc tại đây. Dự kiến, công trình sẽ khởi công vào

Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 8

nghệ cao TPHCM, sau 2 năm tổ chức (năm 2017 và 2018), cuộc thi thu hút gần 200 dự án đăng ký tham gia, trong đó đã hỗ trợ ươm tạo và kêu gọi đầu tư cho 9 dự án với số tiền đầu tư gần 10 tỷ đồng.

triệu/ người cho tổng 360 sinh viên năm cuối các ngành công nghệ thông tin giai đoạn 2018 - 2020) của các trường đại học của Việt Nam; Hỗ trợ tổ chức các cuộc thi lập trình theo chuẩn ACM/ICPC năm 2018 và một số các cuộc thi khác…

Bộ trưởng Chu Ngọc Anh nhấn mạnh, với định hướng và mục tiêu mà Samsung đề ra đối với SVMC, đây sẽ là nơi hỗ trợ, đào tạo tốt cho nguồn nhân lực công nghệ cao của Việt Nam. Bộ KH&CN cam kết luôn ủng hộ, đồng hành cùng Samsung trong các công việc cụ thể. Nguồn: CESTC Cuộc thi “Đổi mới sáng tạo trong sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao”

Tiếp nối thành công của nhưng lần tổ chức trước, Trung tâm Ươm tạo Doanh nghiệp Nông nghiệp Công nghệ cao tiếp tục tổ chức cuộc thi “Đổi mới sáng tạo trong sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao 2019” nhằm hiện thực hóa các ý tưởng, từ đó hỗ trợ phát triển thành sản phẩm có tiềm năng thương mại hóa, hình thành các doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao cũng như tăng cường khả năng kết nối các nguồn lực cho hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp trong lĩnh vực này.

Cuộc thi hướng đến đối tượng là các thanh niên, giảng viên, sinh viên các trường đại học, cao đẳng, học viện trên địa bàn TPHCM và các tỉnh lân cận có quan tâm và mong muốn khởi nghiệp, có ý tưởng, sản phẩm, quy trình sản xuất, bảo quản, chế biến và quản lý sáng tạo trong lĩnh vực nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

Ngày 11/7, Trung tâm Ươm tạo Doanh nghiệp Nông nghiệp Công nghệ cao và Sở Khoa học và Công nghệ TPHCM tổ chức họp báo giới thiệu về cuộc thi “Đổi mới sáng tạo trong sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao 2019”. Thời gian cuộc thi diễn ra từ 1/6- 15/10/2019 với tổng giá trị giải thưởng lên đến trên 800 triệu đồng, bao gồm 1 giải nhất trị giá 220 triệu đồng; 2 giải nhì, mỗi giải trị giá 170 triệu đồng; 2 giải ba, mỗi giải trị giá 120 triệu đồng và 3 giải khuyến khích, mỗi giải trị giá 10 triệu đồng.

NASATI Theo TS. Đinh Minh Hiệp, Trưởng ban Ban Quản lý Khu Nông nghiệp công

Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 9

Tọa đàm “Giải pháp thúc đẩy đổi mới công nghệ cho doanh nghiệp”

Thực hiện Nhiệm vụ thường xuyên theo chức năng “Hỗ trợ phát triển hội nhập khoa học và công nghệ”, ngày 02/07/2019 tại Hà Nội, Trung tâm Nghiên

cứu và Phát triển hội nhập KH&CN quốc tế (VISTIP) tổ chức Tọa đàm “Giải pháp thúc đẩy đổi mới công nghệ cho doanh nghiệp”.

lượng doanh nghiệp Việt Nam có đổi mới sáng tạo chiếm khoảng 61,63%. Tuy nhiên mức độ đổi mới sản phẩm phần lớn vẫn nằm ở mức mới ở quy mô doanh nghiệp, rất ít sản phẩm được tạo ra đạt mức mới với thị trường. Phương thức thực hiện đổi mới quy trình của doanh nghiệp cũng mới chỉ dừng lại ở hoạt động đầu tư vào mua sắm máy móc thiết bị phần mềm. Điều quan trọng hơn là hoạt động đổi mới của doanh nghiệp được thực hiện khép kín với tỷ lệ nguồn vốn đầu tư cho đổi mới từ vốn tự có là khá cao, trong khi mức độ hợp tác với các tổ chức nghiên cứu phát triển thấp. Thực trạng này ở Việt Nam khác hẳn với Pháp, nơi mà hoạt động đổi mới được thực hiện thông qua hợp tác chặt chẽ giữa doanh nghiệp và Viện, trường. Doanh nghiệp không nhất thiết phải có bộ phận nghiên cứu và triển khai (R&D) nội bộ nhưng lại đạt tỷ lệ đổi mới công nghệ cao.

Bức tranh này ở các doanh nghiệp nhỏ và vừa còn ảm đạm hơn. Kết quả điều tra của Bộ Công Thương cho thấy có đến 79% Doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNNVV) chưa chuẩn bị cho cuộc CMCN 4.0, 55% DNNVV đang tìm hiểu, nghiên cứu, 19% đã xây dựng kế hoạch, và chỉ có 12% đang triển khai các biện pháp ứng phó.

Trong bối cảnh hiện nay, phát triển công nghệ là chìa khóa thành công của doanh nghiệp. Tuy nhiên các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay đang đối mặt với khó khăn về đổi mới công nghệ. Các diễn giả cùng đại biểu tham gia Tọa đàm đã cùng nhau thảo luận, phân tích thực trạng đổi mới công nghệ trong doanh nghiệp, đồng thời đề xuất một vài các giải pháp có tính khả thi.

Về giải pháp, Tọa đàm cũng đã đề xuất một số giải pháp về thể chế, chính sách và môi trường kinh doanh, giải pháp về hạ tầng số và kinh tế số, giải pháp về phát triển nguồn nhân lực có kỹ năng và chất lượng cao, giải pháp về hợp tác và Kết quả điều tra thử nghiệm về đổi mới sáng tạo của 8.000 doanh nghiệp ngành chế biến chế tạo giai đoạn 2014- 2016 do Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia thực hiện cho thấy, số

Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 10

Hàn lâm KH&CN Việt Nam (VAST), trường ĐH Cần Thơ (CTU) và Học viện Nông nghiệp Việt Nam (VNUA).

hội nhập quốc tế trong hợp tác đổi mới, cải tiến, chuyển giao công nghệ, trong đó nhấn mạnh giải pháp về thể chế, chính sách kiến nghị xóa bỏ các rào cản và thực thi chính sách có hiệu quả đóng vai trò tiên quyết đối với đổi mới công nghệ trong doanh nghiệp.

Nguồn: CESTC

Aus4Innovation mở khóa đào tạo về thương mại hóa kết quả nghiên cứu

Vừa qua, sáng kiến Aus4Innovation đã khởi động chương trình thương mại hóa các kết quả nghiên cứu khoa học và công nghệ nhằm nâng cao năng lực, kĩ năng kết nối và chuyển giao công nghệ của các tổ chức nghiên cứu công lập và các cơ quan nhà nước liên quan.

Chương trình này là một khóa huấn luyện chuyên sâu diễn ra trong vòng 18 tháng dưới sự điều hành của các chuyên gia người Úc và ưu tiên cho các lĩnh vực đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực nông nghiệp và thực phẩm… Dự kiến, kết thúc khóa học, mỗi đơn vị sẽ phải có ít nhất hai đề xuất dự án về thương mại hóa kết quả nghiên cứu. Các chuyên gia người Úc sẽ đánh giá các đề xuất này dựa trên một số tiêu chí: Tính mới, tính hiệu quả; Tính khả thi về thương mại, khả năng sinh lợi nhuận của mô hình kinh doanh; Ưu tiên đối tượng hưởng lợi của dự án là nữ, mang lại lợi ích cho người nghèo và có tác động tích cực tới môi trường. Một đại diện lãnh đạo của các trường, cục và viện nghiên cứu và một học viên tham gia sẽ được lựa chọn để tham gia một khóa học trải nghiệm thực tế tại Úc một tuần.

Aus4Innovation là một trong sáu sáng kiến mà chính phủ Úc tài trợ cho Việt Nam trị giá 10 triệu đô la Úc, thông qua đối tác là Bộ KH&CN.

H.L (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) Tham gia chương trình này có Cục phát triển Thị trường và Doanh nghiệp KH&CN, Bộ KH&CN (NATEC), Viện

Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 11

GƯƠNG ĐIỂN HÌNH TIÊN TIẾN VỀ KHOA HỌC, CÔNG NGHỆ VÀ ĐỔI MỚI

SÁNG TẠOVÀ ĐMST Hai học sinh giành Huy chương vàng Olympic phát minh và sáng chế thế giới

Tại Olympic phát minh và sáng chế thế giới (WICO) năm 2019 diễn ra từ ngày 25 đến 27-7 ở tại Seoul, Hàn Quốc, 2 sáng chế của học sinh Việt Nam đều xuất sắc giành huy chương vàng.

gồm 6 học sinh Trường THCS Giảng Võ (Ba Đình, Hà Nội), 2 học sinh Trường THCS Cầu Giấy (Cầu Giấy, Hà Nội) và 1 học sinh Trường THPT Chu Văn An (Tây Hồ, Hà Nội) đạt được kết quả hết sức ấn tượng. Cụ thể: Sáng chế “Chế phẩm xử lý ô nhiễm dầu từ nấm men tạo màng sinh học trên than sinh học có nguồn gốc từ Trấu”; và Sáng chế “Ứng dụng nano bạc để nâng cao hiệu suất của thiết bị chưng cất nước ngọt sử dụng năng lượng mặt trời” đều được đánh giá cao bởi tính mới, sáng tạo và thiết thực. Cùng đạt huy chương vàng, 2 sáng chế trên còn giành 2 giải đặc biệt cho các sáng chế tốt nhất của Đại học Chulalongkorn Thái Lan (Nhóm Sinh - Hoá) và của Hiệp hội Khoa học trẻ Indonesia (Nhóm Vật lí).

Gương mặt nhà khoa học hàng đầu châu Á 2019: Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp Với mong muốn tạo ra sản phẩm phục vụ cộng đồng, Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp (sinh năm 1981, Trưởng Bộ môn Kỹ thuật Y Sinh, Trường Đại học Quốc tế - Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh) kiên trì theo đuổi đam mê nghiên cứu khoa học lĩnh vực kỹ thuật y sinh, dù con đường này đã và đang còn nhiều chông gai.

WICO là cuộc thi thường niên được thành lập và tổ chức bởi Hiệp hội Phát minh Sáng chế các trường Đại học Hàn Quốc và được Quốc hội Hàn Quốc bảo trợ. WICO là cuộc thi về những phát minh và sáng chế có tính mới, sáng tạo và thiết thực. Cuộc thi được chấm bởi Ban giám khảo quốc tế, theo các tiêu chí chặt chẽ được xác định bởi các nhà khoa học hàng đầu có uy tín. Kỳ thi dành cho học sinh từ lớp 6 đến lớp 12 trên toàn thế giới. Năm 2019, cuộc thi WICO được tổ chức tại Seoul, Hàn Quốc, có 22 nước trên thế giới tham dự với 345 sáng chế ở tất cả các lĩnh vực khoa học.

Việt Nam có 2 phát minh, sáng chế thuộc lĩnh vực Sinh - Hóa và Vật lí của 2 nhóm nghiên cứu Khoa học liên trường Với nhiều thành tựu khoa học nổi bật, Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp là một trong hai nhà khoa học Việt Nam có tên trong danh sách 100 nhà khoa học hàng đầu châu Á năm 2019 do Tạp chí khoa học Asian Scientist (Singapore) vừa bình chọn.

Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 12

thưởng Nhà khoa học tài năng trẻ thế giới do Quỹ L'Oréal - UNESCO trao tặng...

Trong hơn 10 năm nghiên cứu khoa học, Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp đã có bảng thành tích đồ sộ với 107 công trình khoa học, trong đó 2 chương sách chuyên khảo, 56 bài báo khoa học trên các tạp chí quốc tế uy tín, hơn 30 bài trong kỷ yếu hội nghị quốc tế, 10 bài trên các tạp chí trong nước và 4 sáng chế. Các công trình của chị theo hướng nghiên cứu về vật liệu ứng dụng trong y học, đặc biệt là vật liệu trong nước với giá thành rẻ cho người dân. Trong đó, chị tập trung nghiên cứu về vật liệu điều trị cho da, vật liệu kháng khuẩn để điều trị từ xa, vừa tiện lợi, giảm đau cho bệnh nhân vừa tránh nhiễm trùng chéo khi phải đến bệnh viện điều trị. Mới đây nhất, tháng 6/2019, với công trình Keo thông minh trong điều trị lành thương, Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp đã giành giải Nhất Giải thưởng sáng tạo TP Hồ Chí Minh năm 2019 ở lĩnh vực khoa học cơ bản. Đây là một loại keo dùng để cầm máu, diệt khuẩn và đẩy nhanh quá trình tái tạo mô, làm lành vết thương trong thời gian ngắn. Giải pháp này giúp những người dân ở xa bệnh viện có thể tự sơ cứu, điều trị vết thương nhanh chóng. Keo đã được thử nghiệm trên tế bào động vật; đánh giá có tính ứng dụng rộng rãi và thương mại hóa cao.

Không dừng lại ở đó, từ khả năng hỗ trợ lành vết thương, tái tạo tế bào tốt, Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp đang tiếp tục nghiên cứu phát triển keo thông minh này theo nhiều hướng ứng dụng khác nhau để điều trị các bệnh khác.

Nhắn nhủ với các bạn trẻ đang lựa chọn nghiên cứu khoa học, Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp cho rằng con đường này không dễ dàng, để nghiên cứu khoa học thành công không chỉ cần có đam mê mà phải quyết tâm, luôn cố gắng vượt qua mọi khó khăn, thử thách.

Trong suốt quá trình nghiên cứu khoa học, Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp liên tục được vinh danh tại các giải thưởng khoa học trong nước cũng như quốc tế. Năm 2016, chị giành giải thưởng Nhà nghiên cứu khoa học trẻ tài năng (L’Oreal National Fellowship). Năm 2017, chị nhận giải thưởng Nhà khoa học nữ trẻ ASEAN-US; năm 2018, nhận Giải

Nguồn: TTXVN

Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 13

NGHIÊN CỨU, NHẬN ĐỊNH

của cứu Nghiên

Oxford Economics: robot và tự động hóa công nghiệp chiếm 20 triệu việc làm vào năm 2030

Ngày 25/6/2019, Công ty dự báo và phân tích định lượng toàn cầu Oxford Economics đã công bố báo cáo “How Robots Change The World” (Robot thay đổi thế giới như thế nào?) cho thấy, công nghệ robot liên quan sẽ đáp ứng khoảng 20 triệu việc làm sản xuất trên toàn thế giới trong thập kỷ tới. Điều đó có nghĩa là khoảng 8,5% lực lượng lao động sản xuất toàn cầu có thể bị thay thế bởi robot vào năm 2030.

Tự động hóa không phải là một xu hướng mới trong sản xuất, khi ngành công nghiệp ô tô đã sử dụng 43% số robot trên thế giới kể từ năm 2016. Tuy nhiên, chi phí cho robot đang trở nên rẻ hơn so với nhân công của con người, một phần là do giá thành máy móc giảm. Đơn giá trung bình cho mỗi robot đã giảm 11% trong giai đoạn 2011 - 2016. Thêm vào đó, trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng có khả năng hoạt động trong các quy trình phức tạp và bối cảnh đa dạng hơn, trong khi nhu cầu đối với hàng hóa sản xuất cũng tăng lên. AI sẽ thúc đẩy năng suất và tăng trưởng kinh tế, cũng như thúc đẩy các ngành công nghiệp thậm chí chưa tồn tại, nhưng Oxford Economics cũng cảnh báo rằng cuộc cách mạng robot có thể dẫn đến bất bình đẳng thu nhập trầm trọng.

Ảnh hưởng của xu hướng tự động hóa nhanh, mạnh này đến sản lượng kinh tế là rất lớn. Oxford Economics ước tính, việc tăng sử dụng AI và công nghệ robot liên quan ở mức 30% sẽ dẫn đến sự tăng 5,3% GDP toàn cầu, tương đương 4,9 nghìn tỷ USD, so với các dự báo hiện tại đối với năm 2030. Tuy nhiên, lợi ích lớn này sẽ không được phân phối đồng đều trên toàn thế giới hay chính trong mỗi quốc gia. Điều này được lý giải một phần là bởi những công nhân có kiến thức và tư duy đổi mới trong sản xuất có xu hướng tập trung ở các thành phố lớn hơn hay quốc

Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 14

gia phát triển hơn, khiến những kỹ năng đó khó để tự động hóa hơn. Đó cũng là lý do tại sao các khu vực đô thị sẽ đối phó tốt hơn với sự tự động hóa gia tăng.

Báo cáo của Oxford Economics nhận định các nước Mỹ, Đức, Anh, Pháp, Nhật Bản, Hàn Quốc và Úc dễ bị tổn thương nhất do mất việc làm do sự lan rộng của tự động hóa trong công nghiệp. Sự phụ thuộc vào việc làm sản xuất, cường độ sử dụng robot hiện nay trong sản xuất và năng suất của lực lượng lao động sản xuất là những chỉ số chính để xác định khả năng mất việc làm của người lao động.

Những người lạc quan vẫn cho rằng AI và robot sẽ tạo ra số lượng công việc mới tương đương với số công việc sẽ được robot đảm nhận và chúng ta không nên lo lắng quá nhiều. Theo Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF), AI và công nghệ robot liên quan cũng sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và do đó tạo ra nhiều cơ hội việc làm bổ sung, giống như các làn sóng đổi mới công nghệ khác trong quá khứ đã thực hiện, từ động cơ hơi nước đến máy tính. Đặc biệt, các hệ thống AI và robot sẽ giúp tăng năng suất, giảm chi phí và cải thiện chất lượng và phạm vi sản phẩm mà các công ty có thể sản xuất. Trung Quốc sẽ dẫn đầu trong việc sản xuất các sản phẩm được tăng cường AI (robot, xe không người lái, máy bay không người lái, v.v.) trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư này.

Tuy nhiên, những công việc mới hay những ngành công nghiệp mới đó sẽ tập trung vào một số khu vực nhất định của những nước phát triển và các nước đang phát triển sẽ không đón bắt được các cơ hội đó. Nhìn chung, việc sử dụng robot và AI ngày càng tăng có thể sẽ tạo ra việc làm mới với tốc độ tương đương với số công việc sẽ bị mất, nhưng các khu vực nghèo hơn sẽ không được hưởng lợi như nhau từ việc tạo công việc mới này do khoảng cách về kỹ năng. Điều đó sẽ dẫn đến sự bất bình đẳng thu nhập gia tăng giữa các thành phố và khu vực nông thôn, cũng như giữa các khu vực trên thế giới. Guy Ryder, Tổng giám đốc Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), nhấn mạnh khía cạnh chính trị của chủ nghĩa bảo hộ sẽ đẩy nhanh quá trình phát triển của AI và robot cùng các công nghiệp hỗ trợ. Nhu cầu đưa quá trình sản xuất trở lại các nước tiên tiến đang ở mức cao chưa từng thấy, mặc dù thực tế không phải số lượng việc làm mà chính là AI và các quy trình robot đang được đưa trở lại các nước đang phát triển. Ngoài ra, sự bất bình đẳng có thể ngày càng tăng. Khi công nghệ ngày càng chiếm ưu thế trong nền kinh tế toàn cầu, khu vực nào thúc đẩy sự phát triển công nghệ sẽ ngày càng củng cố vị trí quyết định. Khi xu hướng này lan rộng trên toàn cầu, bất bình đẳng sẽ trở nên tồi tệ hơn. Do tính chất khó đo lường và xuyên biên giới của nền kinh tế kỹ thuật số, các khoản thu thuế của chính phủ bị thiệt hại nặng nề, làm giảm đầu tư vào cơ sở hạ tầng, y tế và giáo dục. Ngành công nghệ cũng thu hút nhân tài từ khắp nơi trên thế giới, dẫn

Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 15

triển vốn mang đến cho họ những cơ hội nghề nghiệp tốt nhất.

Nguồn: Oxford Economics

đến thiếu hụt nguồn nhân lực ở một số quốc gia. Tất cả các nền kinh tế hiện nay đều đang cần những người lao động có tay nghề cao làm việc trong các lĩnh vực như AI và robot, nhưng những cá nhân tài năng dù phân bố toàn cầu lại có xu hướng thích sống ở các thành phố an toàn và phát

Phó Trưởng Ban: Phùng Anh Tiến, Nguyễn Hoàng Giang

Thành viên: Nguyễn Mạnh Quân, Nguyễn Lê Hằng, Phạm

Thu Thảo, Nguyễn Hạnh.

CHỊU TRÁCH NHIỆM XUẤT BẢN Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ quốc gia; Văn Phòng Bộ; Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Truyền thông Khoa học và Công nghệ CHỈ ĐẠO THỰC HIỆN Trần Đắc Hiến, Nguyễn Thị Ngọc Diệp, Trần Quang Tuấn. BAN BIÊN TẬP Trưởng Ban: Trần Thị Thu Hà

Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 16