Báo cáo : Địa tầng, cấu trúc kiến tạo, lịch sử phát triển địa chất và phân vùng triển vọng dầu khí thềm lục địa Việt Nam

Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ Ch−¬ng tr×nh KC. 09

Côc §Þa chÊt vµ Kho¸ng s¶n ViÖt Nam Liªn ®oµn §Þa chÊt BiÓn

§Ò tµi

Thµnh lËp b¶n ®å ®Þa chÊt BiÓn §«ng vµ c¸c vïng

kÕ cËn tû lÖ 1/1.000.000

Chuyªn ®Ò

®Þa tÇng, CÊu tróc kiÕn t¹o, lÞch sö ph¸t

triÓn ®Þa chÊt vµ ph©n vïng triÓn väng

dÇu khÝ thÒm lôc ®Þa viÖt nam

t¸c gi¶:

TS. NguyÔn Träng TÝn

KS. TrÇn H÷u Th©n

ThS. §ç B¹t

6439-1 30/7/2007

Hµ Néi, 2006

môc lôc

Trang

PhÇn 1

§Þa tÇng c¸c bån trÇm tÝch Kainozoi 1. C¬ së ph©n chia ®Þa tÇng Kainozoi 2. §Þa tÇng c¸c bån trÇm tÝch Kainozoi

2.1. §Þa tÇng trÇm tÝch Kainozoi bån S«ng Hång 2.2. §Þa tÇng trÇm tÝch Kainozoi bån Phó Kh¸nh 2.3. §Þa tÇng trÇm tÝch Kainozoi nhãm bån Tr−êng Sa vµ Hoµng Sa 2.4. §Þa tÇng trÇm tÝch Kainozoi bån T− ChÝnh - Vòng M©y 2.5. §Þa tÇng trÇm tÝch Kainozoi bån Cöu Long 2.6. §Þa tÇng trÇm tÝch Kainozoi bån Nam C«n S¬n 2.7. §Þa tÇng trÇm tÝch Kainozoi bån Malay - Thæ Chu

3. §èi s¸nh ®Þa tÇng trÇm tÝch Kainozoi BiÓn §«ng vµ KÕ CËn

PhÇn 2

1 1 2 2 11 12 13 13 20 24 28 32

CÊu tróc kiÕn t¹o vµ lÞch sö ph¸t triÓn ®Þa chÊt c¸c bån trÇm tÝch Kainozoi BiÓn §«ng vµ kÕ cËn 1. Bån S«ng Hång 2. Bån Beibu (L«i Ch©u - B¹ch Long VÜ) 3. Bån Nam H¶i Nam 4. Bån Phó Kh¸nh 5. Bån Cöu Long 6. Bån Nam C«n S¬n 7. Bån Malay - Thæ Chu 8. Bån T− ChÝnh - Vòng M©y 9. Bån Tr−êng Sa 10. C¸c bån trªn thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam 11. Nhãm bån Hoµng Sa 12. Nhãm bån §Ö tam ë Nam vµ §«ng Nam BiÓn §«ng

PhÇn 3

38 41 42 46 52 59 65 72 73 74 75 78 78 78 82 103

Tµi nguyªn dÇu khÝ thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam 1. Kh¸i qu¸t 2. BÓ S«ng Hång 3. BÓ Cöu Long Tµi liÖu tham kh¶o

PhÇn I §Þa tÇng c¸c bån trÇm tÝch kainozoi

1. C¬ së ph©n chia ®Þa tÇng Kainozoi

TrÇm tÝch §Ö tam ph©n bè ë khu vùc biÓn §«ng, ®Æc biÖt trªn thÒm lôc ®Þa ViÖt

Nam. PhÇn lín chóng tËp trung trong c¸c bÓ trÇm tÝch, cã n¬i dµy trªn 10.000m.

Nghiªn cøu ®Þa tÇng trÇm tÝch §Ö Tam trong thêi gian qua g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh t×m

kiÕm - th¨m dß dÇu khÝ vµ ®· cã nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ.

Cho ®Õn nay sau h¬n nöa thÕ kû, c«ng t¸c t×m kiÕm - th¨m dß dÇu khÝ ®· tr¶i

kh¾p trªn c¸c bÓ trÇm tÝch §Ö tam thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam. Mét khèi l−îng khæng lå c¸c

tµi liÖu ®Þa chÊt - ®Þa vËt lý ®· ®−îc thu thËp. Hµng chôc v¹n km tuyÕn ®Þa chÊn ®·

®−îc xö lý. Hµng tr¨m giÕng khoan ®· cã kÕt qu¶ ph©n tÝch. NhiÒu b¸o c¸o vÒ trÇm

tÝch, cæ sinh, carota vµ ®Þa chÊn ®Þa tÇng cïng víi hµng lo¹t c¸c b¸o c¸o tæng hîp cña

c¸c c¬ quan nghiªn cøu, c¸c c«ng ty trong vµ ngoµi n−íc nh− Liªn ®oµn ®Þa chÊt 36,

ViÖn DÇu khÝ ViÖt Nam, C«ng ty TOTAL, BP, SHELL, FINA, MOBIL, UNOCALL,

VIETSOPETRO, JVPC, IDEMITSU, PETRONAS..v.v...HÇu hÕt c¸c b¸o c¸o ®Òu ®Ò cËp ®Õn

khÝa c¹nh ®Þa tÇng, song møc ®é nghiªn cøu cña tõng b¸o c¸o cã nÐt kh¸c nhau. Nh÷ng

kÕt qu¶ ®ã ®· ®−îc c¸c t¸c gi¶ Golovenok v.k - Lª V¨n Ch©n (1960 - 1970), Paluxtovich

- NguyÔn Ngäc Cù (1971), Vò V¨n Nhi (1975) Sevostianov (1977), Ph¹m Hång QuÕ

(1981), NguyÔn Giao (1982), Lª V¨n Cù (1982), J.Moris (1993), C.Sladen (1997) Ng«

Th−êng San (1981, 1987), Lª §×nh Th¸m (1992) §ç B¹t - Phan Huy Quynh (1985, 1993, 2002)...

Nghiªn cøu tæng hîp vµ tr×nh bµy trªn c¸c b¶ng 1, 2, 3, 4.

§Æc biÖt kÕt qu¶ nghiªn cøu gÇn ®©y nhÊt ®· ®−îc §ç B¹t, Phan Huy Quynh,

Ng« Xu©n Vinh, Phan Giang Long vµ NguyÔn Quý Hïng tæng hîp vµo n¨m 2002, ®−îc

xem lµ tµi liÖu ®Þa tÇng sö dông phæ biÕn trong t×m kiÕm th¨m dß dÇu khÝ c¸c bÓ trÇm

tÝch §Ö tam thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam c¶ vÒ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu vµ kÕt qu¶ ®¹t ®−îc.

Nghiªn cøu ®Þa tÇng thùc chÊt lµ ph©n chia c¸c ®¬n vÞ ®Þa tÇng vµ ®èi s¸nh

chóng víi nhau. C¬ së ®Ó gi¶i quyÕt nhiÖm vô nµy chñ yÕu ®−îc dùa theo "Quy ph¹m

vÒ ®Þa tÇng ViÖt Nam - 1994" vµ "H−íng dÉn ®Þa tÇng quèc tÕ - 1993, 2000".

Nguyªn t¾c c¬ b¶n ë ®©y lµ: C¸c ®¸ ph©n líp cña vá tr¸i ®Êt cã thÓ ®−îc ph©n

chia vµ tËp hîp tõng nhãm líp thµnh nh÷ng ph©n vÞ ®Þa tÇng theo ®Æc ®iÓm kh¸c nhau

cña chóng nh− thµnh phÇn ®¸, thµnh phÇn th¹ch häc, tÝnh chÊt vËt lý (®é rçng , ®é

thÊm , ®é dÉn ®iÖn, trë sãng ®Þa chÊn v.v.). Phï hîp víi nguyªn t¾c nµy, nh÷ng ph−¬ng

ph¸p chÝnh ®· ®−îc sö dông trong nghiªn cøu lµ: Th¹ch ®Þa tÇng, Sinh ®Þa tÇng vµ §Þa

chÊn ®Þa tÇng…

Do ®Æc ®iÓm cña vïng nghiªn cøu lµ c¸c trÇm tÝch bÞ phñ , kh«ng trùc tiÕp quan

s¸t ®−îc, c¸c giÕng khoan xa nhau, tû lÖ mÉu lâi rÊt h¹n chÕ v.v. nªn ®Ó x©y dùng cét

®Þa tÇng tæng hîp cña tõng giÕng khoan, tõng vïng, tõng bån tròng vµ liªn hÖ, liªn kÕt

1

víi khu vùc phô cËn chóng t«i ®· phèi hîp, tæng hîp c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu võa

nªu trªn, kh¾c phôc yÕu ®iÓm vµ bæ xung c¸c thÕ m¹nh cho nhau gi÷a ph−¬ng ph¸p

nµy vµ ph−¬ng ph¸p kh¸c. ViÖc tæng hîp nµy sÏ tu©n theo c¸c nguyªn t¾c chñ yÕu sau:

- C¸c ph©n chia th¹ch ®Þa tÇng lµ ®¬n vÞ c¬ b¶n. §Æc ®iÓm cña chóng ®−îc x¸c

®Þnh b»ng c¸c tµi liÖu trÇm tÝch, cæ sinh, carota vµ ®Þa chÊn.

- Tuæi cña c¸c ®¬n vÞ ®Þa tÇng dùa theo tµi liÖu cæ sinh

- Ranh giíi cña c¸c ®¬n vÞ ®Þa tÇng th−êng ®−îc x¸c ®Þnh theo tµi liÖu carota,

cßn ®Æc tr−ng cña c¸c mÆt bÊt chØnh hîp, c¸c ®¬n vÞ ®Þa tÇng th−êng dùa theo c¸c tµi

liÖu ®Þa chÊn.

- Liªn hÖ liªn kÕt ®Þa tÇng gi÷a c¸c vïng dùa theo tuæi trÇm tÝch ®−îc x¸c ®Þnh

theo tµi liÖu cæ sinh vµ theo dâi c¸c tËp ®Þa chÊn ®Þa tÇng mang tÝnh khu vùc.

KÕt qu¶ cña sù tæng hîp trªn ®©y sÏ cho bøc tranh toµn c¶nh ®Þa tÇng trÇm tÝch

§Ö tam thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam.

2. §Þa tÇng c¸c bån trÇm tÝch kainozoi

2.1. ®Þa tÇng trÇm tÝch Kainozoi bån S«ng Hång

2.1.1. Tròng Hµ Néi - VÞnh B¾c Bé (PhÇn B¾c bÓ s«ng Hång)

PALEOGEN - NEOGEN

HÖ tÇng Phï Tiªn (E2 pt) MÆt c¾t chuÈn ®−îc m« t¶ t¹i GK.104 (h×nh 1) Phï Tiªn-H−ng Yªn tõ ®é s©u

3544 m ®Õn 3860 m bao gåm c¸t kÕt, sÐt bét kÕt mµu n©u tÝm, mµu x¸m xen c¸c líp

cuéi kÕt cã ®é h¹t rÊt kh¸c nhau tõ vµi cm ®Õn vµi chôc cm. Thµnh phÇn h¹t cuéi

th−êng lµ ryolit, th¹ch anh, ®¸ phiÕn kÕt tinh vµ quarzit. C¸t kÕt cã thµnh phÇn ®a

kho¸ng, ®é mµi trßn vµ chän läc kÐm, nhiÒu h¹t th¹ch anh, calcit bÞ gÆm mßn, xi m¨ng

calcit-sericit. Bét kÕt r¾n ch¾c th−êng mµu tÝm chøa sericit vµ oxyt s¾t. Trªn cïng lµ

líp cuéi kÕt hçn t¹p mµu tÝm, mµu ®á xen c¸c ®¸ phiÕn sÐt víi nhiÒu vÕt tr−ît l¸ng

bãng. BÒ dµy cña hÖ tÇng t¹i giÕng khoan nµy ®¹t 316 m.

ë ngoµi kh¬i vÞnh B¾c Bé, hÖ tÇng Phï Tiªn ®· ®−îc ph¸t hiÖn ë GK. 107- TPA

(3050-3535 m) víi cuéi s¹n kÕt cã kÝch th−íc nhá, thµnh phÇn chñ yÕu lµ c¸c m¶nh ®¸

granit vµ ®¸ biÕn chÊt xen víi c¸t kÕt, sÐt kÕt mµu x¸m, mµu n©u cã c¸c mÆt tr−ît hoÆc

bÞ ph©n phiÕn m¹nh. C¸c ®¸ kÓ trªn bÞ biÕn ®æi thø sinh m¹nh. BÒ dµy hÖ tÇng ë ®©y

kho¶ng 485 m (h×nh 2).

Trªn c¸c mÆt c¾t ®Þa chÊn, hÖ tÇng Phï Tiªn ®−îc thÓ hiÖn b»ng tËp ®Þa chÊn

n»m ngang phñ bÊt chØnh hîp ngay trªn mÆt ®¸ mãng tr−íc §Ö Tam. Tuy nhiªn, nã chØ

®−îc theo dâi tèt ë vïng vÞnh B¾c Bé. TËp ®Þa chÊn nµy cã c¸c ph¶n x¹ biªn ®é cao, tÇn

sè thÊp, ®é liªn tôc tõ trung b×nh ®Õn kÐm ë vïng tròng Hµ Néi vµ chuyÓn sang d¹ng

2

ph¶n x¹ song song, ®é liªn tôc tèt, biªn ®é cao ë vÞnh B¾c Bé.

Tuæi Eocen cña hÖ tÇng ®−îc x¸c ®Þnh dùa theo c¸c d¹ng bµo tö phÊn hoa, ®Æc

biÖt lµ Trudopollis vµ Ephedripites. NguyÔn §Þch Dü (1981) vµ Ph¹m Quang Trung

(1998) cho r»ng chóng cã tuæi Creta-Paleogen, cã nhiÒu kh¶ n¨ng lµ Eocen. Tuy nhiªn,

dùa vµo quan hÖ n»m d−íi c¸c trÇm tÝch Oligocen (hÖ tÇng §×nh Cao), nªn xÕp hÖ tÇng

Phï Tiªn vµo Eocen. HÖ tÇng ®−îc thµnh t¹o trong m«i tr−êng s−ên tÝch - s«ng hå. §ã

lµ c¸c trÇm tÝch lÊp ®Çy c¸c ®Þa hµo sôt lón nhanh.

HÖ tÇng n»m kh«ng chØnh hîp trªn ®¸ mãng tr−íc §Ö Tam.

OLIGOCEN

HÖ tÇng §×nh Cao (E3 ®c) HÖ tÇng mang tªn x· §×nh Cao, n¬i ®Æt GK. 104 x· §×nh Cao huyÖn Phï Tiªn-

H−ng Yªn. T¹i ®©y, tõ ®é s©u 2396 ®Õn 3544 m, mÆt c¾t chñ yÕu gåm c¸t kÕt mµu x¸m

s¸ng, x¸m sÉm ®«i chç phít tÝm, xen c¸c líp kÑp cuéi kÕt d¹ng pu®ing, s¹n kÕt chuyÓn

lªn c¸c líp bét kÕt, sÐt kÕt mµu x¸m, x¸m ®en, r¾n ch¾c xen Ýt líp cuéi s¹n kÕt. C¸c

®−êng cong ®o ®Þa vËt lý lç khoan ph©n dÞ râ víi gi¸ trÞ ®iÖn trë cao. BÒ dµy cña hÖ tÇng

ë mÆt c¾t nµy lµ 1148 m.

HÖ tÇng §×nh Cao ph¸t triÓn m¹nh ë §«ng Quan, Th¸i Thuþ, TiÒn H¶i vµ vÞnh

B¾c Bé, bao gåm c¸t kÕt x¸m s¸ng, s¸ng xÉm, h¹t nhá ®Õn võa, Ýt h¹t th«, ®«i khi gÆp

cuéi kÕt, s¹n kÕt cã ®é lùa trän trung b×nh ®Õn tèt. §¸ g¾n kÕt ch¾c b»ng xi m¨ng

cacbonat, sÐt vµ oxýt s¾t. C¸t kÕt ®«i khi chøa Glauconit (GK. 104-QN, 107-TPA). SÐt

kÕt x¸m s¸ng, x¸m sÉm cã c¸c mÆt tr−ît l¸ng bãng, ®«i chç cã c¸c thÊu kÝnh than hoÆc

c¸c líp kÑp máng sÐt v«i, chøa ho¸ th¹nh ®éng vËt. ChiÒu dÇy hÖ tÇng thay ®æi tõ 300-

1148m.

Trªn mÆt c¾t ®Þa chÊn, hÖ tÇng §×nh Cao ®Æc tr−ng b»ng c¸c ph¶n x¹ m¹nh,

biªn ®é cao, ®é liªn tôc trung b×nh, n»m xiªn, gi¸n ®o¹n x©m thùc thÓ hiÖn c¸c trÇm

tÝch vôn th« ch©n nói hay aluvi. PhÇn d−íi cña mÆt c¾t cã c¸c ph¶n x¹ kh«ng liªn tôc,

biªn ®é trung b×nh. §Æc biÖt cßn nhËn thÊy phÇn ®¸y cña tËp ®−îc thÓ hiÖn b»ng c¸c

mÆt kÒ ¸p, mét pha, ®é liªn tôc kÐm, biªn ®é cao. §©y chÝnh lµ mÆt bÊt chØnh hîp gi÷a

c¸c hÖ tÇng §×nh Cao vµ Phï Tiªn. ë c¸c giÕng khoan 203, 81, 204, 200, 106 c¸c trÇm tÝch bÞ vß nhµu vµ dèc ®øng ®Õn 800 víi chiÒu giÕng khoan.

Trong hÖ tÇng §×nh Cao míi chØ t×m thÊy c¸c vÕt in l¸ thùc vËt, bµo tö phÊn

hoa, Diatomeae, Pediatrum vµ ®éng vËt n−íc ngät.

Tuæi Oligocen cña phøc hÖ nãi trªn dùa theo: Cicatricosisporites dorogensis

(LAD trong Oligocen muén), Lycopodiumsporites neogenicus (chØ trong Oligocen),

Gothanopollis bassensis (chØ cã trong Oligocen muén), Florschuetzia trilobata (FAD

trong Eocen/Oligocen).

Ho¸ th¹ch ®éng vËt th©n mÒm n−íc ngät Viviparus kÝch th−íc nhá. Tuy hãa

th¹ch nµy cã kho¶ng ph©n bè ®Þa tÇng rÊt réng (Creta-Neogen), nh−ng rÊt cã ý nghÜa

trong viÖc ®¸nh dÊu ®èi víi trÇm tÝch Oligocen miÒn tròng Hµ Néi, nªn ®−îc dïng ®Ó

3

nhËn biÕt hÖ tÇng §×nh Cao lµ “C¸c líp chøa Viviparus nhá”.

HÖ tÇng §×nh Cao thµnh t¹o trong m«i tr−êng ®Çm hå - aluvi. HÖ tÇng n»m

kh«ng chØnh hîp trªn hÖ tÇng Phï Tiªn.

§iÒu ®¸ng l−u ý lµ c¸c tËp bét kÕt vµ sÐt kÕt mµu x¸m ®en phæ biÕn ë tròng

§«ng Quan vµ vÞnh B¾c Bé chøa l−îng vËt chÊt h÷u c¬ ë møc ®é trung b×nh (0,54%).

Chóng ®−îc xem lµ ®¸ mÑ sinh dÇu ë tròng S«ng Hång.

Neogen

Miocen d−íi

1 pch)

HÖ tÇng Phong Ch©u (N1 T¹i mÆt c¾t chuÈn cña hÖ tÇng (giÕng khoan 100 x· Phong Ch©u-Th¸i B×nh) tõ

1820-3000m. §Æc tr−ng b»ng sù xen kÏ liªn tôc gi÷a nh÷ng líp c¸t kÕt h¹t võa, h¹t

nhá mµu x¸m tr¾ng, x¸m lôc nh¹t g¾n kÕt r¾n ch¾c víi nh÷ng líp c¸t bét kÕt ph©n líp

rÊt máng tõ cì mm ®Õn cm t¹o thµnh c¸c cÊu t¹o d¹ng m¾t, thÊu kÝnh, gîn sãng vµ

®−îc gäi lµ c¸c ®¸ “d¹ng säc”. C¸t kÕt cã xi m¨ng chñ yÕu lµ carbonat víi hµm l−îng cao

(25%). Kho¸ng vËt phô gåm nhiÒu glaucomit vµ pyrit. BÒ dµy cña hÖ tÇng t¹i giÕng

khoan nµy ®¹t tíi 1180 m.

HÖ tÇng Phong Ch©u ph©n bè chñ yÕu trong d¶i Kho¸i Ch©u - TiÒn H¶i (GK.

100) vµ ph¸t triÓn ra vÞnh B¾c Bé (GK. 103-TH) (h×nh 3) víi sù xen kÏ gi÷a c¸c líp c¸t

kÕt, c¸t bét kÕt vµ sÐt kÕt chøa dÊu vÕt than hoÆc nh÷ng líp kÑp ®¸ v«i máng (GK. 103-

TH, 103-HOL). C¸t kÕt mµu x¸m ®Õn x¸m sÉm, h¹t nhá ®Õn võa, Ýt h¹t th«, chän läc

trung b×nh ®Õn tèt, xi m¨ng carbonat, Ýt sÐt. SÐt kÕt mµu x¸m s¸ng ®Õn x¸m sÉm vµ

n©u ®á nh¹t, ph©n líp song song, l−în sãng, víi thµnh phÇn chñ yÕu lµ kaolinit vµ ilit.

BÒ dµy cña hÖ tÇng thay ®æi tõ 400 ®Õn 1400m.

Trªn c¸c b¨ng ®Þa chÊn (h×nh 4), hÖ tÇng Phong Ch©u ®−îc thÓ hiÖn b»ng c¸c

tËp ph¶n x¹ song song, ®é liªn tôc tèt, víi thÕ n»m biÓn tiÕn trªn c¸c khèi n©ng ë ngoµi

kh¬i vÞnh B¾c Bé. Trong ®ång b»ng B¾c Bé, c¸c ph¶n x¹ cã biªn ®é cao, gåm 1-2 pha

ph¶n x¹ m¹nh cã thÓ liªn quan ®Õn c¸c líp sÐt than.

Phan Huy Quynh, §ç B¹t (1985, 1993, 1995) ®· thu thËp ®−îc nhiÒu d¹ng bµo

tö phÊn hoa ®· x¸c lËp phøc hÖ Betula-Alnipollenites vµ ®íi Florschuetzia levipoli tuæi

Miocen sím.

HÖ tÇng Phong Ch©u ®−îc thµnh t¹o trong m«i tr−êng ®ång b»ng ch©u thæ (GK.

104) cã xen nhiÒu pha biÓn (GK. 100) víi c¸c trÇm tÝch biÓn t¨ng lªn râ rÖt tõ miÒn

tròng Hµ Néi ra vÞnh B¾c Bé. HÖ tÇng n»m kh«ng chØnh hîp trªn hÖ tÇng §×nh Cao vµ

c¸c ®¸ cæ h¬n.

Miocen gi÷a

2 pc)

HÖ tÇng Phñ Cõ ((N1 HÖ tÇng Phñ Cõ ®−îc m« t¶ lÇn ®Çu t¹i GK. 2 (960 -1180 m) trªn cÊu t¹o Phñ

Cõ miÒn tròng Hµ Néi. Tuy nhiªn, khi ®ã ch−a gÆp ®−îc phÇn ch©n cña hÖ tÇng vµ

4

mÆt c¾t ®−îc m« t¶ bao gåm c¸c trÇm tÝch ®Æc tr−ng b»ng tÝnh chu kú râ rÖt víi c¸c líp

c¸t kÕt h¹t võa, c¸t bét kÕt ph©n líp máng (d¹ng sãng, thÊu kÝnh, ph©n líp xiªn), bét

kÕt, sÐt kÕt cÊu t¹o khèi chøa nhiÒu hãa th¹ch thùc vËt, dÊu vÕt ®éng vËt ¨n bïn,

trïng lç vµ c¸c vØa than n©u. C¸t kÕt cã thµnh phÇn Ýt kho¸ng, ®é lùa chän vµ mµi trßn

tèt, kho¸ng vËt phô ngoµi turmalin, zircon, ®«i n¬i gÆp glauconit vµ granat lµ nh÷ng

kho¸ng vËt kh«ng thÊy trong hÖ tÇng Phong Ch©u.

Sau nµy, Phan Huy Quynh, §ç B¹t (1983) vµ Lª V¨n Cù (1985) khi xem xÐt l¹i

toµn bé c¸c mÆt c¾t cña hÖ tÇng Phï Cõ t¹i c¸c giÕng khoan s©u xuyªn qua toµn bé hÖ

tÇng (GK. 100, 101, 102, 204) vµ quan hÖ cña chóng víi hÖ tÇng Phong Ch©u n»m d−íi,

theo quan ®iÓm vÒ nhÞp vµ chu kú trÇm tÝch ®· chia hÖ tÇng Phñ Cõ thµnh 3 phÇn, mçi

phÇn lµ mét nhÞp trÇm tÝch bao gåm c¸t kÕt, bét kÕt, sÐt kÕt cã chøa than vµ hãa th¹ch

thùc vËt. Mét vµi n¬i gÆp trïng lç vµ th©n mÒm n−íc lî.

C¸c nghiªn cøu tiÕp theo cho thÊy hÖ tÇng Phï Cõ ph¸t triÓn réng kh¾p trong

tròng Hµ Néi, cã bÒ dµy máng ë vïng §«ng Quan vµ ph¸t triÓn m¹nh ë vÞnh B¾c Bé víi

thµnh phÇn trÇm tÝch gåm c¸t kÕt, sÐt bét kÕt, than vµ ®«i n¬i gÆp c¸c líp máng

carbonat. C¸t kÕt cã mµu x¸m s¸ng ®Õn x¸m lôc nh¹t, th−êng h¹t nhá ®Õn võa, ®«i khi

h¹t th« (GK.104-QN), chän läc trung b×nh ®Õn tèt, phæ biÕn cÊu t¹o ph©n líp máng,

thÊu kÝnh, l−în sãng, ®«i khi d¹ng khèi chøa nhiÒu kÕt h¹ch siderit, ®«i n¬i cã

glauconit (c¸c GK. 100, 102, 110, 104, 204, 107-TPA ). C¸t kÕt cã xi m¨ng g¾n kÕt

nhiÒu carbonat, Ýt sÐt. SÐt bét kÕt x¸m s¸ng ®Õn x¸m sÉm, chøa rÊt Ýt carbonat, Ýt vôn

thùc vËt vµ than n©u (GK. 103-TH) cã Ýt líp ®¸ carbonat máng (GK. 103-TH, 107-PA).

BÒ dµy chung cña hÖ tÇng thay ®æi tõ 1500 ®Õn 2000 m

Trªn mÆt c¾t ®Þa chÊn, hÖ tÇng Phñ Cõ ®−îc thÓ hiÖn b»ng c¸c pha sãng ph¶n

x¹ cã d¹ng song song hay hçn ®én, biªn ®é lín, tÇn sè cao, th−êng liªn quan ®Õn c¸c

tËp chøa than. Ranh giíi cña hÖ tÇng víi hÖ tÇng Phong Ch©u n»m d−íi cã ®Æc tr−ng

sãng gåm 1 ®Õn 2 pha ph¶n x¹ m¹nh, biªn ®é cao, ®é liªn tôc tèt.

Tuæi Miocen gi÷a cña c¸c phøc hÖ ho¸ th¹ch ®−îc x¸c ®Þnh theo Florschuetzia

trilobata víi Fl. semilobata vµ theo Globorotalia mayeri, theo Orbulina universa (N9)

HÖ tÇng Phï Cõ ®−îc h×nh thµnh trong m«i tr−êng ®ång b»ng ch©u thæ quan

s¸t thÊy ë c¸c giÕng khoan trong c¸c vïng KiÕn X−¬ng, Xu©n Thuû, TiÒn H¶i, nh−ng

xen c¸c pha biÓn chuyÓn dÇn sang ch©u thæ, ch©u thæ ngËp n−íc - tiÒn ch©u thæ, theo

h−íng t¨ng dÇn ra vÞnh B¾c Bé.

HÖ tÇng Phñ Cõ n»m chØnh hîp trªn hÖ tÇng Phong Ch©u.

§iÒu ®¸ng l−u ý lµ sÐt kÕt cña hÖ tÇng th−êng cã tæng hµm l−îng vËt chÊt h÷u

c¬ b»ng 0,86%, ®¹t tiªu chuÈn cña ®¸ mÑ sinh dÇu. §ång thêi còng chÝnh trong hÖ tÇng

nµy ®· gÆp nh÷ng líp ®¸ cã ®é rçng 14-16% vµ ®é thÊm kho¶ng vµi chôc mD. Trªn

thùc tÕ trong hÖ tÇng ®· cã nh÷ng vØa dÇu vµ condensat ®· vµ ®ang ®−îc khai th¸c (má

dÇu TiÒn H¶i C, Th¸i B×nh).

5

MIOCEN TR£N

3 th)

HÖ tÇng Tiªn H−ng (N1 Theo tµi liÖu khoan, mÆt c¾t chuÈn hÖ tÇng Tiªn H−ng (khoan 4 Tiªn H−ng-

Th¸i B×nh) tõ 250-1010m, bao gåm c¸c trÇm tÝch cã tÝnh ph©n nhÞp râ rµng víi c¸c nhÞp

b¾t ®Çu b»ng s¹n kÕt, c¸t kÕt chuyÓn lªn bét kÕt, sÐt kÕt, sÐt than vµ nhiÒu vØa than

n©u, víi bÒ dµy phÇn th« th−êng lín h¬n phÇn mÞn. Sè l−îng nhÞp thÊy ®−îc trong hÖ

tÇng lªn tíi 15-18 nhÞp. C¸t kÕt, s¹n kÕt th−êng g¾n kÕt yÕu hoÆc ch−a g¾n kÕt, chøa

nhiÒu granat, c¸c h¹t cã ®é lùa chän vµ mµi trßn kÐm. Trong phÇn d−íi cña hÖ tÇng,

c¸c líp th−êng bÞ nÐn chÆt h¬n vµ gÆp c¸t kÕt x¸m tr¾ng chøa kÕt h¹ch siderit, xi m¨ng

carbonat. BÒ dµy cña hÖ tÇng trong giÕng khoan nµy lµ 760 m.

Thùc tÕ viÖc x¸c ®Þnh ranh giíi gi÷a hÖ tÇng Tiªn H−ng vµ hÖ tÇng Phñ Cõ

n»m d−íi th−êng gÆp nhiÒu khã kh¨n do cã sù thay ®æi t−íng ®¸ nh− ®· nªu trªn.

Phan Huy Quynh, §ç B¹t (1985) ®· ph¸t hiÖn ë phÇn d−íi cña hÖ tÇng mét tËp c¸t kÕt

rÊt r¾n ch¾c mµu x¸m chøa c¸c vÕt in l¸ thùc vËt ph©n bè t−¬ng ®èi réng trong c¸c

giÕng khoan ë tròng Hµ Néi, ®· coi ®©y lµ dÊu hiÖu chuyÓn sang giai ®o¹n trÇm tÝch

lôc ®Þa sau hÖ tÇng Phñ Cõ vµ ®¸y cña tËp c¸t kÕt nµy cã thÓ coi lµ ranh giíi d−íi cña

hÖ tÇng Tiªn H−ng.

HÖ tÇng Tiªn H−ng cã mÆt trong hÇu hÕt c¸c giÕng khoan ë tròng Hµ Néi vµ

ngoµi kh¬i vÞnh B¾c Bé víi thµnh phÇn chñ yÕu lµ c¸t kÕt, ë phÇn trªn th−êng lµ c¸t

kÕt h¹t th« vµ s¹n sái kÕt, sÐt kÕt, bét kÕt, xen c¸c vØa than n©u. Tuy nhiªn, than chñ

yÕu gÆp phæ biÕn trong hÖ tÇng Phñ Cõ n»m d−íi, cßn ë hÖ tÇng Tiªn H−ng Ýt h¬n. Møc

®é chøa than gi¶m ®i râ rÖt do trÇm tÝch tam gi¸c ch©u ngËp n−íc, víi tÝnh biÓn t¨ng

theo h−íng tiÕn ra vÞnh B¾c Bé. C¸c líp c¸t kÕt ph©n líp dµy ®Õn d¹ng khèi, mµu x¸m

nh¹t, mê ®ôc hoÆc x¸m xanh, h¹t nhá ®Õn th«, ®é chän läc trung b×nh ®Õn kÐm, chøa

ho¸ th¹ch ®éng vËt vµ vôn than n©u, g¾n kÕt trung b×nh ®Õn kÐm b»ng xi m¨ng

carbonat vµ sÐt. SÐt bét kÕt mµu x¸m lôc nh¹t, x¸m s¸ng cã chç x¸m n©u, x¸m ®en

(GK.104, 102-HD) chøa vôn than vµ c¸c hãa th¹ch, ®«i khi cã glauconit, pyrit (GK.100,

103-TH). BÒ dµy cña hÖ tÇng thay ®æi trong kho¶ng 760-3000 m.

Trªn mÆt c¾t ®Þa chÊn, hÖ tÇng Tiªn H−ng ®−îc biÓu hiÖn b»ng tËp ®Þa chÊn cã

®é ph©n líp kÐm vµ ph¶n x¹ yÕu, trôc ®ång pha ng¾n, biªn ®é cao, uèn nÕp vµ cã nhiÒu

líp cã biÓu hiÖn cña than. HÖ tÇng Tiªn H−ng tiÕp xóc víi hÖ tÇng Phñ Cõ n»m d−íi

b»ng mÆt bÊt chØnh hîp cã dÊu hiÖu biÓn lïi ë ®íi n©ng cao, víi 2 pha ph¶n x¹ m¹nh

kh«ng liªn tôc.

Ho¸ th¹ch t×m thÊy trong hÖ tÇng Tiªn H−ng gåm c¸c vÕt in l¸ cæ thùc vËt, bµo

tö phÊn hoa, trïng lç vµ Nannoplankton, ®Æc biÖt cã mét phøc hÖ ®Æc tr−ng gåm

Quercus lobbii, Ziziphus thÊy trong mét líp c¸t kÕt h¹t võa dµy kho¶ng 10 m, gÆp

trong phÇn lín c¸c giÕng khoan lÊy mÉu ë miÒn tròng Hµ Néi. Líp c¸t kÕt nµy cßn thÊy

ë nhiÒu n¬i trªn miÒn B¾c ViÖt Nam nh− TÇm Ch¶ (Na D−¬ng, L¹ng S¬n), B¹ch Long

VÜ, TrÞnh QuËn (Phó Thä).

6

Tuæi Miocen muén cña hÖ tÇng ®−îc x¸c ®Þnh theo phøc hÖ bµo tö phÊn

Dacrydium – Ilex – Quercus – Florschuetzia trilobata – Acrostichum vµ Stenochlaena,

còng nh− phøc hÖ trïng lç Pseudorotalia-Ammonia.

M«i tr−êng trÇm tÝch cña hÖ tÇng Tiªn H−ng chñ yÕu lµ ®ång b»ng ch©u thæ,

xen nh÷ng pha biÓn ven bê (tròng §«ng Quan) vµ tam gi¸c ch©u ngËp n−íc ph¸t triÓn

theo h−íng ®i ra vÞnh B¾c Bé. Hoµn c¶nh trÇm tÝch nµy t¹o nªn nh÷ng líp c¸t kÕt cã

®é rçng 14-16% vµ ®é thÊm hµng tr¨m mD lµ nh÷ng líp cã kh¶ n¨ng chøa dÇu khÝ tèt.

HÖ tÇng n»m kh«ng chØnh hîp trªn hÖ tÇng Phñ Cõ.

PLIOCEN

vb)

HÖ tÇng VÜnh B¶o (N2 N»m bÊt chØnh hîp trªn trÇm tÝch Miocen, hÖ tÇng VÜnh B¶o ®¸nh dÊu giai

®o¹n ph¸t triÓn cuèi cïng cña trÇm tÝch §Ö tam trong vïng tròng Hµ Néi - vÞnh B¾c Bé

còng nh− trªn toµn thÒm lôc ®Þa BiÓn §«ng. T¹i mÆt c¾t trong GK. 3 ë VÜnh B¶o, H¶i

Phßng tõ 240-510m, cã thÓ chia hÖ tÇng VÜnh B¶o lµm 2 phÇn: phÇn d−íi chñ yÕu lµ

c¸t, h¹t mÞn mµu x¸m, vµng chanh, ph©n líp dµy, cã ®é lùa chän tèt, ®«i n¬i cã nh÷ng

thÊu kÝnh hay líp kÑp cuéi, s¹n h¹t nhá xen kÏ; phÇn trªn cã thµnh phÇn bét t¨ng dÇn.

BÒ dµy chung cña hÖ tÇng t¹i giÕng khoan nµy ®¹t kho¶ng 270 m. Trong ®¸ gÆp nhiÒu

hãa th¹ch ®éng vËt biÓn nh− th©n mÒm, san h«, trïng lç.

HÖ tÇng VÜnh B¶o ®· ®−îc ph¸t hiÖn trong tÊt c¶ c¸c giÕng khoan; tõ GK.3 (ven

biÓn) tiÕn vµo ®Êt liÒn tÝnh lôc ®Þa cña trÇm tÝch t¨ng lªn, vµ hÖ tÇng mang ®Æc ®iÓm

ch©u thæ chøa than (GK. 2, Phñ Cõ). Ng−îc l¹i, tiÕn ra phÝa biÓn trÇm tÝch mang tÝnh

thÒm lôc ®Þa râ: c¸t bë rêi x¸m s¸ng ®Õn x¸m sÉm, h¹t nhá ®Õn võa, ®«i khi th« ®Õn rÊt

th«, chän läc trung b×nh ®Õn tèt xen víi sÐt mµu x¸m, x¸m xanh, mÒm, chøa mica,

nhiÒu pyrit, glauconit vµ phong phó c¸c m¶nh vá ®éng vËt biÓn, thÊy ë tÊt c¶ c¸c giÕng

khoan (GK. 104-QN, 103-TH, 107-PA). HÖ tÇng VÜnh B¶o cã chiÒu dµy tõ 200 ®Õn 500

m vµ t¨ng dÇn ra biÓn.

Trªn mÆt c¾t ®Þa chÊn, hÖ tÇng ®−îc thÓ hiÖn b»ng c¸c ph¶n x¹ song song hoÆc

gÇn song song, n»m ngang, tÇn sè cao, biªn ®é trung b×nh, ®é liªn tôc tèt. Ngoµi vÞnh

B¾c Bé c¸c ph¶n x¹ song song thÓ hiÖn râ, biªn ®é lín, ®é liªn tôc tèt. ë phÇn ®¸y cña

hÖ tÇng, n¬i tiÕp xóc víi hÖ tÇng Tiªn H−ng, thÊy mÆt bÊt chØnh hîp râ tõ c¸c mÆt gi¸n

®o¹n bµo mßn ë tròng Hµ Néi ®Õn c¸c d¹ng biÓn tiÕn ë phÇn trung t©m vÞnh B¾c Bé.

Tuæi cña hÖ tÇng ®−îc x¸c ®Þnh lµ Pliocen trong kho¶ng N18-N20 dùa theo

trïng (N14-N19), lç Globigerina bulloides (N5-N20), Globigerina nepenthes

Globigerinoides ruber (N18-N23), Globigerinoides conglobatus (N18-N23), vµ phøc hÖ

bµo tö phÊn hoa Liquidambar-Dacrydium víi sù cã mÆt cña Florschuetzia levipoli, Fl.

Meridionalis.

HÖ tÇng VÜnh B¶o chñ yÕu h×nh thµnh trong m«i tr−êng thÒm biÓn, riªng khu

vùc r×a TB vµ TN cña tròng Hµ Néi trÇm tÝch tÝch tô trong ®iÒu kiÖn ®ång b»ng ch©u

thæ cã ¶nh h−ëng cña biÓn. HÖ tÇng n»m kh«ng chØnh hîp trªn hÖ tÇng Tiªn H−ng.

7

2.1.2. Tròng HuÕ - Qu¶ng Ng·i (Nam bÓ S«ng Hång)

PALEOGEN

Oligocen

bt)

HÖ tÇng B¹ch TrÜ (E3 MÆt c¾t chuÈn cña hÖ tÇng n»m trong giÕng khoan B¹ch TrÜ (K.112-BT) (h×nh

5,6) thuéc ®Þa hµo HuÕ. T¹i ®©y, tõ ®é s©u 3667m ®Õn 3936 m hÖ tÇng phñ kh«ng chØnh

hîp trªn dolomit tuæi §evon. MÆt c¾t gåm chñ yÕu lµ sÐt bét kÕt xen c¸c tËp c¸t kÕt h¹t

nhá ®Õn võa mµu x¸m, x¸m n©u vµ Ýt líp kÑp máng than n©u. §¸ sÐt rÊt r¾n ch¾c,

ph©n líp máng ®Õn trung b×nh mµu x¸m, x¸m sÉm, chøa c¸c m¶nh vôn than hoÆc vËt

chÊt h÷u c¬. C¸t kÕt h¹t nhá ®Õn trung b×nh, b¸n gãc c¹nh ®Õn b¸n trßn c¹nh, chän läc

trung b×nh ®Õn tèt, mµu x¸m s¸ng, x¸m n©u nh¹t g¾n kÕt r¾n ch¾c b»ng xi m¨ng sÐt,

carbonat. BÒ dµy chung cña hÖ tÇng lµ 269 m. §©y lµ trÇm tÝch ®−îc thµnh t¹o trong

m«i tr−êng aluvi, ®Çm hå vµ ®ång b»ng ch©u thæ.

Ph¸t triÓn xuèng phÝa nam, ë l« 114 (GK. 114-KT) (h×nh 7) hÖ tÇng cã thµnh

phÇn c¸t kÕt nhiÒu h¬n vµ xen c¸c líp sÐt kÕt. ChuyÓn sang ®Þa hµo Qu¶ng Ng·i, t¹i

c¸c l« 118 vµ 119 gÆp nh÷ng líp ®¸ lôc nguyªn t−¬ng ®èi dµy (>200 m) chñ yÕu gåm c¸t

kÕt h¹t võa, th«, ®Õn rÊt th« hoÆc ®«i khi gÆp s¹n vµ cuéi kÕt, xen Ýt líp sÐt bét kÕt vµ

nh÷ng vØa than n©u (K. 118-CVX). Trong c¸t kÕt, h¹t vôn th−êng b¸n gãc c¹nh ®Õn

b¸n trßn c¹nh, ®é lùa chän vµ mµi trßn kÐm ®Õn trung b×nh, g¾n kÕt ch¾c b»ng xi

m¨ng sÐt-carbonat. BÒ dµy cña hÖ tÇng thay ®æi trong kho¶ng 100-300 m. C¸c trÇm

tÝch nµy h×nh thµnh trong ®iÒu kiÖn nãn båi tÝch, ®ång b»ng tam gi¸c ch©u ven biÓn

¶nh h−ëng cña c¸c dßng ch¶y.

Theo c¸c tµi liÖu ®Þa chÊn, hÖ tÇng B¹ch TrÜ t−¬ng øng víi tËp ®Þa chÊn gåm c¸c

ph¶n x¹ kh«ng liªn tôc, biªn ®é cao, tÇn sè thÊp ®Õn trung b×nh ë phÇn d−íi chuyÓn lªn

trªn ph¶n x¹ kh¸ liªn tôc, biªn ®é cao, tÇn sè trung b×nh cßn ë ®Þa luü Tri T«n, trÇm

tÝch nµy rÊt máng, chñ yÕu tån t¹i ë mét vµi lâm ®Þa ph−¬ng nhá, ®Æc tr−ng bëi c¸c

ph¶n x¹ hçn ®én, tÇn sè thÊp liªn quan chñ yÕu ®Õn tÝnh lôc ®Þa cña trÇm tÝch. §¸ng

l−u ý t¹i khu vùc khoan 114-KT mÆc dï ®· ph¸t hiÖn thÊy c¸c ho¸ th¹ch ®Þnh tuæi

trÇm tÝch lµ Oligoxen, nh−ng trªn mÆy c¾t ®Þa chÊn kh«ng thÓ hiÖn ®Æc ®iÓm vµ rÊt

khã liªn hÖ vµo c¸c trÇm tÝch tuæi nµy. §©y lµ vÊn ®Ò cÇn ph¶i nghiªn cøu chi tiÕt h¬n.

Tuæi Oligocen cña phøc hÖ nµy ®−îc x¸c ®Þnh theo sù xuÊt hiÖn cuèi cïng (LAD)

cña Cicatricosisporites dorogensis, Lycopodiumsporites neogenicus, Verrutricolporites

pachydermus, Gothanipolis vµ theo sù xuÊt hiÖn ®Çu tiªn (FAD) cña Florschuetzia

trilobata

HÖ tÇng B¹ch TrÜ ®−îc thµnh t¹o trong m«i tr−êng ®Çm hå - vòng vÞnh, giµu vËt

chÊt h÷u c¬ cã kh¶ n¨ng sinh dÇu khÝ. Nã n»m kh«ng chØnh hîp trªn ®¸ mãng nh−

dolomit Devon, quan s¸t thÊy ë giÕng khoan B¹ch TrÜ.

8

NEOGEN

Miocen d−íi

1 sh)

HÖ tÇng S«ng H−¬ng (N1 HÖ tÇng ph©n bè kh¸ réng r·i trong c¸c ®Þa hµo HuÕ vµ Qu¶ng Ng·i. Theo tµi

liÖu khoan ë mÆt c¾t chuÈn (GK.112-BT) t¹i ®Þa hµo HuÕ, hÖ tÇng chñ yÕu gåm sÐt bét

kÕt mµu x¸m, x¸m s¸ng, x¸m n©u cøng ch¾c chøa v«i, vôn than n©u vµ ®«i khi vá

trïng lç, xen c¸c líp c¸t kÕt rÊt máng, mµu x¸m s¸ng; ®Æc biÖt thØnh tho¶ng cã xen kÏ

c¸c líp kÑp ®¸ v«i, nhÊt lµ ë phÇn trªn cña mÆt c¾t (trong kho¶ng 2437-2925 m) víi bÒ

dµy ®¹t tíi 25 m. BÒ dµy chung cña hÖ tÇng ë giÕng khoan nµy ®¹t 1230 m.

VÒ phÝa Nam c¸c trÇm tÝch lôc nguyªn xen ®¸ v«i t−¬ng tù còng thÊy ph¸t triÓn

trong ®Þa hµo Qu¶ng Ng·i. Cßn trªn ®Þa luü Tri T«n, hÖ tÇng l¹i chñ yÕu lµ ®¸ v«i vµ

dolomit (K.118-CVX, 119-CH) (h×nh 8); ®¸ cã mµu x¸m nh¹t, x¸m xanh vµ r¾n ch¾c;

chóng th−êng liªn quan ®Õn c¸c trÇm tÝch thÒm biÓn, nh−ng rÊt Ýt di tÝch sinh vËt, tû lÖ

dolomit t¨ng dÇn theo chiÒu s©u.

BÒ dµy cña hÖ tÇng S«ng H−¬ng theo tµi liÖu khoan thay ®æi tõ 100 ®Õn 1230 m,

cßn theo tµi liÖu ®Þa chÊn cã thÓ dµy h¬n. TËp ®Þa chÊn t−¬ng øng víi hÖ tÇng S«ng

H−¬ng gåm c¸c líp ph¶n x¹ kh¸ ®Òu, song ®é liªn tôc gi¶m, ®«i chç cã ph¶n x¹ mang

®Æc tr−ng cña trÇm tÝch ®ång b»ng ven biÓn xen c¸c vØa than, cßn c¸c ph¶n x¹ liªn

quan ®Õn ®¸ v«i vµ dolomit th−êng kh«ng liªn tôc vµ tr¾ng. HÖ tÇng n»m kh«ng chØnh

hîp trªn hÖ tÇng B¹ch TrÜ.

Tuæi Miocen sím cña hÖ tÇng ®−îc x¸c ®Þnh theo sù phong phó cña

Echiperiporites estelae, Magnastriatites howardii, Crassoretitriletes nanhaiensis, c¸c

®íi trïng lç N5-N8 víi Praeorbulina, Catapxydrax vµ c¸c ®íi Nannoplankton NN2-

NN4 víi Discoaster druggii, Helicosphaera ampliaperta, cïng víi c¸c d¹ng

Dinoflagellata: Cribroperidinium, vµ Apteodinium.

M«i tr−êng trÇm tÝch cña hÖ tÇng S«ng H−¬ng chñ yÕu thuéc vïng ®ång b»ng

ven biÓn vµ thÒm biÓn. HÖ tÇng n»m kh«ng chØnh hîp trªn hÖ tÇng B¹ch TrÜ.

Miocen gi÷a

2 tt)

HÖ tÇng Tri T«n (N1 MÆt c¾t chuÈn ®−îc chän ë giÕng khoan 119-CH tõ ®é s©u 1454-2165 m, bao

gåm thuÇn ®¸ v«i mµu x¸m s¸ng, vµng, x¸m n©u, x¸m sÉm chøa rong t¶o, trïng lç

kÝch th−íc lín vµ san h«. §¸ cã kiÕn tróc tõ h¹t vi tinh, h¹t nhá ®Õn Èn tinh, Ýt n¬i t¸i

kÕt tinh; cÊu tróc th−êng d¹ng khèi, Ýt ph©n líp, víi ®Æc tÝnh ®é rçng vµ ®é thÊm rÊt

tèt. Chóng cã ®é cøng trung b×nh, ®«i chç r¾n ch¾c. BÒ dµy cña hÖ tÇng ë giÕng khoan

nµy lµ 711 m.

Ph¸t triÓn xuèng c¸c tròng HuÕ vµ Qu¶ng Ng·i, hÖ tÇng Tri T«n chuyÓn sang

trÇm tÝch lôc nguyªn, trong ®ã sÐt bét kÕt chiÕm −u thÕ, xen Ýt c¸t kÕt. Chóng cã mµu

x¸m, x¸m s¸ng, chøa v«i, g¾n kÕt trung b×nh ®Õn cøng. BÒ dµy cña hÖ tÇng thay ®æi

9

trong kho¶ng 300-1000 m. C¸c trÇm tÝch trªn thuéc t−íng biÓn n«ng, ven bê.

Trªn mÆt c¾t ®Þa chÊn, hÖ tÇng ®−îc ®Æc tr−ng b»ng sãng ®Þa chÊn ph¶n x¹ song

song, biªn ®é cao ®èi víi c¸c tËp ®¸ v«i ë ®Þa luü Tri T«n, cßn ë c¸c tròng HuÕ vµ Qu¶ng

Ng·i th−êng thÊy sãng cã biªn ®é lín, tÇn sè cao thÓ hiÖn c¸c ®¸ lôc nguyªn. TÝn hiÖu

®Þa chÊn thay ®æi tõ t©y sang ®«ng, liªn quan ®Õn trÇm tÝch m«i tr−êng thÒm vµ s−ên

thÒm kh¸ râ (h×nh 9,10).

HÖ tÇng Tri T«n n»m chØnh hîp trªn hÖ tÇng S«ng H−¬ng. C¸c trÇm tÝch cña hÖ

tÇng ®−îc thµnh t¹o trong m«i tr−êng biÓn n«ng, thÒm biÓn vµ ®ång b»ng ven biÓn. HÖ

tÇng ®−îc xÕp vµo Miocen gi÷a dùa vµo ho¸ th¹ch cæ sinh. §¸ng l−u ý lµ c¸c phøc hÖ

cæ sinh trong khu vùc cã sù kh¸c biÖt: phøc hÖ Miogypsina-Lepidocyclina, Orbulina

universa víi c¸c t¶o kh«ng x¸c ®Þnh chØ t×m thÊy trong ®¸ v«i ë c¸c giÕng khoan trªn l«

118-121, trong khi bµo tö phÊn hoa vµ Nannoplankton t×m thÊy trong trÇm tÝch lôc

nguyªn ë c¸c tròng HuÕ vµ Qu¶ng Ng·i.

Trong ®¸ v«i thuéc c¸c l« 118, 119 ®· ph¸t hiÖn ®−îc c¸c vØa khÝ cã hµm l−îng

khÝ CO2 cao.

Miocen trªn

3 qn)

HÖ tÇng Qu¶ng Ng·i (N1 MÆt c¾t chuÈn cña hÖ tÇng Qu¶ng Ng·i ®−îc m« t¶ trªn c¬ së tµi liÖu GK. 119-

CH n»m ngay ven r×a ®Þa hµo Qu¶ng Ng·i, tõ ®é s©u 790 m ®Õn 1454 m. T¹i ®©y, hÖ

tÇng bao gåm chñ yÕu lµ sÐt kÕt xen kÏ c¸c líp máng bét kÕt, c¸t kÕt vµ Ýt ®¸ v«i, chøa

vËt chÊt than, pyrit, glauconit. SÐt kÕt mµu tõ x¸m s¸ng ®Õn x¸m sÉm, ®é cøng trung

b×nh, ®«i chç r¾n ch¾c, d¹ng khèi. Bét kÕt mµu x¸m, x¸m sÉm, n©u, ph©n líp dµy ®Õn

d¹ng khèi, xi m¨ng lµ sÐt vµ carbonat. C¸t kÕt mµu x¸m tr¾ng, x¸m n©u, h¹t th−êng

mÞn, b¸n trßn c¹nh, ®é lùa chän tõ võa ®Õn tèt. Thµnh phÇn h¹t chñ yÕu lµ th¹ch anh,

xi m¨ng lµ sÐt, carbonat. §¸ v«i ë c¸c líp kÑp máng mµu x¸m s¸ng, x¸m vµng, cøng

võa ®Õn ch¾c, d¹ng khèi, cã chç dµy 0,5-2 m (GK. 120-CS) chøa sÐt bét vµ phong phó

®éng vËt biÓn. BÒ dµy cña hÖ tÇng ë giÕng khoan nµy lµ 664m.

HÖ tÇng Qu¶ng Ng·i ph¸t triÓn t−¬ng ®èi ®Òu kh¾p toµn vïng tròng, cã chiÒu

dµy thay ®æi trong kho¶ng 500-800 m.

Trªn mÆt c¾t ®Þa chÊn, ®©y lµ tËp ®Þa chÊn cã c¸c ph¶n x¹ song song, ®é liªn tôc

tèt, biªn ®é trung b×nh ®Õn lín, tÇn sè cao. M«i tr−êng thµnh t¹o cña hÖ tÇng thay ®æi

tõ ®ång b»ng ch©u thæ ®Õn biÓn ven bê, biÓn s©u. Quan hÖ víi hÖ tÇng Tri T«n ®−îc thÓ

hiÖn lµ mÆt bÊt chØnh hîp biÓn tiÕn víi hai pha ph¶n x¹ m¹nh kh«ng liªn tôc vµ cã

gi¸n ®o¹n bµo mßn ë gÇn c¸c ®øt g·y chÝnh.

Sù phong phó cña Dacrydium vµ FAD cña Stenochlaena laurifolia cïng víi

LAD cña Fl. trilobata gióp x¸c ®Þnh tuæi Miocen muén. Thªm vµo ®ã, c¸c Foram vµ c¸c

Nannoplankton thuéc c¸c ®íi tuæi Miocen muén còng ®· ®−îc x¸c ®Þnh theo Discoaster

quinqueramus (NN10-NN11.)

HÖ tÇng Qu¶ng Ng·i thµnh t¹o trong m«i tr−êng ®ång b»ng ven biÓn, biÓn

10

n«ng, thÒm lôc ®Þa vµ biÓn s©u. C¸c trÇm tÝch nµy n»m kh«ng chØnh hîp trªn hÖ tÇng

Tri T«n.

PLIOCEN

HÖ tÇng BiÓn §«ng (N2 b®) Khu vùc Nam bÓ S«ng Hång mÆt c¾t ®Æc tr−ng cho hÖ tÇng ®−îc chän t¹i GK.

114-KT tõ ®é s©u 759 ®Õn 1084 m. HÖ tÇng cã thµnh phÇn chñ yÕu lµ sÐt, bét kÕt x¸m,

Ýt sÐt v«i mµu x¸m s¸ng ®Õn x¸m ®á, mÒm bë vµ c¸t bë rêi, mµu x¸m ®Õn x¸m sÉm, h¹t

mÞn ®Õn trung b×nh, ®é lùa chän trung b×nh, b¸n s¾c c¹nh ®Õn trßn c¹nh, thµnh phÇn

h¹t chñ yÕu lµ th¹ch anh, chøa c¸c æ v«i. Trong sÐt kÕt vµ c¸t cã nhiÒu vá ho¸ th¹ch

trïng lç, th©n mÒm, rªu ®éng vËt, vv… BÒ dµy cña hÖ tÇng ë giÕng khoan nµy ®¹t 325

m.

HÖ tÇng BiÓn §«ng phñ kÝn toµn khu vùc Nam bÓ S«ng Hång. Nh×n chung, mÆt

c¾t ë c¸c n¬i cã nÐt t−¬ng tù víi mÆt c¾t ®Æc tr−ng cña hÖ tÇng m« t¶ bªn trªn, thÓ hiÖn

mét giai ®o¹n ph¸t triÓn trÇm tÝch gièng nhau trong khu vùc nµy.

MÆt c¾t ®Þa chÊn cña hÖ tÇng dÔ dµng liªn hÖ víi khu vùc phÝa b¾c (vÞnh B¾c

Bé) vµ phÝa nam (c¸c bÓ Phó Kh¸nh, Cöu Long, Nam C«n S¬n). §ã lµ c¸c tËp ph¶n x¹

song song hoÆc gÇn song song, n»m ngang, biªn ®é lín, ®é liªn tôc tèt, liªn quan ®Õn

c¸c trÇm tÝch sÐt, bét cña vïng biÓn kh¬i n«ng ®Õn biÓn s©u. ë ®¸y cña tËp nµy thÊy râ

mÆt gi¸n ®o¹n bµo mßn vµ thÕ n»m d¹ng biÓn tiÕn liªn quan ®Õn mÆt bÊt chØnh hîp

gi÷a c¸c hÖ tÇng BiÓn §«ng vµ Qu¶ng Ng·i.

Tuæi cña trÇm tÝch ®−îc x¸c ®Þnh theo ho¸ th¹ch Bµo tö phÊn hoa thuéc phøc

hÖ Dacrydium- Florschuetzia meridionalis vµ ho¸ th¹ch trïng lç kh¸ phong phó vµ

gåm c¸c loµi cña Pseudorotalia, Asterorotalia, Gobigerinoides. ruber (N18-N23), Gl.

obliquus (N17-N21), Globorotalia margaritae (N18-N20) còng nh− ho¸ th¹nh

Nannoplankton Ceratholithus rugosus, Cyclococcolithus formosus, Discoaster argutus,

Discoaster broweri, Calcidiscus macintyrei, Reticulofenestra pseudoumbilica thuéc c¸c

®íi NN12-NN15 tuæi Pliocen.

M«i tr−êng trÇm tÝch cña hÖ tÇng BiÓn §«ng ë khu vùc nµy thuéc t−íng biÓn

n«ng ®Õn s©u, liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn cña thÒm lôc ®Þa BiÓn §«ng. HÖ tÇng n»m

kh«ng chØnh hîp trªn hÖ tÇng Qu¶ng Ng·i.

2.2. §Þa tÇng trÇm tÝch Kainozoi bån Phó kh¸nh

HiÖn ch−a cã khoan ë khu vùc nµy nh−ng theo kÕt qu¶ minh gi¶i tµi liÖu ®Þa

chÊn khu vùc cïng mét sè tuyÕn trong vïng (h×nh 11), liªn kÕt víi tµi liÖu ®Þa chÊt

giÕng khoan l©n cËn ë bÓ Cöu Long, Nam C«n S¬n vµ Nam S«ng Hång cho phÐp dù

®o¸n trÇm tÝch Kainozoi phñ chång gèi trªn mãng lµ ®¸ biÕn chÊt, ®¸ granit,

granodiorit tuæi tr−íc §Ö Tam (PZ, MZ). TrÇm tÝch §Ö tam cã chiÒu dµy thay ®æi 500m

däc theo r×a phÝa T©y ®Õn 7000 - 8000m ë c¸c tròng s©u phÝa §«ng cña bån, chóng bao

11

gåm:

- C¸c trÇm tÝch Eoxen? Chñ yÕu lµ trÇm tÝch h¹t th«, s¹n cuéi kÕt ë ®¸y c¸c ®Þa

hµo vµ b¸n ®Þa hµo ®−îc ph¶n ¸nh trong tËp ®Þa chÊn Eoxen, víi c¸c sãng ®Þa chÊn cã

®é liªn tôc kÐm, biªn ®é trung b×nh ®Õn cao, cã thÓ cã c¸c vËt liÖu nói löa xen trong c¸c

trÇm tÝch lôc ®Þa aluvi.

- C¸c trÇm tÝch Oligoxen phñ bÊt chØnh hîp trªn c¸c trÇm tÝch Eoxen vµ bao

gåm c¸c trÇm tÝch mÞn h¬n gåm c¸t, sÐt, Ýt líp than vµ tËp cuéi s¹n. Trªn mÆt c¾t ®Þa

chÊn trÇm tÝch nµy ®−îc xÕp vµo tËp Oligoxen. Sãng ph¶n x¹ cã ®é liªn tôc kÐm, biªn

®é trung b×nh, tÇn sè thÊp, cã n¬i ph¶n x¹ d¹ng gß ®åi. M«i tr−êng trÇm tÝch chñ yÕu lµ

®Çm hå, ch©u thæ vµ Ýt chç ven biÓn.

- C¸c trÇm tÝch Mioxen chñ yÕu lµ c¸c trÇm tÝch lôc nguyªn, ch©u thæ, xen c¸c

pha biÓn vµ biÓn n«ng. PhÇn tròng phÝa §«ng ph¸t triÓn ®¸ v«i d¹ng thÒm, ®¸ v«i ¸m

tiªu. Cã thÓ ph©n ra trÇm tÝch Mioxen d−íi, gi÷a vµ muén theo c¸c tËp ®Þa chÊn sau:

TrÇm tÝch Mioxen sím ph¶n x¹ ¸ song song ®Õn song song , biªn ®é thÊp ®Õn

cao ®é liªn tôc trung b×nh, d¹ng dèc tho¶i. PhÝa B¾c cã d¹ng nªm lÊn dù b¸o qu¹t ch©u

thæ hoÆc qu¹t aluvi. Ph¶n x¹ biªn ®é cao dù b¸o carbonat thÒm.

TrÇm tÝch Mioxen gi÷a ph¶n x¹ song song, biªn ®é cao, dù b¸o carbonat thÒm ë

phÝa ®«ng. PhÝa t©y mçi tËp gåm c¸c thµnh phÇn liªn quan ®Õn mùc n−íc biÓn thÊp,

mùc n−íc biÓn cao vµ biÓn tiÕn.

TrÇm tÝch Mioxen trªn ®Æc tr−ng ph¶n x¹ ph¸t triÓn d¹ng ch÷ S nªm lÊn r×a

thÒm ph¸t triÓn m¹nh tõ phÝa b¾c xuèng phÝa ®«ng. PhÝa t©y lµ c¸c ph¶n x¹ song song,

biªn ®é thÊp ®Õn trung b×nh , ®é liªn tôc kÐm. TrÇm tÝch t−íng ven bê vµ thÒm trong.

TrÇm Plioxen §Ö tø lµ c¸c trÇm tÝch c¸t, bét, sÐt thÒm vµ biÓn s©u liªn quan

®Õn qu¸ tr×nh h×nh thµnh toµn bé thÒm lôc ®Þa BiÓn §«ng. MÆt c¾t ®Þa chÊn ®−îc dÔ

dµng liªn hÖ víi c¸c tËp Plioxen - §Ö tø trong khu vùc. ë phÝa §«ng tËp nªm lÊn dµy,

®Æc tr−ng trÇm tÝch s−ên thÒm, phÝa t©y ph¶n x¹ song song, ®é liªn tôc tèt, biªn ®é

trung b×nh, tÇn sè thÊp vËn tèc líp VL= 1800 - 2100m/s liªn quan ®Õn t−íng trÇm tÝch thÒm trong ®Õn ngoµi trong toµn khu vùc.

2.3. §Þa tÇng trÇm tÝch Kainozoi nhãm bån hoµng sa vµ

tr−êng sa

ë khu vùc nµy ch−a cã giÕng khoan, tuy vËy theo tµi liÖu ®Þa chÊn vÒ tæng thÓ

cã thÓ h×nh dung ®Þa tÇng cña c¸c khu vùc nµy nh− sau:

C¸c trÇm tÝch §Ö tam bao gåm lôc nguyªn lôc nguyªn carbonat cã chiÒu dµy 1

®Õn 7- 8km, phñ trªn ®¸ mãng tr−íc §Ö tam cã thÓ lµ c¸c ®¸ x©m nhËp granit,

granodiorit, ®¸ phun trµo vµ c¸c ®¸ trÇm tÝch biÕn chÊt Paleozoi, Mezozoi

TrÇm tÝch Eoxen? Oligoxen: §Æc tr−ng b»ng c¸c tËp sÐt xen lÉn than h×nh

thµnh trong ®iÒu kiÖn ®Çm hå ®«i chç gÆp c¸c thµnh t¹o s¹n cuéi kÕt vµ trÇm tÝch cã

12

nguån gèc nói löa.

TrÇm tÝch Mioxen sím: §Æc tr−ng b»ng c¸c tËp c¸t - sÐt xen kÏ h×nh thµnh

trong ®iÒu kiÖn biÓn ven bê hoÆc ®ång b»ng ch©u thæ.

TrÇm tÝch Mioxen gi÷a ®Æc tr−ng b»ng c¸c tËp c¸t sÐt xen kÏ h×nh thµnh trong

®iÒu kiÖn biÓn ven bê, ë c¸c ®íi cao ®Æc tr−ng b»ng ®¸ v«i d¹ng thÒm hoÆc ¸m tiªu san

h«. PhÇn d−íi l¸t c¾t chñ yÕu lµ c¸c thµnh t¹o lôc nguyªn.

TrÇm tÝch Mioxen trªn bao gåm c¸c trÇm tÝch sÐt bét xen Ýt c¸c tËp c¸t t−íng

biÓn. T¹i c¸c ®íi cao ®¸ v«i d¹ng thÒm, san h« ph¸t triÓn m¹nh. BÒ dµy trÇm tÝch nµy

®¹t kho¶n 650m. TrÇm tÝch Plioxen- §Ö tø : sÐt, bét xen c¸t t−íng biÓn thÒm, biÓn s©u.

T¹i c¸c ®íi cao ®¸ v«i d¹ng thÒm vµ ¸m tiªu ph¸t triÓn lªn ®Õn bÒ mÆt ®¸y biÓn.

2.4. §Þa tÇng trÇm tÝch Kainozoi bån t− chÝnh – vòng m©y

T− ChÝnh Vòng M©y lµ bÓ trÇm tÝch míi ®−îc nghiªn cøu ph¸t hiÖn trªn c¬ së

tµi liÖu ®Þa chÊn - HiÖn vÞ trÝ cña bÓ trong cÊu tróc chung cßn nhiÒu tranh luËn. Trong

khu vùc cã duy nhÊt mét giÕng khoan. Ttrªn c¬ së ®ã §ç B¹t vµ Ng« Xu©n Vinh (2000)

®· nghiªn cøu vµ x©y dùng cét ®Þa tÇng tæng hîp cña bÓ nh− sau: (h×nh 12).

Mãng tr−íc §Ö tam lµ c¸c ®¸ riolit, andezit vµ ®¸ bÞ biÕn ®æi vµ nøt nÎ m¹nh.

Phñ bÊt chØnh hîp trªn chóng lµ trÇm tÝch hÖ tÇng Vòng M©y (E3?) gåm c¸c ®¸ lôc 2) c¸c nguyªn c¸t kÕt, sÐt kÕt r¾n ch¾c cã c¸c m¶nh vôn than. HÖ tÇng T− ChÝnh (N1 trÇm tÝch lôc nguyªn cuéi, c¸t, bét, sÐt kÕt vµ c¸c líp than chuyÓn lªn phÇn trªn lµ ®¸

v«i ¸m tiªu vµ d¹ng nªm mµu tr¾ng tr¾ng x¸m chøa Florschuetzia trilobata, F. 3) gåm

meridionalis vµ c¸c Foram lín Lepidocyclina, Miogypsina. HÖ tÇng Phóc T©n (N1 ®¸ v«i ¸m tiªu, vµ d¹ng nÒn mµu tr¾ng cã nhiÒu hang hèc ph¸t triÓn chøa c¸c bµo tö

phÊn Florschuetzia meridionalis Antocerisporites, vµ c¸c Foram lín Lepidocyclina,

Miogypsina. HÖ tÇng Tr−êng Sa (N2) bao gåm ®¸ v«i ¸m tiªu san h«, ®¸ v«i sinh vËt d¹ng khèi mµu tr¾ng chøa phong phó c¸c vôn sinh vËt, san h« t¶o trïng lç... t−¬ng

®−¬ng hÖ tÇng BiÓn §«ng cña khu vùc.

Nh− vËy mÆt c¾t cña giÕng khoan nµy ch−a ph¸t hiÖn ®−îc c¸c trÇm tÝch

Mioxen sím mµ ch¾c ch¾n tån t¹i nh−ng kh«ng phæ biÕn trong toµn bÓ.

2.5. §Þa tÇng trÇm tÝch Kainozoi bån cöu long

PALEOGEN

Eocen

HÖ tÇng Cµ Cèi (E2 cc) MÆt c¾t chuÈn cña hÖ tÇng Cµ Cèi ®−îc x¸c lËp t¹i giÕng khoan Cöu Long 1,

lµng Cµ Cèi, HuyÖn Trµ Có, tØnh Trµ Vinh ë ®ång b»ng Nam Bé trong kho¶ng ®é s©u

1220-2100 m.

13

HÖ tÇng chñ yÕu gåm c¸c ®¸ vôn th« mµu x¸m tr¾ng, n©u ®á, ®á tÝm, nh− cuéi

kÕt, s¹n kÕt, c¸t kÕt h¹t võa vµ th« ®Õn rÊt th« chøa cuéi s¹n vµ Ýt líp sÐt kÕt. C¸c

trÇm tÝch nµy n»m bÊt chØnh hîp trªn mãng lµ ®¸ phun trµo (andesit vµ tuf andesit) cã

tuæi tr−íc Kainozoi (h×nh 13).

Cuéi kÕt, s¹n kÕt vµ c¸t kÕt th−êng cã cÊu t¹o d¹ng khèi hoÆc ph©n líp rÊt dµy,

®é lùa chän kÐm, g¾n kÕt yÕu. Thµnh phÇn chÝnh cña cuéi vµ s¹n lµ c¸c ®¸ phun trµo

(andesit, tuf andesit, dacit, ryolit), ®¸ biÕn chÊt (quarzit, ®¸ phiÕn mica), ®¸ v«i vµ Ýt

m¶nh granitoid. §©y lµ c¸c trÇm tÝch thµnh t¹o trong m«i tr−êng lôc ®Þa (deluvi,

proluvi, aluvi..) trong ®iÒu kiÖn n¨ng l−îng cao cña thêi kú ®Çu sôt lón, t¸ch gi·n h×nh

thµnh c¸c ®Þa hµo, do vËy diÖn ph©n bè cña chóng ch¾c ch¾n chØ giíi h¹n ë s−ên cña

mét sè hè sôt s©u cña bÓ Cöu Long. BÒ dµy cña hÖ tÇng t¹i giÕng khoan Cöu Long lµ

880 m.

Nh×n chung mÆt c¾t ®Þa chÊn tõ ®Êt liÒn ra phÝa ®«ng cña bÓ gåm 2 phÇn: phÇn

trªn cã ph¶n x¹ hçn ®én hoÆc d¹ng vßm, biªn ®é cao, tÇn sè thÊp, ®é liªn tôc kÐm ®Õn

tèt; phÇn d−íi ph¶n x¹ kh«ng ph©n dÞ, lén xén, biªn ®é cao, tÇn sè thÊp, ®é liªn tôc

kÐm, trÇm tÝch aluvi - ®Çm hå.

T¹i mét sè n¬i, nh− ë cÊu t¹o Sãi còng ph¸t hiÖn mét tËp cuéi kÕt, s¹n kÕt vµ

c¸t kÕt h¹t th« d¹ng khèi dµy tíi 339 m phñ bÊt chØnh hîp trùc tiÕp trªn ®¸ mãng

granitoid tuæi Jura. Cuéi s¹n kÕt cã ®é lùa chän vµ mµi trßn kÐm, tuy nhiªn chóng cã

®é g¾n kÕt tèt h¬n do n»m ë ®é s©u lín h¬n vµ thµnh phÇn cuéi s¹n chñ yÕu gåm

granitoid cã thµnh phÇn gÇn t−¬ng tù c¸c ®¸ mãng n»m d−íi nã. C¸c tËp trÇm tÝch h¹t

th« nh− ®· m« t¶ theo thµnh phÇn vµ t−íng, cã lÏ nh÷ng thµnh t¹o nµy ®−îc l¾ng ®äng

tõ s¶n phÈm cña vá phong ho¸ granitoid n»m c¸ch kh«ng xa nguån vËt liÖu trong ®iÒu

kiÖn n¨ng l−îng rÊt cao ë thêi kú ®Çu cña qu¸ tr×nh t¸ch gi·n vµ sôt lón.

Theo tµi liÖu ®Þa chÊn, hÖ tÇng Cµ Cèi phñ bÊt chØnh hîp trªn c¸c thµnh t¹o

tr−íc §Ö tam. BÒ dµy hÖ tÇng ë vïng cöa s«ng HËu kho¶ng 1000 m, ë trung t©m cña bÓ

cã thÓ dµy h¬n. HÖ tÇng chØ ph©n bè h¹n chÕ trong c¸c lâm sôt s©u nªn ë c¸c giÕng

khoan Ýt khi b¾t gÆp. C¸c di tÝch cæ sinh nghÌo nµn, chØ cã bµo tö phÊn, t¹o thµnh phøc

hÖ Trudopollis - Plicapollis. HiÖn phøc hÖ nµy míi t×m thÊy ë lç khoan Cöu Long 1

(trong kho¶ng 1255-2100 m), gåm Cicatricosisporites, ®Æc biÖt cã Trudopollis vµ

Plicapollis lµ nh÷ng d¹ng ®Þnh tuæi Eocen cho trÇm tÝch chøa chóng.

HÖ tÇng Cµ Cèi n»m kh«ng chØnh hîp trªn ®¸ mãng.

Oligocen d−íi

1 tc)

HÖ tÇng Trµ Có (E3 HÖ tÇng Trµ Có ®−îc x¸c lËp t¹i giÕng khoan CL-1 thuéc vïng Cµ Cèi, huyÖn

Trµ Có, tØnh Trµ Vinh. T¹i ®©y, trong kho¶ng ®é s©u 1082-1220 m. HÖ tÇng Trµ Có ®Æc

tr−ng b»ng sù xen kÏ gi÷a c¸t, sái kÕt víi nh÷ng líp bét sÐt chøa cuéi, s¹n, sái. H¹t

cuéi s¹n cã thµnh phÇn th¹ch häc kh¸c nhau, chñ yÕu lµ andesit vµ granit. BÒ dµy cña

hÖ tÇng ë giÕng khoan CL-1 ®¹t 138 m.

14

Vµo vïng trung t©m bÓ Cöu Long, thµnh phÇn trÇm tÝch cña hÖ tÇng Trµ Có

mÞn dÇn vµ lóc ®Çu chóng ®−îc xÕp vµo phÇn d−íi cña hÖ tÇng Trµ T©n. Chóng phÇn

lín lµ c¸c líp sÐt kÕt giµu vËt chÊt h÷u c¬, sÐt kÕt chøa nhiÒu vôn thùc vËt vµ sÐt kÕt

chøa than (chiÕm kho¶ng 60-90% mÆt c¾t) ®«i khi cã c¸c líp than mµu ®en, t−¬ng ®èi

r¾n ch¾c. PhÇn lín ®¸ sÐt bÞ biÕn ®æi thø sinh vµ nÐn Ðp m¹nh thµnh ®¸ phiÕn sÐt mµu

x¸m sÉm, x¸m lôc hoÆc x¸m n©u, xen víi c¸c líp máng bét kÕt vµ c¸t kÕt, ®«i khi cã c¸c

líp sÐt v«i. Thµnh phÇn cña tËp sÐt kÕt nµy gåm kaolinit, ilit vµ chlorit, nhiÒu n¬i phñ

trùc tiÕp lªn mãng (vßm trung t©m má B¹ch Hæ, R¹ng §«ng) vµ ®ãng vai trß lµ mét

tÇng ch¾n tèt mang tÝnh ®Þa ph−¬ng cho c¸c vØa chøa dÇu trong ®¸ mãng ë má B¹ch

Hæ, TN Rång, R¹ng §«ng, S− Tö §en v.v. (h×nh 14).

HÖ tÇng Trµ Có h×nh thµnh trong c¸c ®iÒu kiÖn m«i tr−êng trÇm tÝch kh¸c nhau

tõ s−ên tÝch, lò tÝch, båi tÝch, s«ng, kªnh l¹ch ®Õn ®Çm hå, vòng vÞnh.

HÖ tÇng Trµ Có cã bÒ dµy ®o ®−îc trong giÕng khoan thay ®æi tõ 100 ®Õn 500 m

ë c¸c vßm n©ng, cßn ë c¸c tròng ®Þa hµo ®¹t tíi trªn 1000 m. Theo tµi liÖu ®Þa chÊn, hÖ

tÇng ®−îc thÓ hiÖn b»ng tËp ®Þa chÊn mµ C«ng ty liªn doanh Vietsopetro th−êng gäi lµ

tËp E. Nã øng víi phÇn d−íi tËp ®Þa chÊn rÊt Ýt ph©n dÞ, ®é liªn tôc kÐm, biªn ®é kh¸

lín, tÇn sè thÊp, kh«ng cã quy luËt ph©n líp, th−êng phñ bÊt chØnh hîp trùc tiÕp trªn

c¸c ®¸ mãng.

Tµi liÖu cæ sinh trong hÖ tÇng rÊt nghÌo nµn; míi chØ ph¸t hiÖn thÊy Ýt bµo tö

phÊn hoa l Magnastriatites howardi, Verrucatosporites, Triletes, Pinuspollenites,

Oculopollis tuæi Eocen - Oligocen, x¸c ®Þnh theo Oculopollis (LAD trong Eocen muén)

vµ Magnastriatites howardi (FAD trong Eocen muén). Tuy nhiªn, dùa trªn quan hÖ ®Þa

tÇng n»m trªn hÖ tÇng Cµ Cèi (Eocen), hÖ tÇng Trµ Có ®−îc coi lµ cã tuæi Oligocen sím.

HÖ tÇng n»m kh«ng chØnh hîp cã n¬i trªn hÖ tÇng Cµ Cèi, cã n¬i trªn ®¸ mãng.

Oligocen gi÷a - trªn

2-3 tt)

HÖ tÇng Trµ T©n (E3 HÖ tÇng Trµ T©n lÇn ®Çu tiªn ®−îc m« t¶ t¹i giÕng khoan 15A-IX ®Æt trong cÊu

t¹o Trµ T©n ë kho¶ng ®é s©u 2535 - 3038 m. T¹i ®©y, trÇm tÝch chñ yÕu bao gåm c¸t

kÕt h¹t nhá ®Õn võa mµu x¸m tr¾ng, xi m¨ng carbonat, chuyÓn dÇn lªn trªn cã nhiÒu

líp bét kÕt, sÐt kÕt mµu n©u vµ ®en, xen c¸c líp máng than, cã chç chøa glauconit. §¸

biÕn ®æi ë giai ®o¹n catagen muén. §−êng cong ®Þa vËt lý lç khoan cã ®iÖn trë rÊt cao ë

phÇn d−íi vµ thÊp ë phÇn trªn; cßn ®−êng gamma th× ng−îc l¹i. BÒ dµy cña hÖ tÇng ë

giÕng khoan nµy ®¹t 503 m.

HÖ tÇng Trµ T©n ph©n bè réng r·i h¬n so víi hÖ tÇng Trµ Có vµ cã bÒ dµy thay

®æi kh¸ m¹nh ë c¸c vïng kh¸c nhau cña bÓ. Nh×n chung, cã lÏ vµo thêi kú thµnh t¹o hÖ

tÇng nµy ®Þa h×nh cæ cña mãng tr−íc §Ö tam Ýt nhiÒu ®· ®−îc san b»ng h¬n so víi thêi

kú tr−íc. Trong ®iÒu kiÖn cæ ®Þa lý nh− vËy, mÆt c¾t hÖ tÇng Trµ T©n cã sù xen kÏ gi÷a

sÐt kÕt (chiÕm 40-70% mÆt c¾t, ®Æc biÖt lµ c¸c l« ë phÇn §B cña bÓ), bét kÕt, c¸t kÕt vµ

ë nhiÒu n¬i thÊy xuÊt hiÖn c¸c líp ®¸ phun trµo cã thµnh phÇn kh¸c nhau.

15

HÖ tÇng Trµ T©n ®−îc t¹o thµnh trong ®iÒu kiÖn m«i tr−êng kh«ng gièng nhau

gi÷a c¸c khu vùc; tõ ®iÒu kiÖn s«ng båi tÝch, ®ång b»ng ch©u thæ, ®Çm lÇy - vòng vÞnh

®Õn xen kÏ c¸c pha biÓn n«ng. Thµnh phÇn trÇm tÝch chñ yÕu lµ sÐt giµu vËt chÊt h÷u

c¬ vµ c¸c tµn tÝch thùc vËt thuéc t−íng ®Çm hå, ®Çm lÇy vòng vÞnh chÞu ¶nh h−ëng cña

biÓn ë c¸c møc ®é kh¸c nhau, ph¸t triÓn t−¬ng ®èi réng r·i trong hÇu hÕt khu vùc, ®Æc

biÖt lµ tõ phÇn trung t©m cña bÓ kÐo dµi vÒ phÝa §B, n¬i ¶nh h−ëng cña m«i tr−êng

biÓn ngµy mét t¨ng lªn. Trong khi ®ã, tû lÖ c¸t chiÕm −u thÕ, xen kÏ sÐt, bét thuéc m«i

tr−êng båi tÝch, s«ng, ®ång b»ng ch©u thæ gÆp t−¬ng ®èi phè biÕn t¹i ®íi n©ng trung

t©m (cÊu t¹o B¹ch Hæ vµ §N Rång) vµ phÇn lín l« 16, 17 ë r×a b¾c vµ phÇn TB cña bÓ.

Nh×n chung, hÖ tÇng Trµ T©n cã bÒ dµy quan s¸t theo giÕng khoan thay ®æi tõ

400 ®Õn 800 m, cßn ë c¸c n¬i tròng cã thÓ ®¹t ®Õn 1500 m. Trªn mÆt c¾t ®Þa chÊn, hÖ

tÇng ®Æc tr−ng b»ng tËp ®Þa chÊn mµ phÇn d−íi lµ nh÷ng vïng ph¶n x¹ gÇn nh− tr¾ng,

biªn ®é thÊp víi tÇn sè trung b×nh ®Õn cao, cßn ë phÝa trªn ph¶n x¹ cã biªn ®é liªn tôc

tèt, tÇn sè trung b×nh, biªn ®é kh¸, ph©n líp tèt. PhÇn phÝa t©y, ë c¸c l« 16, 17 tËp ®Þa

chÊn cã ph¶n x¹ song song, biªn ®é võa ®Õn m¹nh, ®é liªn tôc trung b×nh ®Õn tèt, tÇn

sè thÊp. PhÇn trung t©m cã ph¶n x¹ song song, ph©n kú, v¾ng mÆt ë c¸c ®íi n©ng (nh−

ë má Rång), vËn tèc líp ®¹t 3100-3600 m/s, tû lÖ c¸t/sÐt thÊp, ®−êng ®iÖn trë cao. C¸c

®Æc tr−ng trªn ph¶n ¸nh c¸c trÇm tÝch ®Çm hå (h×nh 15, 16, 17).

Tuæi Oligocen gi÷a-muén cña hÖ tÇng Trµ T©n ®· ®−îc x¸c ®Þnh theo

Cicatricosisporites, Verrutricolporites pachydermus vµ Florschuetzia trilobata.

§Æc biÖt hÖ tÇng chøa nhiÒu vËt liÖu h÷u c¬ d¹ng sapropel v« ®Þnh h×nh, d¹ng

vËt liÖu h÷u c¬ n¶y sinh trong ®iÒu kiÖn hå kh«ng cã oxy. TÝnh chÊt nµy Morley gäi lµ

"t−íng sapropel" trong khi ph©n tÝch c¸c giÕng khoan trªn l« 15. Ngoµi ra cßn gÆp

nhiÒu T¶o n−íc ngät nh− Pediastrum, Bosidinia.

HÖ tÇng Trµ T©n n»m chØnh hîp trªn hÖ tÇng Trµ Có.

NEOGEN

Miocen d−íi

1 bh)

HÖ tÇng B¹ch Hæ (N1 MÆt c¾t chuÈn cña hÖ tÇng B¹ch Hæ ®−îc m« t¶ t¹i giÕng khoan BH1, tõ ®é s©u

2037 ®Õn 2960 m. MÆt c¾t gåm 2 phÇn: phÇn d−íi chñ yÕu lµ sÐt kÕt, c¸t kÕt ph©n líp

máng mµu x¸m ®en, x¸m xanh, chuyÓn lªn trªn hµm l−îng c¸t kÕt t¨ng dÇn vµ xen c¸c

líp bét kÕt mµu x¸m ®Õn n©u. PhÇn trªn chñ yÕu lµ sÐt kÕt mµu x¸m n©u chuyÓn dÇn

lªn sÐt kÕt mµu x¸m xanh, ®ång nhÊt, chøa ho¸ th¹ch ®éng vËt biÓn thuéc nhãm

Rotalia nªn gäi lµ sÐt Rotalia (chñ yÕu lµ Ammonia kÝch th−íc 1/10 mm). BÒ dµy cña hÖ

tÇng ë giÕng khoan BH1 ®¹t kho¶ng 923 m.

Quan s¸t trong toµn khu vùc cho thÊy hÖ tÇng B¹ch Hæ ph¸t triÓn kh¸ réng

kh¾p. PhÇn d−íi gåm c¸t kÕt kÝch th−íc h¹t kh¸c nhau xen kÏ bét kÕt vµ sÐt kÕt, ®«i

n¬i cã chøa vôn than h×nh thµnh trong m«i tr−êng aluvi ®Õn ®ång b»ng ch©u thæ ngËp

n−íc trong ®iÒu kiÖn n¨ng l−îng thay ®æi kh¸ m¹nh tõ vïng nµy ®Õn vïng kh¸c. PhÇn

16

trªn ë hÇu hÕt mäi n¬i ph¸t triÓn sÐt kÕt t−¬ng ®èi s¹ch, chøa nhiÒu ho¸ th¹ch biÓn

n«ng Rotalia xen kÏ c¸c líp bét kÕt, Ýt líp c¸t kÕt h¹t nhá, mµu x¸m lôc chøa nhiÒu

glauconit. Nh×n chung hÖ tÇng ®−îc thµnh t¹o trong m«i tr−êng biÓn, biÓn n«ng cã xu

h−íng t¨ng dÇn khi ®i tõ r×a TN cña bÓ (l« 16, 17, r×a TN cÊu t¹o Rång) qua phÇn

trung t©m ®Õn khu vùc phÝa §B bÓ (c¸c l« 01 vµ 15).

Toµn bé trÇm tÝch Miocen d−íi hÖ tÇng B¹ch Hæ ph¶n ¸nh mét qu¸ tr×nh biÓn

tiÕn.

HÖ tÇng B¹ch Hæ cã bÒ dµy thay ®æi tõ 400 ®Õn 800 m. Trªn mÆt c¾t ®Þa chÊn, ë

phÝa trung t©m hÖ tÇng B¹ch Hæ t−¬ng øng víi tËp ®Þa chÊn víi c¸c ph¶n x¹ cã d¹ng

song song, biªn ®é trung b×nh, ®é liªn tôc kÐm, thÓ hiÖn m«i tr−êng ®ång b»ng ven bê,

biÓn n«ng. VËn tèc líp ®¹t 3000-3100 m/s, n¨ng l−îng trung b×nh ®Õn cao, tû lÖ c¸t sÐt

thÊp, ph©n líp máng. §−êng gamma thay ®æi tõ thÊp ®Õn cao, ®iÖn trë ë møc ®é trung

b×nh. ë phÇn phÝa t©y tËp ®Þa chÊn cã ph¶n x¹ lén xén ®Õn song song, biªn ®é trung

b×nh ®Õn kh¸, ®é liªn tôc kÐm ®Õn trung b×nh, tÇn sè trung b×nh ®Õn cao, biÓu hiÖn sù

thay ®æi t−íng th« dÇn vÒ phÝa t©y.

Ho¸ th¹ch t−¬ng ®èi phong phó bao gåm bµo tö phÊn hoa, nanoplankton vµ

trïng lç thuéc c¸c phøc hÖ vµ ®íi sau: - Magnastriatites howardi, Florschuetzia levipoli,

®íi Rotalia, Pediastrum - Botryococcus, vµ c¸c Dinoflagellata: Cribroperidinum,

Apteodinium, ®· ®Þnh tuæi Mioxen sím cho hÖ tÇng.

HÖ tÇng B¹ch Hæ n»m kh«ng chØnh hîp trªn hÖ tÇng Trµ T©n.

Miocen gi÷a

2 cs)

HÖ tÇng C«n S¬n (N1 HÖ tÇng C«n S¬n ®−îc m« t¶ lÇn ®Çu tiªn t¹i giÕng khoan 15B-1X trªn cÊu t¹o

C«n S¬n tõ ®é s©u 1583 ®Õn 2248 m gåm c¸t kÕt th¹ch anh, h¹t nhá lµ chñ yÕu cã xen

1-2 líp h¹t th« ®é lùa chän tõ trung b×nh ®Õn kÐm, xi m¨ng lµ sÐt vµ Ýt carbonat, ë

phÇn trªn cã xen Ýt líp sÐt vµ bét kÕt mµu n©u, mµu x¸m vµ thÊu kÝnh than. BÒ dµy

chung ®¹t 665 m.

HÖ tÇng C«n S¬n ph©n bè t−¬ng ®èi kh¾p trong toµn bÓ Cöu Long, h×nh thµnh

trong ®iÒu kiÖn m«i tr−êng thay ®æi tõ s«ng, ®ång b»ng ch©u thæ ( c¸c l« 16, 17 vµ TN

Rång) ®Õn ®ång b»ng ch©u thæ, ®Çm lÇy ven biÓn vµ biÓn n«ng (l« 9, 1-2, 15-1, 15-2). TÝnh chÊt

biÓn t¨ng dÇn khi ®i tõ phÝa d−íi lªn.

PhÇn d−íi cña hÖ tÇng chñ yÕu gåm c¸t kÕt h¹t tõ nhá ®Õn th« ®«i khi chøa cuéi

vµ s¹n (giÕng khoan 17-§§, R-4, R-6, Sãi-1, 15-G), mµu x¸m, x¸m tr¾ng, ph©n líp dµy

tíi d¹ng khèi, ®é chän läc vµ mµi trßn thay ®æi tõ trung b×nh ®Õn kÐm. C¸t kÕt th−êng

chøa c¸c m¶nh vôn trïng lç vµ ®«i khi cã glauconit cïng nhiÒu c¸c vôn than. §¸ g¾n

kÕt yÕu tíi bë rêi b»ng xi m¨ng sÐt vµ carbonat. PhÇn lín c¸t kÕt cña hÖ tÇng cã ®é

rçng vµ ®é thÊm thuéc lo¹i rÊt tèt vµ cã kh¶ n¨ng lµ nh÷ng tÇng chøa dÇu khÝ cã chÊt

l−îng tèt.

PhÇn trªn chuyÓn dÇn sang c¸t kÕt h¹t mÞn, h¹t nhá xen kÏ c¸c líp sÐt kÕt, sÐt

17

chøa v«i hoÆc ®«i khi lµ c¸c líp ®¸ v«i máng mµu x¸m xanh ®Õn x¸m lôc, n©u ®á, vµng

n©u loang læ (giÕng khoan Sãi-1, 15-G, Rång-6), c¸c líp sÐt chøa than, c¸c thÊu kÝnh

hoÆc c¸c líp than n©u máng mµu ®en.

HÖ tÇng C«n S¬n cã bÒ dµy thay ®æi tõ 660 ®Õn 1000 m. Trªn mÆt c¾t ®Þa chÊn

quan s¸t thÊy c¸c ph¶n x¹ song song, biªn ®é lín, ®é liªn tôc tèt, tÇn sè cao. ë phÇn

phÝa ®«ng c¸c ph¶n x¹ cã ®é liªn tôc kÐm h¬n, biªn ®é lín h¬n, tÇn sè trung b×nh ®Æc

tr−ng cho trÇm tÝch ®Çm lÇy, ®ång b»ng ven biÓn, n¨ng l−îng cao, tû lÖ c¸t/sÐt trung

b×nh ®Õn cao. C¸t kÕt cã xu h−íng h¹t mÞn h−íng lªn trªn. §−êng gamma vµ ®iÖn trë

th−êng cã gi¸ trÞ trung b×nh. C¸c ®−êng ph¶n x¹ thÓ hiÖn quan hÖ chØnh hîp víi hÖ

tÇng B¹ch Hæ n»m d−íi.

Trong hÖ tÇng C«n S¬n ®· ph¸t hiÖn ®−îc bµo tö phÊn hoa vµ c¸c ho¸ th¹ch

biÓn nh− trïng lç vµ Nannoplankton gåm: Florschuetzia meridionalis, Lepidocyclina

(Tf2), Orbulina universa (N9), Calcidiscus marcintyrei (NN4-NN19) ®Þnh tuæi trÇm

tÝch Mioxen gi÷a.

M«i tr−êng trÇm tÝch cña hÖ tÇng chuyÓn tiÕp tõ tam gi¸c ch©u ®Õn biÓn n«ng.

HÖ tÇng C«n S¬n n»m chØnh hîp trªn hÖ tÇng B¹ch Hæ.

Miocen trªn

3 ®n)

HÖ tÇng §ång Nai (N1 MÆt c¾t chuÈn cña hÖ tÇng §ång Nai ®−îc x¸c lËp t¹i giÕng khoan 15G-1X trªn

cÊu t¹o §ång Nai, n¬i hÖ tÇng mang tªn. T¹i ®©y tõ ®é s©u 650 ®Õn 1330 m mÆt c¾t

gåm nh÷ng líp c¸t kÕt h¹t nhá ®Õn võa, c¸t s¹n kÕt, chuyÓn dÇn lªn lµ c¸t kÕt xen bét

kÕt, sÐt kÕt vµ than. Cã n¬i c¸t kÕt chøa pyrit vµ glauconit. §−êng cong ®Þa vËt lý lç

khoan ph©n dÞ râ, thÓ hiÖn thµnh phÇn h¹t th« lµ chñ yÕu. BÒ dµy cña hÖ tÇng ë giÕng

khoan nµy lµ 680 m.

HÖ tÇng §ång Nai cã mÆt trong toµn bÓ Cöu Long, bao gåm c¸c trÇm tÝch ®−îc

h×nh thµnh trong m«i tr−êng s«ng, ®ång b»ng ch©u thæ, ®Çm lÇy ven biÓn. TrÇm tÝch

®ang ë giai ®o¹n thµnh ®¸ sím; ®¸ míi chØ ®−îc g¾n kÕt yÕu hoÆc cßn bë rêi vµ dÔ hoµ

tan trong n−íc. HÖ tÇng cã thÓ ph©n thµnh hai phÇn chÝnh nh− m« t¶ d−íi ®©y.

PhÇn d−íi gåm chñ yÕu lµ c¸c trÇm tÝch h¹t th« nh− c¸t h¹t võa ®Õn th« lÉn

s¹n, sái ®«i khi chøa cuéi, ph©n líp dµy hoÆc d¹ng khèi, ®é chän läc vµ mµi trßn trung

b×nh ®Õn kÐm, th−êng chøa nhiÒu m¶nh vôn ho¸ th¹ch ®éng vËt, pyrit vµ ®«i khi cã

glauconit. ChuyÓn lªn trªn lµ c¸t - c¸t kÕt chñ yÕu lµ h¹t nhá, mµu x¸m, x¸m s¸ng,

x¸m phít n©u, bét - bét kÕt, sÐt - sÐt kÕt xen kÏ nh÷ng vØa than n©u hoÆc sÐt chøa

phong phó c¸c di tÝch thùc vËt ho¸ than. Than gÆp kh¸ phæ biÕn t¹i c¸c giÕng khoan

thuéc c¸c l« 15, 16 vµ mét sè n¬i kh¸c.

PhÇn trªn lµ c¸c ®¸ h¹t mÞn, gåm c¸t h¹t nhá, bét vµ sÐt cã mµu kh¸c nhau

chøa nhiÒu ho¸ th¹ch ®éng vËt.

BÒ dµy hÖ tÇng §ång Nai thay ®æi tõ 500 ®Õn 700 m vµ ®−îc thÓ hiÖn trªn mét

18

tËp ®Þa chÊn chñ yÕu cã ®é ph¶n x¹ song song, biªn ®é cao, ®é liªn tôc tèt, tÇn sè cao

ph¶n ¸nh trÇm tÝch ven bê ë phÝa t©y, biÓn n«ng ë phÝa b¾c, vËn tèc trong c¸c líp ®¹t

kho¶ng 2200-3000 m/s. N¨ng l−îng cao ®Õn thÊp, tû lÖ c¸t/sÐt cao ®Õn trung b×nh. C¸c

líp cã xu thÕ h¹t mÞn h−íng lªn trªn, ®−êng gamma vµ ®iÖn trë gi¸ trÞ thÊp. C¸c ®−êng

ph¶n x¹ cho thÊy hÖ tÇng §ång Nai n»m bÊt chØnh hîp lªn hÖ tÇng C«n S¬n theo kiÓu

phñ chêm biÓn tiÕn víi 2 pha ph¶n x¹ kh«ng liªn tôc.

Kh¸c víi hÖ tÇng C«n S¬n, trong hÖ tÇng §ång Nai ®· ph¸t hiÖn nhiÒu ho¸

th¹ch trïng lç, Nannoplankton vµ bµo tö phÊn hoa. DÊu hiÖu x¸c ®Þnh tuæi Miocen

muén cña hÖ tÇng theo bµo tö phÊn hoa lµ FAD cña bµo tö Stenochlaena laurifolia,

cïng víi sù phong phó c¸c d¹ng kh¸c, nh− Florschuetzia levipoli, Fl. Meridionalis,

Rhizophora, Carya, Pinus, Dacrydium, Acrostichum vµ Trïng lç Neogloboquadrina

acostaensis ( N16), Nano Discoater quinqueramus (NN11).

HÖ tÇng §ång Nai n»m kh«ng chØnh hîp trªn hÖ tÇng C«n S¬n.

Pliocen

HÖ tÇng BiÓn §«ng (N2 b®) HÖ tÇng ®−îc m« t¶ lÇn ®Çu t¹i giÕng khoan 15G-1X, trong kho¶ng 250-650 m

cã thÓ chia lµm 2 phÇn – phÇn d−íi ®Æc tr−ng b»ng c¸t th¹ch anh th«, x¸m tr¾ng chøa

nhiÒu ho¸ th¹ch trïng lç thuéc nhãm Operculina. PhÇn trªn chñ yÕu lµ sÐt, bét phong

phó trïng lç ®a d¹ng vµ Nannoplankton. BÒ dµy cña hÖ tÇng ë lç khoan nµy lµ 400 m.

HÖ tÇng BiÓn §«ng ph¸t triÓn réng kh¾p trong vïng, víi ®Æc ®iÓm chung lµ

h×nh thµnh chñ yÕu trong m«i tr−êng biÓn n«ng vµ trÇm tÝch cßn bë rêi. MÆt c¾t cña hÖ

tÇng chñ yÕu gåm c¸t th¹ch anh mµu x¸m, x¸m s¸ng, x¸m lôc hoÆc x¸m phít n©u, h¹t

tõ võa ®Õn th«, xen kÏ Ýt líp sÐt, bét. C¸t ph©n líp dµy hoÆc d¹ng khèi, h¹t vôn cã ®é

chän läc vµ mµi trßn trung b×nh ®Õn tèt, th−êng chøa nhiÒu m¶nh vôn ho¸ th¹ch ®éng

vËt biÓn, pyrit, ®«i khi cã c¸c m¶nh vôn than. BÒ dµy cña hÖ tÇng thay ®æi tõ 400 ®Õn

700 m.

Trªn b¨ng ®Þa chÊn nã rÊt dÔ nhËn biÕt b»ng ®Æc tr−ng lµ ph¶n x¹ song song, ®é

liªn tôc tèt, biªn ®é trung b×nh ®Õn cao, tÇn sè cao. VËn tèc líp ®¹t kho¶ng 1500-2000

m/s. C¸c ®Æc tr−ng trªn ph¶n ¸nh t−íng thÒm biÓn n¨ng l−îng cao, tû lÖ c¸t/sÐt cao,

ph©n líp tèt. §−êng gamma vµ ®iÖn trë cã gi¸ trÞ cao, xu thÕ h¹t mÞn h−íng lªn trªn.

MÆt bÊt chØnh hîp víi hÖ tÇng §ång Nai thÓ hiÖn râ theo kiÓu phñ chêm biÓn tiÕn víi 2

pha ph¶n x¹ m¹nh, biªn ®é lín.

Trong c¸c líp cña hÖ tÇng BiÓn §«ng ®· ph¸t hiÖn phong phó ho¸ th¹ch gåm

c¸c bµo tö phÊn Dacrydium, Stenochlaena laurifolia vµ c¸c Foram Sphaeroidinella

subdehiscens (N19), Nano Discoaster intercalcaris (NN12) ®· ®Þnh tuæi Plioxen cho trÇm tÝch cña hÖ

tÇng.

HÖ tÇng BiÓn §«ng ph©n bè trªn toµn bÓ Cöu Long vµ thuéc m«i tr−êng trÇm

tÝch biÓn n«ng, vµ phñ bÊt chØnh hîp lªn trªn c¸c trÇm tÝch cæ h¬n.

19

2.6. §Þa tÇng trÇm tÝch Kainozoi bån Nam C«n s¬n

PALEOGEN

Oligocen

HÖ tÇng Cau (E3 c) HÖ tÇng Cau lÇn ®Çu tiªn ®−îc m« t¶ chi tiÕt t¹i giÕng khoan Dõa-IX (l« 12) tõ

®é s©u 3680 ®Õn 4038 m vµ ®Æt tªn lµ Cau. T¹i giÕng khoan Dõa-IX mÆt c¾t ®Æc tr−ng

cña hÖ tÇng bao gåm chñ yÕu lµ c¸t kÕt mµu x¸m xen c¸c líp sÐt kÕt, bét kÕt mµu n©u.

C¸t kÕt th¹ch anh h¹t th« ®Õn mÞn, ®é lùa chän kÐm, xi m¨ng sÐt, carbonat. BÒ dµy

chung ®¹t 358 m.

HÖ tÇng Cau cã thÓ xem t−¬ng ®−¬ng víi c¸c hÖ tÇng Bawah, Keras, Gabus vµ

Barat (Agip 1980) thuéc tròng §«ng Natuna ë phÝa nam cña bÓ Nam C«n S¬n. HÖ tÇng

v¾ng mÆt trong phÇn lín c¸c ®íi n©ng (má §¹i Hïng, phÇn t©y l« 04 cò, phÇn lín l« 10,

28, 29 vµ c¸c l« kh¸c ë phÝa T-TN cña vïng tròng). MÆt c¾t ®Çy ®ñ ®−îc tæng hîp

thµnh 3 phÇn chÝnh nh− d−íi ®©y.

PhÇn d−íi chøa nhiÒu c¸t kÕt tõ h¹t mÞn ®Õn th«, ®«i khi rÊt th« hoÆc s¹n kÕt,

c¸t kÕt chøa cuéi, s¹n vµ cuéi kÕt (giÕng khoan 21S: 3920-3925 m; giÕng khoan 06-

HDB: 3848-3851 m), mµu x¸m s¸ng, x¸m phít n©u hoÆc n©u ®á, tÝm ®á, ph©n líp dµy

hoÆc d¹ng khèi, xen kÏ mét khèi l−îng nhá c¸c líp bét kÕt hoÆc sÐt kÕt mµu x¸m tíi

x¸m tro, n©u ®á, hång (giÕng khoan 21S) chøa c¸c m¶nh vôn than hoÆc c¸c líp kÑp

than. Gièng nh− ë bÓ Cöu Long, ë mét sè giÕng khoan còng ®· ph¸t hiÖn ®−îc sù cã

mÆt cña c¸c líp ®¸ phun trµo xen kÏ (andesit, basalt ë c¸c giÕng khoan 12W Hång H¹c

vµ H¶i ¢u, 11-1-CDP vµ 12C-IX), diabas (giÕng khoan 20-PH-IX).

PhÇn gi÷a cã thµnh phÇn h¹t mÞn chiÕm −u thÕ gåm c¸c tËp sÐt kÕt ph©n líp

dµy ®Õn d¹ng khèi mµu x¸m sÉm tíi x¸m tro, x¸m ®en xen kÏ Ýt bét kÕt, c¸t kÕt h¹t tõ

mÞn ®Õn th« mµu x¸m s¸ng, x¸m xÉm ®«i khi phít n©u ®á hoÆc tÝm ®á (giÕng khoan

21S), kh¸ giµu v«i vµ vËt chÊt h÷u c¬ cïng c¸c líp sÐt kÕt chøa than vµ than.

PhÇn trªn gåm hÖ xen kÏ c¸t kÕt h¹t nhá ®Õn võa, mµu x¸m tro, x¸m s¸ng ®«i

chç cã chøa glauconit, trïng lç (giÕng khoan 12C, Dõa) vµ bét kÕt, sÐt kÕt mµu x¸m tro

®Õn x¸m xanh hoÆc n©u ®á (giÕng khoan 21S) (H×nh 18, 19, 20,21,22).

BÒ dµy trÇm tÝch, ®Æc ®iÓm ph©n tËp nãi trªn còng nh− c¸c ®Æc tÝnh cña mçi tËp

thay ®æi nhiÒu gi÷a c¸c l« trong bÓ. Ch¼ng h¹n ë giÕng khoan 06-HDB v¾ng mÆt c¸c

trÇm tÝch phÇn trªn, hoÆc møc ®é chøa than t¨ng lªn rÊt nhiªï trong c¸c giÕng khoan

thuéc cÊu t¹o Thanh Long.

Trªn c¸c mÆt c¾t ®Þa chÊn hÖ tÇng Cau ë phÇn phÝa t©y thÓ hiÖn c¸c ph¶n x¹

d¹ng lén xén, v¾ng mÆt trÇm tÝch trªn diÖn réng. PhÝa ®«ng cã c¸c ®−êng ph¶n x¹ song

song, biªn ®é thÊp ®Õn trung b×nh dÇn dÇn chuyÓn sang ph¶n x¹ kh«ng liªn tôc, biªn

®é thay ®æi, n¨ng l−îng cao, tû lÖ c¸t/sÐt cao, ph©n líp dµy. C¸t h¹t mÞn h−íng lªn

trªn, cã mÆt c¸c líp than vµ sÐt than.

20

C¸c ho¸ th¹ch ®Þnh tuæi Oligoxen trong hÖ tÇng thuéc phøc hÖ

Cicatricosisporites-Mayeripollis, Florschuetzia trilobata vµ T¶o n−íc ngät Pediastrum,

Bosedinia.

HÖ tÇng Cau ®−îc thµnh t¹o trong ®iÒu kiÖn m«i tr−êng thay ®æi nhanh gi÷a

c¸c khu vùc gåm lò tÝch, trÇm tÝch s«ng, qu¹t båi tÝch, ®ång b»ng ch©u thæ xen kÏ trÇm

tÝch ®Çm hå.

HÖ tÇng Cau phñ kh«ng chØnh hîp c¸c ®¸ mãng tr−íc §Ö Tam.

NEOGEN

Miocen d−íi

1 d)

HÖ tÇng Dõa (N1 MÆt c¾t chuÈn cña hÖ tÇng Dõa ®−îc x¸c lËp ë giÕng khoan Dõa-1X. T¹i ®©y, tõ

®é s©u 2852 ®Õn 3680 m mÆt c¾t bao gåm sÐt kÕt mµu ®en, bét kÕt mµu x¸m cïng víi

c¸t kÕt h¹t nhá vµ thÊu kÝnh than n©u. PhÇn gi÷a cña hÖ tÇng chøa nhiÒu c¸t kÕt h¬n,

víi ®é chän läc trung b×nh tíi tèt, ®«i n¬i chøa glauconit, pyrit, xi m¨ng sÐt vµ

carbonat. BÒ dµy cña hÖ tÇng ë giÕng khoan nµy lµ 828 m.

Ph©n bè réng r·i trong vïng, hÖ tÇng Dõa chñ yÕu gåm c¸t kÕt, bét kÕt mµu

x¸m s¸ng, x¸m lôc xen kÏ víi sÐt kÕt mµu x¸m, x¸m ®en ®Õn x¸m xanh, c¸c líp sÐt

chøa v«i, c¸c líp sÐt giµu vËt chÊt h÷u c¬ cã chøa than hoÆc c¸c líp than máng. §«i khi

cã nh÷ng líp ®¸ v«i máng chøa nhiÒu h¹t vôn hoÆc ®¸ v«i mµu tr¾ng xen kÏ trong hÖ

tÇng. Tû lÖ c¸t/sÐt trong toµn bé mÆt c¾t gÇn t−¬ng ®−¬ng nhau, tuy nhiªn ®i vÒ phÝa

®«ng cña bÓ (l« 5, 6) tû lÖ ®¸ h¹t mÞn cã xu h−íng t¨ng dÇn lªn. Ng−îc l¹i, ë phÇn r×a

phÝa t©y cña bÓ (l« 10, 11-1) vµ ë phÝa t©y c¸c l« 11-2, 28 vµ 29 tû lÖ c¸t kÕt t¨ng h¬n

nhiÒu so víi c¸c ®¸ h¹t mÞn, vµ t¹i ®ã m«i tr−êng tam gi¸c ch©u cã ¶nh h−ëng ®¸ng kÓ.

TrÇm tÝch trong toµn khu vùc cã xu h−íng mÞn dÇn ë phÝa trªn cña mÆt c¾t vµ tÝnh

chÊt biÓn còng t¨ng lªn râ rÖt tõ phÇn r×a B-TB, N-TN vµo trung t©m vµ vÒ phÝa ®«ng

cña bÓ.

Nh×n chung c¸c líp cña hÖ tÇng Dõa cã c¸c ®−êng cong ®iÖn trë vµ gamma ph©n

dÞ tèt. §−êng gamma thay ®æi trong ph¹m vi réng tõ 35 tíi 130 API, chñ yÕu trong

kho¶ng 65-90 API - ®¹t gi¸ trÞ trung b×nh. Ph©n líp trung b×nh tíi dµy, tû lÖ c¸t/sÐt

th−êng cao (55-80%). TrÇm tÝch h¹t mÞn cã xu thÕ chñ yÕu h−íng lªn trªn. §iÖn trë

thay ®æi trong kho¶ng 0,5-15 ohm, trung b×nh kho¶ng 2,5-5 ohm - gi¸ trÞ trung b×nh

thÊp. TrÇm tÝch ®−îc thµnh t¹o chñ yÕu trong ®iÒu kiÖn n¨ng l−îng cao vµ gi¶m dÇn

lªn phÇn trªn cña hÖ tÇng.

Trªn mÆt c¾t ®Þa chÊn, hÖ tÇng Dõa ®−îc thÓ hiÖn b»ng tËp ®Þa chÊn cã ®Æc

tr−ng chñ yÕu lµ c¸c ph¶n x¹ song song, biªn ®é trung b×nh, ®é liªn tôc kÐm. ë phÇn

phÝa ®«ng mÆt c¾t cã thÓ chia thµnh hai phÇn, phÇn d−íi cã ph¶n x¹ song song, ®é liªn

tôc kÐm, phÇn trªn còng cã ph¶n x¹ song song, nh−ng ®é liªn tôc tèt, biªn ®é trung

b×nh ®Õn cao.

HÖ tÇng cã bÒ dµy thay ®æi tõ 100 ®Õn h¬n 1000 m.

21

Hãa th¹ch trong hÖ tÇng Dõa t−¬ng ®èi phong phó gåm bµo tö phÊn hoa, trïng

lç vµ Nannoplankton. Chóng ®−îc ph©n ra ®íi Florchuetzia levipoli; ®íi cùc thÞnh

Magnastriatites howardi vµ c¸c ®íi Praeorbulina (N7-N8), Miogypsina (TF1),

Helicosphaera ampliapera (NN4) lµ c¸c d¹ng ®Æc tr−ng cho trÇm tÝch Mioxen sím.

C¸c trÇm tÝch cña hÖ tÇng Dõa ph¸t triÓn trong m«i tr−êng ch©u thæ ®Õn biÓn

n«ng.

HÖ tÇng Dõa n»m kh«ng chØnh hîp trªn hÖ tÇng Cau.

Miocen gi÷a

2 t-mc)

HÖ tÇng Th«ng - M·ng CÇu (N1 MÆt c¾t ®Æc tr−ng cña hÖ tÇng Th«ng - M·ng CÇu ®−îc m« t¶ ë giÕng khoan

Dõa IX trong kho¶ng ®é s©u tõ 2170 ®Õn 2852 m bao gåm phÇn d−íi chñ yÕu lµ c¸t kÕt

chøa glauconit vµ xi m¨ng carbonat xen nh÷ng líp máng sÐt kÕt, sÐt v«i, chuyÓn lªn

phÇn trªn lµ sù xen kÏ gi÷a trÇm tÝch lôc nguyªn chøa v«i, víi ®¸ v«i thµnh c¸c tËp dµy

mµu x¸m tr¾ng. BÒ dµy cña hÖ tÇng ë giÕng khoan nµy ®¹t 682 m.

C¸c trÇm tÝch lôc nguyªn, lôc nguyªn chøa v«i ph¸t triÓn m¹nh khi ®i dÇn vÒ

phÝa r×a b¾c (c¸c l« 10, 11-1, 11-2) vµ phÝa t©y - t©y nam (c¸c l« 20, 21, 22, 28, 29) cña

bÓ, bao gåm chñ yÕu c¸t bét kÕt vµ sÐt kÕt, sÐt v«i xen kÏ c¸c thÊu kÝnh hoÆc nh÷ng líp

®¸ v«i máng. C¸c líp trÇm tÝch lôc nguyªn nµy ë mäi n¬i th−êng chøa nhiÒu glauconit,

c¸c ho¸ th¹ch ®éng vËt biÓn, ®Æc biÖt lµ nhiÒu Trïng lç.

§¸ carbonat ph¸t triÓn kh¸ réng r·i t¹i c¸c vïng n©ng ë trung t©m bÓ, vµ ®Æc

biÖt t¹i c¸c l« thuéc phÇn phÝa ®«ng cña bÓ (c¸c l« 04 vµ 05). §¸ cã mµu tr¾ng, tr¾ng

s÷a, d¹ng khèi chøa phong phó san h« vµ c¸c ho¸ th¹ch ®éng vËt kh¸c ®−îc thµnh t¹o

trong m«i tr−êng biÓn më cña thÒm lôc ®Þa, bao gåm ®¸ v«i ¸m tiªu (t¹i c¸c phÇn nh«

cao ë c¸c l« 04-A, MÝa, 05-TL-B¾c, 06-LT vµ L§) vµ c¸c líp ®¸ v«i d¹ng thÒm ph¸t triÓn

t¹i nh÷ng phÇn s−ên thÊp cña c¸c ®íi n©ng (c¸c l« 05-TL-B-1X, 06-DH, 12A v.v...).

Ngoµi ra, trong tËp ®¸ carbonat còng gÆp xen kÏ c¸c líp ®¸ v«i dolomit hoÆc dolomit

d¹ng h¹t nhá do kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh dolomit ho¸ mét phÇn hoÆc hoµn toµn cña c¶ 2

lo¹i ®¸ v«i kÓ trªn. §¸ carbonat hÖ tÇng Th«ng - M·ng CÇu bÞ t¸i kÕt tinh m¹nh h¬n vµ

bÞ dolomit ho¸ m¹nh h¬n so víi ®¸ carbonat cña hÖ tÇng Nam C«n S¬n n»m trªn.

Ngoµi ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt vÒ c¸c ®íi cæ sinh th× møc ®é dolomit ho¸ vµ t¸i kÕt tinh lµ

®iÓm kh¸c biÖt duy nhÊt vÒ mÆt th¹ch häc ®Ó cã thÓ ph©n biÖt ®−îc gi÷a c¸c tËp ®¸

carbonat.

Trªn ®−êng cong ®Þa vËt lý lç khoan còng dÔ dµng quan s¸t thÊy sù thay ®æi vµ

ph©n bè cña c¸c trÇm tÝch lôc nguyªn vµ carbonat. Tû lÖ c¸t/sÐt dao ®éng tõ 40 ®Õn

65%. §é h¹t chñ yÕu cã xu thÕ th« dÇn lªn phÝa trªn. §−êng ®iÖn trë cã gi¸ trÞ thay ®æi

m¹nh (2-20 ohm) vµ cao h¬n ë phÝa ®«ng. §iÒu nµy cã thÓ gi¶i thÝch bëi mèi liªn quan

gi÷a ®−êng ®iÖn trë vµ gamma víi c¸c tËp ®¸ v«i t−¬ng ®èi dµy ë phÝa ®«ng. §Æc ®iÓm

nµy còng thÊy râ trªn mÆt c¾t ®Þa chÊn cña hÖ tÇng Th«ng - M·ng CÇu: ë phÇn phÝa

®«ng c¸c ®−êng ph¶n x¹ song song, ®é liªn tôc tèt, biªn ®é trung b×nh ®Õn cao ®Æc

22

tr−ng cho trÇm tÝch carbonat biÓn n«ng, cßn phÇn phÝa t©y lµ c¸c ph¶n x¹ song song,

biªn ®é trung b×nh, ®é liªn tôc tèt liªn quan ®Õn c¸c trÇm tÝch lôc nguyªn thÒm biÓn.

Ho¸ th¹ch phong phó ®Æc tr−ng cho trÇm tÝch Miocen gi÷a vµ thuéc ®íi

Florschuetzia meridionalis; phô ®íi Florschuetzia trilobata; c¸c ®íi Orbulina universa

(N9), Globorotalia foshi (N12), Lepidocyclina (Tf2-Tf3) vµ ®íi Discoater kugleri (NN7),

Discoater hamatus (NN9).

M«i tr−êng trÇm tÝch ë phÝa t©y chñ yÕu lµ ®ång b»ng ch©u thæ ®Õn r×a tr−íc

ch©u thæ, cßn ë phÝa ®«ng chñ yÕu lµ biÓn n«ng.

HÖ tÇng Th«ng - M·ng CÇu n»m chØnh hîp trªn hÖ tÇng Dõa.

Miocen trªn

3 ncs)

HÖ tÇng Nam C«n S¬n (N1 HÖ tÇng Nam C«n S¬n mang tªn cña bÓ trÇm tÝch vµ cã mÆt c¾t ®Æc tr−ng t¹i

giÕng khoan Dõa-IX, tõ 1868-2170m. gåm c¸t kÕt h¹t mÞn, x¸m tr¾ng xen c¸c líp bét

kÕt, sÐt kÕt giµu carbonat vµ c¸c líp ®¸ v«i. C¸c trÇm tÝch nµy chøa nhiÒu ho¸ th¹ch

sinh vËt biÓn (Trïng lç). BÒ dµy cña hÖ tÇng ë mÆt c¾t nµy lµ 302 m.

Ph©n bè réng r·i trong bÓ, hÖ tÇng Nam C«n S¬n cã sù biÕn ®æi t−íng ®¸ m¹nh

mÏ gi÷a c¸c khu vùc kh¸c nhau cña bÓ. ë r×a phÝa b¾c (c¸c l« 10, 11-1) vµ phÝa T-TN

(c¸c l« 20, 21, 22, 28 v.v...) trÇm tÝch chñ yÕu lµ lôc nguyªn gåm sÐt kÕt, sÐt v«i mµu

x¸m lôc ®Õn x¸m xanh, g¾n kÕt yÕu cïng c¸c líp c¸t bét kÕt chøa v«i ®«i khi gÆp mét

sè thÊu kÝnh hoÆc nh÷ng líp ®¸ v«i máng chøa nhiÒu m¶nh vôn lôc nguyªn. C¸t kÕt ë

®©y h¹t tõ nhá ®Õn võa gÆp nhiÒu trong c¸c giÕng khoan 10-BM, 11-1-CC, 20-PH, ®é

lùa chän vµ mµi trßn tèt, chøa ho¸ th¹ch ®éng vËt biÓn vµ glauconit, cã ®é g¾n kÕt

trung b×nh bëi xi m¨ng carbonat cã tû lÖ cao. ë c¸c l« phÝa trung t©m n¬i ®Æt c¸c giÕng

khoan Dõa-IX, 2X, 12A, 12-W-HA (má §¹i Hïng, l« 04-3 v.v...) mÆt c¾t gåm c¸c trÇm

tÝch carbonat vµ lôc nguyªn xen kÏ nhau kh¸ râ rÖt. Tai mét sè vïng n©ng ë phÝa §-

§N (theo c¸c giÕng khoan 05-TLB, 06-LT, 06-L§ v.v...) ®¸ carbonat l¹i chiÕm hÇu hÕt

trong mÆt c¾t cña hÖ tÇng.

TrÇm tÝch kÓ trªn cã gi¸ trÞ ®iÖn trë thÊp tíi trung b×nh (0,8 - 2 ohm), cßn ®−êng

®iÖn thÕ cã gi¸ trÞ cao h¬n trong kho¶ng 120-130 ms/f. MÆt c¾t ®Þa chÊn thÓ hiÖn râ víi

c¸c ph¶n x¹ song song, ®é liªn tôc trung b×nh ®Õn tèt, biªn ®é trung b×nh, tÇn sè cao

®Æc tr−ng cho trÇm tÝch thÒm vµ cã c¸c tËp ®¸ v«i ë phÇn ®«ng cña bÓ .

HÖ tÇng Nam C«n S¬n cã bÒ dµy 200-600 m vµ n»m bÊt chØnh hîp trªn hÖ tÇng

Th«ng - M·ng CÇu víi c¸c sãng ®Þa chÊn thÓ hiÖn d−íi d¹ng c¾t líp vµ phñ nãc c¸c ®¸

carbonat Th«ng - M·ng CÇu víi ph¶n x¹ biªn ®é cao.

Ho¸ th¹ch ®· ®Þnh tuæi Mioxen muén cho hÖ tÇng thuéc c¸c ®íi Florschuetzia

meridionalis, Stenochlaena laurifolia, Neogloboquadrrina acostaensis (N16-N18),

Lepidocyclina (Tf3), Discoater quiqueramus (NN11)

C¸c ®Æc ®iÓm trÇm tÝch vµ cæ sinh kÓ trªn cho thÊy hÖ tÇng Nam C«n S¬n ®−îc

23

h×nh thµnh trong m«i tr−êng biÓn n«ng thuéc ®íi trong cña thÒm ë khu vùc phÝa t©y,

cßn thuéc ®íi gi÷a - ngoµi thÒm ë khu vùc phÝa ®«ng. HÖ tÇng n»m kh«ng chØnh hîp

trªn hÖ tÇng Th«ng - M·ng CÇu.

Pliocen

b®)

HÖ tÇng BiÓn §«ng (N2 Trong bÓ Nam C«n S¬n, mÆt c¾t ®Æc tr−ng cña hÖ tÇng quan s¸t ®−îc t¹i giÕng

khoan 12A-IX tõ ®é s©u 600 ®Õn 1900 m, bao gåm chñ yÕu lµ c¸t, bét, sÐt mµu x¸m,

x¸m tr¾ng, vµng nh¹t, chøa nhiÒu glauconit vµ ho¸ th¹ch ®éng vËt biÓn nh− trïng lç,

th©n mÒm, rªu ®éng vËt v.v, víi bÒ dµy kho¶ng 1300 m.

HÖ tÇng BiÓn §«ng ph¸t triÓn réng kh¾p trªn toµn khu vùc vµ cã bÒ dµy rÊt lín,

®Æc biÖt t¹i c¸c l« thuéc phÝa ®«ng cña bÓ (>1500 m). §¸ cña hÖ tÇng chñ yÕu lµ sÐt -

sÐt kÕt, sÐt v«i mµu x¸m tr¾ng, x¸m xanh ®Õn x¸m lôc, bë rêi hoÆc g¾n kÕt yÕu, chøa

nhiÒu glauconit, pyrit vµ phong phó hãa th¹ch biÓn. PhÇn d−íi mÆt c¾t cã xen c¸c líp

máng c¸t - c¸t kÕt, bét hoÆc c¸t chøa sÐt (ë c¸c l« 10, 11-1 vµ 12). T¹i c¸c vïng n©ng

n»m ë phÝa ®«ng l« 06 ®¸ carbonat ¸m tiªu ph¸t triÓn mét c¸ch liªn tôc cho ®Õn ®¸y

biÓn hiÖn nay.

HÖ tÇng BiÓn §«ng bao gåm c¸c trÇm tÝch thÒm vµ ®Æc tr−ng b»ng tËp ®Þa chÊn

cã sãng ph¶n x¹ song song, ®é liªn tôc kÐm ®Õn trung b×nh, biªn ®é cao. ë phÇn phÝa

®«ng quan s¸t thÊy c¸c tËp nªm lÊn thÓ hiÖn sù ph¸t triÓn cña trÇm tÝch thÒm, s−ên

thÒm. C¸c tËp trÇm tÝch lÊn dÇn ra phÝa trung t©m BiÓn §«ng, ph¶n ¸nh s−ên lôc ®Þa

chuyÓn dÇn tõ t©y sang ®«ng.

Trong hÖ tÇng BiÓn §«ng ®· ph¸t hiÖn phong phó ho¸ th¹ch ®Þnh tuæi trÇm tÝch

lµ Plioxen gåm Dacrydium, Pseudorotalia-Asterorotalia, Sphaeroidinellopsis dehisces

(N19) vµ Discoarter asymmetricus (NN14), Discoarter broweri (NN18)

§Æc ®iÓm trÇm tÝch vµ cæ sinh cña hÖ tÇng BiÓn §«ng cho thÊy m«i tr−êng trÇm

tÝch lµ biÓn n«ng thÒm trong ë phÇn phÝa t©y, ®Õn thÒm ngoµi chñ yÕu ë phÇn phÝa

®«ng cña bÓ. HÖ tÇng BiÓn §«ng ë bÓ Nam C«n S¬n h×nh thµnh trong m«i tr−êng trÇm

tÝch thÒm biÓn liªn quan ®Õn ®ît biÓn tiÕn Pliocen trong toµn khu vùc BiÓn §«ng. HÖ

tÇng n»m bÊt chØnh hîp trªn hÖ tÇng Nam C«n S¬n.

2.7. §Þa tÇng trÇm tÝch Kainozoi bån m· lay – thæ chu

Paleogen

Oligocen

HÖ tÇng Kim Long (E3 kl) MÆt c¾t chuÈn vµ tªn cña hÖ tÇng ®−îc lÊy t¹i giÕng khoan Kim Long -1X. T¹i

giÕng khoan nµy mÆt c¾t chuÈn tõ ®é s©u 3140 ®Õn 3534 m chñ yÕu gåm sÐt kÕt x¸m,

x¸m n©u chøa bét vµ carbonat, xen c¸c líp c¸t kÕt h¹t mÞn ®Õn võa, ®«i khi h¹t th«, cã

24

n¬i kÑp c¸c líp than. BÒ dµy cña hÖ tÇng ë giÕng khoan nµy lµ 394 m. Tuy nhiªn, do

ch−a khoan ®Õn mãng nªn ch−a x¸c ®Þnh ®−îc nh÷ng líp c¬ së cña hÖ tÇng còng nh−

bÒ dµy thùc cña nã.

C¸c mÆt c¾t cña hÖ tÇng trong bÓ chñ yÕu gåm sÐt kÕt xen kÏ víi nh÷ng líp

máng bét kÕt, c¸t kÕt vµ c¸c líp than n©u, ®«i chç cã c¸c líp ®¸ carbonat mµu tr¾ng,

cøng ch¾c d¹ng vi h¹t (52-CV-2X; 50-TV-1X). T¹i mét sè vïng n©ng (ë c¸c giÕng khoan

51-MH, 46-CN, 46-KM) (h×nh 23, 24, 25, 26, 27) trong phÇn d−íi cña mÆt c¾t tû lÖ c¸t

kÕt víi kÝch th−íc h¹t kh¸c nhau t¨ng rÊt nhiÒu so víi c¸c khu vùc kh¸c. PhÇn lín c¸c

trÇm tÝch kÓ trªn ®−îc thµnh t¹o trong ®iÒu kiÖn m«i tr−êng ®ång b»ng ch©u thæ ®Õn

hå - ®Çm lÇy vµ ë phÇn trªn cña mÆt c¾t cã chÞu ¶nh h−ëng cña c¸c yÕu tè biÓn.

Do bÞ ch«n vïi ë c¸c ®é s©u kh¸c nhau nªn trÇm tÝch cña hÖ tÇng chÞu t¸c ®éng

cña c¸c qu¸ tr×nh biÕn ®æi thø sinh tõ giai ®o¹n catagen sím (cho c¸c ®¸ n»m ë ®é s©u

<2700 m) ®Õn giai ®o¹n catagen gi÷a-muén (®èi víi ®¸ n»m ë ®é s©u 2700-3350 m) vµ catagen

muén (cho c¸c ®¸ n»m s©u h¬n 3350 m).

HÖ tÇng Kim Long ph©n bè chñ yÕu trong c¸c ®Þa hµo vµ s−ên cña c¸c cÊu t¹o

víi chiÒu dµy thay ®æi tõ 500 ®Õn 1000 m, vµ th−êng bÞ c¸c ®øt g·y cã h−íng §B-TN vµ

BN khèng chÕ. Trªn mÆt c¾t ®Þa chÊn, c¸c pha sãng ph¶n x¹ cña hÖ tÇng ®−îc thÓ hiÖn

b»ng tËp ®Þa chÊn cã ®é ph¶n x¹ kh«ng liªn tôc, biªn ®é t−¬ng ®èi cao vµ tèc ®é líp

trong kho¶ng 3500-5000 m/s. §i vµo trung t©m cña bÓ c¸c ph¶n x¹ ph©n líp song song

yÕu, ®é liªn tôc võa ®Õn tèt vµ biªn ®é t−¬ng ®èi cao.

Ho¸ th¹ch trong hÖ tÇng nghÌo nµn, chØ cã bµo tö phÊn thuéc ®íi Florschuetzia

trilobata vµ mét vµi d¹ng kh¸c nh− Cicatricosisporites dorogensis, Magnatriatites

howardii, Mayeripollis nahakoteris v.v... lµ nh÷ng d¹ng th−êng thÊy trong Oligocen.

Tuy nhiªn trong ®ît ph©n tÝch kiÓm tra tiÕn hµnh gÇn ®©y t¹i c¸c giÕng khoan 50CM,

51MH, 46NC ®· kh«ng thÊy l¹i nh÷ng d¹ng nµy, v× thÕ tuèi Oligocen cña hÖ tÇng cÇn

ph¶i quan t©m nghiªn cøu thªm. M«i truêng trÇm tÝch cña hÖ tÇng lµ ®Çm hå.

HÖ tÇng Kim Long n»m kh«ng chØnh hîp trªn ®¸ mãng.

NEOGEN

Miocen d−íi

1 nh)

HÖ tÇng Ngäc HiÓn (N1 HÖ tÇng Ngäc HiÓn ®−îc m« t¶ t¹i giÕng khoan Ngäc HiÓn (46-NH-1X), tõ ®é

s©u 1750 ®Õn 2526 m. T¹i ®©y chñ yÕu gåm c¸t kÕt xen kÏ sÐt kÕt ë phÇn d−íi chuyÓn

dÇn lªn trªn lµ sÐt kÕt xen kÏ c¸c líp máng c¸t kÕt vµ c¸c líp than n©u. BÒ dµy cña hÖ

tÇng ë giÕng khoan nµy lµ 776 m.

Nh×n chung trong toµn vïng, mÆt c¾t cña hÖ tÇng chñ yÕu gåm sÐt kÕt, sÐt kÕt

chøa Ýt v«i, sÐt kÕt chøa than, c¸c líp than xen kÏ c¸c líp máng bét kÕt, c¸t kÕt. §«i khi

cã c¸c líp ®¸ v«i d¹ng vi h¹t hoÆc ®¸ v«i chøa nhiÒu m¶nh vôn lôc nguyªn mµu tr¾ng,

x¸m tr¾ng cøng ch¾c (c¸c giÕng khoan 46-CN, 46-NH, 50-TV, v.v...). HÖ tÇng ®−îc

thµnh t¹o chñ yÕu trong ®iÒu kiÖn m«i tr−êng phÇn d−íi cña ®ång b»ng ch©u thæ ngËp

25

n−íc víi sù phong phó cña c¸c líp than bïn, xen kÏ c¸c pha biÓn n«ng, biÓn ven bê

biÓu hiÖn cña sù cã mÆt ë møc ®é kh¸c nhau cña glauconit, c¸c ho¸ th¹ch trïng lç vµ

nhiÒu d¹ng ®éng vËt biÓn kh¸c. Møc ®é ¶nh huëng cña c¸c yÕu tè biÓn t¨ng dÇn lªn râ

rÖt ë phÇn trªn cña mÆt c¾t. §¸ cña hÖ tÇng míi bÞ biÕn ®æi thø sinh ë giai ®o¹n

catagen sím ®Õn ®Çu giai ®o¹n catagen muén ®èi víi c¸c trÇm tÝch n»m s©u h¬n 2800

m (c¸c giÕng khoan B-KL, B-AQ, 52-CV v.v...).

Tû lÖ c¸t/sÐt trong toµn hÖ tÇng ë møc trung b×nh, ®é h¹t cña c¸t kÕt cã xu thÕ

mÞn dÇn vÒ trªn. §−êng gamma vµ ®iÖn trë cã gi¸ trÞ trung b×nh ®Õn cao. Quan s¸t

trªn tµi liÖu ®Þa chÊn thÊy hÖ tÇng ph¸t triÓn réng r·i, cã chiÒu s©u thay ®æi tõ 900 ®Õn

1500 m, t−¬ng øng víi tËp ®Þa chÊn gåm c¸c ph¶n x¹ song song, phÇn d−íi cã ®é liªn

tôc trung b×nh ®Õn yÕu vµ biªn ®é nhá, cßn phÇn trªn ®é liªn tôc vµ biªn ®é lín h¬n.

Quan hÖ víi hÖ tÇng Kim Long theo kiÓu phñ chêm biÓn tiÕn, phñ v¸t biÓn lïi vµ mét

sè n¬i lµ phñ m¸i ph¶n ¸nh mét mÆt bÊt chØnh hîp kh¸ râ.

Tuæi Mioxen sím ®−îc x¸c ®Þnh theo c¸c phøc hÖ cæ sinh ®· ®−îc ph¸t hiÖn trong hÖ

tÇng gåm: Magnastriatites howardi - Echiperiporites estaela, Florschuetzia levipoli,

Discoarter drugii (NN2), Helicosphaera ampliaperta (NN4).

HÖ tÇng Ngäc HiÓn ®−îc thµnh t¹o trong m«i tr−êng ®Çm lÇy, tam gi¸c ch©u

ven biÓn. HÖ tÇng n»m kh«ng chØnh hîp trªn hÖ tÇng Kim Long.

Miocen gi÷a

2 ®d)

HÖ tÇng §Çm D¬i (N1 HÖ tÇng §Çm D¬i ®−îc thµnh lËp vµ lÊy tªn theo giÕng khoan §Çm D¬i do C«ng

ty Fina khoan t¹i l« 46. MÆt c¾t chuÈn cña hÖ tÇng tõ 1000-1465 chñ yÕu gåm c¸c líp

c¸t kÕt x¸m s¸ng, h¹t nhá ®Õn trung b×nh, chøa v«i hoÆc c¸c líp sÐt v«i máng xen c¸c

líp sÐt kÕt x¸m tr¾ng, x¸m xanh cïng mét vµi líp than n©u. BÒ dµy cña hÖ tÇng ë

giÕng khoan nµy lµ 465 m.

HÖ tÇng §Çm D¬i ph©n bè réng r·i trong bÓ, ngoµi nh÷ng trÇm tÝch lôc nguyªn

®· m« t¶ ë trªn, ®«i khi cã c¶ nh÷ng líp máng dolomit hoÆc ®¸ v«i vi h¹t chøa c¸c

m¶nh vôn ®¸ lôc nguyªn mµu x¸m tr¾ng ®Õn n©u vµng (giÕng khoan 46-NH vµ 46-

KM). C¸c trÇm tÝch nµy ®−îc thµnh t¹o chñ yÕu trong ®iÒu kiÖn m«i tr−êng tam gi¸c

ch©u ngËp n−íc ven biÓn chÞu ¶nh h−ëng rÊt m¹nh hoÆc xen kÏ nhiÒu giai ®o¹n biÓn

n«ng, biÓn ven bê. Chóng míi bÞ biÕn ®æi thø sinh ë giai ®o¹n catagen sím víi ®Æc tÝnh

sÐt kÕt vµ c¸t kÕt g¾n kÕt yÕu víi xi m¨ng sÐt hoÆc g¾n kÕt trung b×nh víi xi m¨ng

carbonat.

Theo dâi trªn ®−êng cong ®Þa vËt lý lç khoan, tû lÖ c¸t/sÐt th−êng trung b×nh

®Õn cao. C¸t cã xu thÕ th« dÇn lªn phÝa trªn lµ chñ yÕu, gi¸ trÞ gamma thÊp, cßn ®iÖn

trë ë møc trung b×nh.

HÖ tÇng §Çm D¬i ph¸t triÓn trong toµn bÓ víi bÒ dµy thay ®æi 300-1200 m vµ

®−îc ph¶n ¸nh kh¸ tèt b»ng tµi liÖu ®Þa chÊn, ®−îc ®Æc tr−ng b»ng c¸c ph¶n x¹ song

song, ®é liªn tôc võa ®Õn tèt, biªn ®é trung b×nh ®Õn lín, tÇn sè cao. PhÇn d−íi cã ®é

26

liªn tôc kÐm h¬n vµ ®«i n¬i thÓ hiÖn tr−êng sãng hçn hîp. N¬i tiÕp xóc víi hÖ tÇng

Ngäc HiÓn th−êng lµ chØnh hîp, song ®«i n¬i còng ph¸t hiÖn c¸c dÊu hiÖu phñ chêm

biÓn tiÕn, phñ v¸t biÓn lïi vµ phñ m¸i liªn quan ®Õn c¸c mÆt bÊt chØnh hîp ®Þa ph−¬ng

hÑp.

Tuæi cña hÖ tÇng ®−îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c tËp hîp cæ sinh thuéc phøc hÖ

Florschuetzia meridionalis - Fl. levipoli; ®íi Orbulina universa (N9), Globorotalia fohsi

(N12), Discoarter kuglerii (NN7) vµ Discoarter hamatus (NN9).

§Æc ®iÓm trÇm tÝch vµ cæ sinh nªu trªn chøng tá hÖ tÇng §Çm D¬i ®−îc h×nh

thµnh trong m«i tr−êng tam gi¸c ch©u chÞu nhiÒu ¶nh h−ëng cña biÓn n«ng ven bê. HÖ

tÇng n»m chØnh hîp trªn hÖ tÇng Ngäc HiÓn.

Miocen trªn

3 mh)

HÖ tÇng Minh H¶i (N1 HÖ tÇng Minh H¶i ®−îc m« t¶ t¹i giÕng khoan Minh H¶i (51-MH-1X). T¹i ®©y

tõ ®é s©u 690 ®Õn 1097 m mÆt c¾t chñ yÕu gåm sÐt kÕt x¸m xanh, x¸m s¸ng xen c¸c

líp c¸t kÕt h¹t mÞn ®Õn th« mµu x¸m s¸ng, mê ®ôc vµ xen Ýt than n©u. BÒ dµy cña hÖ

tÇng ë giÕng khoan nµy ®¹t 407 m.

C¸c mÆt c¾t kh¸c cña hÖ tÇng gåm nhiÒu sÐt - sÐt kÕt x¸m s¸ng, x¸m lôc, x¸m

xanh tíi x¸m n©u, mÒm, bë xen kÏ víi mét tû lÖ Ýt h¬n c¸c líp bét - bét kÕt vµ c¸t - c¸t

kÕt (c¸t kÕt gÆp nhiÒu trong c¸c giÕng khoan 51-MH-1X vµ 46-DD-1X). C¸t kÕt mµu

x¸m nh¹t ®Õn x¸m tr¾ng, x¸m phít n©u g¾n kÕt yÕu hoÆc cßn bë rêi, phÇn lín lµ c¸t

kÕt h¹t nhá ®«i chç h¹t võa ®Õn th« (giÕng khoan 51-MH vµ 50-CM), b¸n gãc c¹nh ®Õn

b¸n trßn c¹nh, ®é lùa chän trung b×nh ®Õn tèt. TrÇm tÝch th−êng chøa phong phó ho¸

th¹ch biÓn (®Æc biÖt lµ trïng lç), ®«i khi cã chøa glauconit (giÕng khoan 51-MH, 46-PT

v.v...). §«i khi còng cã mÆt c¸c líp máng dolomit vµ ®¸ v«i vi h¹t (giÕng khoan 50-TV,

B-KL v.v...). SÐt chøa than vµ c¸c vØa than n©u th−êng xuÊt hiÖn ë phÇn d−íi cña mÆt

c¾t.

Nh×n chung tû lÖ c¸t/sÐt thÊp, c¸t th−êng cã xu thÕ h¹t th« ph¸t triÓn ë phÇn

trªn. §−êng gamma cã gi¸ trÞ trung b×nh, cßn ®−êng ®iÖn trë cã gi¸ trÞ thÊp.

Trªn mÆt c¾t ®Þa chÊn hÖ tÇng Minh H¶i ®−îc ®Æc tr−ng b»ng tËp ®Þa chÊn cã

®Æc ®iÓm lµ c¸c ph¶n x¹ song song, ®é liªn tôc kÐm, biªn ®é vµ tÇn sè trung b×nh ph¶n

¸nh t−íng ®Çm lÇy ven biÓn. PhÇn ®¸y n¬i tiÕp xóc víi hÖ tÇng §Çm D¬i thÊy kiÓu phñ

v¸t biÓn lïi thÓ hiÖn quan hÖ bÊt chØnh hîp gi÷a hai hÖ tÇng. BÒ dµy cña hÖ tÇng thay

®æi tõ 30 ®Õn 500 m.

Trong hÖ tÇng ®· ph¸t hiÖn bµo tö phÊn hoa, trïng lç vµ hãa th¹ch

Nanoplankton thuéc phøc hÖ Fl. meridionalis - Stenochlaena laurifolia -

Anthocerisporites; ®íi Neogboquadrina acostaensis (N16-N18); vµ ®íi Discoarter

quiqueramus, Discoarter bergreni (NN10-NN11), ®Þnh tuæi Mioxen muén cho trÇm tÝch

cña hÖ tÇng.

HÖ tÇng Minh H¶i ®−îc thµnh t¹o trong m«i tr−êng biÓn n«ng chÞu nhiÒu ¶nh

27

h−ëng cña nguån lôc ®Þa. HÖ tÇng n»m kh«ng chØnh hîp trªn hÖ tÇng §Çm D¬i.

Pliocen

HÖ tÇng BiÓn §«ng (N2 b®) HÖ tÇng BiÓn §«ng gÆp ë bÓ M· Lay - Thæ Chu, g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh h×nh

thµnh thÒm lôc ®Þa BiÓn §«ng nh− ®· ®−îc ®Ò cËp trong c¸c bÓ Cöu Long, Nam C«n

S¬n vµ S«ng Hång. ë ®©y, hÖ tÇng ®−îc ®Æc tr−ng b»ng sÐt, bét x¸m, x¸m xanh mÒm

dÎo xen c¸c líp c¸t bë rêi, chñ yÕu h¹t nhá, ®«i chç h¹t võa ®Õn th«, b¸n gãc c¹nh, b¸n

trßn c¹nh, chän läc tèt chøa nhiÒu ho¸ th¹ch ®éng vËt biÓn (trïng lç, th©n mÒm, rªu

®éng vËt v.v...). MÆt c¾t hÖ tÇng BiÓn §«ng ë c¸c vïng kh¸c nhau cña bÓ, tõ ngoµi r×a

®Õn vïng trung t©m cã thÓ liªn hÖ kh¸ dÔ dµng víi nhau, còng nh− víi c¸c bÓ l©n cËn

qua tµi liÖu ®Þa chÊn. Trong bÓ M· Lay - Thæ Chu hÖ tÇng ®−îc ®¸nh dÊu b»ng tËp ®Þa

chÊn ®−îc ®Æc tr−ng b»ng c¸c ph¶n x¹ song song cã ®é liªn tôc, biªn ®é vµ tèc ®é trung

b×nh ®Õn cao. Theo c¸c ®−êng ph¶n x¹ nµy, hÖ tÇng phñ bÊt chØnh hîp theo kiÓu phñ

chêm biÓn tiÕn, phñ v¸t biÓn lïi vµ c¾t líp trªn hÖ tÇng Minh H¶i.

HÖ tÇng BiÓn §«ng ph©n bè réng kh¾p trong bÓ vµ cã bÒ dµy t−¬ng ®èi æn ®Þnh ë

kho¶ng 400-600 m. Ho¸ th¹ch thu thËp ®−îc thuéc phøc hÖ Dacrydium; vµ ®íi

(N19-N21); vµ ®íi Pseudorotalia-Asterorotalia, ®íi Sphaeroidinella deshicens

Discoarter, Helicosphaera (NN12-NN15).

HÖ tÇng BiÓn §«ng ë bÓ M· Lay - Thæ Chu phñ kh«ng chØnh hîp trªn hÖ tÇng

Minh H¶i.

3. §èi s¸nh ®Þa tÇng trÇm tÝch Kainozoi BiÓn §«ng vµ c¸c

vïng kÕ cËn

Trªn b¶n ®å hiÖn t¹i, BiÓn §«ng ®−îc giíi h¹n bëi l·nh thæ c¸c n−íc: ViÖt Nam,

Trung Quèc, Philippin, Malaysia, Brunei vµ Indonesia. Cßn trªn b×nh ®å cÊu tróc BiÓn

§«ng nh− mét phøc bÓ lín sau cung phøc t¹p, phÇn ngoµi cïng cña BiÓn §«ng ®−îc

bao quanh bëi c¸c ®¹i d−¬ng vµ hÖ c¸c cung ®¶o, nói löa kh¸c nhau.

PhÝa §«ng lµ Th¸i B×nh D−¬ng vµ hÖ cung ®¶o §µi Loan vµ Philippin víi ®íi

tr−íc cung cã m¸ng s©u ®¹i d−¬ng vµ cung nói löa ®Æc tr−ng bëi kiÓu héi tô tÝch cùc

víi cung ®éng ®Êt nói löa §µi Loan - Luson, vµ thÒm lôc ®Þa hÑp, dèc kÒ ngay m¸ng

s©u ®¹i d−¬ng.

PhÝa Nam Ên §é D−¬ng vµ hÖ cung ®¶o Andaman - Indonesia víi c¸c m¸ng s©u

ngoµi Sumatra vµ Java, cung ®¶o ngoµi vµ nói löa trong t¹o r×a lôc ®Þa chuyÓn tiÕp tõ

kiÓu tÝch cùc Palawan tíi kiÓu thô ®éng Natuna.

PhÇn trung t©m lµ phÇn s©u nhÊt víi ®é s©u ®¸y biÓn trung b×nh ± 4000m

t−¬ng øng víi vi ®¹i d−¬ng trung t©m ph©n bè c¸c nói ngÇm ®¸y biÓn víi bazal ®¹i

d−¬ng liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh t¸ch gi·n vµ më réng ®¸y BiÓn §«ng.

PhÝa T©y lµ r×a lôc ®Þa ViÖt Nam (thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam) ®−îc ®Æc tr−ng bëi

28

kiÓu ph©n kú thô ®éng, n»m trong miÒn vá chuyÓn tiÕp - miÒn vá lôc ®Þa cæ bi tho¸i

ho¸ m¹nh vµo Kainozoi.

Qua tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña BiÓn §«ng ®· t¹o nªn c¸c bÓ trÇm tÝch

§Ö tam trong chóng, mµ ®Æc tr−ng lµ trªn 20 bÓ ph©n bè chñ yÕu trong vïng thÒm vµ

s−ên lôc ®Þa cña c¸c n−íc Trung Quèc, Philippin, Malaysia, Th¸i Lan, Indonesia, ViÖt

Nam.

C¸c bÓ §Ö tam nµy ®−îc lÊp ®Çy bëi c¸c trÇm tÝch ®Çm hå, ch©u thæ, biÓn thÒm,

biÓn më do qu¸ tr×nh ph¸t triÓn chóng chÞu ¶nh h−ëng cña c¸c biÕn cè ®Þa chÊt kh¸c

nhau. Tuy nhiªn, hÇu hÕt c¸c bÓ nµy cã nÐt chung bao gåm hai ®¬n vÞ ®Þa tÇng - kiÕn

t¹o kh¸c nhau: c¸c ®¬n vÞ ®ång t¸ch gi·n vµ sau t¸ch gi·n ph©n c¸ch nhau bëi gi¸n

®o¹n khu vùc ®Æc tr−ng cho c¸c pha h×nh thµnh vµ më réng BiÓn §«ng.

KÕt qu¶ nghiªn cøu ®Þa tÇng trÇm tÝch §Ö tam thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam g¾n lÒn

víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn BiÓn §«ng vµ bao gåm 4 giai ®o¹n:

2): trÇm tÝch

* Giai ®o¹n h×nh thµnh c¸c bÓ §Ö tam (E2 - E3): trÇm tÝch s«ng, hå, Ýt pha biÓn.

1- N1

* Giai ®o¹n ph¸t triÓn më réng c¸c bÓ trÇm tÝch §Ö tam (N1

3): trÇm tÝch tam gi¸c ch©u, ®Çm hå, Ýt

tam gi¸c ch©u, biÓn - biÓn n«ng.

* Giai ®o¹n thu hÑp c¸c bÓ §Ö tam (N1

pha biÓn.

* Giai ®o¹n h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÒm lôc ®Þa BiÓn §«ng (N2): trÇm tÝch

biÓn thÒm ph¸t triÓn r«ng r·i.

Nghiªn cøu chi tiÕt thµnh phÇn trÇm tÝch, cæ sinh vµ ®Æc ®iÓm ®Þa chÊn cña c¸c

tËp trÇm tÝch trong giai ®o¹n nªu trªn, liªn hÖ víi ®Þa tÇng trÇm tÝch §Ö tam trong

toµn khu vùc, cã thÓ nhËn thÊy r»ng trÇm tÝch §Ö tam ph¸t triÓn ë khu vùc BiÓn §«ng

cã nhiÒu nÐt t−¬ng ®ång. Nh÷ng ®iÓm ®ã ®−îc coi lµ c¸c tiªu chuÈn c¬ b¶n lµm c¬ së ®Ó

liªn kÕt ®Þa tÇng trÇm tÝch §Ö tam thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam vµ khu vùc BiÓn §«ng.

Chóng ®· ®−îc thèng kª trong b¶ng " C¸c tiªu chuÈn liªn kÕt ®Þa tÇng trÇm tÝch §Ö

tam thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam vµ khu vùc BiÓn §«ng".

ë c¸c n−íc trong khu vùc nµy, c¸c thµnh t¹o trÇm tÝch §Ö tam ph¸t triÓn kh¸

réng r·i ë c¶ ®Êt liÒn va thÒm lôc ®Þa. Chóng lµ ®èi t−îng quan träng cña ®Þa chÊt dÇu

khÝ nªn nhiÒu bÓ ®−îc nghiªn cøu chi tiÕt vÒ ®Þa tÇng. Thang ®Þa tÇng §Ö tam cã ®ñ

c¸c ph©n vÞ ®Þa tÇng tõ Oligocen ®Õn Pliocen. ë mét sè n¬i cña bÓ cã c¸c ph©n vÞ

Paleocen vµ Eocen.

S¬ ®å liªn kÕt gi÷a chóng ®−îc thÓ hiÖn trªn "s¬ ®å liªn kÕt ®Þa tÇng trÇm tÝch

§Ö tam thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam vµ khu vùc BiÓn §«ng".

Theo s¬ ®å nµy th× ë Trung Quèc, thang ®Þa tÇng §Ö tam ®−îc nghiªn cøu kh¸

chi tiÕt vµ ®Çy ®ñ. Thang nµy gåm nhiÒu ph©n vÞ ®Þa ph−¬ng víi c¸c t−íng trÇm tÝch vµ

cÊu t¹o mÆt c¾t kh¸c nhau. PhÇn thÊp cña thang (Paleocen, Eocen) ë hÇu hÕt c¸c bÓ lµ

c¸c thµnh t¹o lôc ®Þa (s«ng, hå) vµ lôc ®Þa ven biÓn (trõ mét sè n¬i ®· cã yÕu tè biÓn

29

trong Eocen nh− ë bÓ thÒm lôc ®Þa BiÓn §«ng Trung Quèc. YÕu tè biÓn t¨ng lªn b¾t

®Çu tõ Oligocen. §Þa tÇng Neogen gåm chñ yÕu c¸c thµnh t¹o cña t−íng biÓn kh¸c

nhau. Tuy nhiªn, ë mét bÓ nh− Subei - Nam Hoµng H¶i (Yellow Sea) vµ thÒm phÝa

§«ng, trong Miocen vÉn ph¸t triÓn réng r·i c¸c thµnh t¹o ®ång b»ng ngËp n−íc vµ ®Çm

lÇy ven biÓn. Trong c¸c møc ®Þa tÇng kh¸c nhau ë ®©y cã mét sè ho¸ th¹ch ®Æc tr−ng

ph¸t triÓn xuèng c¶ c¸c bÓ §Ö tam cña ViÖt Namvµ c¸c n−íc kh¸c nªn mét sè tr−êng

hîp viÖc liªn kÕt khu vùc cã nhiÒu thuËn lîi.

ë Philippin, c¸c ph©n vÞ ë phÇn thÊp cña thang ®Þa tÇng §Ö tam cã n¬i v¾ng

mÆt , ®Æc biÖt lµ Paleocen, cã n¬i v¾ng mÆt c¶ Eocen vµ Oligocen d−íi. Trong khi ®ã,

c¸c trÇm tÝch biÓn ph¸t triÓn m¹nh tõ Oligocen vµ liªn tôc cho tíi ®Ö tø. Ngay trong

Oligocen ®· gÆp c¸c t−íng biÓn s©u tõ thÒm ngoµi ®Õn s−ên lôc ®Þa. Trong Miocen ph¸t

triÓn réng r·i t−íng cacbonat nh− ë nam bÓ S«ng Hång cña ViÖt Nam. Pliocen cã chç lµ

biÓn s©u, cã chç lµ biÓn n«ng. Nãi chung, ®Þa tÇng §Ö tam cña Philippin cã nhiÒu ®Æc

®iÓm gièng víi ViÖt Nam c¶ vÒ t−íng ®¸ , cæ ®Þa lý vµ ho¸ th¹ch biÓn nªn viÖc liªn kÕt

®Þa tÇng cã ®é tin cËy cao.

Thang ®Þa tÇng §Ö tam ë Indonesia còng cã nhiÒu nÐt gÇn víi thang ®Þa tÇng

cña Philippin lµ hoµn toµn v¾ng mÆt c¸c ph©n vÞ Paleocen, mét phÇn hoÆc c¶ Eocen.

§Ö tam biÓn ph¸t triÓn liªn tôc tõ Oligocen tíi ®Ö tø. C¸c thµnh t¹o carbonat biÓn n«ng

xa bê ph¸t triÓn ë nhiÒu n¬i trong Miocen. Ho¸ th¹ch phong phó cho phÐp ph©n chia

chi tiÕt c¸c mÆt c¾t vµ liªn kÕt ®Þa tÇng ®Þa ph−¬ng vµ khu vùc thuËn lîi.

Thang ®Þa tÇng §Ö tam ë Malaysia còng gièng Indonesia vµ Philippin, c¸c ph©n

vÞ d−íi cïng cña thang ®Þa tÇng §Ö tam (Paleocen, Eocen vµ c¶ phÇn thÊp cña Oligocen

ë mét sè bån tròng) ®Òu v¾ng mÆt, nh−ng kh¸c biÖt víi chóng lµ c¸c thµnh t¹o

carbonat biÓn n«ng xa bê kÐm ph¸t triªn. Trong khi ®ã c¸c tµnh t¹o biÓn s©u l¹i rÊt

ph¸t triÓn vµ ph¸t triÓn liªn tôc tíi ®Ö tø. Trªn c¬ së phong phó ho¸ th¹ch biÓn , thang

®Þa tÇng §Ö tam ë Malaysia trong nhiÒu tr−êng hîp ®−îc ph©n chia kh¸ chi tiÕt theo

thang ®Þa tÇng ®íi. Thang nµy gåm ®Çy ®ñ c¸c ph©n vÞ ®Þa tÇng Neogen biÓn víi nhiÒu

®íi trung lç, t¶o v«i ®iÓn h×nh cña d¶i nhiÖt ®íi. §Æc ®iÓm nµy cho phÐp liªn kÕt ®Þa

tÇng khu vùc cã c¬ së tin cËy.

¥ Th¸i Lan, c¸c trÇm tÝch §Ö tam ®−îc nghiªn cøu t−¬ng ®èi chi tiÕt lµ bÓ

Pattani. §Þa tÇng §Ö tam ë ®©y chØ cã mÆt c¸c ph©n vÞ tõ Oligocen tíi Pliocen víi c¸c

t−íng biÓn (chñ yÕu lµ biÓn n«ng) vµ lôc ®Þa xen kÏ. RÊt cá thÓ v¾ng mÆt c¸c ph©n vÞ

Paleocen vµ Eocen. §©y lµ kiÒu mÆt c¾t ®Þa tÇng §Ö tam cña c¸c bÓ ë vïng biÓn n«ng

gÇn bê. Nã cã nhiÒu nÐt gÇn víi cÊu t¹o cña c¸c mÆt c¾t b¾c bÓ S«ng Hång, Cöu Long

vµ M· Lay - Thæ Chu vÒ t−íng ®¸ cæ ®Þa lý vµ ho¸ th¹ch bµo tö phÊn hoa.

Thang ®Þa tÇng c¸c bÓ §Ö tam thÒm lôc ®Þa cña Myanmar ®iÓn h×nh lµ bÓ

Mergui lµ thang §Ö tam biÓn. MÆc dï c¸c ph©n vÞ ë phÇn thÊp cña mÆt c¾t (Paleocen

vµ Eocen) hiÖn ch−a ®−îc ph¸t hiÖn vµ cã kh¶ n¨ng lµ v¾ng mÆt, nh−ng tõ Oligocen

®Õn ®Ö tø chiÕm −u thÕ lµ biÓn (tõ biÓn n«ng ®Õn biÓn s©u) §Æc ®iÓm cña mÆt c¾t ®Þa

30

tÇng ë ®©y còng cã nhiÒu nÐt gièng víi c¸c mÆt c¾t ®· m« t¶ ë trªn vÒ cÊu t¹o vµ lÞch

sö ph¸t triÓn . Cô thÓ lµ nh÷ng gi¸n ®o¹n ®Þa tÇng gi÷a Oligocen va Miocen d−íi, gi÷a

Miocen d−íi - Miocen gi÷a, gi÷a Miocen gi÷a vµ Miocen trªn gi÷a Miocen trªn vµ

Plioce ®Òu thÓ hiÖn rÊt râ.

Tãm l¹i, qua nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ ®Þa tÇng §Ö tam cña mét sè n−íc l©n cËn víi

ViÖt Nam, thÊy r»ng tuy mçi bÓ cã ®Æc thï riªng, nh−ng ®Æc ®iÓm cÊu t¹o c¸c mÆt c¾t

cña c¸c bÓ ®Òu thÓ hiÖn nÐt chung cña lÞch sö ph¸t triÓn ®Þa chÊt khu vùc trong

Kainozoi. §iÒu nµy lµm cho viÖc liªn kÕt ®Þa tÇng cã nhiÒu thuËn lîi.

§©y chÝnh lµ kÕt qu¶ cña ¶nh h−ëng ho¹t ®éng t¸ch gi·n vµ ph¸t triÓn cña BiÓn

§«ng ®èi víi c¸c bÓ trÇm tÝch §Ö tam trong toµn khu vùc ¶nh h−ën nµy còng khèng chÕ

quy luËt h×nh thµnh vµ ph©n bè kho¸ng s¶n, ®Æc biÖt lµ dÇu khÝ trong toµn khu vùc

BiÓn §«ng ViÖt Nam.

B¶ng 1. C¸c tiªu chuÈn liªn kÕt ®Þa tÇng trÇm tÝch ®Ö tam thÒm lôc ®Þa viÖt nam

hu Õ-

nam

ghi chó

§Æ c tr−n g

Cöu lon g

tuæ i

thÒm t©y nam (M · la i-th æ ch u)

hµ n «i, V.b¾c bé

qu¶n g ng ·i

c«n s¬n

khu vùc biÓn ®«n g

th¹c h hä c - trÇm tÝch

1. C uéi, s ¹n kÕt

2. SÐt ®en Sap ropel

1

3. S Ðt Rot alid

2

E3 E3 N1 N1

4. §¸ v«i

§Þa c hÊn

1

1

1. MÆt ph¶ n x¹ (b ch ) nã c E3 2. MÆt ph¶ n x¹ (b ch ) nã c N1

3

3

N1 /E3 2 N1 N1 2 N1 N1 N1 n2

2 3

3. MÆt ph¶ n x¹ (b ch ) nã c N1 4. MÆt ph¶ n x¹ (b ch ) nã c N1

cæ sinh

1. §íi F lorsc huet zia t rilob ata

?

2. §íi Cica tricosi sporites

?

3. §í i F. mer idionalis

?

N1

4. §í i Stenoc laena la urifolia

5. §íi Dac rydi um

6. §íi Ammon ia (Rotalia)

2

3

2

3

7. Orb ulin a u nive rsa (N 9) 8. G. foh si (N12 ), G . m ayer i (N 14 ) 9. Tf3 ( Oper culi na, Lepi docy clin a) 10. Tf 1-2 ( Lepi doc ycl ina, Miogy psin a) 11. G. (N) aco stae nsis , G . tu mid a (N 16-1 8)

12. G. marga ritae

13. Ps eudo rot alia , As ter orot alia

14. S. de hiscen (N1 9), Gde s e xtremus

15. Di sco aste r d rugi i (NN2- 4)

16. D. kugl eri (NN7 ), D . ha matu s (N N9)

3

17. D. qu inq uera mus (N N11)

18. He l. selli (NN1 1-15 ), D. brow erii (N N16 -18)

E3 E3 2 N1 3 n2 n2 1 N1 N1 2 N1 N1 N1 N1 3 N1 n2 n2 1 N1 2 N1 N1 n2

31

PhÇn II cÊu tróc kiÕn t¹o vµ lÞch sö ph¸t triÓn ®Þa chÊt c¸c bån trÇm tÝch Kainozoi biÓn ®«ng vµ c¸c vïng kÕ cËn

ThÒm lôc ®Þa ViÖt Nam vµ vïng kÕ cËn ®−îc cÊu thµnh tõ c¸c bån tròng s«ng

Hång, Phó Kh¸nh, Cöu Long, Nam C«n S¬n, Malay – Thæ Chu, c¸c nhãm bÓ Tr−êng

Sa, Hoµng Sa, Nam H¶i Nam vµ Beibuwan. C¸c bÓ trÇm tÝch Kainozoi nµy ®−îc h×nh

thµnh vµ ph¸t triÓn chñ yÕu trªn 3 miÒn, ®ã lµ miÒn vá lôc ®Þa, vá chuyÓn tiÕp lôc ®Þa –

®¹i d−¬ng vµ cã mét phÇn trªn vá ®¹i d−¬ng.

Ranh giíi gi÷a c¸c c¸c bÓ ®· ®−îc x¸c ®Þnh bëi c¸c hÖ thèng ®øt g·y khu vùc

hoÆc c¸c ®íi n©ng mãng tr−íc §Ö tam (Nh− ®íi n©ng C«n S¬n, ®íi n©ng Korat –

Natuna).

C¸c thµnh t¹o mãng tr−íc Kainozoi cña c¸c bÓ trÇm tÝch ë ®©y kh«ng ®ång nhÊt

vÒ tuæi vµ thµnh phÇn vËt chÊt ®¸, bao gåm c¸c ®¸ phun trµo Trias, ®¸ v«i C – P, ®¸

biÕn chÊt Proterozoi, ®¸ carbonat Devon (D2-3) ë bÓ s«ng Hång, ®¸ granit, granodiorit, diorit Jura – Kreta vµ ®¸ biÕn chÊt Mezozoi ë bÓ Cöu Long, Nam C«n S¬n.

Líp phñ trÇm tÝch Kainozoi bao gåm c¸c thµnh t¹o chñ yÕu lµ ®¸ lôc nguyªn,

lôc nguyªn chøa than vµ carbonat cã tuæi tõ Eocen – Oligocen tíi Pliocen – §Ö tø cã

chiÒu dµy thay ®æi 5 – 9km, cã n¬i ®¹t ®Õn 12 – 15km nh− ë trung t©m bÓ s«ng Hång

vµ c¸c trung t©m bÓ Nam C«n S¬n.

C¸c thµnh t¹o trÇm tÝch Kainozoi trong c¸c bÓ trÇm tÝch bÞ ph©n c¾t bëi c¸c hÖ

thèng ®øt g·y chÝnh cã h−íng T©y B¾c – §«ng Nam, §«ng B¾c – T©y Nam vµ ¸ vÜ

tuyÕn (§«ng – T©y), chóng ®ãng vai trß quan träng trong sù ph©n chia c¸c ®Þa hµo, ®Þa

lòy, b¸n ®Þa hµo, b¸n ®Þa lòy v.v.

C¸c bÓ trÇm tÝch ë ®©y ®−îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong giai ®o¹n t¹o rift

sau ®ã ®−îc më réng, sôt lón, o»n vâng vµ t¹o thÒm sau rift.

1. Bån S«ng Hång

Qua kÕt qu¶ ph©n tÝch tæng hîp c¸c tµi liÖu ®Þa chÊt, ®Þa vËt lý, khoan t¹i khu

vùc nghiªn cøu th× ®Æc ®iÓm cÊu tróc ®Þa chÊt c¸c thµnh t¹o Kainozoi ë ®©y cã thÓ ®−îc

ph©n chia theo kho¶ng thêi gian (th¼ng ®øng) vµ kh«ng gian (theo chiÒu ngang).

1.1. Ph©n tÇng cÊu tróc bån tròng s«ng Hång (theo thêi gian)

Theo tµi liÖu thu thËp ®−îc th× c¸c thµnh t¹o Kainozoi ë bån tròng s«ng Hång cã

chiÒu dµy trÇm tÝch lín nhÊt so víi c¸c bÓ trÇm tÝch kh¸c trong khu vùc BiÓn §«ng,

dµy nhÊt ®¹t ®Õn trªn 15km nh− ë phÇn trung t©m bÓ, trung b×nh 3 ®Õn 7km. CÊu tróc

nµy ®−îc chia lµm 2 tÇng cÊu tróc lµ: (h×nh 28)

- TÇng cÊu tróc tr−íc Kainozoi

- TÇng cÊu tróc Kainozoi:

32

TÇng cÊu tróc tr−íc Kainozoi:

TÇng cÊu tróc tr−íc Kainozoi hay cßn gäi lµ tÇng cÊu tróc d−íi (A). TÇng nµy

chñ yÕu bÞ vïi lÊp bëi c¸c trÇm tÝch Kainozoi, mét phÇn ®−îc lé ra ë c¸c ®¶o, c¸c vïng

r×a T©y Nam, §«ng B¾c MiÒn vâng Hµ Néi, c¸c vïng ven bê biÓn VÞnh B¾c Bé vµ phÝa

T©y Nam ®¶o H¶i Nam. Chóng bao gåm c¸c ®¸ cã thµnh phÇn vµ tuæi kh¸c nhau. §©y

lµ tÊng cÊu tróc mãng cña c¸c thµnh t¹o Kainozoi.

TÇng cÊu tróc Kainozoi:

TÇng cÊu tróc Kainozoi hay cßn gäi lµ tÇng cÊu tróc trªn (B). TÇng cÊu tróc nµy

ph¸t triÓn m¹nh nhÊt ë trung t©m bån tròng víi chiÒu dµy trªn 15.000mÐt vµ máng

dÇn ra c¸c r×a cña bån. TÇng cÊu tróc nµy bao gåm c¸c thµnh t¹o cã tuæi tõ Eocen (gÆp

ë GK 104, t¹i huyÖn Phï Cõ thuéc MVHN), Oligocen, Miocen vµ Pliocen – §Ö tø, bao

gåm c¸c thµnh t¹o lôc nguyªn, lôc nguyªn chøa than vµ cã c¶ carbonat, chóng phñ bÊt

chØnh hîp lªn tÇng cÊu tróc d−íi. Trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, tÇng cÊu

tróc d−íi nµy ®· tr¶i qua c¸c pha ho¹t ®éng kiÕn t¹o kh¸c nhau nh− ng−ng nghØ trÇm

tÝch, bµo mßn c¾t côt, c¸c pha biÓn tiÕn, biÓn lïi. C¸c dÊu tÝch ®Ó l¹i lµ c¸c mÆt bÊt

chØnh hîp, ®¸nh dÊu sù b¾t ®Çu vµ kÕt thóc cña c¸c pha kiÕn t¹o t−¬ng øng, ®ã lµ c¸c

mÆt bÊt chØnh hîp chÝnh gi÷a c¸c thµnh t¹o: Mãng – Eocen, Oligocen, Oligocen –

Miocen, Miocen vµ Pliocen – §Ö tø.

Theo ®Æc ®iÓm th¹ch häc trÇm tÝch, m«i tr−êng l¾ng ®äng vµ lÞch sö h×nh thµnh,

tÇng cÊu tróc nµy ®−îc chia ra 3 phô tÇng cÊu tróc:

- Phô tÇng cÊu tróc d−íi (B1) bao gåm c¸c thµnh t¹o Eocen vµ Oligocen, phñ bÊt

chØnh hîp lªn mãng tr−íc Kainozoi. Phô tÇng nµy cã chiÒu dµy thay ®æi tõ vµi chôc

mÐt ®Õn 5 – 7km. Chóng ®−îc cÊu thµnh bëi c¸c trÇm tÝch ®−îc h×nh thµnh trong m«i

tr−êng lôc ®Þa nh− aluvi, proluvi, ®Çm hå vµ ®ång b»ng ch©u thæ.v.v. vµ bÞ chia thµnh

c¸c ®íi bëi c¸c hÖ thèng ®øt g·y kh¸c nhau.

- Phô tÇng cÊu tróc gi÷a (B2) bao gåm toµn bé c¸c thµnh t¹o cã tuæi Miocen.

Thµnh phÇn th¹ch häc bao gåm c¸c ®¸ lôc nguyªn c¸t bét sÐt, than vµ c¶ carbonat (gÆp

ë c¸c GK ë vÞnh B¾c Bé vµ Nam s«ng Hång). Phô tÇng nµy n»m bÊt chØnh hîp lªn phô

tÇng cÊu tróc d−íi. §©y lµ c¸c thµnh t¹o ®−îc l¾ng ®äng trong m«i tr−êng trÇm tÝch

xen kÏ gi÷a ®ång b»ng ch©u thæ, biÓn ven bê vµ vòng vÞnh.

- Phô tÇng cÊu tróc trªn (B3) bao gåm c¸c thµnh t¹o cã tuæi Pliocen vµ §Ö tø víi

thµnh phÇn vËt chÊt chñ yÕu lµ vôn lôc nguyªn c¸t bét vµ sÐt. Chóng ®−îc l¾ng ®äng

trong m«i tr−êng biÓn, biÓn ven bê vµ c¶ vòng vÞnh. Thµnh t¹o c¸t bét sÐt ph©n líp

n»m ngang hoÆc song song víi nhau, hoÆc nghiªng nhá víi ®é dèc kh«ng ®¸ng kÓ. §¸ ë

®©y cã ®é g¾n kÕt yÕu hoÆc ch−a g¾n kÕt, cßn bë rêi.

Phô tÇng cÊu tróc nµy phñ bÊt chØnh hîp lªn phô tÇng cÊu tróc gi÷a vµ t¹o

thµnh mét mÆt bÊt chØnh hîp mang tÝnh toµn khu vùc. C¸c thµnh t¹o trong phô tÇng

nµy gµn nh− kh«ng bÞ c¸c ®øt g·y ph©n c¾t.

B¶ng Error! No text of specified style in document..2. §Æc ®iÓm c¸c tÇng cÇu tróc bån tròng S«ng Hång

33

Tuổi

Môi trường lắng đọng

Tầng cấu trúc chính

Thành hệ và các mặt phản xạ

Thời gian (Tr )

Đệ tứ

Cát, bột, sét

Biển, biển ven bờ

1,64

Pliocen

5,2

Phụ tầng cấu trúc trên (B3)

Muộn

)

)

N

10,4

B

(

Cát, bột, sét và than

Đồng bằng châu thổ và biển ven bờ, vũng vịnh

Gi ữa

( n e g o e N

Phụ tầng cấu trúc giữa (B2)

n e c o i M

16,3

Sớm

Cát, bột, sét carbonat

23,3

Muộn

n ê r t c ú r t u ấ c g n ầ T

Cát, bột, sét

Lục địa

n e c o g i l

Sớm

O

56,5

n e g o e l a P

Phụ tầng cấu trúc dưới (B1)

Cát, sạn, sỏi

Eocen

65

Móng trước Kainozoi

Tầng cấu trúc dưới (A)

1.2. Ph©n vïng cÊu tróc bån tròng s«ng Hång (theo kh«ng gian)

BÓ s«ng Hång lµ mét bån tròng lín c¶ vÒ chiÒu dµy vµ diÖn tÝch. §©y lµ mét bÓ

trÇm tÝch ®−îc h×nh thµnh d−íi t¸c dông cña c¸c pha ho¹t ®éng kiÕn t¹o nªn cÊu tróc

cña nã hÕt søc phøc t¹p. §Ó ph©n vïng cÊu tróc, t¸c gi¶ ®· dùa trªn c¸c ®Æc ®iÓm kiÕn

t¹o, ®Æc ®iÓm th¹ch häc còng nh− m«i tr−êng l¾ng ®äng trÇm tÝch vµ c¸c chØ tiªu kh¸c

nh− chiÒu dµy trÇm tÝch Kainozoi.v.v.

NÕu lÊy toµn bån trÇm tÝch s«ng Hång lµ cÊu t¹o bËc I t−¬ng ®−¬ng cïng bËc víi

c¸c bÓ trÇm tÝch kh¸c trong thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam nh− Phó Kh¸nh, Nam H¶i Nam,

Tay Loi Ch©u (Beibuwan), Cöu Long, Nam C«n S¬n, Malay. T¸c gi¶ cã thÓ ph©n ra c¸c

bËc cÊu tróc bÐ h¬n.

Tròng trung t©m bån tròng s«ng Hång (A1)

Tròng trung t©m bån tròng s«ng Hång chiÕm phÇn lín diÖn tÝch bÓ trÇm tÝch

Kz nµy. §©y lµ cÊu t¹o bËc II, cã chiÒu dµy trÇm tÝch Kz rÊt lín, chç gµy nhÊt ®¹t trªn

15.000mÐt, trung b×nh tõ 7000 ®Õn 9000 mÐt bao gåm c¸c trÇm tÝch vôn lôc nguyªn,

than vµ cã c¶ líp ®¸ v«i dµy trªn 30 mÐt. §©y lµ ®íi sôt n»m ë trung t©m bÓ, kÐo dµi tõ

trong ®Êt liÒn (MVHN) cho ®Õn tËn Quy Nh¬n, dµi hµng ngµn km. Ph¸t triÓn theo

h−íng T©y B¾c - §«ng Nam ë phÝa B¾c vµ trung t©m bån, sau ®ã lµ h−íng ¸ kinh tuyÕn

(ë phÇn MiÒn Trung), nã ®−îc khèng chÕ bëi c¸c hÖ thèng ®øt g·y thuËn nh− s«ng L«,

Tri T«n ë phÝa §«ng B¾c vµ §«ng, cßn phÝa T©y Nam vµ T©y bëi hÖ thèng ®øt g·y s«ng

Ch¶y, s«ng C¶ kÐo dµi vµ ®øt g·y §µ N½ng.

Dùa vµo ®Æc ®iÓm cÊu tróc vµ c¸c yÕu tè kiÕn t¹o, ®íi trung t©m nµy cã thÓ ®−îc

chia ra 3 phô ®íi (cÊu t¹o bËc III) ®ã lµ:

- Tròng trung t©m miÒn vâng Hµ Néi (A1-1). Phô ®íi nµy n»m chñ yÕu trªn ®Êt

liÒn, nã bÞ khèng chÕ bëi c¸c ®øt g·y cæ s«ng L« ë phÝa §«ng vµ ®øt g·y s«ng Ch¶y ë

phÝa T©y Nam. ChiÒu dµy trÇm tÝch Kz ®¹t trªn 7000mÐt. Nã bÞ chia c¾t thµnh c¸c ®íi

34

cÊu tróc bÐ h¬n (bËc IV) nh− tròng §«ng Quan, ®íi nghÞch ®¶o Miocen, ng¨n c¸ch gi÷a

chóng lµ ®øt g·y VÜnh Ninh.

- Phô tròng trung t©m tròng s«ng Hång (A1-2). Phô tròng nµy ®−îc giíi h¹n víi

tròng trung t©m MVHN lµ hÖ thèng ®øt g·y §B – TN vµ ®íi n©ng ngÇm Oligocen. Nã

®−îc khèng chÕ ë phÝa §«ng lµ ®øt g·y s«ng L« kÐo dµi vµ ë phÝa T©y lµ ®øt g·y s«ng

Ch¶y kÐo dµi. §©y lµ ®íi cã chiÒu dµy trÇm tÝch Kz lín nhÊt, ®¹t trªn 15.000m.

- Phô tròng Nam tròng trung t©m s«ng Hång (A1-3). §©y lµ phÇn kÐo dµi cña

tròng trung t©m, cã diÖn tÝch thu hÑp dÇn vÒ phÝa Nam. Phô tròng nµy ph¸t triÓn theo

h−íng ¸ kinh tuyÕn, chiÒu dµy trÇm tÝch t−¬ng ®èi lín ®¹t 7.000 ®Õn 10.000 mÐt vµ

®−îc khèng chÕ ë phÝa §«ng lµ ®øt g·y Tri T«n, cßn phÝa T©y lµ ®øt g·y s«ng C¶ kÐo

§íi ph©n dÞ HuÕ - §µ N½ng (A6)

ThÒm Dinh C¬ (A5)

ThÒm §µ N½ng (A7)

§íi ph©n dÞ §«ng B¾c s«ng L« (A4)

ThÒm Thanh NghÖ (A3)

§Þa lòy Tri T«n (A8)

Bån tròng s«ng Hång (A)

ThÒm H¹ Long (A2)

§¬n nghiªng r×a §«ng Tri T«n (A9)

Tròng trung t©m s«ng Hång (A1)

Tròng trung t©m miÒn vâng Hµ Néi (A1-1)

Phô tròng trung t©m tròng s«ng Hång (A1-2)

Phô tròng Nam tròng trung t©m s«ng Hång (A1-3)

dµi.

ThÒm H¹ Long (A2)

ThÒm H¹ Long lµ mét thÒm hÑp n»m ë phÝa §«ng B¾c vÞnh B¾c Bé, phÝa T©y

®−îc giíi h¹n bëi ®øt g·y KiÕn Thôy, phÝa B¾c gi¸p ®Êt liÒn, phÝa §«ng ®−îc giíi h¹n

bëi ®øt g·y B¹ch Long Vü. ThÒm nµy cã chiÒu dµy trÇm tÝch Kz bÐ.

ThÒm Thanh NghÖ (A3)

ThÒm Thanh NghÖ lµ cÊu t¹o bËc II cña bån tròng s«ng Hång, do ®Æc ®iÓm cÊu

tróc ®¬n gi¶n, cã xu h−íng nghiªn dÇn vÒ phÝa §«ng nªn nhiÒu ng−êi gäi lµ ®¬n

nghiªng b×nh æn Thanh NghÖ. PhÝa b¾c gi¸p ®Êt liÒn, phÝa §«ng ®−îc giíi h¹n bëi hÖ

thèng ®øt g·y s«ng Ch¶y. ë ®©y cã chiÒu dµy trÇm tÝch Kz kho¶ng 3000 ®Õn 4000 mÐt ë

chç dµy nhÊt vµ máng dÇn ra c¸nh phÝa T©y, víi thµnh phÇn trÇm tÝch chñ yÕu lµ c¸c

vôn lôc nguyªn cã tuæi tõ Miocen ®Õn §Ö tø. Lµ mét thÒm Ýt bÞ c¸c ®øt g·y chia c¾t,

nh−ng l¹i bÞ phøc t¹p hãa bëi c¸c mòi nh« ®¸ cæ tõ ®Êt liÒn ra.

§íi ph©n dÞ §«ng B¾c s«ng L« (A4) lµ mét ®íi cã cÊu tróc hÕt søc phøc t¹p,

phÝa T©y giíi h¹n bëi ®øt g·y s«ng L«, phÝa §«ng B¾c gi¸p víi thÒm H¹ Long. T¹i ®©y

cã chiÒu dµy trÇm tÝch Kz ®¹t trªn 7000 mÐt ë chç dµy nhÊt vµ cã xu h−íng nghiªng

35

dÇn vÒ phÝa thÒm H¹ Long. Do ®Æc ®iÓm cÊu tróc, ®íi ph©n dÞ nµy cã thÓ ®−îc chia ra 2

phô ®íi (cÊu t¹o bËc III):

- §¬n nghiªng ph©n dÞ §«ng B¾c s«ng L« (A4-1)

- §íi nghÞch ®¹o kiÕn t¹o Paleogen (A4-2)

ThÒm Dinh C¬ (A5)

ThÒm Dinh C¬ còng lµ cÊu t¹o bËc III cña bån tròng s«ng Hång, nã n»m ë phÝa

§«ng tròng trung t©m, phÝa T©y ®−îc giíi h¹n bëi ®øt g·y s«ng L«, phÝa §«ng gi¸p ®¶o

H¶i Nam. ChiÒu dµy trÇm tÝch ®¹t trªn 3000 mÐt vµ nghiªng dÇn vÒ phÝa trung t©m.

§íi ph©n dÞ HuÕ - §µ N½ng (A6)

§íi nµy chiÕm mét diÖn tÝch t−¬ng ®èi lín. §íi cã cÊu tróc hÕt søc phøc t¹p, bao

gåm c¸c ®Þa hµo, b¸n ®Þa hµo vµ c¸c ®Þa lòy, b¸n ®Þa lòy trong Oligocen. Nh−ng ®Õn

Miocen gÇn nh− bÞ san b»ng vµ nghiªng dÇn vÒ trung t©m bÓ. §íi nµy cã chiÒu dµy

trÇm tÝch Kz ®¹t 5000 mÐt ë chç s©u nhÊt, trung b×nh 2500 – 3000 mÐt víi thµnh phÇn

trÇm tÝch chñ yÕu lµ c¸c vôn lôc nguyªn c¸t bét sÐt vµ ®¸ v«i.

ThÒm §µ N½ng (A7)

§©y lµ mét thÒm cã diÖn tÝch bÐ, chiÒu dµy trÇm tÝch nhá, chç dµy nhÊt ®¹t trªn

1000 mÐt vµ cã xu h−íng nghiªng dÇn vÒ phÝa §«ng víi thµnh phÇn trÇm tÝch chñ yÕu

lµ c¸t bét vµ sÐt cã tuæi chñ yÕu lµ Miocen muén vµ Pliocen – §Ö tø. CÊu tróc cña thÒm

bÞ phøc t¹p hãa bëi c¸c mòi nh« ®¸ cæ tõ ®Êt liÒn ph¸t triÓn ra vµ c¶ c¸c dÊu tÝch nói

löa.

§Þa lòy Tri T«n (A8)

§Þa lòy nµy ph¸t triÓn theo h−íng ¸ kinh tuyÕn, nã ®−îc giíi h¹n bëi ®øt g·y

Tri T«n ë phÝa T©y vµ ®¬n nghiªng phÝa §«ng. §íi nµy cã chiÒu dµy trÇm tÝch trªn

4000 mÐt, cã xu h−íng nghiªng dÇn vÒ phÝa T©y vµ §«ng B¾c. Lµ ®íi cã cÊu t¹o phøc

t¹p, c¸c phøc hÖ trÇm tÝch chñ yÕu lµ lôc nguyªn, vµo thêi kú Miocen sím – gi÷a. CÊu

tróc bÞ phøc t¹o hãa bëi c¸c ho¹t ®éng nói löa.

1.3. LÞch sö tiÕn hãa ®Þa chÊt Kainozoi bån tròng s«ng Hång

§Ó lµm s¸ng tá lÞch sö ph¸t triÓn ®Þa chÊt cña bån tròng s«ng Hång t¸c gi¶ ®·

dïng ph−¬ng ph¸p kh«i phôc cæ cÊu t¹o dùa trªn kÕt qu¶ ph©n tÝch mét lo¹t mÆt c¾t

phôc håi kÕt hîp nghiªn cøu c¸c tµi liÖu giÕng khoan vµ c¸c ®iÓm lé xung quanh bÓ, cã

thÓ ph©n chia tiÕn tr×nh tiÕn hãa ®Þa chÊt ra c¸c giai ®o¹n chÝnh sau:

- Giai ®o¹n tr−íc t¹o rift

+ Giai ®o¹n cuèi Mezozoi ®Çu Kainozoi

+ Giai ®o¹n chuyÓn tiÕp Paleogen

- Giai ®o¹n ®ång t¹o rift (Eocen – Oligocen + Miocen sím)

- Giai ®o¹n sau t¹o rift

+ Giai ®o¹n më réng, sôt lón vµ o»n vâng (Miocen)

36

+ Giai ®o¹n t¹o thÒm (Pliocen + §Ö tø)

Giai ®o¹n tr−íc t¹o rift

Vµo cuèi Mezozoi (cã thÓ vµo thêi kú Jura – Creta) ®· x¶y ra sù va ch¹m m¹nh

gi÷a m¶ng Ên – óc vµo m¶ng ¢u – ¸ ë phÝa B¾c lµm t¸c ®éng m¹nh ®Õn c¸c khèi lôc ®Þa

kh¸c trong ®ã cã khèi §«ng D−¬ng xoay theo chiÒu kim ®ång hå g©y nªn nh÷ng pha

nÐn Ðp m¹nh mÏ, mãng bÞ dËp vì vµ t¹o thµnh c¸c ®íi n©ng ®íi sôt kh¸c nhau, lµm cho

c¸c thµnh t¹o tr−íc Kz bÞ uèn nÕp m¹nh. TiÕp sau ®ã lµ thêi kú san b»ng kiÕn t¹o. Sù

san b»ng nµy ®· x¶y ra trªn toµn bé diÖn tÝch bÓ s«ng Hång vµ vïng kÕ cËn, thêi kú

san b»ng kiÕn t¹o x¶y ra trong mét thêi gian t−¬ng ®èi dµi. MÆt mãng bÞ phong hãa,

bµo mßn m¹nh vµ thiÕu v¾ng c¸c trÇm tÝch Tharetian vµ Dian trªn toµn bé diÖn tÝch

khu vùc bån tròng nµy khi hµng lo¹t c¸c giÕng khoan ®· khoan qua c¸c trÇm tÝch Kz

vµo mãng nh−ng ®Òu kh«ng b¾t gÆp.

Giai ®o¹n ®ång t¹o rift

Giai ®o¹n ®ång t¹o rift ®−îc khëi x−íng tõ ®Çu Eocen vµ kÕt thóc vµo cuèi

Miocen sím. Giai ®o¹n t¹o rift ®· kh«ng x¶y ra liªn tôc, mµ cã sù gi¸n ®o¹n, v× vËy nã

®−îc chia ra:

+ Giai ®o¹n t¹o rift sím

+ Giai ®o¹n t¹o rift muén

- Giai ®o¹n t¹o rift sím

Pha t¹o rift sím b¾t ®Çu khëi x−íng vµo ®Çu Eocen vµ kÕt thóc vµo cuèi

Oligocen muén. §©y lµ thêi kú rift x¶y ra m¹nh mÏ trªn toµn bé diÖn tÝch khu vùc

nghiªn cøu, c¸c ®øt g·y cæ t¸i ho¹t ®éng, hµng lo¹t c¸c ®øt g·y míi ®−îc sinh thµnh,

c¸c vËt liÖu trÇm tÝch ®−îc vËn chuyÓn tõ chç cao ®Õn lÊp ®Çy c¸c ®Þa hµo, hè sôt vµ

m−¬ng xãi. §Õn cuèi Oligocen muén bÒ mÆt ®−îc n©ng lªn, thiÕu v¾ng trÇm tÝch, bÞ bµo

mßn vµ nhiÒu n¬i bÞ bµo mßn c¾t côt. Mµ chÝnh mÆt bµo mßn ®ã sau nµy trë thµnh mÆt

bÊt chØnh hîp gi÷a trÇm tÝch Oligocen vµ Miocen.

- Giai ®o¹n t¹o rift muén

Pha t¹o rift muén ®−îc b¾t ®Çu vµo Miocen sím vµ kÕt thóc vµo cuèi Miocen

sím. C¸c vËt liÖu trÇm tÝch ®−îc vËn chuyÓn ®Õn tõ h−íng T©y, T©y N¾c, §«ng B¾c vµ

c¶ tõ phÝa §«ng (tõ ®¶o H¶i Nam tíi phñ bÊt chØnh hîp lªn c¸c trÇm tÝch Oligocen vµ

t¹o thµnh mét mÆt bÊt chØnh hîp gi÷a Oligocen vµ Miocen. Vµo thêi kú nµy, mét sè lín

®øt g·y sinh thµnh trong thêi kú t¹o rift sím tiÕp tôc ho¹t ®éng, ®ång thêi mét sè ®øt

g·y míi ®−îc sinh ra. C¬ chÕ ho¹t ®éng cña c¸c ®øt g·y lµ do lùc c¨ng t¸ch t¹o nªn. Sù

ho¹t ®éng t¹o rift trong thêi kú nµy kh«ng m¹nh mÏ so víi thêi kú tr−íc vµ kÕt thóc

vµo cuèi Miocen sím.

Giai ®o¹n sau t¹o rift

Sau khi kÕt thóc pha t¹o rift muén vµo cuèi Miocen sím lµ tiÕp theo mét chu kú

kiÕn t¹o míi b¾t ®Çu ®ã lµ c¸c chu kú ho¹t ®éng kiÕn t¹o sau rift vµ nã bao gåm 2 thêi

kú:

37

+ Thêi kú lón ch×m, o»n vâng vµ më réng bån trÇm tÝch

+ Thêi kú t¹o thÒm vµ liªn th«ng gi÷a c¸c bÓ trÇm tÝch

- Thêi kú lón ch×m, o»n vâng vµ më réng bån trÇm tÝch

Thêi kú nµy b¾t ®Çu ngay sau thêi kú t¹o rift muén, c¸c trÇm tÝch ®−îc l¾ng

®äng trong m«i tr−êng tõ ®ång b»ng ch©u thæ, biÓn n«ng ven bê vµ vòng vÞnh. VËt liÖu

trÇm tÝch ®−îc l¾ng ®äng víi khèi l−îng lín, cïng víi c¸c khèi l−îng trÇm tÝch ®−îc

h×nh thµnh trong pha t¹o rift ®· g©y nªn mét träng lùc m¹nh lµm cho phÇn trung t©m

bån b¾t ®Çu sôt lón vµ o»n vâng. Còng trong giai ®o¹n nµy, vµo thêi kú cuèi Miocen

gi÷a ®Çu Miocen muén, do t¸c ®éng sù va ch¹m gi÷a c¸c m¶ng ®· t¹o nªn sù dÞch

chuyÓn c¸c vi khèi mµ tiªu biÓu nhÊt lµ khu vùc T©y Nam MVHN vµ mét phÇn T©y

B¾c bån s«ng Hång ®· x¶y ra sù nÐn Ðp côc bé. Do sù nÐn Ðp nµy ®· lµm cho c¸c thµnh

t¹o ®−îc h×nh thµnh tõ tr−íc bÞ uèn nÕp vµ n©ng tråi, ®ång thêi xuÊt hiÖn hµng lo¹t c¸c

®øt g·y chêm nghÞch cïng c¸c cÊu t¹o d¹ng h×nh hoa (flower structure).

§Õn cuèi Miocen muén, toµn bé bÒ mÆt nãc Miocen ®−îc n©ng lªn ng−ng nghØ

trÇm tÝch vµ bÞ bµo mßn m¹nh, nh÷ng chç n©ng cao th× bÞ bµo mßn c¾t côt vµ sau nµy

chÝnh mÆt bµo mßn nµy ®· trë thµnh mét mÆt bÊt chØnh hîp khu vùc gi÷a c¸c trÇm

tÝch Miocen vµ Pliocen – §Ö tø.

- Thêi kú t¹o thÒm:

Thêi kú t¹o thÒm ®−îc b¾t ®Çu b»ng mét pha biÓn tiÕn vµo ®Çu Pliocen, biÓn

d©ng lªn trµn ngËp toµn bé khu vùc nghiªn cøu vµ c¸c vïng kÕ cËn. C¸c vËt liÖu trÇm

tÝch ®−îc vËn chuyÓn ®Õn vµ l¾ng ®äng trong ®iÒu kiÖn ®éng n¨ng gi¶m m¹nh vµ h×nh

thµnh c¸c líp trÇm tÝch n»m ngang gÇm song song nhau vµ chÝnh thêi kú nµy ®· xãa

nhßa ranh giíi gi÷a c¸c bÓ trÇm tÝch trong thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam vµ toµn bé thÒm lôc

®Þa ViÖt Nam trë thµnh mét thÓ thèng nhÊt.

2. bån Beibu (L«i Ch©u – B¹ch Long VÜ)

2.1. Nh÷ng ®iÓm kh¸i qu¸t chung bån tròng Beibuwan

Bån tròng Beibuwan hay cßn gäi lµ bån tròng T©y b¸n ®Èo T©y L«i Ch©u thuéc

l·nh thæ céng hßa nh©n d©n Trung Hoa. PhÝa t©y tiÕp gi¸p víi ®íi n©ng chuyÓn tiÕp

B¹ch Long VÜ, phÝa B¾c gi¸p ®Êt liÒn Trung Hßa, phÝa §«ng lµ b¸n ®¶o T©y L«i Ch©u

vµ phÝa Nam n»m kÒ ®¶o H¶i Nam.

Lµ mét bån trÇm tÝch Kainozoi cã diÖn tÝch kh«ng lín vÒ ph−¬ng diÖn h×nh th¸i

cÊu tróc lµ mét hè lín víi h×nh d¹ng h×nh bÇu dôc lín.

H−íng cÊu tróc cña bån ph¸t triÓn theo ph−¬ng §«ng – T©y, sôt lón m¹nh

trong Kainozoi. Bån ®−îc lÊp ®Çy bëi c¸c thµnh t¹o lôc nguyªn, cuéi s¹n, c¸t, bét sÐt vµ

bïn sÐt, trong ®ã c¸t, bét vµ sÐt chiÕm −u thÕ. Víi chiÒu dµy trÇm tÝch Kainozoi ®¹t

trªn 7000m t¹i tròng trung t©m vµ máng dÇn ra c¸c c¸nh. C¸c thµnh t¹o nµy ®· ®−îc

cÊu thµnh tõ c¸c §iÖp Changliu, Liushagang, Weizhou, Xiayang, JiaJang,

38

§englouJlao, Wanglougang vµ Quaternary t−¬ng ®−¬ng tuæi Paleocen, Eocen,

Oligocen, Miocen sím, gi÷a, muén, Pliocen, Holocen.

2.2. §Æc ®iÓm cÊu tróc ®Þa chÊt bån tròng Beibuwan

Do h¹n chÕ vÒ tµi liÖu nªn t¸c gi¶ chØ s¬ l−îc nh÷ng ®iÓm chÝnh ®Æc ®iÓm cÊu

tróc ®Þa chÊt cña tròng nµy qua mét sè tµi liÖu vÒ ph©n tÝch ®Þa chÊn ®Þa tÇng, ®Þa tÇng

tæng hîp v.v. Tõ ®©y cã thÓ ph©n chia cÊu tróc ra hai tÇng chÝnh sau:

- TÇng cÊu tróc tr−íc Kainozoi

- TÇng cÊu tróc Kainozoi

TÇng cÊu tróc tr−íc Kainozoi: TÇng cÊu tróc nµy cßn ®−îc gäi lµ tÇng cÊu tróc

mãng cña Kainozoi hay cßn gäi lµ tÇng cÊu tróc “A”. TÇng nµy bao gåm c¸c ®¸ cæ víi

thµnh phÇn vËt chÊt vµ tuæi hÕt søc ®a d¹ng.

TÇng cÊu tróc Kainozoi: TÇng cÊu tróc Kainozoi hay cßn gäi lµ tÇng cÊu tróc “B”.

Dùa trªn c¸c ®Æc ®iÓm cÊu tróc, ®Æc ®iÓm th¹ch häc, m«i tr−êng l¾ng ®äng trÇm tÝch vµ

lÞch sö tiÕn hãa ®Þa chÊt trong Kainozoi th× tÇng cÊu tróc nµy ®−îc chia ra 3 phô tÇng

sau:

Phô tÇng cÊu tróc d−íi: Phô tÇng cÊu tróc nµy bao gåm c¸c thµnh t¹o trÇm tÝch cã

tuæi Paleocen, Eocen, Oligocen, t−¬ng ®−¬ng c¸c ®iÖp Changliu, Liushagang vµ

Weizhou bao gåm c¸c trÇm tÝch h¹t mÞn nh− sÐt, bïn sÐt bét vµ c¸t chiÕm −u thÕ, ngoµi

ra cßn cã tËp h¹t th« cuéi, s¹n sái vµ c¸t trong ®iÖp Changliu. Phô tÇng nµy cã chiÒu

dµy t−¬ng ®èi lín tõ 2000 ®Õn 3500m. Theo mÆt c¾t th¼ng ®øng th× phô tÇng nµy bÞ

chia c¾t bëi c¸c mÆt bÊt chØnh hîp chÝnh Paleocen/Eocen, Eocen/Oligocen vµ theo

kh«ng gian ph¸t triÓn th× phô tÇng nµy bÞ chia c¾t thµnh c¸c khèi bëi c¸c hÖ thèng ®øt

g·y, chñ yÕu lµ ®øt g·y cã ph−¬ng ¸ §«ng – T©y, chiÒu dµy trÇm tÝch dµy vÒ trung t©m

vµ máng dÇn ra c¸c c¸nh. C¸c thµnh t¹o ®−îc l¾ng ®äng chñ yÕu trong m«i tr−êng lôc ®Þa, sång hå vµ ®Çm lÇy.

Phô tÇng cÊu tróc gi÷a: Phô tÇng nµy ®−îc giíi h¹n bëi hai mÆt ph¶n x¹ chÝnh ®ã lµ

mÆt bÊt chØnh hîp gi÷a Oligocen/Miocen vµ gi÷a Miocen/Liocen. Phô tÇng nµy bao gåm

c¸c ®iÖp trÇm tÝch Xiayang, Howei vµ Dengloulao t−¬ng øng víi c¸c thµnh t¹o trÇm

tÝch cã tuæi Miocen sím, Miocen gi÷a vµ Miocen muén. Thµnh phÇn trÇm tÝch chñ yÕu

lµ sÐt bïn (Mudstone), c¸t vµ bét xen kÏ nhau. C¸c trÇm tÝch ë ®©y ®−îc h×nh thµnh vµ

ph¸t triÓn trong m«i tr−êng Coastal Plain vµ biÓn n«ng ven bê. ChiÒu dµy trÇm tÝch

cña phô tÇng nµy ®¹t ®−îc 1500 ®Õn 2500m cã n¬i ®Õn 3000m.

Phô tÇng cÊu tróc trªn: Phô tÇng cÊu tróc trªn ®−îc giíi h¹n d−íi tõ mÆt bÊt chØnh

hîp Miocen/Pliocen vµ bÒ mÆt trªn lµ mÆt ®¸y biÓn hiÖn t¹i. Phô tÇng nµy ®−îc cÊu

thµnh tõ hai thµnh t¹o chÝnh lµ Pliocen vµ §Ö Tø, víi thµnh t¹o chñ yÕu lµ c¸t, bét, sÐt

nh−ng trong ®ã bét vµ sÐt chiÕm chñ yÕu. C¸c trÇm tÝch trong phô tÇng nµy ®−îc

thµnh t¹o trong m«i tr−êng biÓn n«ng vµ biÓn thÒm. ChiÒu dµy trÇm tÝch Ýt thay ®æi,

chç dµy nhÊt ®¹t ®Õn 800m.

39

2.3. LÞch sö tiÕn hãa ®Þa chÊt bån tròng Beibuwan

Theo kÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c tµi liÖu ®Þa chÊt, ®Þa chÊn ®Þa tÇng vµ c¸c tµi liÖu

kh¸c liªn quan, lÞch sö tiÕn hãa ®Þa chÊt Kainozoi cña bån tròng nµy tr¶i qua c¸c giai

®o¹n sau:

- Giai ®o¹n tr−íc t¹o Rift

- Giai ®o¹n ®ång t¹o Rift

- Giai ®o¹n sau t¹o Rift

Giai ®o¹n ®ång t¹o Rift

Giai ®o¹n ®ång t¹o Rift ®−îc khëi x−íng vµo ®Çu Eocen vµ kÕt thóc vµo cuèi

Oligocen muén. §©y lµ giai ®o¹n quan träng ph¸t triÓn bån tròng nµy, vµo thêi kú

Eocen, c¸c vËt liÖu trÇm tÝch chñ yÕu lµ c¸c h¹t th« cuéi s¹n ®−îc vËn chuyÓn tõ chç

cao ®æ vÒ lÊp ®Çy c¸c ®¸y ®Þa hµo, b¸n ®Þa hµo, c¸c hè sôt vµ c¸c ®¸y thung lòng , sau

®©y c¸c trÇm tÝch c¸t bét ®−îc tiÕp tôc l¾ng ®äng vµ ®Õn cuèi Eocen cã mét thêi kú

ng−ng nghØ trÇm tÝch råi sau ®ã qu¸ tr×nh t¹o Rift l¹i tiÕp tôc trong suèt thêi gian

Oligocen víi c¸c vËt liÖu trÇm tÝch mÞn h¬n nh− bét vµ sÐt trong ®ã chñ yÕu lµ sÐt bïn.

Còng trong giai ®o¹n ®ång t¹o Rift nµy nh÷ng ®øt g·y cæ cã tr−íc t¸i ho¹t ®éng, ®ång

thêi hang lo¹t c¸c ®øt g·y míi ®−îc sinh thµnh cïng ho¹t ®éng. Chóng ho¹t ®éng theo

c¬ chÕ c¨ng t¸ch lµ chÝnh. §Õn cuèi Oligocen, bÒ mÆt ®−îc n©ng lªn, bÞ ph¬i, bÞ bµo mßn

m¹nh, nh÷ng chç cao bÞ bµo mßn c¾t côt vµ ®Õn ®©y thêi kú t¹o Rift kÕt thóc. Sau nµy

khi c¸c trÇm tÝch trÎ Miocen ®−îc vËn chuyÓn ®Õn vµ phñ lªn trªn t¹o thµnh mét mÆt

bÊt chØnh hîp khu vùc.

Nh− vËy, so víi c¸c bån tròng liÒn kÒ nh− s«ng Hång hay xa h¬n lµ Phó Kh¸nh

vµ Nam C«n S¬n, th× qu¸ tr×nh ®ång t¹o Rift ë ®©y ®−îc kÕt thóc sím h¬n (vµo cuèi

Oligocen), ®iÒu ®ã cã thÓ nãi t−¬ng ®ång víi thêi gian kÕt thóc t¹o Rift cña bån Cöu

Long.

C¸c giai ®o¹n sau t¹o Rift

Giai ®o¹n sau t¹o Rift ®· diÔn ra sau mét thêi gian kÕt thóc pha t¹o Rift

C¸c vËt liÖu trÇm tÝch ®−îc vË chuyÓn chñ yÕu tõ lôc ®Þa Trung Hoa, b¸n ®¶o

T©y L«i Ch©u vµ ®¶o H¶i nam ®Õn phñ bÊt chØnh hîp lªn c¸c thµnh t¹o Oligocen.

Giai ®o¹n nµy kÐo dµi trong suèt thêi kú Miocen sím, gi÷a vµ muén. C¸c vËt

liÖu trÇm tÝch ®−îc l¾ng ®äng m¹nh lµm t¨ng khèi l−îng trÇm tÝch cña bån vµ lµm cho

phÇn trung t©m bÞ o»n vâng vµ sôt lón, ®ång thêi c¸c trÇm tÝch Miocen më réng ra c¸c

phÝa lµm cho diÖn tÝch bån tròng ®−îc më réng thªm.

§Õn cuèi Miocen muén ®· x¶y ra mét thêi kú ng−ng nghØ trÇm tÝch do bÒ mÆt

Miocen ®−îc nang lªn cao, vµ bÞ bµo mßn m¹nh.

§Õn ®Çu Pliocen mét chu kú biÓn tiÕn trµn vµo, biÓn ®· nhÊn ch×m toµn bé bÒ

mÆt bµo mßn nµy vµ b¾t ®Çu xuÊt hiÖn c¸c trÇm tÝch Pliocen phñ bÊt chØnh hîp lªn c¸c

trÇm tÝch Miocen muén vµ t¹o thµnh mét mÆt bÊt chØnh hîp ®Æc tr−ng mang tÝnh khu

40

vùc. Vµ cho ®Õn ®©y ranh giíi gi÷a c¸c bÓ ®· bÞ xo¸ nhoµ t¹o thµnh mét sù liªn thong

gi÷a c¸c bÓ trÇm tÝch víi nhau.

3. bån Nam H¶i Nam

Kh¸i qu¸t chung bån tròng Nam H¶i Nam

Bån tròng Nam H¶i Nam n»m ë phÝa Nam ®¶o H¶i Nam, thuéc l·nh h¶i n−íc

Céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa, phÝa B¾c gi¸p ®¶o H¶i Nam, phÝa T©y gi¸p víi bån

tròng S«ng Hång, ®−îc ng¨n c¸ch gi÷a chóng lµ mét ®íi n©ng t−¬ng ®èi kÐo dµi phÇn

phÝa B¾c cña ®Þa luü Tri T«n. Lµ mét bån tròng Kainozoi cã diÖn tÝch vµ chiÒu dµy

trÇm tÝch kh«ng lín.

H−íng ph¸t triÓn cña bån tròng Nam H¶i Nam theo h−íng ¸ vÜ tuyÕn vµ sôt

lón m¹nh trong Kainozoi. Bån tròng nµy ®−îc lÊp ®Çy bëi c¸c vôn lôc nguyªn nh− c¸t

bét vµ sÐt, trong ®ã c¸t bét chiÕm nhiÒu −u thÕ víi chiÒu dµy trÇm tÝch Kainozoi ®¹t

xÊp xØ 7000m chç s©u nhÊt, trung b×nh 3000 ®Õn 4000 m, còng nh− c¸c bån trÇm tÝch

kh¸c dµy ë trung t©m vµ máng dÇn ra hai c¸nh. C¸c thµnh t¹o trÇm tÝch bÞ chia c¾t bëi

c¸c ®øt g·y ph¸t triÓn chñ yÕu theo ph−¬ng ¸ vÜ tuyÕn vµ §«ng B¾c – T©y Nam. Chóng

bao gåm c¸c thµnh t¹o Oligocen, Miocen vµ Pliocen §Ö tø. Trong ®ã thµnh t¹o Oligocen

®−îc chia ra 2 ®iÖp Yacheng vµ Lingshu, cßn Miocen ®−îc chia thµnh 3 phô ®iÖp t−¬ng

øng Miocen sím, Miocen gi÷a vµ Miocen muén lµ c¸c ®iÖp Sania, Meishan vµ Hoalsin.

Cßn Pliocen + §Ö tø th× t−¬ng øng Yinggenha.

§Æc ®iÓm cÊu tróc ®Þa chÊt bån tròng Nam H¶i Nam

Còng nh− bån tròng Biebuwan, do qu¸ h¹n chÕ vÒ tµi liÖu nªn t¸c gi¶ chØ dùa

vµo mét sè bµi ®¨ng trªn c¸c t¹p chÝ vÒ ®Æc ®iÓm cÊu tróc vµ mét vµi mÆt c¾t ®Þa chÊt

c¾t theo h−íng B¾c Nam qua bån tròng nµy ®Ó tõ ®Êy cã ®«i nÐt s¬ l−îc vÒ cÊu tróc ®Þa

chÊt cña nã.

Theo ®Æc ®iÓm cÊu tróc th× bån tròng nµy còng cã thÓ ®−îc ph©n chia thµnh 2

tÇng cÊu tróc chÝnh:

+ TÇng cÊu tróc tr−íc Kainozoi

+ TÇng cÊu tróc Kainozoi

TÇng cÊu tróc tr−íc Kainozoi: §©y lµ tÇng cÊu tróc mãng, theo tµi liÖu ®Þa chÊn lµ

tÇng cÊu tróc “A”, nã bao gåm toµn bé c¸c thµnh t¹o tr−íc Kainozoi, víi thµnh phÇn vËt chÊt vµ tuæi hÕt søc phøc t¹p. TÇng cÊu tróc Kainozoi: Theo tµi liÖu ®Þa chÊn, ®©y lµ tÇng cÊu tróc “B”, hay cßn gäi

lµ tÇng cÊu tróc trªn. TÇng cÊu tróc nµy bao gåm c¸c ®iÖp Yangchen, Lingshu, Sania,

Meishan, Hoalgliu vµ Yinggeha t−¬ng ®−¬ng víi c¸c thµnh t¹o Oligocen, Miocen vµ

Pliocen + §Ö tø, bao gåm chñ yÕu lµ c¸c trÇm tÝch vôn lôc nguyªn c¸t, bét vµ sÐt trong

®ã c¸t bét lµ chñ yÕu.

Dùa vµo ®Æc ®iÓm cÊu tróc vµ m«I tr−êng l¾ng ®äng trÇm tÝch vµ lÞch sö tiÕn

41

ho¸ ®Þa chÊt th× tÇng cÊu tróc nµy cã thÓ ®−îc chia ra 3 phô tÇng cÊu tróc kh¸c nhau.

- Phô tÇng cÊu tróc d−íi: Phô tÇng cÊu tróc nµy bao gåm hai ®iÖp trÇm tÝch

Yacheng vµ Lingshu, víi c¸c trÇm tÝch cã tuæi Oligocen ®−îc h×nh thµnh trong ®iÒu

kiÖn m«I tr−êng hoµn toµn lôc ®Þa, lµ phô tÇng ®−îc khèng chÕ bëi hai mÆt bÊt chØnh

hîp mãng tr−íc KZ/Oligocen vµ nãc Oligocen/Miocen. Theo thêi gian ph¸t triÓn th× phô

tÇng nµy ®−îc chia lµm hai ®ã lµ Oligocen sím vµ Oligocen muén. Cßn theo kh«ng gian

ph¸t triÓn th× phô tÇng nµy bÞ chia c¾t thµnh c¸c khèi bëi c¸c ®øt g·y cã ph−¬ng ¸

§«ng T©y.

- Phô tÇng cÊu tróc gi÷a: Phô tÇng nµy ®−îc giíi h¹n bëi hai mÆt bÊt chØnh hîp

khu vùc ®ã lµ mÆt nãc Oligocen/Miocen vµ mÆt nãc Miocen/Pliocen. Theo thêi gian ph¸t

triÓn th× phô tÇng nµy ®−îc cÊu thµnh tõ c¸c ®iÖp trÇm tÝch Sania, Meishan vµ

Hoalgliu t−¬ng ®−¬ng c¸c thµnh t¹o Miocen sím, Miocen gi÷a vµ Miocen muén, ng¨n

c¸ch gi÷a chóng lµ c¸c mÆt chØnh hîp. Thµnh phÇn trÇm tÝch chñ yÕu lµ c¸t bét vµ sÐt

trong ®ã c¸t bét lµ chñ yÕu.

- Phô tÇng cÊu tróc trªn: Phô tÇng cÊu tróc trªn ®−îc giíi h¹n tõ mÆt bÊt chØnh

hîp nãc Oligocen/Miocen vµ bÒ mÆt hiÖn t¹i, phô tÇng nµy lµ ®iÖp trÇm tÝch Yinggeha,

nã bao gåm c¸c thµnh t¹o Pliocen + §Ö tø. Víi thµnh phÇn trÇm tÝch chñ yÕu lµ bét sÐt

vµ c¸t, chóng ®−îc l¾ng ®äng trong m«i tr−êng biÓn n«ng vµ biÓn thÒm lµ chÝnh.

LÞch sö ph¸t triÓn ®Þa chÊt bån tròng Nam H¶i Nam

Còng nh− c¸c bån trÇm tÝch kÒ cËn, bån Nam H¶i Nam nµy ®· cã lÞch sö ph¸t

triÓnm ®Þa chÊt cïng t−¬ng ®ång víi c¸c bån kÒ cËn vµ còng tr¶i qua c¸c giai ®o¹n sau:

Giai ®o¹n ®ång t¹o Rift: Giai ®o¹n nµy khëi x−íng tõ ®Çu Oligocen vµ kÕt thóc

vµo cuèi Oligocen muén

Giai ®o¹n sau t¹o Rift: Giai ®o¹n nµy ®−îc chia ra lµm 2 phô giai ®o¹n, ®ã lµ:

- Giai ®o¹n më réng, sôt lón vµ o»n vâng bån trÇm tÝch. Phô giai ®o¹n nµy kÐo

dµi trong suèt tõ Miocen sím, Miocen gi÷a vµ kÕt thóc vµo cuèi Miocen muén

- Giai ®o¹n t¹o thÒm, phô giai ®o¹n nµy kÐo dµi trogn Pliocen vµ §Ö tø

4. bån Phó Kh¸nh

4.1. Kh¸i qu¸t ®Þa chÊt chung vÒ bån tròng Kainozoi Phó Kh¸nh

Bån Phó Kh¸nh chiÕm hÇu hÕt diÖn tÝch thÒm lôc ®Þa miÒn Trung ViÖt Nam, tõ 14000 ®Õn 11000 vÜ ®é B¾c vµ 109000 ®Õn 111000 kinh ®é §«ng. PhÝa B¾c gi¸p víi bån

tròng S«ng Hång, phÝa T©y lµ ®Êt liÒn hiÖn t¹i vµ phÝa Nam tiÕp gi¸p víi phÇn B¾c bÓ

Nam C«n S¬n vµ Cöu Long, cßn phÝa §«ng ch−a x¸c ®Þnh râ ranh giíi do tµi liÖu cßn

thiÕu.

C¸c trÇm tÝch Kainozoi ë khu vùc nghiªn cøu n»m trªn vïng chuyÓn tiÕp tõ vá

lôc ®Þa Indo-China Craton (nÒn §«ng D−¬ng) sang vá ¸ §¹i D−¬ng gÇn bê biÓn Nam

Trung Hoa. §©y lµ khu vùc n»m ë vïng n−íc s©u t¹i s−ên lôc ®Þa miÒn Trung thuéc

42

thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam víi chiÒu s©u n−íc biÓn tõ vµi tr¨m ®Õn 3500 mÐt n−íc. §©y lµ

mét vïng bao gåm c¸c tròng bÞ khèng chÕ bëi c¸c hÖ thèng ®øt g·y vµ c¸c tròng nµy

®−îc lÊp ®Çy bëi trÇm tÝch lôc nguyªn siliclastic vµ ®¸ cacbonat. Chóng ®−îc h×nh

thµnh trong nh÷ng m«i tr−êng kh¸c nhau. N»m xen kÏ gi÷a chóng lµ c¸c khèi nh« cao

lµm cho cÊu tróc cña vïng nghiªn cøu trë thµnh c¸c ®íi n©ng, sôt t−¬ng ®èi ph¸t triÓn

theo c¸c h−íng kh¸c nhau.

4.2. CÊu tróc ®Þa chÊt Kainozoi bån tròng Phó Kh¸nh

Cho ®Õn nay ch−a cã mét giÕng khoan nµo ®−îc thùc hiÖn t¹i bÓ trÇm tÝch nµy,

chÝnh v× vËy ngh/cøu ®Æc ®iÓm cÊu tróc cña khu vùc nµy chØ dùa trªn kÕt qu¶ ph©n

tÝch ®Þa chÊn ®Þa tÇng vµ kÕt hîp víi c¸c tµi liÖu kh¸c ®Æc biÖt lµ sù liªn kÕt víi tµi liÖu

GK cña c¸c vïng kÒ cËn ë Nam bÓ S«ng Hång vµ B¾c bÓ Cöu Long vµ Nam C«n S¬n.

4.3. Ph©n tÇng cÊu tróc ®Þa chÊt bån tròng Phó Kh¸nh

Qua c¸c tµi liÖu ®−îc ph©n tÝch cho thÊy cÊu tróc ®Þa chÊt bån Phó Kh¸nh

kh«ng n»m ngoµi cÊu tróc chung cña thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam. Khi nghiªn cøu ®Æc ®iÓm

cÊu tróc ë ®©y, t¸c gi¶ còng ph©n chia theo kh«ng gian vµ thêi gian:

Ph©n tÇng cÊu tróc theo thêi gian:

Tr¶i qua qu¸ tr×nh lÞch sö tiÕn ho¸ ®Þa chÊt khu vùc nghiªn cøu tõ tr−íc

Kainozoi ®Õn c¸c trÇm tÝch Kainozoi (tõ Eocen ®Õn §Ö tø) th× khu vùc nµy còng kh«ng

n»m ngoµi cÊu tróc chung cña thÒm lôc ®Þa ViÖt nam vµ nã còng ®−îc chia ra 2 tÇng

cÊu tróc chÝnh (h×nh 30):

- TÇng cÊu tróc d−íi (A)

- TÇng cÊu tróc trªn (B)

TÇng cÊu tróc d−íi (A)

TÇng cÊu tróc d−íi cßn ®−îc gäi lµ tÇng cÊu tróc tr−íc Kainozoi, tÇng nµy bao

gåm c¸c phøc hÖ mãng cè kÕt, cacbonat, biÕn chÊt, phun trµo, x©m nhËp. Chóng cã

thµnh phÇn vËt chÊt vµ tuæi hÕt søc phøc t¹p.

TÇng cÊu tróc trªn (B)

TÇng cÊu tróc trªn cßn gäi lµ tÇng cÊu tróc Kainozoi, ®©y lµ tÇng cÊu tróc ®−îc

h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn vµ n»m bÊt chØnh hîp lªn tÇng cÊu tróc d−íi. TÇng nµy cã

chiÒu dµy trÇm tÝch Kainozoi t−¬ng ®èi lín, chç dµy nhÊt ®¹t trªn 8000m, trung b×nh

3000 - 4000m bao gåm c¸c trÇm tÝch lôc nguyªn, lôc nguyªn cacbonat vµ lôc nguyªn

chøa than, c¸c ¸m tiªu san h«. TrÇm tÝch ®−îc thµnh t¹o trong m«i tr−êng tõ lôc ®Þa,

lôc ®Þa - ven bê ®Õn biÓn n«ng vµ biÓn s©u.

C¸c trÇm tÝch Kainozoi bao gåm c¸c thµnh t¹o tõ Eocen, Oligocen, Miocen vµ

Pliocen §Ö tø. Dùa vµo c¸c ®Æc ®iÓm trÇm tÝch, sù tån t¹i c¸c mÆt bÊt chØnh hîp chÝnh

khi kÕt thóc mét chu kú kiÕn t¹o lín th× tÇng cÊu tróc trªn cã thÓ ®−îc ph©n ra 3 phô

tÇng cÊu tróc kh¸c nhau:

- Phô tÇng cÊu tróc d−íi : Bao gåm c¸c thµnh t¹o Eocen vµ Oligocen chóng ®−îc

43

h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong pha kiÕn t¹o ®ång t¹o Rift sím.

- Phô tÇng cÊu tróc gi÷a: Gåm c¸c thµnh t¹o tõ Miocen h¹ cho tíi Miocen

th−îng. Chóng ®−îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong pha t¹o Rift muén vµ giai ®o¹n

o»n vâng, sôt lón cña c¸c bÓ trÇm tÝch.

- Phô tÇng cÊu tróc trªn: Chñ yÕu lµ c¸c thµnh t¹o c¸t bét vµ sÐt ®−îc thµnh t¹o

trong m«i tr−êng biÓn, biÓn n«ng ven bê, cã tuæi tõ Pliocen ®Õn §Ö tø. Chóng n»m bÊt

chØnh hîp lªn phô tÇng cÊu tróc gi÷a víi chiÒu dµy ®¹t trªn 1200m vµ cã xu h−íng

t¨ng dÇn chÒu dµy vÒ phÝa trung t©m bÓ.

Ph©n vïng cÊu tróc theo kh«ng gian:

Dùa theo c¸c ®Æc ®iÓm cÊu tróc ®Þa chÊt, ®Æc ®iÓm kiÕn t¹o, chiÒu dµy trÇm tÝch

®Ó ph©n khu vùc bån Phó Kh¸nh tõ cÊu t¹o bËc I (B) ra c¸c cÊu t¹o bÐ h¬n (BËc II) víi

c¸c vïng cÊu tróc sau:

1. Tròng trung t©m bån Phó Kh¸nh

2. Tròng §«ng (B2)

3. ThÒm §µ N½ng – Quy Nh¬n

4. §íi tr−ît Tuy Hoµ

5. ThÒm Phan Rang

- Tròng trung t©m bån Phó Kh¸nh (B1): Tròng nµy chiÕm hÇu hÕt diÖn tÝch bån

Phó Kh¸nh víi chiÒu dµy trÇm tÝch Kainozoi ®¹t trªn 7000m, nã bÞ chia c¾t thµnh c¸c

khèi bëi c¸c hÖ thèng ®øt g·y. Nh÷ng hè sôt ®−îc lÊp ®Çy bëi c¸c trÇm tÝch Oligocen.

Ph−¬ng cÊu tróc cña tròng trung t©m ph¸t triÓn theo h−íng gÇn kinh tuyÕn (B¾c –

Nam). §©y lµ mét tròng cã cÊu tróc hÕt søc phøc t¹p bao gåm mét lo¹t c¸c hè sôt cã

diÖn tÝch bÐ vµ xen kÏ víi chóng lµ c¸c khèi nh« cña tròng vµ bÞ ch«n vïi vµo cuèi

Oligocen.

- Tròng phÝa §«ng (B2): §©y lµ tròng cã diÖn tÝch bÐ, n»m ë phÝa §«ng Nam

tròng trung t©m, ng¨n c¸ch víi tròng trung t©m lµ mét ®íi n©ng t−¬ng ®èi. Tròng phÝa

§«ng nµy gièng nh− mét hè sôt lín, cã chiÒu dµy trÇm tÝch Kainozoi thay dæi ®¸ng kÓ,

chç dµy nhÊt ®¹t trªn 4800m vµ chiÒu dµy gi¶m dÇn vÒ phÝa §«ng vµ t¨ng dÇn vÒ phÝa

trung t©m bån.

- ThÒm §µ N½ng - Quy Nh¬n (B3): ThÒm §µ N½ng – Quy Nh¬n lµ phÇn kÐo dµi

vÒ phÝa Nam cña thÒm §µ N½ng, chiÕm phµn T©y B¾c bån Phó Kh¸nh. ChiÒu dµy

trÇm tÝch Kainozoi cña thÒm nµy kh«ng lín, chç dµy nhÊt ®¹t ®Õn 2800m, vµ cã xu

h−íng dµy dÇn vÒ trung t©m bÓ, ®©y lµ mét ®¬n nghiªng tõ T©y sang §«ng.

4.4. LÞch sö tiÕn hãa ®Þa chÊt bån tròng Phó Kh¸nh

Mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn ®Þa chÊt cña bån Phó Kh¸nh ®Òu g¾n liÒn víi c¸c giai

®o¹n kiÕn t¹o cña khu vùc biÓn §«ng.

Bån Phó Kh¸nh ®−îc h×nh thµnh trong miÒn t¸ch gi·n, sôt lón kh«ng bï trõ,

còng gièng nh− bån tròng s«ng Hång, lÞch sö tiÕn ho¸ cña hai bån l¸ng giÒng nµy gÇn

44

gièng nhau vµ cïng tr¶i qua c¸c giai ®o¹n sau (xem mÆt c¾t phôc håi sè 6 vµ 7).

Giai ®o¹n san b»ng kiÕn t¹o trong Pliocen: Vµo thêi kú Paleocen toµn bé khu

vùc Phó Kh¸nh ®· tr¶i qua mét qu¸ tr×nh san b»ng kiÕn t¹o cïng víi sù n©ng vßm

chung trªn toµn khu vùc, mµ nguyªn nh©n cña sù n©ng nµy cã thÓ do tån t¹i mét dÞ

th−êng manti mãng d−íi gÇm lôc ®Þa ë ®©y tr−íc khi x¶y ra qu¸ tr×nh c¨ng gi·n khu

vùc m¹nh mÏ.

Giai ®o¹n san b»ng kiÕn t¹o x¶y ra trong mét thêi gian t−¬ng ®èi dµi (gÇn 10

tr.n¨m) ®iÒu ®ã ®· ®−îc chøng minh b»ng sù v¾ng mÆt cña c¸c trÇm tÝch Paleocen

trong khu vùc ngh/cøu vµ vïng kÒ cËn.

Giai ®o¹n ®ång t¹o Rift (Eocen? Oligocen - Miocen sím): Giai ®o¹n ®ång t¹o Rift

®−îc khëi x−íng vµo ®Çu Paleogen vµ kÕt thóc vµo cuèi Miocen sím.

Trong thêi kú ®Çu t¹o Rift c¸c vËt liÖu trÇm tÝch chñ yÕu lµ cuéi, t¶ng d¹ng

Mollas, ®−îc ®æ xuèng tõ nh÷ng chç cao xuèng vµ lÊp vµo c¸c ®¸y ®Þa hµo hoÆc ®¸y b¸n

®Þa hµo. Sau ®ã c¸c trÇm tÝch ®−îc chuyÓn dÇn tõ s¹n, c¸c h¹t th«, h¹t trung vµ cµng

vÒ sau do ®iÒu kiÖn trÇm tÝch thay ®æi cïng víi kho¶ng c¸ch vËn chuyÓn vËt liÖu kh¸c

nhau ®· t¹o nªn c¸c líp trÇm tÝch xen kÏ c¸t, bét sÐt hoÆc c¸t, sÐt xen kÏ nhau.

Còng trong thêi kú nµy do lùc c¨ng t¸ch mµ hµng lo¹t c¸c hÖ thèng ®øt g·y

thuËn míi ®−îc sinh thµnh cïng ho¹t ®éng víi c¸c ®øt g·y cæ t¸i ho¹t ®éng l¹i. C¸c hÖ

thèng ®øt g·y nµy ®· chia c¾t c¸c thµnh t¹o trÇm tÝch ®−îc h×nh thµnh thµnh c¸c khèi

kh¸c nhau. §¸ng chó ý nhÊt ë khu vùc phÝa Nam bÓ Phó Kh¸nh n¬i tiÕp gi¸p víi phÇn

phÝa B¾c cña bÓ Cöu Long vµ T©y B¾c bÓ Nam C«n S¬n ®· xuÊt hiÖn mét ®íi tr−ît cã

chiÒu réng tõ 50 – 60 km tõ ®Êt liÒn kÐo ra (H5) xa bê hµng tr¨m km vµo t¹o mét ®íi

tr−ît cã tªn lµ ®íi tr−ît Tuy Hoµ lµ ®íi bao gåm mét lo¹t ®øt g·y thuËn, ®©y lµ c¸c ®øt

g·y cã xu h−íng tr−ît b»ng tr¸i.

§Õn cuèi Oligocen sím, toµn bé bÒ mÆt Oligocen ®−îc n©ng lªn vµ bÞ bµo mßn

m¹nh, nhiÒu n¬i bÞ bµo mßn c¾t côt tr−íc khi c¸c trÇm tÝch míi phñ chång lªn chóng

vµ t¹o thµnh mét mÆt bÊt chØnh hîp. §Õn ®©y còng lµ thêi kú kÕt thóc pha t¹o Rift sím

ë bån Phó Kh¸nh. Hµng lo¹t c¸c ®Þa hµo, b¸n ®Þa hµo ®· ®−îc lÊp ®Çy.

Sau pha t¹o Rift sím ng−ng nghØ mét thêi gian th× pha t¹o Rift muén l¹i b¾t

®Çu, c¸c vËt liÖu trÇm tÝch míi ®−îc l¾ng ®äng, khu vùc nghiªn cøu tiÕp tôc ®−îc t¸ch

gi·n, nh÷ng ®øt g·y tr−íc t¸i ho¹t ®éng l¹i vµ xuyªn c¾t cho ®Õn tËn nãc Miocen sím

vµ pha t¸i t¹o Rift nµy ®−îc gäi lµ t¹o Rift muén vµ kÕt thóc vµo cuèi Miocen sím, ®Õn

®©y bån Phó Kh¸nh ®· gÇn nh− hoµn thiÖn.

Giai ®o¹n sau t¹o Rift: Giai ®o¹n sau t¹o Rift hay cßn gäi lµ giai ®o¹n më réng,

sôt lón vµ o»n vâng bån Phó Kh¸nh. Giai ®o¹n nµy x¶y ra trong suèt thêi kú Miocen

gi÷a vµ Miocen muén.

Sau ®ã bån Phó Kh¸nh tiÕp tôc ®−îc më réng m¹nh mÏ vµo thêi kú Pliocen - §Ö

Tø. §Õn ®©y ranh giíi gi÷a c¸c bÓ trÇm tÝch “l¸ng giÒng” nh− s«ng Hång, Cöu Long vµ

Nam C«n S¬n ®· ®−îc xo¸ nhoµ vµ liªn th«ng víi nhau, t¹o nªn bån thø cÊp Pliocen

45

gÇn nh− toµn bé khu vùc biÓn §«ng.

5. bån Cöu Long

5.1. Kh¸i qu¸t chung

Bån tròng Cöu Long lµ mét bån trÇm tÝch Kainozoi n»m ë phÝa Nam §«ng Nam

biÓn ViÖt Nam, lµ mét vïng bao gåm diÖn tÝch c¸c l« 01, 02, 15-1, 9, 16, 17 víi diÖn tÝch

gÇn 150.000km2.

VÒ ph−¬ng diÖn cÊu tróc th× bån Cöu Long cã cÊu tróc h×nh bÇu dôc (oval) lín,

cÊu tróc bån ph¸t triÓn theo h−íng §B – TN, sôt lón m¹nh trong Kainozoi vµ ®−îc lÊp

®Çy bëi c¸c trÇm tÝch lôc nguyªn tõ th« ®Õn mÞn cã tuæi tõ Oligocen cho ®Õn §Ö tø.

Ngµy nay bån Cöu Long ®−îc bao quanh bëi c¸c khèi nh« cña ®¸ mãng Mesozoi, phÝa

T©y bao quanh bëi ®−êng bê tõ Cµ N¸ – Phan ThiÕt – Vòng Tµu ®Õn B¹c Liªu – Cµ

Mau, ë ®©y lé ra c¸c khèi nh« plutonic, volcanic cã tuæi Mesozoi muén.

PhÝa §«ng ®−îc ng¨n c¸ch víi bån Nam C«n S¬n lµ ®íi n©ng ngÇm C«n S¬n däc

theo c¸c ®¶o Hßn Khoai – Hßn Trøng vµ C«n S¬n ë phÝa Nam vµ §«ng.

Lµ mét bån tròng ®· ph¸t hiÖn nhiÒu má dÇu khÝ c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam,

dÇu khÝ ®· ®−îc ph¸t hiÖn kh«ng nh÷ng trong ®¸ c¸t kÕt cã tuæi Oligocen vµ Miocen

sím mµ c¶ trong c¸c ®¸ magma granit, granodiorit bÞ phong hãa nøt nÎ vµ hang hèc t¹i

c¸c má B¹ch Hæ, Rång… T¹i ®©y ®· ®−îc khai th¸c trªn 100 triÖu tÊn dÇu.

5.2. §Æc ®iÓm cÊu tróc ®Þa chÊt bån tròng Cöu Long

Dùa trªn kÕt qu¶ ph©n tÝch tµi liÖu ®Þa chÊt, ®Þa chÊn ®Þa tÇng, tµi liÖu khoan

vµ c¸c tµi liÖu liªn quan kh¸c, cÊu tróc ë ®©y cã thÓ ®−îc ph©n chia theo kh«ng gian vµ

thêi gian.

Ph©n tÇng cÊu tróc theo thêi gian:

Theo thêI gian ph¸t triÓn ®Þa chÊt cña c¸c thµnh t¹o Kainozoi t¹i khu vùc bån

Cöu Long, t¸c gi¶ cã thÓ ph©n ra hai tÇng cÊu tróc chÝnh

TÇng cÊu tróc tr−íc tr−íc Kainozoi: TÇng nµy bao gåm c¸c thµnh t¹o tr−íc

Kainozoi víI ®Æc tr−ng lµ c¸c ®¸ bÊt ®ång nhÊt vÒ thµnh phÇn ®¸ vµ ®a mµu s¾c, ®ã lµ

c¸c ®¸ granit, granodiorit, biotit vµ c¶ ®¸ riolit, theo kÕt qu¶ ph©n tÝch th× chóng ®Òu cã

tuæI tõ Jura vµ Kreta thuéc ®íI §µ L¹t – Campuchia.

TÇng cÊu tróc trªn: TÇng cÊu tróc nµy bao gåm toµn bé c¸c thµnh t¹o tõ

Eocen (gÆp ë GK HG – 1X), Oligocen cho ®Õn Pliocen §Ö tø. Theo ®Æc ®iÓm cÊu tróc,

lÞch sö tiÕn hãa vµ m«i tr−êng l¾ng ®äng trÇm tÝch, tÇng nµy bao gåm 3 phô tÇng cÊu

tróc kh¸c nhau mµ ranh giíI gi÷a chóng lµ c¸c mÆt BCH ®−îc ®¸nh dÊu sù kÕt thóc vµ

b¾t ®Çu cña mét chu kú trÇm tÝch g¾n liÒn víI nh÷ng pha ho¹t ®éng kiÕn t¹o t−¬ng

øng.

Phô tÇng cÊu tróc d−íi: Trong phô tÇng nµy bao gåm c¸c thµnh t¹o ®−îc

h×nh thµnh trong hai ®iÒu kiÖn vµ m«i tr−êng l¾ng ®äng lôc ®Þa nh− ®ång b»ng ch©u

46

thæ, s«ng, hå. Phô tÇng nµy ®−îc giíi h¹n bëi c¸c mÆt BCH mãng tr−íc Kainozoi/Eocen

– Oligocen vµ mÆt Oligocen/Miocen sím. Trong ®ã thµnh t¹o Eocen ch−a ®−îc b¾t gÆp

ë c¸c GK ngoµi kh¬i nh−ng ®· b¾t gÆp ë GK HG –1X trong ®Êt liÒn, lµ phÇn ph¸t triÓn

vÒ phÝa T©y cña bån Cöu Long. Theo tµi liÖu ®Þa chÊn ®Þa tÇng th× c¸c thµnh t¹o Eocen

cã thÓ b¾t gÆp phæ biÕn ë c¸c ®¸y c¸c ®Þa hµo, b¸n ®Þa hµo hoÆc ë ®¸y c¸c tròng s©u.

Cßn c¸c thµnh t¹o Oligocen ph¸t triÓn gÇn réng kh¾p chØ trªn c¸c ®Ønh khèI nh« mãng

th× thiÕu v¾ng. Phô tÇng cÊu tróc nµy ®· ®−îc ®Æt tªn lµ Trµ Có vµ Trµ T©n. HÖ tÇng

Trµ Có bao gåm c¸c trÇm tÝch Oligocen sím (Tõ mÆt SH8 cho ®Õn mÆt SH10), cßn hÖ

tÇng Trµ T©n gåm c¸c trÇm tÝch Oligocen muén ®−îc giíI h¹n tõ mÆt SH10 ®Õn SH7.

ChiÒu dµy trÇm tÝch cña hÖ tang nµy thay ®æi ®¸ng kÓ tõ vµi tr¨m mÐt ®Õn trªn

3000m. C¸c thµnh phÇn trÇm tÝch chñ yÕu lµ vôn lôc nguyªn c¸t, bét vµ sÐt. KÕt thóc

cña phô tÇng nµy lµ mét tËp sÐt dµy, thµnh phÇn t−¬ng ®èi ®ång nhÊt giµu VCHC vµ

sau nµy chóng trë thµnh võa lµ tÇng sinh võa lµ tÇng ch¾n dÇu khÝ.

Phô tÇng cÊu tróc gi÷a: Phô tÇng cÊu tróc gi÷a bao gåm toµn bé c¸c thµnh

t¹o trÇm tÝch B¹ch Hæ, C«n S¬n vµ §ång Nai cã tuæi tõ Miocen sím, Miocen gi÷a,

Miocen muén. Phô tÇng nµy ®−îc giíi h¹n tõ mÆt BCH Oligocen/Miopcen vµ

Miocen/Pliocen. NÕu nh×n trªn mÆt c¾t lµ mÆt SH7 (nãc Oligocen) vµ SH1 (nãc

Miocen). §Æc ®iÓm cña phô tÇng nµy lµ chiÒu dµy Ýt thay ®æi, chóng bao gåm ba hÖ

tÇng mµ ng¨n c¸ch gi÷a chóng lµ c¸c mÆt BCH SH3, SH2. Thµnh phÇn cÊu tróc cña

phô tÇng nµy lµ c¸c trÇm tÝch lôc nguyªn c¸t, bét, sÐt xen kÏ nhau cã ®é h¹t tõ trung

b×nh ®Õn mÞn Ýt b¾t gÆp ®−îc tËp h¹t th«, chóng ®−îc l¾ng ®äng trong m«i tr−êng ®ång

b»ng ven biÓn, ®ång b»ng båi tÝch thñy triÒu vµ c¶ trÇm tÝch biÓn, ®Æc tr−ng nhÊt lµ

tËp sÐt Rotalia vµo cuèi Miocen sím ®· ph¸t triÓn ®Òu kh¾p trong toµn bÓ trÇm tÝch vµ

nã ®· trë thµnh mét tËp ch¾n dÇu khÝ tiªu biÓu nhÊt trong bÓ trÇm tÝch nµy.

Phô tÇng cÊu tróc trªn: Phô tÇng cÊu tróc trªn bao gåm c¸c thµnh t¹o

Pliocen vµ §Ö tø. Chóng ®−îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn phñ BCH lªn c¸c trÇm tÝch cña

phô tÇng cÊu tróc gi÷a. §©y lµ c¸c thµnh t¹o ph¸t triÓn réng kh¾p trªn toµn bé diÖn

tÝch bån trÇm tÝch nµy. Trªn mÆt c¾t hiÖn t¹i nã ®−îc gio\íI h¹n tõ mÆt BCH nãc

Miocen cho ®Õn bÒ mÆt bÒ mÆt hiÖn t¹i. C¸c thµnh phÇn th¹ch häc chñ yÕu lµ c¸t, bét

vµ sÐt víI ®Æc ®iÓm lµ tÝnh g¾n kÕt yÕu hoÆc ë d¹ng bë rêi.

5.3. Ph©n vïng cÊu tróc bån tròng Cöu Long

GÇn ®©y bÓ Cöu Long ®−îc nghiªn cøu chi tiÕt h¬n do ph¸t hiÖn ®−îc tiÒm n¨ng

dÇu khÝ ë c¸c l« 01, 02, 15-1, 15-2 v.v... vµ ph¸t hiÖn ra nhiÒu má míi nªn quan t©m

®Õn c¶ phÇn r×a cña bÓ v× thÕ viÖc ph©n ra c¸c ®¬n vÞ cÊu tróc còng chi tiÕt h¬n.

NÕu xem toµn bé bÓ Cöu Long lµ cÊu tróc bËc A th× c¸c ®¬n vÞ cÊu tróc trong ®ã

®−îc ph©n ra nh− sau: (h×nh 31).

Tròng ph©n dÞ B¹c Liªu: Lµ mét tròng nhá n»m ë phÇn cuèi T©y Nam cña bÓ Cöu Long víi diÖn tÝch kho¶ng 3600km2. GÇn mét nöa diÖn tÝch cña tròng thuéc l« 31,

phÇn cßn l¹i thuéc phÇn n−íc n«ng vµ ®Êt liÒn. Tròng cã chiÒu dµy trÇm tÝch §Ö Tam

47

kh«ng lín kho¶ng 3km vµ bÞ chia c¾t bëi c¸c ®øt g·y thuËn cã ph−¬ng TB - §N. Trong

tròng cã kh¶ n¨ng b¾t gÆp trÇm tÝch nh− trong tròng ph©n dÞ Cµ Cèi.

Tròng ph©n dÞ Cµ Cèi: N»m chñ yÕu ë khu vùc S«ng HËu cã diÖn tÝch rÊt nhá

vµ chiÒu dµy trÇm tÝch kh«ng lín, trªn d−íi 2000m. T¹i ®©y ®· khoan giÕng khoan CL-

1X vµ më ra hÖ tÇng Cµ Cèi. Tròng bÞ ph©n c¾t bëi c¸c ®øt g·y kiÕn t¹o cã ph−¬ng §B-

TN, gÇn nh− vu«ng gãc víi ph−¬ng cña ®øt g·y trong tròng ph©n dÞ B¹c Liªu.

§íi n©ng Cöu Long: N»m vÒ phÝa §«ng cña tròng ph©n dÞ B¹c Liªu vµ Cµ Cèi,

ph©n t¸ch 2 tròng nµy víi tròng chÝnh cña bÓ Cöu Long. §íi n©ng cã chiÒu dµy trÇm

tÝch kh«ng ®¸ng kÓ, chñ yÕu lµ trÇm tÝch hÖ tÇng §ång Nai vµ BiÓn §«ng. §íi n©ng

kh«ng cã tiÒn ®Ò, dÊu hiÖu dÇu khÝ v× vËy ®· kh«ng ®−îc nghiªn cøu chi tiÕt vµ kh«ng

x¸c ®Þnh sù ph¸t triÓn c¸c ®øt g·y kiÕn t¹o.

§íi n©ng Phó Quý: §−îc xem nh− phÇn kÐo dµi cña ®íi n©ng C«n S¬n vÒ phÝa

§«ng B¾c, thuéc l« 01 vµ 02. §©y lµ ®íi n©ng cæ, cã vai trß khÐp kÝn vµ ph©n t¸ch bÓ

Cöu Long víi phÇn phÝa B¾c cña bÓ Nam C«n S¬n. Tuy nhiªn, vµo giai ®o¹n Neogen -

§Ö Tø th× diÖn tÝch nµy l¹i thuéc phÇn më réng cña bÓ Cöu Long. ChiÒu dµy trÇm tÝch

thuéc khu vùc ®íi n©ng nµy dao ®éng tõ 1.5 ®Õn 2km. CÊu tróc cña ®íi bÞ ¶nh h−ëng

kh¸ m¹nh bëi ho¹t ®éng nói löa, kÓ c¶ nói löa trÎ.

Tròng chÝnh bÓ Cöu Long: §©y lµ phÇn lón ch×m chÝnh cña bÓ, chiÕm tíi 3/4

diÖn tÝch bÓ, gåm c¸c l« 15, 16 vµ mét phÇn c¸c l« 01, 02, 09, 17. Theo ®−êng ®¼ng dµy

2km th× tròng chÝnh bÓ Cöu Long thÓ hiÖn râ nÐt lµ mét bÓ khÐp kÝn cã d¹ng tr¨ng

khuyÕt víi vßng cung h−íng ra vÒ phÝa §«ng Nam. Toµn bé triÓn väng dÇu khÝ ®Òu tËp

trung ë tròng nµy. V× vËy, cÊu tróc cña tròng ®−îc nghiªn cøu kh¸ chi tiÕt vµ ®−îc

ph©n chia thµnh c¸c ®¬n vÞ cÊu tróc nhá h¬n nh− mét bÓ ®éc lËp thùc thô. C¸c ®¬n vÞ

cÊu t¹o bËc 3 gåm: tròng §«ng B¾c, Tròng T©y B¹ch Hæ, tròng §«ng B¹ch Hæ, s−ên

nghiªng T©y B¾c, s−ên nghiªng §«ng Nam, ®íi n©ng Trung t©m, ®íi n©ng phÝa B¾c,

®íi n©ng phÝa §«ng, ®íi ph©n dÞ §«ng B¾c, ®íi ph©n dÞ T©y Nam.

S−ên nghiªng T©y B¾c: Lµ d¶i s−ên bê T©y B¾c cña bÓ kÐo dµi theo h−íng §B-

TN, chiÒu dµy trÇm tÝch t¨ng dÇn vÒ phÝa T©y Nam tõ 1 ®Õn 2,5km. S−ên nghiªng bÞ

c¾t sÎ bëi c¸c ®øt g·y kiÕn t¹o cã h−íng TB-§N hoÆc §B-TN, t¹o thµnh c¸c mòi nh«.

TrÇm tÝch §Ö Tam cña bÓ th−êng cã xu h−íng v¸t nhän vµ g¸ ®¸y lªn mãng cæ

granitoid tr−íc Kainozoi.

S−ên nghiªng §«ng Nam: Lµ d¶i s−ên bê §«ng Nam cña bÓ, tiÕp gi¸p víi ®íi

n©ng C«n S¬n. TrÇm tÝch cña ®íi nµy cã xu h−íng v¸t nhän vµ g¸ ®¸y víi chiÒu dµy

dao ®éng tõ 1 ®Õn 2,5km. S−ên nghiªng nµy còng bÞ phøc t¹p bëi c¸c ®øt g·y kiÕn t¹o

cã ph−¬ng §B-TN vµ ¸ vÜ tuyÕn t¹o nªn c¸c cÊu t¹o ®Þa ph−¬ng nh− cÊu t¹o Amethyst,

C¸ ¤ng §«i, Opal, Sãi.

Tròng §«ng B¾c: §©y lµ tròng s©u nhÊt trÇm tÝch cã thÓ ®¹t tíi 8km. Tròng cã

ph−¬ng kÐo dµi däc theo trôc chÝnh cña bÓ, n»m kÑp gi÷a hai ®íi n©ng vµ chÞu khèng

chÕ bëi hÖ thèng c¸c ®øt g·y chÝnh h−íng §B-TN.

48

Tròng T©y B¹ch Hæ: Trong mét sè tµi liÖu tròng nµy ®−îc ghÐp chung víi tròng

§«ng B¾c. Tuy nhiªn, vÒ ®Æc thï kiÕn t¹o gi÷a 2 tròng cã sù kh¸c biÖt lµ ph−¬ng cña

c¸c ®øt g·y chÝnh. Tròng T©y B¹ch Hæ bÞ khèng chÕ bëi c¸c ®øt g·y kiÕn t¹o cã ph−¬ng

¸ vÜ tuyÕn, t¹o sù gÊp khóc cña bÓ. ChiÒu dµy trÇm tÝch cña tròng nµy cã thÓ ®¹t

7.5km.

Tròng §«ng B¹ch Hæ: N»m kÑp gi÷a ®íi n©ng Trung T©m vÒ phÝa T©y, s−ên

nghiªng §«ng Nam vÒ phÝa § - §N vµ ®íi n©ng §«ng B¾c vÒ phÝa B¾c. Tròng cã chiÒu

dµy trÇm tÝch ®¹t tíi 7km vµ lµ mét trong ba trung t©m t¸ch gi·n cña bÓ.

§íi n©ng Trung T©m: Lµ ®íi n©ng n»m kÑp gi÷a hai tròng §«ng vµ T©y B¹ch

Hæ vµ ®−îc giíi h¹n bëi c¸c ®øt g·y cã biªn ®é lín víi h−íng ®æ chñ yÕu vÒ phÝa §«ng

Nam. §íi n©ng bao gån c¸c cÊu t¹o d−¬ng vµ cã liªn quan ®Õn nh÷ng khèi n©ng cæ cña

mãng tr−íc Kainozoi nh−: B¹ch Hæ, Rång. C¸c cÊu t¹o bÞ chi phèi kh«ng chØ bëi c¸c ®øt

g·y tr−ît b»ng vµ chêm nghÞch do ¶nh h−ëng cña sù siÕt Ðp vµo Oligocen muén.

§íi n©ng phÝa T©y B¾c: N»m vÒ phÝa T©y B¾c tròng §«ng B¾c vµ ®−îc khèng

chÕ bëi c¸c ®øt g·y chÝnh ph−¬ng §B - TN. VÒ phÝa TB ®íi n©ng bÞ ng¨n c¸ch víi s−ên

nghªng TB bëi mét ®Þa hµo nhá cã chiÒu dµy trÇm tÝch kho¶ng 6km. §íi n©ng bao gåm

cÊu t¹o Võng §«ng vµ d¶i n©ng kÐo dµi vÒ phÝa §«ng B¾c.

§íi n©ng phÝa §«ng: Ch¹y dµi theo h−íng §B - TN, phÝa TB ng¨n c¸ch víi

tròng §B bëi hÖ thèng ®øt g·y cã ph−¬ng ¸ vÜ tuyÕn vµ §B - TN, phÝa §N ng¨n c¸ch

víi ®íi ph©n dÞ §B bëi vâng nhá, xem nh− phÇn kÐo dµi cña tròng §«ng B¹ch Hæ vÒ

phÝa §B. Trªn ®íi n©ng ®· ph¸t hiÖn ®−îc c¸c cÊu t¹o d−¬ng nh−: R¹ng §«ng, Ph−¬ng

§«ng vµ Jade.

§íi ph©n dÞ §«ng B¾c (phÇn ®Çu §«ng B¾c cña bÓ): N»m kÑp gi÷a ®íi n©ng

§«ng Phó Quý vµ s−ên nghiªng T©y B¾c. §©y lµ khu vùc cã chiÒu dµy trÇm tÝch trung

b×nh vµ bÞ ph©n dÞ m¹nh bëi c¸c hÖ thèng ®øt g·y cã ®−êng ph−¬ng TB - §N, ¸ kinh

tuyÕn vµ ¸ vÜ tuyÕn t¹o thµnh nhiÒu ®Þa hµo, ®Þa lòy nhá (theo bÒ mÆt mãng). Mét sè

cÊu t¹o d−¬ng ®Þa ph−¬ng ®· ®−îc x¸c ®Þnh nh− Ruby, Pearl, Torpas, Diamond, Agate.

§íi ph©n dÞ T©y Nam: N»m vÒ ®Çu T©y Nam cña tròng chÝnh. Kh¸c víi ®íi

ph©n dÞ §B, ®íi nµy bÞ ph©n dÞ m¹nh bëi hÖ thèng nh÷ng ®øt g·y víi ®−êng ph−¬ng

chñ yÕu lµ ¸ vÜ tuyÕn t¹o thµnh nh÷ng ®Þa hµo, ®Þa lòy, hoÆc b¸n ®Þa hµo, b¸n ®Þa lòy

xen kÏ nhau. Nh÷ng cÊu t¹o cã quy m« lín trong ®íi nµy ph¶i kÓ ®Õn: §u §ñ, Tam

§¶o, Bµ §en vµ Ba V×.

5.4. LÞch sö ph¸t triÓn ®Þa chÊt bån tròng Cöu Long

LÞch sö ph¸t triÓn trÇm tÝch cña bÓ Cöu Long cã thÓ chia ra c¸c giai ®o¹n sau:

Giai ®o¹n tiÒn t¹o rift (Pre-rift):

Tr−íc §Ö Tam, ®Æc biÖt tõ Jura muén ®Õn Paleocen lµ thêi gian thµnh t¹o vµ

n©ng cao ®¸ mãng magma x©m nhËp (c¸c thµnh t¹o n»m d−íi c¸c trÇm tÝch Kainozoi ë

bÓ Cöu Long). C¸c ®¸ nµy gÆp rÊt phæ biÕn ë hÇu kh¾p lôc ®Þa Nam ViÖt Nam.

49

Do ¶nh h−ëng cña qu¸ tr×nh va m¶ng Ên §é vµo m¶ng ¢u – ¸ vµ h×nh thµnh ®íi

hót ch×m däc cung Sunda (50-43,5 triÖu n¨m). Mesozoi muén – Kainozoi sím vµ trÇm

tÝch cæ tr−íc ®ã ®· tr¶i qua thêi kú dµi bãc mßn, dËp vì khèi t¶ng, c¨ng gi·n khu vùc

h−íng TB-§N. Sù ph¸t triÓn c¸c ®ai m¹ch lín, kÐo dµi cã h−íng §B – TN thuéc phøc

hÖ Cï M«ng vµ Phan Rang tuæi tuyÖt ®èi 60-30tr n¨m ®· minh chøng cho ®iÒu ®ã. §©y

lµ giai ®o¹n san b»ng kiÕn t¹o tr−íc khi h×nh thµnh bÓ trÇm tÝch Cöu Long. §Þa h×nh

bÒ mÆt bãc mßn cña mãng kÕt tinh trong ph¹m vi khu vùc bÓ lóc nµy kh«ng hoµn toµn

b»ng ph¼ng, cã sù ®an xen gi÷a c¸c thung lòng vµ ®åi, nói thÊp. ChÝnh h×nh th¸i ®Þa

h×nh mÆt mãng ®ãng vai trß kh¸ quan träng trong viÖc ph¸t triÓn trÇm tÝch líp phñ kÕ

thõa vµo cuèi Eocen, ®Çu Oligocen.

Giai ®o¹n ®ång t¹o rift (Syn-rift):

§−îc khëi ®Çu vµo cuèi Eocen, ®Çu Oligocen do t¸c ®éng cña c¸c biÕn cè kiÕn t¹o

võa nªu víi h−íng c¨ng gi·n chÝnh lµ §B – TN. Hµng lo¹t ®øt g·y h−íng §B – TN ®·

®−îc sinh thµnh do sôt lón m¹nh vµ c¨ng gi·n. C¸c ®øt g·y chÝnh lµ ®øt g·y d¹ng gµu

xóc (listric), c¾m vÒ phÝa §N. Cßn c¸c ®øt g·y h−íng §B – TN l¹i do t¸c ®éng bëi c¸c

biÕn cè kiÕn t¹o kh¸c. Nh− ®· nªu trong ch−¬ng 4, vµo ®Çu Kainozoi do sù va ch¹m ë

gãc héi tô T©y T¹ng gi÷a c¸c m¶ng Ên §é vµ ¢u – ¸ lµm vi m¶ng Indosinia bÞ thóc tråi

xuèng §«ng Nam theo c¸c ®øt g·y tr−ît b»ng lín nh− ®øt g·y S«ng Hång, S«ng HËu,

Three Pagoda, víi xu thÕ tr−ît tr¸i ë phÝa B¾c vµ tr−ît ph¶i ë phÝa Nam t¹o nªn c¸c

tròng §Ö Tam trªn c¸c ®íi kh©u ven r×a, trong ®ã cã bÓ Cöu Long. KÕt qu¶ lµ ®· h×nh

thµnh c¸c hÖ thèng ®øt g·y kh¸c cã h−íng gÇn §B – TN. Nh− vËy trong bÓ Cöu Long

bªn c¹nh h−íng §B – TN cßn cã c¸c hÖ ®øt g·y cã h−íng cËn kÒ chóng. Trong Oligocen

gi·n ®¸y biÓn theo h−íng B-N t¹o BiÓn §«ng b¾t ®Çu tõ 23tr n¨m. Trôc gi·n ®¸y biÓn

ph¸t triÓn lÊn dÇn xuèng TN vµ ®æi h−íng tõ §-T sang §B – TN vµo cuèi Oligocen. C¸c

qu¸ tr×nh nµy ®· gia t¨ng c¸c ho¹t ®éng t¸ch gi·n vµ ®øt g·y ë bÓ Cöu Long trong

Oligocen vµ nÐn Ðp vµo cuèi Oligocen.

Do c¸c ho¹t ®éng kiÕn t¹o nªu trªn, ë bÓ Cöu Long c¸c ®øt g·y chÝnh ®iÓn h×nh

lµ c¸c ®øt g·y d¹ng gµu xóc (listric), ph−¬ng §B – TN c¾m vÒ phÝa §N, mét sè cã

h−íng §-T, nhiÒu b¸n ®Þa hµo, ®Þa hµo cïng h−íng ph¸t triÓn theo c¸c ®øt g·y ®−îc

h×nh thµnh. C¸c b¸n ®Þa hµo, ®Þa hµo nµy ®−îc lÊp ®Çy nhanh b»ng c¸c trÇm tÝch vôn

th«, phun trµo chñ yÕu thµnh phÇn baz¬ – trung tÝnh vµ trÇm tÝch tr−íc nói. Trong

thêi gian ®Çu t¹o bÓ cã lÏ do chuyÓn ®éng sôt lón khèi t¶ng, ph©n dÞ nªn t¹i c¸c khèi

tròng kh¸c nhau cã thÓ cã c¸c thêi kú gi¸n ®o¹n, bµo mßn trÇm tÝch kh¸c nahu. Do khu

vùc tÝch tô trÇm tÝch vµ cung cÊp trÇm tÝch n»m kÕ cËn nhau nªn thµnh phÇn trÇm

tÝch ë c¸c ®íi tròng kh¸c nhau cã thÓ kh¸c biÖt nhau. §Æc ®iÓm ph¸t triÓn c¸c bÒ mÆt

kh«ng chØnh hîp ë thêi kú nµy mang tÝnh ®Þa ph−¬ng cao vµ cÇn ®−îc l−u ý khi tiÕn

hµnh liªn kÕt, ®èi s¸nh th¹ch ®Þa tÇng. Vµo Oligocen sím, bao quanh vµ n»m g¸ lªn

c¸c khèi nh« mãng kÕt tinh phæ biÕn lµ trÇm tÝch nguån lôc ®Þa – s«ng ngßi vµ ®Çm hå,

víi c¸c tËp sÐt dµy ®Õn mét vµi chôc mÐt (nh− trªn cÊu t¹o S− Tö Tr¾ng vµ c¸nh §«ng

B¾c má B¹ch Hæ).

50

Qu¸ tr×nh t¸ch gi·n tiÕp tôc ph¸t triÓn lµm cho bÓ lón ch×m s©u, réng h¬n. C¸c

hå, tròng tr−íc nói tr−íc ®ã ®−îc më réng, s©u dÇn vµ liªn th«ng nhau vµ cã chÕ ®é

trÇm tÝch kh¸ ®ång nhÊt. C¸c tÇng trÇm tÝch hå dµy, ph©n bè réng ®−îc xÕp vµo hÖ

tÇng Trµ T©n ®−îc thµnh t¹o, mµ chñ yÕu lµ sÐt giµu vËt chÊt h÷u c¬ mµu n©u, n©u

®en tíi ®en. C¸c hå ph¸t triÓn trong c¸c ®Þa hµo riªng biÖt ®−îc liªn th«ng nhau, më

réng dÇn vµ cã h−íng ph¸t triÓn kÐo dµi theo ph−¬ng §B – TN, ®©y còng lµ ph−¬ng

ph¸t triÓn −u thÕ cña hÖ thèng ®øt g·y më bÓ. C¸c trÇm tÝch thuéc tÇng Trµ T©n d−íi

cã diÖn ph©n bè hÑp, th−êng v¾ng mÆt ë phÇn r×a bÓ, phÇn kÒ víi c¸c khèi cao ®Þa lòy

vµ cã d¹ng nªm ®iÓn h×nh, chónh ph¸t triÓn däc theo c¸c ®øt g·y víi bÒ dµy thay ®æi

nhanh. C¸c trÇm tÝch giµu sÐt cña tÇng Trµ T©n gi÷a ®−îc tÝch tô sau ®ã, ph©n bè réng

h¬n, bao phñ trªn hÇu kh¾p c¸c khèi cao trong bÓ vµ c¸c vïng cËn r×a bÓ.

Ho¹t ®éng nÐn Ðp vµo cuèi Oligocen muén ®· ®Èy tråi c¸c khèi mãng s©u, g©y

nghÞch ®¶o trong trÇm tÝch Oligocen ë trung t©m c¸c ®íi tròng chÝnh, lµm t¸i ho¹t

®éng c¸c ®øt g·y thuËn chÝnh ë d¹ng Ðp chêm, tr−ît b»ng vµ t¹o nªn c¸c cÊu tróc “tråi”,

c¸c cÊu t¹o d−¬ng/©m h×nh hoa, ph¸t sinh c¸c ®øt g·y nghÞch ë mét sè n¬i nh− trªn cÊu

t¹o R¹ng §«ng, phÝa T©y cÊu t¹o B¹ch Hæ vµ mét sè khu vùc má Rång. §ång thêi x¶y

ra hiÖn t−îng bµo mßn vµ v¸t máng m¹nh c¸c trÇm tÝch thuéc tÇng Trµ T©n trªn.

Thêi kú sau t¹o Rift (Post-rift):

Vµo Miocen sím, qu¸ tr×nh gi·n ®¸y BiÓn §«ng theo ph−¬ng TB-§N ®· yÕu ®i

vµ nhanh chãng kÕt thóc vµo cuèi Miocen sím (17tr. n¨m), tiÕp theo lµ qu¸ tr×nh nguéi

l¹nh vá. Trong thêi kú ®Çu Miocen sím c¸c ho¹t ®éng ®øt g·y vÉn cßn x¶y ra yÕu vµ

chØ chÊm døt hoµn toµn tõ Miocen gi÷a - hiÖn t¹i. C¸c trÇm tÝch cña thêi kú sau t¹o rift

cã ®Æc ®iÓm chung lµ: ph©n bè réng, kh«ng bÞ biÕn vÞ, uèn nÕp vµ gÇn nh− n»m ngang.

Tuy nhiªn, ë bÓ Cöu Long c¸c qu¸ tr×nh nµy vÉn g©y ra c¸c ho¹t ®éng t¸i c¨ng

gi·n yÕu, lón ch×m tõ tõ trong Miocen sím vµ ho¹t ®éng nói löa ë mét sè n¬i, ®Æc biÖt ë

phÇn §«ng B¾c bÓ. Vµo cuèi Miocen sím trªn phÇn lín diÖn tÝch bÓ, nãc trÇm tÝch

Miocen d−íi - hÖ tÇng B¹ch Hæ ®−îc ®¸nh dÊu b»ng biÕn cè ch×m s©u bÓ víi sù thµnh

t¹o tÇng “sÐt Rotalid” biÓn n«ng réng kh¾p vµ t¹o nªn tÇng ®¸nh dÊu ®Þa tÇng vµ tÇng

ch¾n khu vùc kh¸ tèt cho toµn bÓ. Cuèi Miocen sím toµn bÓ tr¶i qua qu¸ tr×nh n©ng

khu vùc vµ bãc mßn yÕu, b»ng chøng lµ tÇng sÐt Rotalid chØ bÞ bµo mßn tõng phÇn vµ

vÉn duy tr× tÝnh ph©n bè khu vùc cña nã.

Vµo Miocen gi÷a, lón ch×m nhiÖt tiÕp tôc gia t¨ng vµ biÓn ®· cã ¶nh h−ëng réng

lín ®Õn hÇu hÕt c¸c vïng quanh BiÓn §«ng. Cuèi thêi kú nµy cã mét pha n©ng lªn, dÉn

®Õn sù t¸i thiÕt lËp ®iÒu kiÖn m«i tr−êng s«ng ë phÇn T©y Nam bÓ cßn ë phÇn §«ng,

§«ng B¾c bÓ ®iÒu kiÖn ven bê vÉn tiÕp tôc ®−îc duy tr×.

Miocen muén ®−îc ®¸nh dÊu b»ng sù lón ch×m m¹nh ë BiÓn §«ng vµ phÇn r×a

cña nã, khëi ®Çu qu¸ tr×nh thµnh t¹o thÒm lôc ®Þa hiÖn ®¹i §«ng ViÖt Nam. Nói löa

ho¹t ®éng tÝch cùc ë phÇn §«ng B¾c bÓ Cöu Long, Nam C«n S¬n vµ phÇn ®Êt liÒn Nam

ViÖt Nam. Tõ Miocen muén bÓ Cöu Long ®· hoµn toµn th«ng víi bÓ Nam C«n s¬n vµ

51

hÖ thèng s«ng Cöu Long, s«ng §ång Nai trë thµnh nguån cung cÊp trÇm tÝch cho c¶ hai

bÓ. C¸c trÇm tÝch h¹t th« ®−îc tÝch tô trong m«i tr−êng ven bê ë phÇn Nam bÓ vµ trong

m«i tr−êng biÓn n«ng ë phÇn §«ng B¾c bÓ.

Pliocen lµ thêi gian biÓn tiÕn réng lín vµ cã lÏ ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn toµn bé vïng

BiÓn §«ng hiÖn t¹i n»m d−íi mùc n−íc biÓn. C¸c trÇm tÝch h¹t mÞn h¬n ®−îc vËn chuyÓn vµo vïng bÓ Nam C«n S¬n vµ tÝch tô t¹i ®©y trong ®iÒu kiÖn n−íc s©u h¬n.

6. bån Nam C«n S¬n

6.1. Kh¸i qu¸t ®Þa chÊt chung bån Nam C«n S¬n

Bån tròng Nam C«n S¬n lµ mét tròng lín c¶ vÒ diÖn tÝch vµ chiÒu dµy trÇm tÝch

Kainozoi, nã ®−îc h×nh thµnh trªn thÒm thô ®éng do t¸ch d·n biÓn §«ng vµ n»m hoµn

toµn trªn miÒn vá lôc ®Þa víi chiÒu dµy vá t−¬ng ®èi máng, kho¶ng 18 ®Õn 23 km.

Lµ mét tròng cã chiÒu dµy trÇm tÝch Kainozoi t−¬ng ®èi lín, chç dµy nhÊt ®¹t

trªn 14.000 mÐt, trung b×nh 5 – 8km, ®−îc cÊu thµnh tõ c¸c thµnh t¹o lôc nguyªn c¸t

bét sÐt vµ carbonat. C¸c thµnh t¹o nµy bÞ ph©n c¾t thµnh c¸c ®íi bëi c¸c hÖ thèng ®øt

g·y cã ph−¬ng kh¸c nhau nh− ¸ kinh tuyÕn B¾c Nam, §«ng B¾c – T©y Nam, vµ ¸ vÜ

tuyÕn.

Theo ®Æc ®iÓm vÒ cÊu tróc h×nh th¸i, lÞch sö ph¸t triÓn vµ h×nh thµnh ®Þa chÊt

th× bån trÇm tÝch nµy cã thÓ ®−îc chia ra 2 phÇn víi ®Æc ®iÓm cÊu tróc, kiÕn t¹o kh¸c

nhau lµ phÇn phÝa T©y vµ phÇn phÝa §«ng, ranh giíi ph©n chia gi÷a chóng lµ ®øt g·y

lín Hång – Dõa – M·ng CÇu.

Bån Nam C«n S¬n ®−îc giíi h¹n vÒ phÝa T©y lµ ®íi n©ng Korat – Natuna. Ng¨n

c¸ch víi bån tròng Cöu Long lµ ®íi n©ng C«n S¬n. PhÇn cùc B¾c gi¸p víi ®íi tr−ît Tuy

Hßa cña bån tròng Phó Kh¸nh. Cßn phÇn phÝa §«ng, ranh giíi ph©n chia gi÷a bån

tròng Nam C«n S¬n vµ T− ChÝnh – Vòng M©y – nhãm bÓ Tr−êng Sa th× ch−a ®−îc x¸c

®Þnh râ rµng do tµi liÖu cßn thiÕu.

6.2. §Æc ®iÓm cÊu tróc ®Þa chÊt Kainozoi bån tròng Nam C«n S¬n

Còng nh− c¸c bÓ trÇm tÝch kh¸c ®· ®−îc ®Ò cËp, vÊn ®Ò nghiªn cøu cÊu tróc ®Þa

chÊt cña bån tròng nµy còng ®−îc ph©n chia theo thêi gian vµ kh«ng gian ph¸t triÓn.

Ph©n tÇng cÊu tróc bån tròng Nam C«n S¬n (theo thêi gian)

Còng nh− cÊu tróc ®Þa chÊt c¸c thµnh t¹o Kainozoi ë c¸c bån S«ng Hång, Phó

Kh¸nh vµ Cöu Long, cÊu tróc ®Þa chÊt cña bån Nam C«n S¬n còng ®−îc chia ra 2 tÇng

cÊu tróc chÝnh:

- TÇng cÊu tróc d−íi

- TÇng cÊu tróc trªn

TÇng cÊu tróc d−íi: TÇng cÊu tróc d−íi hay cßn ®−îc gäi lµ tÇng cÊu tróc

tr−íc Kainozoi, tÇng nµy bao gåm toµn bé c¸c ®¸ mãng magma granit, granodiorit vµ

c¶ c¸c ®¸ phun trµo vµ biÕn chÊt. Chóng cã thµnh phÇn vËt chÊt vµ tuæi hÕt søc phøc

52

t¹p.

TÇng cÊu tróc trªn: TÇng cÊu tróc trªn bao gåm toµn bé c¸c thµnh t¹o

Kainozoi: Eocen(?) – Oligocen, Miocen vµ Pliocen - §Ö tø. Chóng phñ bÊt chØnh hîp lªn

tÇng cÊu tróc d−íi.

TÇng cÊu tróc nµy cã chiÒu dµy trÇm tÝch thay ®æi ®¸ng kÓ, chç dµy nhÊt ®¹t

trªn 14.000m (t¹i trung t©m tròng trung t©m bån) vµ thay ®æi lín, cã xu h−íng gi¶m

dÇn vÒ phÝa T©y, T©y B¾c, B¾c vµ c¶ phÝa Nam bån, trung b×nh tõ 3 ®Õn 6 km. C¸c

trÇm tÝch ë ®©y bao gåm c¸c vôn lôc nguyªn c¸t, bét, sÐt vµ ®¸ v«i, c¶ lôc nguyªn chøa

than. Chóng ®−îc thµnh t¹o trong m«i tr−êng tõ lôc ®Þa, biÓn ven bê vµ biÓn s©u. Theo

mÆt c¾t bÊt chØnh hîp do qu¸ tr×nh thay ®æi c¸c pha ho¹t ®éng kiÕn t¹o, ®ã lµ c¸c mÆt

bÊt chØnh hîp nãc mãng tr−íc Kainozoi, nãc Oligocen, nãc Miocen gi÷a vµ nãc Miocen

muén.

Dùa vµo c¸c ®Æc ®iÓm cÊu tróc ®Þa chÊt, m«i tr−êng l¾ng ®äng trÇm tÝch vµ lÞch

sö tiÕn hãa ®Þa chÊt cã thÓ ®−îc ph©n ra 3 phô tÇng cÊu tróc chÝnh:

+ Phô tÇng cÊu tróc d−íi (Eocen – Oligocen)

+ Phô tÇng cÊu tróc gi÷a (Miocen)

+ Phô tÇng cÊu tróc trªn (Pliocen - §Ö tø).

- Phô tÇng cÊu tróc d−íi (Eocen – Oligocen): Phô tÇng cÊu tróc d−íi phñ

bÊt chØnh hîp lªn tÇng cÊu tróc tr−íc Kainozoi. Phô tÇng nµy bao gåm c¸c thµnh täa

Eocen vµ Oligocen, lµ c¸c thµnh t¹o ®−îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong pha t¹o rift

sím. C¸c thµnh t¹o nµy bao gåm c¸c trÇm tÝch tõ h¹t th« d¹ng Mollas n»m lãt ®¸y ë

c¸c ®Þa hµo, b¸n ®Þa hµo vµ ®¸y c¸c tròng, sau ®ã lµ c¸c trÇm tÝch c¸t s¹n, c¸t vµ c¸t

bét, sÐt chøa nhiÒu m¶nh vôn than. Chóng ®−îc l¾ng ®äng trong m«i tr−êng lôc ®Þa

nh− ®ång b»ng ch©u thæ, hå, ®Çm lÇy, s«ng. Tæng chiÒu dµy trÇm tÝch cña phô tÇng

nµy ®¹t 2500 ®Õn 3000 mÐt.

- Phô tÇng cÊu tróc gi÷a (Miocen): Phô tÇng cÊu tróc gi÷a ®−îc giíi h¹n

gi÷a 2 mÆt ph¶n x¹ nãc Oligocen muén vµ nãc Miocen muén, bao gåm c¸c thµnh t¹o

trÇm tÝch lµ c¸c vôn lôc nguyªn c¸t, bét, sÐt, than vµ c¶ carbonat. M«i tr−êng trÇm tÝch

cña phô tÇng nµy ®−îc l¾ng ®äng trong m«i tr−êng xen kÏ gi÷a lôc ®Þa, vòng vÞnh vµ

biÓn n«ng ven bê. ChiÒu dµy trÇm tÝch cña phô tÇng nµy ®¹t tõ 2.500 ®Õn 4.000 mÐt.

- Phô tÇng cÊu tróc trªn: Phô tÇng cÊu tróc trªn nµy bao gåm c¸c thµnh t¹o

trÎ cã tuæi Pliocen vµ §Ö tø, bao gåm c¸c ®¸ chñ yÕu lµ c¸t, bét, sÐt ch−a g¾n kÕt hoÆc

g¾n kÕt yÕu. Chóng ®−îc l¾ng ®äng trong m«i tr−êng trÇm tÝch biÓn hoÆc biÓn n«ng

ven bê, víi chiÒu dµy ®¹t tõ 700 – 1100 mÐt.

Ph©n vïng cÊu tróc bån tròng Nam C«n S¬n (theo kh«ng gian)

Trªn c¬ së c¸c th«ng tin vÒ chiÒu dµy trÇm tÝch Kz, thµnh phÇn vËt chÊt, ®Æc

®iÓm cÊu tróc ®Þa chÊt, ®Æc ®iÓm kiÕn t¹o .v.v. Bån tròng Nam C«n S¬n ®−îc chia ra

c¸c ®¬n vÞ cÊu tróc sau: (h×nh 32)

53

* §íi ph©n dÞ phÝa T©y: §íi ph©n dÞ phÝa T©y bao gåm diÖn tÝch c¸c l« 27, 28,

29 vµ nöa phÇn T©y cña L« 19, 20, 21 vµ 22, nã ®−îc giíi h¹n däc theo ®øt g·y ¸ kinh

tuyÕn, ®øt g·y §ång Nai. §Æc tr−ng cña ®íi nµy lµ sù sôt nghiªng vÒ phÝa §«ng theo

kiÓu xÕp chång vµ ph−¬ng cÊu tróc chñ yÕu lµ B¾c – Nam. Bao gåm c¸c b¸n ®Þa hµo ë

c¸nh T©y cña c¸c ®øt g·y chÝnh. Dùa vµo ®Æc ®iÓm cÊu tróc mãng cña ®íi ph©n dÞ nµy

cã thÓ ®−îc chia ra 2 phô ®íi:

- Phô ®íi r×a T©y: Phô ®íi nµy ph¸t triÓn ë c¸nh T©y ®øt g·y s«ng HËu Giang,

ph−¬ng cÊu tróc lµ ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn. C¸c thµnh t¹o Kz trong phô ®íi nµy phñ bÊt

chØnh hîp lªn mãng vµ cã xu h−íng nghiªng dÇn vÒ phÝa §«ng, chiÒu dµy trÇm tÝch Kz

®¹t 5000 mÐt bao gåm toµn bé c¸c thµnh t¹o cã tuæi tõ Oligocen, Miocen vµ Pliocen -

§Ö tø.

- Phô ®íi ph©n dÞ r×a T©y: Phô ®íi nµy ®−îc khèng chÕ gi÷a hai ®øt g·y s«ng

HËu vµ §ång Nai. T¹i ®©y, mãng cã ®Þa h×nh kh¸ phøc t¹p. Phô ®íi nµy gåm c¸c tròng

hÑp vµ s©u xem kÏ víi chóng lµ c¸c ®íi n©ng, chç s©u nhÊt ®¹t trªn 6000m. T¹i phÝa

§«ng cña phô ®íi nµy cã mÆt ®Çy ®ñ cac thµnh t¹o Kz ngo¹i trõ c¸nh phÝa §«ng ®øt

g·y s«ng HËu v¾ng mÆt trÇm tÝch Oligocen vµ Miocen d−íi.

* §íi ph©n dÞ chuyÓn tiÕp: §íi ph©n dÞ chuyÓn tiÕp ®−îc giíi h¹n ë phÝa T©y

lµ ®øt g·y s«ng §ång Nai vµ phÝa §«ng vµ §«ng B¾c lµ ®øt g·y Hång – T©y M·ng CÇu,

cßn ranh giíi phÝa Nam lµ khèi mãng nh« cao. §©y lµ khu vùc cã cÊu t¹o chuyÓn tiÕp tõ

ph©n dÞ phÝa T©y kÐo sang phÝa §«ng, tõ ®íi n©ng C«n S¬n kÐo xuèng phÝa Nam. Trªn

®íi nµy chñ yÕu ph¸t triÓn c¸c hÖ thèng ®øt g·y cã ph−¬ng B¾c – Nam, §«ng B¾c – T©y

Nam vµ §«ng – T©y.

§Þa h×nh mãng cã ®Æc tÝnh sôt d¹ng bËc s©u dÇn tõ ®íi n©ng C«n S¬n vÒ phÝa

§«ng Nam vµ tõ phÝa Nam lªn phÝa B¾c. TrÇm tÝch Kainozoi ë ®©y ®¹t ®Õn 7.000 mÐt

vµ ®íi nµy cã thÓ ph©n chia thµnh 2 phô ®íi:

- Phô ®íi ph©n dÞ phÝa B¾c

- Phô ®íi cËn Natuna.

§íi tròng phÝa §«ng: §íi nµy chiÕm mét diÖn tÝch réng lín ë trung t©m vµ

phÇn §«ng bÓ Nam C«n S¬n. §íi nµy cã bÒ dµy trÇm tÝch Kz thay ®æi ®¸ng kÓ, chç s©u

nhÊt ®¹t trªn 14.000 mÐt (ë trung t©m tròng s©u). §íi nµy ®−îc chia lµm 5 ®¬n vÞ cÊu

tróc bËc III, ®ã lµ:

- Phô ®íi tròng B¾c: Phô ®íi nµy n»m gi÷a phô ®íi M·ng CÇu vµ phô ®íi

ph©n dÞ B¾c ë phÝa T©y, ph−¬ng cÊu tróc cña phô ®íi nµy ph¸t triÓn theo h−ín §«ng

B¾c – T©y Nam. BÒ dµy trÇm tÝch Kz thay ®æi tõ 4.000m ®Õn 11.000m víi sù cã mÆt

®Êy ®ñ c¸c trÇm tÝch tõ Eocen – Oligocen ®Õn Pliocen - §Ö tø. Trong Phô ®íi nµy ph¸t

hiÖn hµng lo¹t c¸c vßm n©ng kÒ ®øt g·y, c¸c cÊu tróc vßm n©ng cã ®é s©u ch«n vïi trªn

5.000m. C¸nh phÝa §«ng cña phô ®íi nµy ch−a ®−îc x¸c ®Þnh râ.

- Phô ®íi n©ng M·ng CÇu: Phô ®íi nµy ph¸t triÓn kÐo dµi theo h−íng §«ng

B¾c – T©y Nam däc hÖ thèng ®øt g·y cïng ph−¬ng ë phÝa B¾c. Phô ®íi n©ng nµy bÞ

54

chia c¾t thµnh c¸c khèi bëi c¸c ®øt g·y cã ph−¬ng kh¸c nhau nh−ng chñ yÕu lµ ph−¬ng

§«ng B¾c – T©y Nam vµ ¸ B¾c Nam. §Þa h×nh mãng bÞ ph©n dÞ m¹nh. Phô ®íi nµy cã

chiÒu dµy tõ 2.500 ®Õn 7.000 mÐt. §©y lµ mét phÇn cÊu thµnh nªn mét gi¶i n©ng gi÷a

tròng. Nã ®èng vai trß quan träng lµ ng¨n c¸ch gi÷a hai tròng lín lµ tròng B¾c vµ

tròng trung t©m cña bån Nam C«n S¬n.

- Phô ®íi tròng trung t©m: Phô ®íi nµy chiÕm diÖn tÝch lín phÇn §«ng Nam

bån Nam C«n S¬n, ph−¬ng ph¸t triÓn chñ yÕu theo h−íng §«ng B¾c vµ më réng vÒ

phÝa §«ng thu hÑp vÒ phÝa T©y. Tròng cã xu h−íng chuyÓn trôc lón ch×m tõ ¸ §«ng –

T©y sang §«ng B¾c - T©y Nam. Phô tròng nµy cã chiÒu dµy trÇm tÝch ®¹t trªn 14.000

mÐt chç s©u nhÊt vµ máng dÇn ra hai c¸nh. §íi tròng nµy còng bÞ chia c¾t thµnh c¸c

khèi bëi c¸c hÖ thèng ®øt g·y.

- Phô ®íi n©ng Dõa: Phô ®íi nµy ®−îc ph¸t triÓn theo h−íng §«ng B¾c – T©y

Nam, nã ®ãng vai trß ng¨n c¸ch gi÷a phô ®íi trung t©m vµ phô ®íi tròng Nam. ChiÒu

dµy trÇm tÝch ë ®©y ®¹t 5.000m, trung b×nh tõ 3.000 ®Õn 3.500m. Trªn phô ®íi nµy

ph¸t hiÖn nhiÒu cÊu t¹o vßm n©ng liªn quan ®Õn c¸c thµnh t¹o carbonat nh− Dõa, Lan

T©y, Lan §á, T−êng Vi vµ H−íng D−¬ng Nam.

- Phô ®íi tròng Nam: Phô ®íi nµy n»m ë phÝa Nam, §«ng Nam bån Nam C«n

S¬n. Ranh giíi phÝa T©y lµ phô ®íi cËn Natuna, cßn ranh giíi phÝa §«ng ch−a x¸c ®Þnh

®−îc xong cã thÓ lµ l−u th«ng víi tròng phÝa Tay Savawak. T¹i ®©y cã trÇm tÝch Kz dµy

tõ 4.000 ®Õn 6.000 mÐt.

6.3. LÞch sö tiÕn hãa c¸c trÇm tÝch Kainozoi bån tròng Nam C«n S¬n

LÞch sö tiÕn hãa ®Þa chÊt Kz cña bÓ trÇm tÝch Nam C«n S¬n còng nh− c¸c bÓ

trÇm tÝch kh¸c nh− s«ng Hång, Cöu Long, Phó Kh¸nh, T©y Nam ViÖt Nam lµ g¾n liÒn

víi lÞch sö tiÕn hãa ®Þa chÊt cña BiÓn §«ng. Trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c tµi liÖu hiÖn cã víi

hµng lo¹t cac mÆt c¾t phôc håi ®−îc thiÕt lËp, t¸c gi¶ cã thÓ ph©n chia lÞch sö h×nh

thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c thµnh t¹o Kz cña bÓ nµy ra 4 giai ®o¹n chÝnh, mµ mçi giai

®o¹n ph¸t triÓn ®Òu g¾n liÒn víi mét pha ho¹t ®éng kiÕn t¹o ®Æc tr−ng cña thêi kú ®ã

(h×nh 32)

- Giai ®o¹n Paleogen

- Giai ®o¹n Eocen(?) – Oligocen – Miocen sím

- Giai ®o¹n Miocen gi÷a – muén

- Giai ®o¹n Pliocen - §Ö tø.

T−¬ng øng víi c¸c giai ®o¹n nµy lµ c¸c pha ho¹t ®éng kiÕn t¹o chÝnh ®ã lµ:

- Pha san b»ng kiÕn t¹o

- Pha ®ång t¹o rift

- Pha më réng, sôt lón vµ o»n vâng bÓ Nam C«n S¬n

- Pha t¹o thÒm vµ liªn th«ng c¸c bÓ trÇm tÝch trong thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam.

* Pha san b»ng kiÕn t¹o: Pha san b»ng kiÕn t¹o x¶y ra tr−íc pha ®ång t¹o

55

rift h×nh thµnh bÓ trÇm tÝch Nam C«n S¬n. Giai ®o¹n nµy còng ®ång lo¹t x¶y ra kh«ng

nh÷ng trong khu«n viªn cña bÓ trÇm tÝch nµy mµ x¶y ra trªn toµn bé diÖn tÝch réng lín

cña biÓn §«ng hiÖn nay.

Sau khi sù héi tô cña c¸c lôc ®Þa lín Gonvana (Ên – óc) vµ Laurasia (¢u - ¸),

mÆt mãng ®−îc cè kÕt vµ ®−îc n©ng cao, trong ®ã cã thÒm Sunda. Sù n©ng ®ã ®· lµm

tiªu biÕn toµn bé ®¹i d−¬ng Tethys ë vïng §«ng Nam ¸ nµy, ®ång thêi vµo giai ®o¹n

nµy ®· ph¸t triÓn rÇm ré c¸c vulcanic – plutonic Jura, c¸c tròng tµn d− hoÆc c¸c thung

lòng hÑp, c¸c hå n−íc mÆn bÞ kh« kiÖt, toµn bé mÆt mãng bÞ ph¬i, bÞ phong hãa vµ bµo

mßn. Sau ®ã l¹i x¶y ra c¸c biÕn ®éng kiÕn t¹o m¹nh lµ c¸c m¶ng lín va ch¹m vµo nhau

lµm cho mÆt mãng võa ®−îc cè kÕt th× bÞ dËp vì vµ h×nh thµnh hµng lo¹t c¸c ®íi n©ng,

®íi sôt vµ xuÊt hiÖn hµng lo¹t c¸c hÖ thèng ®øt g·y cã ph−¬ng kh¸c nhau. Trong diÖn

tÝch bÓ Nam C«n S¬n ®· sinh ra 3 hÖ thèng ®øt g·y chÝnh ®ã lµ: hÖ thèng ®øt g·y ph¸t

triÓn theo ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn, tËp trung chñ yÕu vµo phÇn T©y cña bÓ; hÖ thèng ®øt

g·y ph¸t triÓn theo ph−¬ng §«ng B¾c – T©y Nam, hÖ thèng nµy ph¸t triÓn chñ yÕu ë

phÝa §«ng vµ §«ng B¾c bÓ; hÖ thèng ®øt g·y thø ba ph¸t triÓn theo ph−¬ng ¸ vÜ tuyÕn

hoÆc ¸ §«ng – T©y, hÖ thèng nµy tËp trung chñ yÕu vµo khu vùc trung t©m vµ phÇn

§«ng Nam bÓ (xem mÆt c¾t phôc håi vµ b¶n ®å cÊu tróc). ChÝnh c¸c hÖ thèng ®øt g·y

nµy ®· gãp phÇn lµm vho mÆt mãng ®· phøc t¹p cµng phøc t¹p h¬n. Thùc tÕ cña ®Þa

h×nh mÆt mãng tr−íc khi cã trÇm tÝch Kz lµ mét bÒ mÆt gå ghÒ, låi lâm, phÇn phÝa T©y

lµ mét b×nh nguyªn réng lín, bÒ mÆt Ýt gå ghÒ h¬n vµ cã xu h−íng nghiªng dÇn vÒ phÝa

§«ng, cßn phÝa T©y B¾c n»m gèi lªn “d·y nói ngÇm” C«n S¬n (nµy lµ ®íi n©ng C«n

S¬n). Cßn phÇn phÝa §«ng lµ hai tròng lín – tròng §«ng B¾c vµ tròng §«ng Nam,

ng¨n c¸ch gi÷a chóng lµ “d·y nói ngÇm §¹i Hïng – Thanh Long (nay lµ ®íi n©ng §¹i

Hïng – cßn Thanh Long ®· bÞ nhÊn ch×m d−íi c¸c trÇm tÝch trÎ).

Qu¸ tr×nh san b»ng kiÕn t¹o nµy kÐo dµi trong gÇn chôc triÖu n¨m, do mÆt

mãng ®−îc n©ng cao, bÞ “ph¬i” bÞ phong hãa vµ bµo mßn c¬ häc mµ kh«ng cã sù bï ®¾p

vÒ trÇm tÝch, sù thiÕu c©n b»ng trÇm tÝch trong mét thêi gian dµi ®· dÉn ®Õn sù san

b»ng kiÕn t¹o, pha san b»ng kiÕn t¹o kh«ng chØ x¶y ra trong vïng nghiªn cøu mµ ®·

diÔn ra trªn toµn bé thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam, ®iÒu ®ã ®· ®−îc chøng minh mét c¸ch râ

rµng lµ toµn bé c¸c giÕng khoan ®· khoan qua trÇm tÝch Kz vµ gÆp mãng trong bÓ trÇm

tÝch Nam C«n S¬n còng nh− c¸c bÓ trÇm tÝch kh¸c trong thÒm lôc ®Þa ®Òu kh«ng b¾t

gÆp c¸c trÇm tÝch Thanetian, Danian thuéc hÖ Paleogen.

* Pha ®ång t¹o rift (synrift): Pha ®ång t¹o lµ pha chÝnh h×nh thµnh bÓ trÇm

tÝch Nam C«n S¬n, pha nµy ®−îc khëi x−íng vµo ®Çu Eocen vµ kÕt thóc vµo cuèi

Miocen sím. Pha ®ång t¹o rift nµy còng ®ång lo¹t x¶y ra sau khi kÕt thóc pha san

b»ng kiÕn t¹o. Trong pha nµy kh«ng x¶y ra liªn tôc, mµ cßn ng−ng nghØ vµo cuèi

Oligocen muén, sau ®ã l¹i tiÕp tôc t¸i ho¹t ®éng vµo ®Çu Miocen muén nªn ®−îc chia

ra hai phô pha:

+ Pha t¹o rift sím (early synrift)

56

+ Pha t¹o rift muén (late synrift)

Nh− ®· ®Ò cËp ë trªn, vµo tr−íc thêi kú t¹o rift, khu vùc bÓ Nam C«n S¬n ngµy

nay lµ mét tròng lín cã xu h−íng nghiªng dÇn vÒ phÝa §«ng vµ §«ng B¾c, mÆt mãng

lóc ®ã ®· tån t¹i nh÷ng ®Þa hµo vµ b¸n ®Þa hµo n»m xen kÏ nhau vµ ng¨n c¸ch gi÷a

chóng lµ nh÷ng khèi nh« cao mãng nh− §¹i Hïng, Thanh Long hay khèi nh« ë phÝa

§«ng Nam, lµm cho khu vùc nµy cã ®Þa h×nh hÕt søc phøc t¹p vµ ®−îc nhËn d¹ng khi

t¸c gi¶ phôc håi l¹i thêi kú cæ cÊu t¹o cña chóng (xem c¸c mÆt c¾t phôc håi). Nh×n

chung vµo thêi kú ban ®Çu, bÒ mÆt mãng tr−íc Kz cã xu h−íng nghiªng dÇn vÒ phÝa

§«ng vµ §«ng §«ng B¾c, nã cã thÓ ®−îc chia ra hai khu vùc víi hai ®Þa h×nh t−¬ng ®èi

kh¸c nhau:

- Khu vùc phÝa T©y: mÆt mãng ®−îc nh« cao vµ cã xu h−íng nghiªng dÇn vÒ

phÝa §«ng, §«ng B¾c gièng nh− mét b×nh nguyªn bao la n»m kÒ víi ®íi n©ng C«n S¬n.

Khu vùc nµy bÞ chia c¾t thµnh c¸c khèi theo h−íng B¾c Nam vµ ®−îc khèng chÕ bëi c¸c

®øt g·y cïng h−íng, ®©y lµ c¸c ®øt g·y cæ ®· ®−îc h×nh thµnh tõ tr−íc.

- Khu vùc phÝa §«ng: lµ mét vïng bÞ ph©n dÞ lín, ng¨n c¸ch gi÷a chóng lµ

c¸c ®íi mãng nh« cao, nh−ng cµng tiÕn vÒ phÝa §«ng Nam cµng ®−îc n©ng cao.

Do sù chªnh lÖch lín vÒ ®Þa h×nh cæ nh− vËy nªn x¶y ra mét sù chªnh lÖch vÒ

n¨ng l−îng vµ ®Ó c©n b»ng n¨ng l−îng th× sù vËn chuyÓn vËt liÖu trÇm tÝch ®−îc h×nh

thµnh tõ chç cao vÒ chç thÊp vµo ®Çu Eocen ®ã lµ c¸c vËt liÖu trÇm tÝch h¹t th«, khèi

t¶ng ®Õn s¹n sái ®−îc ®á tõ c¸c ®Ønh cao xuèng c¸c thung lòng cña ®Þa hµo vµ b¸n ®Þa

hµo hoÆc c¸c hè sôt s©u th¼m nh− c¸c ®¸y tròng §«ng B¾c vµ tròng §«ng Nam ®−îc

lÊp ®Çy bëi c¸c ®¸ cã kÝch th−íc lín ®æ tõ ®Ønh c¸c ®íi nh« cao cña §¹i Hïng vµ Thanh

Long. Cßn phÇn phÝa T©y cña khu vùc nghiªn cøu gÇn nh− kh«ng x¶y ra hoÆc cã ch¨ng

chØ lµ c¸c b¸n ®Þa hµo hÑp, ®iÒu ®ã ®· ®−îc chøng minh khi hµng lo¹t giÕng khoan ®·

gÆp mãng nh−ng kh«ng ph¸t hiÖn c¸c trÇm tÝch Eocen.

§Õn thêi kú Oligocen lµ thêi kú ph¸t triÓn bÓ trÇm tÝch rÇm ré nhÊt vµ ®Òu

kh¾p trong thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam. Vµo thêi kú nµy, n¨ng l−îng do chªnh lÖch ®Þa h×nh

ë bÓ Nam C«n S¬n ®· cã phÇn gi¶m m¹nh, nh−ng nh×n chung vÉn cßn lín. Trong khu

vùc nghiªn cøu ®· xuÊt hiÖn c¸c dßng ch¶y tõ vïng cao ®Õn vïng thÊp vµ mang theo

c¸c vËt liÖu trÇm tÝch tõ nh÷ng vïng bÞ bµo mßn x©m thùc ®ã lµ c¸c vôn lôc nguyªn

®Õn vïng ®−îc l¾ng ®äng vµ dÇn lÊp ®Çy c¸c ®Þa hµo vµ b¸n ®Þa hµo trong bÓ trÇm tÝch

nµy. C¸c trÇm tÝch chñ yÕu lµ c¸t, s¹n, sái ë phÇn ®¸y, c¸t h¹t trung ë phÇn gi÷a mÆt

c¾t, c¸t bét sÐt xen kÏ ë phÇn trªn mÆt c¾t. TrÇm tÝch cã cÊu t¹o d¹ng ph©n líp, chóng

®−îc l¾ng ®äng chñ yÕu trong m«i tr−êng lôc ®Þa nh− s«ng, ®ång b»ng ch©u thæ, hå vµ

®Çm lÇy ven biÓn. Thêi kú Oligocen lµ thêi kú t¸ch gi·n t¹o bÓ, trªn c¸c mÆt c¾t phôc

håi cho thÊy trong khi c¸c bÓ thø cÊp Oligocen ®−îc h×nh thµnh th× còng lµ lóc hµng

lo¹t c¸c ®øt g·y thuËn ®−îc ph¸t triÓn, nh÷ng ®øt d·y cæ t¸i ho¹t ®éng lµm qu¸ tr×nh

t¸ch gi·n bÓ cµng s«i ®éng h¬n. Khi ph©n tÝch mÆt c¾t phôc håi vµ b¶n ®å cÊu tróc cho

thÊy c¸c hÖ thèng ®øt g·y cæ theo h−íng ¸ vÜ tuyÕn ë phÇn trung t©m bÓ vµ phÇn §«ng

57

Nam bÓ trÇm tÝch Nam C«n S¬n gÇn nh− ng−ng nghØ hoµn toµn vµo ®Çu Oligocen,

trong khi ®ã hµng lo¹t c¸c ®øt g·y trÎ h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn chñ yÕu theo h−íng

§«ng B¾c – T©y Nam ë khu vùc nµy. Cßn phÇn phÝa T©y khu vùc nghiªn cøu c¸c ®øt

g·y cæ ph¸t triÓn theo h−íng ¸ kinh tuyÕn t¸i ho¹t ®éng m¹nh trong thêi kú nµy. Nh×n

ra phÇn phÝa §«ng vµ §«ng B¾c bÓ c¸c ®øt g·y cæ t¸i ho¹t ®éng, ®ång thêi hµng lo¹t

c¸c ®øt g·y míi ®−îc sinh thµnh. Chóng t¹o thµnh mét hÖ thèng ®øt g·y ph¸t triÓn

theo ph−¬ng §«ng B¾c – T©y Nam ®©y lµ hÖ thèng ®øt g·y chñ ®¹o ë khu vùc nµy.

§Õn cuèi Oligocen muén sù ho¹t ®éng t¹o rift cã xu h−íng gi¶m dÇn vµ t¹m

ng−ng nghØ vµo cuèi Oligocen, ®ång thêi mÆt nãc Oligocen ®−îc n©ng cao, lµm cho bÒ

mÆt bÞ “ph¬i” bÞ phong hãa vµ bãc mßn m¹nh (xem mÆt c¾t phôc håi). ChÝnh nh÷ng n¬i

bÞ bµo mßn nµy lµ vïng cung cÊp vËt liÖu trÇm tÝch chÝnh cho c¸c ®Þa hµo vµ b¸n ®Þa

hµo liÒn kÒ. Vµ còng thêi kú nµy pha t¹o rift t¹m thêi ng−ng nghØ, nh−ng lµ sù ng−ng

nghØ t¹m thêi vµ ®¸nh dÊu sù kÕt thóc cña pha t¹o rift sím.

Sau mét thêi gian pha t¹o sift sím kÕt thóc, mét chu kú ho¹t ®éng kiÕn t¹o míi

b¾t ®Çu, biÕn tiÕn trµn vµo vµ nhÊn ch×m toµn bé bÒ mÆt bÓ thø cÊp Oligocen võa ®−îc

thµnh t¹o trong pha t¹o rift sím xuèng d−íi mùc n−íc biÓn, cßn nh÷ng ®íi n©ng cao

nh− ®íi n©ng C«n S¬n vµ ®íi n©ng Natuna tiÕp tôc bÞ bµo mßn, t¹o ra nguån cung cÊp

vËt liÖu trÇm tÝch vµ nh÷ng vËt liÖu nµy ®· ®−îc vËn chuyÓn ®Õn c¸c chç thÊp phñ bÊt

chØnh hîp lªn bÒ mÆt Oligocen vµ t¹o thµnh mét mÆt bÊt chØnh hîp khu vùc.

BÓ thø cÊp Miocen sím ®−îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, nh−ng sù ph¸t triÓn nµy

ch−a ®Òu kh¾p trong toµn vïng Nam C«n S¬n ngµy nay mµ cßn bÞ chia c¾t bëi c¸c ®íi

nh« cao cña mãng tr−íc Kz hay c¸c thµnh t¹o Oligocen (xem mÆt c¾t phôc håi). Nh÷ng

vïng ®−îc thµnh t¹o Miocen sím tiÕp tôc ph¸t triÓn pha c¨ng t¸ch t¹o rift, c¸c ®øt g·y

cã tr−íc tiÕp tôc ho¹t ®éng, ®ång thêi mét bé phËn ®øt g·y Miocen sím cµng ph¸t triÓn

vµ hoµn thiÖn h¬n. Trong thêi kú nµy møc ®é ho¹t ®éng t¹o rift kh«ng m¹nh b»ng pha

t¹o rift sím Oligocen, ®iÒu ®ã ®−îc chøng minh trªn mÆt c¾t phôc håi b»ng sù gi¶m sót

vÒ biªn ®é dÞch chuyÓn cña c¸c ®øt g·y vµ tæng chiÒu dµy trÇm tÝch cña chóng. Møc ®é

ho¹t ®éng t¹o rift ë ®©y gi¶m dÇn vµ ng−ng nghØ tõ tõ vµo cuèi Miocen sím vµ còng lµ

thêi kú kÕt thóc pha t¹o rift muén – Miocen sím.

§Õn cuèi pha t¹o Rift muén nµy mét sè ®Þa hµo vµ b¸n ®Þa hµo ë phÝa T©y bÓ

Nam C«n S¬n vÉn bÞ chia c¾t bëi c¸c khèi nh« víi phÇn phÝa §«ng BÓ. Trong khi ®ã

tròng phÝa §«ng B¾c vµ §«ng Nam ®· ®−îc liªn th«ng nhau (xem mÆt c¾t phôc håi).

§©y lµ pha t¹o Rift kh«ng nh÷ng ®ãng vai trß quan träng trong ph−¬ng diÖn ®Þa chÊt

dÇu khÝ, bëi v× hÖ thèng dÇu khÝ chÝnh ®· h×nh thµnh vµ hoµn thiÖn trong thêi kú nµy.

Pha më réng, n©ng tråi vµ o»n vâng bÓ trÇm tÝch: Pha më réng, sôt lón vµ

o»n vâng bÓ ®· ®−îc diÔn ra trong suèt giai ®o¹n Miocen gi÷a – muén ë bÓ trÇm tÝch

nµy. §©y lµ pha ho¹t ®éng kiÕn t¹o míi diÔn ra sau khi kÕt thóc pha ho¹t ®éng t¹o

Rift, lµ pha ho¹t ®éng diÔn ra ®Òu kh¾p trªn toµn bé diÖn tÝch biÓn §«ng nãi chung, mµ

bÓ trÇm tÝch Nam C«n S¬n nãi riªng. Trong pha nµy, vËt liÖu trÇm tÝch ®−îc l¾ng ®äng

58

trong ®iÒu kiÖn ®éng n¨ng kh«ng lín, vËt liÖu trÇm tÝch ®−îc vËn chuyÓn tõ c¸c vïng

n©ng cao c¶ gÇn vµ xa lµm t¨ng khèi l−îng trÇm tÝch, c¸c thµnh t¹o nµy bao gåm c¸c

thµnh phÇn chÝnh lµ c¸c vôn lôc nguyªn c¸t bét, sÐt lµ chÝnh, ®©y lµ c¸c thµnh phÇn

h¹t t−¬ng ®èi mÞn ®−îc l¾ng ®äng trong m«i tr−êng trÇm tÝch chñ yÕu lµ biÓn ven bê.

Do qu¸ tr×nh trÇm tÝch m¹nh lµm bÓ ®−îc më réng ra c¸c phÝa, sù ph¸t triÓn ®ã ®· nèi

liÒn phÇn phÝa T©y vµ phÇn phÝa §«ng thµnh mét bÓ trÇm tÝch thèng nhÊt (xem mÆt C

cña c¸c mÆt c¾t phôc håi trªn). Do t¨ng lín vÒ thÓ tÝch lµm t¨ng nhanh träng lùc lµm

nh÷ng thµnh t¹o Oligocen vµ Miocen sím ®−îc thµnh t¹o tr−íc ®ang n»m t−¬ng ®èi

b»ng ph¼ng (xem mÆt c¾t A, B cña c¸c mÆt c¾t phôc håi) b¾t ®Çu o»n vâng lín vµ sôt

lón m¹nh nhÊt lµ ë phÇn phÝa §«ng vµ §«ng B¾c BÓ (xem mÆt c¾t phôc håi C,D cña

c¸c mÆt c¾t phôc håi trªn). Võa sôt lón vµ o»n vâng ®ang diÔn ra ë phÇn trung t©m bÓ

th× sù më réng diÖn tÝch bÓ còng ®ång diÔn ra vµ ph¸t triÓn ë phÇn phÝa T©y vµ c¸c

vïng r×a cña bÓ trÇm tÝch. §Õn cuèi Miocen gi÷a bÒ mÆt ®−îc n©ng tråi m¹nh vµ diÔn

ra qu¸ tr×nh ng−ng nghØ trÇm tÝch dÉn ®Õn bÞ bµo mßn m¹nh, bÒ mÆt bµo mßn nµy ®·

trë thµnh mét mÆt bÊt chØnh hîp khu vùc ®Æc tr−ng ë bÓ Nam C«n S¬n.

TiÕp sau pha n©ng tråi nµy lµ mét chu kú trÇm tÝch míi b¾t ®Çu, c¸c vËt liÖu

trÇm tÝch Miocen muén phñ trùc tiÕp lªn mét c¸ch dån dËp, lµm t¨ng khèi l−îng trÇm

tÝch mét c¸ch ®¸ng kÓ vµ lµm cho bÓ Nam C«n S¬n o»n vâng m¹nh, nhÊt lµ vïng trung

t©m bÓ. §Õn cuèi Miocen muén, toµn bé bÒ mÆt nãc Miocen l¹i ®−îc n©ng lªn mét lÇn

n÷a, “bÞ ph¬i” , bÞ bµo mßn vµ nhiÒu n¬i bÞ bµo mßn c¾t côt trong mét thêi gian t−¬ng

®èi dµi.

Pha t¹o thÒm: Pha t¹o thÒm ®· b¾t ®Çu khëi x−íng vµo ®Çu Pliocen, biÓn d©ng

lªn trµn ngËp toµn bé thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam. C¸c vËt liÖu trÇm tÝch ®−îc vËn chuyÓn

®Õn phñ bÊt chØnh hîp lªn mÆt bµo mßn cuèi Miocen vµ t¹o thµnh mÆt bÊt chØnh hîp

gi÷a 2 thµnh t¹o Miocen vµ Pliocen. VËt liÖu trÇm tÝch ®−îc l¾ng ®äng chñ yÕu trong

m«i tr−êng biÓn vµ t¹o thµnh sù ph©n líp gÇn nh− n»m ngang vµ song song víi nhau.

7. bån M∙ Lay – Thæ Chu

7.1. Nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t chung vÒ khu vùc Malay – Thæ Chu

Khu vùc Malay – Thæ Chu n»m ë phÝa T©y Nam thÒm lôc ®Þa ViÖt nam chiÕm mét vïng t−¬ng ®èi réng lín tõ 5o ®Õn 9o30 vÜ ®é b¾c vµ tõ 102o20 ®Õn 105o40 kinh ®é §«ng víi diÖn tÝch vµo kho¶ng 350.000km2 bao gåm phÇn lín diÖn tÝch bÓ trÇn tÝch

Malai vµ khu vùc Thæ Chu thuéc l·nh h¶i ViÖt nam.

PhÇn l·nh h¶i ViÖt nam chiÕm kho¶ng 100.000 km2, bao gåm c¸c l« (tõ l« 41

®Õn l« 55). Trong c«ng t¸c t×m kiÕm dÇu khÝ, ë ®©y ®· ph¸t hiÖn c¸c má khÝ c«ng

nghiÖp cã tr÷ l−îng lín vµ ®· ®−îc ®−a vµo khai th¸c. PhÇn l·nh h¶i thuéc Malaysia

®· ph¸t hiÖn vµ tiÕn hµnh khai th¸c c¸c má dÇu vµ khÝ, ®Æc biÖt lµ c¸c má n»m gÇn

vïng chång lÊn gi÷a hai n−íc ViÖt nam - Malaysia ®ã lµ c¸c má Bunga - orkid, Bung

Parkma, Bunga Raya ®©y lµ c¸c má dÇu khÝ cã tr÷ l−îng lín. Nh− vËy, khu vùc nµy lµ

59

mét vïng cã tiÒm n¨ng lín vÒ dÇu vµ khÝ.

7.2. CÊu tróc ®Þa chÊt vïng MaLay – Thæ Chu

Nh− trªn ®· nãi, trªn b¶n ®å khu vùc, vïng nghiªn cøu bao gåm toµn bé l·nh

h¶i ViÖt nam vµ n»m ë phÝa T©y Nam vÞnh Th¸i Lan, lµ c¸nh B¾c §«ng B¾c cña bÓ

Malay vµ ®−îc giíi h¹n bëi ®íi n©ng Khorat ë phÝa B¾c vµ §«ng B¾c.

Trªn b¶n ®å c¸c yÕu tè kiÕn t¹o khu vùc Malay - Thæ Chu ®· cho ta mét c¸ch

nh×n tæng thÓ vÒ h−íng ph¸t triÓn cña bÓ Malay theo h−íng T©y B¾c - §«ng Nam, ®iÒu

®ã ®· ®−îc thÓ hiÖn qua c¸c trôc sôt lón qua c¸c thêi kú tõ giai ®o¹n t¹o Rift cho ®Õn

sau t¹o Rift cã nghÜa h−íng T©y B¾c - §«ng Nam lµ h−íng chÝnh ph¸t triÓn trong suèt

qu¸ tr×nh lÞch sö tiÕn ho¸ cña bÓ trÇm tÝch nµy.

Tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Þa chÊt tõ tr−íc Kainozoi cho ®Õn c¸c trÇm tÝch

Kainozoi (tõ Oligocen cho ®Õn §Ö tø), khu vùc nµy ®· h×nh thµnh mét cÊu tróc vµ cã

thÓ ®−îc ph©n chia thµnh 2 tÇng cÊu tróc chÝnh:

7.3. Ph©n tÇng cÊu tróc vïng MaLay – Thæ Chu

TÇng cÊu tróc d−íi (A)

Bao gåm c¸c phøc hÖ mãng cè kÕt, biÕn chÊt, cacbonat, phun trµo, x©m nhËp.

Chóng cã thµnh phÇn vËt chÊt hÕt søc ®a d¹ng mµ c¸c ®¸ nµy ®· ®−îc quan s¸t qua

mét sè kÕt qu¶ gièng khoan th¨m dß vµ t×m kiÕm dÇu khÝ trong khu vùc ®· më ra hoÆc

®· lé ra ë c¸c ®¶o vµ kÓ c¶ ë c¸c vïng r×a T©y Nam Bé. §¸ ë ®©y còng cã tuæi hÕt søc

thay ®æi tõ Proteozoi ®Õn Mezozoi.

TÇng cÊu tróc trªn (B)

TÇng cÊu tróc trªn hay cßn gäi lµ tÇng cÊu tróc B (hay cßn gäi lµ tÇng cÊu tróc

Kainozoi). §©y lµ tÇng cÊu tróc n»m bÊt chØnh hîp lªn tÇng cÊu tróc d−íi (A). TÇng

cÊu tróc nµy ®· ®−îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn qua c¸c giai ®o¹n kiÕn t¹o chÝnh ®ã lµ

qu¸ tr×nh ®éng t¹o Rift Eoxen? – Oligocen, sau pha t¹o Rift lµ giai ®o¹n sôt lón vµ o»n

vâng trªn toµn bé khu vùc vµ cuèi cïng lµ giai ®o¹nh t¹o thÒm Pliocen ®Ö tø víi tæng

chiÒu dµy trÇm tÝch Kainozoi ë phÇn trung t©m bÓ ®¹t ®Õn 11500m vµ chiÒu dµy cã xu

h−íng máng dÇn tõ trung t©m ra vïng r×a, vÒ khu vùc Malay - Thæ Chu thuéc l·nh h¶i

ViÖt Nam bÒ dµy trÇm tÝch Kainozoi gi¶m dÇn vÒ phÝa B¾c §«ng B¾c v× vËy khi ph©n

tÝch vÒ trÇm tÝch th× t¹i khu vùc nµy ®· tån t¹i mét ®−êng ranh giíi bÓ (lÊy theo chiÒu

s©u mÆt mãng tr−íc Kainozoi 1000m) ch¹y theo h−íng T©y B¾c §«ng Nam.

Dùa vµo ®Æc ®iÓm trÇm tÝch vµ sù tån t¹i c¸c mÆt bÊt chØnh hîp mang tÝnh khu

vùc cïng víi c¸c phøc hÖ ®Þa chÊn còng nh− lÞch sö tiÕn ho¸ kiÕn t¹o cña tÇng cÊu tróc

nµy, cã thÓ ®−îc chia tÇng cÊu tróc Kainozoi ra ba phô tÇng cÊu tróc chÝnh:

Phô tÇng cÊu tróc d−íi (B1)

Phô tÇng cÊu tróc gi÷a (B2)

Phô tÇng cÊu tróc trªn (B3)

- Phô tÇng cÊu tróc d−íi (B1)

60

Phô tÇng cÊu tróc d−íi bao gåm c¸c thµnh t¹o Eoxen? - Oligocen. Nh−ng ®Õn

thêi ®iÓm nµy th× tÊt c¶ c¸c giÕng khoan t×m kiÕm th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ trong

khu vùc chång lÊn Malay - Thæ Chu ®Òu ch−a b¾t gÆp ®−îc trÇm tÝch Eoxen, ph¶i

ch¨ng ®©y lµ c¸c giÕng khoan ®· ®−îc thùc hiÖn trªn c¸c ®íi n©ng v× vËy mµ c¸c thµnh

hÖ Eoxen ®· ®−îc h×nh thµnh nh−ng l¹i bÞ bµo mßn cÆt côt tr−íc khi cã trÇm tÝch trÎ

phñ lªn nã. Cßn c¸c trÇm tÝch Oligocen th× hÇu hÕt c¸c giÕng khoan ®· ®−îc b¾t gÆp,

chóng ®−îc h×nh thµnh trong m«i tr−êng trÇm tÝch s«ng hå lµ chñ yÕu, víi chiÒu dµy

t¨ng dÇn tõ vïng r×a vÒ phÝa trung t©m vµ n¬i dµy nhÊt ®¹t ®Õn 5500m vµ máng dÇn

vÒ phÝa B¾c §«ng B¾c vµ ®¹t gi¸ trÞ b»ng 0 (ranh giíi v¾ng trÇm tÝch Oligocen) vµ

chóng n»m kÒ ¸p lªn s−ên cña ®íi n©ng Khorat.

- Phô tÇng cÊu tróc gi÷a (B2)

Phô tÇng cÊu tróc gi÷a bao gåm c¸c thµnh t¹o trÇm tÝch Miocen d−íi, Miocen

gi÷a, Miocen trªn chóng n»m bÊt chØnh hîp lªn phô tÇng cÊu tróc d−íi Oligocen víi

thµnh phÇn trÇm tÝch chÝnh lµ c¸t kÕt, bét kÕt vµ sÐt kÕt ®−îc l¾ng ®äng trong m«i

tr−êng ®ång b»ng ch©u thæ (delta plain), prodelta vµ biÓn n«ng. Víi chiÒu dµy trÇm

tÝch cña tÇng cÊu tróc nµy ®¹t ®Õn 6300m ë phÇn trung t©m bÓ ®iÒu ®ã nãi lªn nguån

vËt liÖu trÇm tÝch trong giai ®o¹n nµy ë khu vùc nghiªn cøu lµ hÕt søc phong phó,

nh−ng chiÒu dµy trÇm tÝch cña phô tÇng cÊu tróc gi÷a còng cã xu thÕ gi¶m dÇn ra c¸c

c¸nh cña bÓ vµ còng nh− tÇng cÊu tróc d−íi lµ chóng n»m kÒ ¸p lªn s−ên cña ®íi n©ng

Khorat nh−ng diÖn tÝch ph©n bè cña nã ®· më réng ra ®Æc biÖt lµ vÒ h−íng B¾c §«ng

B¾c bÓ.

- Phô tÇng cÊu tróc trªn (B3)

Phô tÇng cÊu tróc trªn bao gåm c¸c thµnh t¹o trÇm tÝch Pliocen - §Ñ Tø. Chóng

n»m bÊt chØnh hîp lªn c¸c thµnh t¹o thuéc hÖ tÇng cÊu tróc gi÷a. Thµnh phÇn trÇm

tÝch chÝnh lµ c¸t bét vµ bét sÐt, sÐt, ®¸ cßn ë giai ®o¹n bë rêi hoÆc g¾n kÕt yÕu víi chiÒu

dµy trÇm tÝch cña phô tÇng nµy Ýt thay ®æi so víi c¸c phô tÇng tr−íc, n¬i dµy nhÊt ®¹t

gÇn 4000m ë trung t©m bÓ vµ còng cã xu h−íng gi¶m dÇn chiÒu dµy vÒ phÝa B¾c §«ng

B¾c. §©y lµ phô tÇng ®−îc giíi h¹n tõ mÆt bÊt chØnh hîp nãc Miocen trªn cho ®Õn bÒ

mÆt ®¸y biÓn hiÖn t¹i.

Khi nãi vÒ c¸c yÕu tè kiÕn t¹o khu vùc Malai – Thæ Chu chóng ta kh«ng thÓ

kh«ng nãi ®Õn mét yÕu tè quan träng, ®ã lµ c¸c hÖ thèng ®øt g·y.

C¸c hÖ thèng ®øt g·y chÝnh trong vïng MaLay – Thæ Chu

Trong khu vùc nghiªn cøu ®ang tån t¹i 3 hÖ thèng ®øt g·y chÝnh vµ c¸c hÖ

thèng ®øt g·y nµy quyÕt ®Þnh ®Õn h×nh th¸i cÊu tróc cña khu vùc. Chóng cã tuæi kh¸c

nhau vµ t¸i ho¹t ®éng nhiÒu lÇn trong c¸c pha ho¹t ®éng kiÕn t¹o.

HÖ thèng ®øt g·y cã ph−¬ng TB-§N

§©y lµ hÖ thèng ®øt g·y chÝnh ®−îc ph¸t hiÖn trong toµn bé khu vùc Malai –

Thæ Chu. Chóng ®−îc h×nh thµnh chñ yÕu vµo hai giai ®o¹n chÝnh ®ã lµ giai ®o¹n tr−íc

khi t¹o Rift do qu¸ tr×nh ®Ëp vì mãng cè kÕt do sù va ch¹m gi÷a c¸c m¶ng vµo thêi kú

61

Mezozoi vµ vµo thêi kú ®ång t¹o Rift do lùc c¨ng t¸ch lµ chÝnh. Nh−ng ®¹i bé phËn c¸c

®øt g·y ®Òu t¸i ho¹t ®éng trë l¹i trong c¸c pha ho¹t ®éng kiÕn t¹o vµ chóng ph¸t triÓn

m¹nh c¶ vÒ chiÒu dµi (cã ®øt g·y vµ chóng ph¸t triÓn hµng tr¨m km) lÉn biªn ®é dÞch

chuyÓn. Trong thêi kú Kainozoi tÊt c¶ c¸c ®øt g·y ®Òu thuËn vµ cã h−íng c¾m chñ yÕu

vÒ phÝa trung t©m bÓ trÇm tÝch vµ sau nµy mét sè lín trong chóng tiÕp tôc ho¹t ®éng

cho ®Õn tËn Miocen trªn, thËm chÝ cã nh÷ng ®øt g·y t¸i ho¹t ®éng ®Õn tËn Pliocen.

ChÝnh nh÷ng ®øt g·y nµy ®· t¹o nªn kiÓu kiÕn tróc sôt bËc nghiªng vÒ phÝa trung t©m

bån tròng ®ång thêi t¹o nªn c¸c ®Þa hµo vµ b¸n ®Þa hµo theo c¸c ®øt g·y.

HÖ thèng ®øt g·y cã ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn vµ ¸ vÜ tuyÕn

Hai hÖ thèng ®øt g·y cã ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn vµ ¸ vÜ tuyÕn ph¸t triÓn chñ yÕu ë

phÇn B¾c vµ §«ng B¾c khu vùc Malai – Thæ chu. §©y lµ c¸c ®øt g·y mang tÝnh ®¬n lÎ,

kh«ng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn h×nh th¸i cÊu tróc khu vùc nµy, nh−ng chóng chØ

lµm phøc t¹p thªm vÒ cÊu tróc mµ th«i.

§Æc ®iÓm cña chóng lµ ph¸t triÓn tõ mãng tr−íc Kainozoi vµ t¸i ho¹t ®éng

trong thêi kú t¹o Rift vµ sau ®Êy hÇu hÕt dÒu ng−ng nghØ vµo cuèi Oligocen, rÊt Ýt ®øt

g·y lo¹i nµy tiÕp tôc häat ®éng trong c¸c pha kiÕn t¹o sau nµy.

C¸c d¹ng cÊu t¹o ®−îc ph¸t hiÖn

C¸c yÕu tè kiÕn t¹o trong khu vùc nµy lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®Þa

®éng lùc trong suèt qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®Þa chÊt cña khu vùc nghiªn

cøu. Sù nghiªn cøu c¸c yÕu tè kiÕn t¹o ®Ó ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng dÇu khÝ th× chóng ta

kh«ng thÓ kh«ng ®Ò c¹p ®Õn kiÓu thµnh t¹o bÉy ®ã lµ:

- C¸c nÕp låi kÕ thõa mãng nh« cao, ®ã lµ c¸c th©n c¸t cã tuæi Oligocen vµ

Miocen ph¸t triÓn kÕ thõa lªn mãng nh« cao.

- C¸c bÉy d¹ng h×nh hoa (Flower structures)

- C¸c d¹ng bÉy phi cÊu t¹o

Nh− vËy c¸c yÕu tè kiÕn t¹o trong khu vùc nghiªn c−uquyÕt ®Þnh ®Õn ®Æc ®iÓm

cÊu tróc kiÕn t¹o cña nã vµ quyÕt ®Þnh ®Õn tiÒm n¨ng dÇu khÝ ®ã lµ: §Æc ®iÓm c¸c tÇng

cÊu tróc chÝnh, c¸c hÖ thèng ®øt g·y, c¸c ®Þa hµo, ®Þa luü, c¸c ®íi n©ng, ®íi sôt còng

nh− c¸c d¹ng bÉy ®ang tån t¹i cã kh¶ n¨ng tÝch tô dÇu khÝ.

7.4. Ph©n vïng cÊu tróc vïng MaLay – Thæ Chu

Khu vùc nghiªn cøu thuéc phÇn l·nh thæ ViÖt nam vµ vïng chång lÊn gi÷a hai

n−íc Malaisia vµ ViÖt nam lµ phÇn B¾c §«ng B¾c bÓ Malai vµ khu vùc Thæ Chu, vi vËy

khÝ ph©n vïng kiÕn t¹o t¸c gi¶ ph¶i quan t©m ®Õn c¶ bÓ trÇm tÝch Malai vµ c¸c vïng

kÕ cËn cña nã.

Nh− trªn ®· ®Ò cËp, phÝa BTB bÓ Malai lµ tròng Pattani. §©y lµ mét tròng

t−¬ng ®èi lín, nã ph¸t triÓn theo h−íng B¾c – Nam, ng¨n c¸ch gi÷a tròng Pattani víi

khu vùc nghªn cøu lµ mét ®íi n©ng. Cßn phÝa B¾c §«ng B¾c bÓ Malai lµ ®íi n©ng khu

vùc Khorat ph¸t triÓn theo h−íng TB - §N. NÕu xem bÓ trÇm tÝch Malai lµ cÊu t¹o bËc

I ngang hµnh víi c¸c bÓ Nam C«n S¬n vµ bÓ Cöu Long th× nã cã thÓ ®−îc ph©n ra

62

thµnh c¸c ®íi víi ®Æc ®iÓm riªng vÒ cÊu tróc, kiÕn t¹o, chiÒu dµy trÇm tÝch vv… nh−

sau: (h×nh 33).

- A1 - §íi tròng trung t©m khu vùc Malai – Thæ Chu

- A2 - §¬n nghiªng N¨m C¨n - §Çm D¬i

- A3 - §¬n nghiªng ph©n dÞ TB khu vùc Malai – Thæ Chu

- A4 - §íi ph©n dÞ Kim Long - ¸c QuØ

- A5 - §¬n nghiªng ph©n dÞ §N Malai – Thæ Chu

§íi tròng trung t©m khu vùc Malai – Thæ Chu (A1)

§íi tròng trung t©m khu vùc Malai – Thæ Chu chiÕm mét diÖn tÝch t−¬ng ®èi

lín. §íi nµy ®−îc giíi h¹n bëi c¸c ®øt g·y lín ë phÝa B§B vµ NTN. §íi ph¸t triÓn theo

h−íng TB - §N cã chiÒu dµy trÇm tÝch Kainozoi ®¹t ®Õn 12500m ë phÇn trung t©m vµ

3500m ë hai c¸nh, bao gåm c¸c thµnh t¹o tõ Oligocen cho ®Õn Pliocen - §Ö tø vµ ®−îc

cÊu thµnh tõ c¸c vôn lôc nguyªn vµ cacbonat (c¸t, bét vµ sÐt kÕt cïng c¸c ®¸ cacbonat).

Theo tµi liÖu hiÖn cã th× ®íi tròng trung t©m nµy Ýt bÞ c¸c ®øt g·y chia c¾t mµ nã t¹o

thµnh mét ®Þa hµo lín cã xu h−íng ch×m dÇn vÒ phÝa Nam.

§¬n nghiªng N¨m C¨n - §Çm D¬i (A2)

§©y lµ mét ®¬n nghiªng n»m ë B§B Malai, chiÕm mét diÖn tÝch t−¬ng ®èi lín,

kÐo dµi tõ ®¶o Thæ Chu cho ®Õn tËn B¾c ®¬n nghiªng ph©n dÞ §«ng Nam, n»m chñ yÕu

trong l·nh h¶i cña ViÖt nam vµ mét phÇn thuéc khu vùc chång lÊn gi÷a l·nh h¶i cña

hai n−íc ViÖt nam – Malai.

ChiÒu dµy trÇm tÝch Kainozoi ë d¬n nghiªng nµy thay ®æi ®¸ng kÓ, chç dµy nhÊt

®¹t 500m nh−ng cã xu h−íng máng dÇn ra phÝa B¾c §«ng B¾c vµ n»m kÒ ¸p lªn mãng

tr−íc Kainozoi.

ë phÇn trung t©m ®íi cã mét vïng bÞ ph©n dÞ bÞ chia c¾t bëi c¸c hÖ thèng ®øt

g·y cã h−íng TB - §N vµ ¸ kinh tuyÕn nh−ng sù ph©n c¾t nµy chØ x¶y ra trong thêi kú

®ång t¹o Rift Oligocen, nh−ng ®Õn cuèi Oligocen th× toµn bé khu vùc nµy trë thµnh mét

®¬n nghiªng b×nh æn vµ kh«ng bÞ ph©n c¾t bëi c¸c ®øt g·y.

§¬n nghiªng ph©n dÞ T©y B¾c bÓ Malai (A3)

§¬n nghiªng ph©n dÞ nµy n»m ë phÝa TB ®íi tròng trung t©m bÓ Malai vµ lµ

mét ®¬n nghiªng víi diÖn tÝch kh«ng lín nh−ng l¹i bÞ c¸c ®øt g·y cã ph−¬ng TB-§N vµ

¸ kinh tuyÕn chia c¾t thµnh c¸c ®íi n©ng sôt xen kÏ nhau. Nh−ng nh×n chung nã cã xu

h−íng sôt bËc vÒ phÝa §«ng.

ChiÒu dµy trÇm tÝch Kainozoi ë ®¬n nghiªng nµy ®¹t ®Õn 4700m n»m ë c¸nh

n©ng cña ®øt g·y lín ng¨n c¸ch gi÷a hai ®íi tròng trung t©m vµ ®¬n nghiªng ph©n dÞ

t©y B¾c vµ cã chiÒu dÇy gi¶m dÇn vÒ phÝa T©y. (Thuéc l·nh h¶i Malaysia)

§íi ph©n dÞ Kim Long - ¸c QuØ (A4)

§íi ph©n dÞ ®Þa hµo - ®Þa luü n»m ë phÝa B¾c – T©y – B¾c bÎ Malai vµ n»m ë

phÝa Nam ®¶o Thæ Chu, nã cã d¹ng h×nh tam gi¸c thu nhá vÒ phÝa trung t©m vµ më

63

réng vÒ phÝa B¾c víi diÖn tÝch kh«ng lín vµ bÞ khèng chÕ gi÷a c¸c ®øt g·y chÝnh F1, F2,

F3. §©y lµ mét ®íi bao gåm c¸c ®Þa hµo, b¸n ®Þa hµo n»m xen kÏ nhau t¹o thµnh mét

khu vùc bÞ ph©n dÞ hÕt søc m¹nh. Còng chÝnh sù phøc t¹p vÒ cÊu tróc nµy ®· t¹o nªn

c¸c cÊu t¹o d−¬ng mµ nã cã thÓ trë thµnh c¸ bÉy (prospects) cã kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn dÇu

hoÆc khÝ.

Sù ph©n dÞ cña ®íi nµy chØ x¶y ra trong giai ®o¹n t¹o Rift vµ giai ®o¹n ®Çu cña

thêi kú o»n vâng vµ sôt lón (®Çu Miocen h¹) nh−ng sau ®ã bÞ san b»ng bëi c¸c trÇm

tÝch trÎ h¬n (Miocen gi÷a). §íi ®−îc lÊp ®Çy bëi c¸c trÇm tÝch lôc nguyªn lôc nguyªn

c¸t, bét vµ sÐt kÕt. §íi cã d¹ng h×nh nªm vµ bÞ ch×m dÇn vÒ phÝa trung t©m bÓ (s©u

5100m) vµ n©ng dÇn vÒ phÝa B¾c T©y B¾c (s©u 1700m).

§¬n nghiªng ph©n dÞ §«ng Nam (A5)

§¬n nghiªng ph©n dÞ §«ng Nam n»m ë phÝa §N khu vùc nghiªn cøu, ®©y lµ

mét vïng bÞ ph©n dÞ m¹nh t¹o thµnh c¸c ®íi n©ng sôt lu©n phiªn nhau. Trôc n©ng vµ

trôc sôt ®Òu ph¸t triÓn theo h−íng TB - §N hoÆc ¸ kinh tuyÕn. §Æc ®iÓm cña ®íi nµy

cã xu h−íng nghiªng dÇn vÒ phÝa B¾c §«ng B¾c, ng¨n c¸ch gi÷a ®íi n©ng vµ ®íi sôt lµ

c¸c ®øt g·y thuËn.

7.5. LÞch sö ph¸t triÓn ®Þa chÊt khu vùc MaLay – Thæ Chu

Khu vùc Malay – Thæ Chu lµ mét bé phËn cÊu thµnh nªn thÒm lôc ®Þa ViÖt

Nam, v× vËy lÞch sö tiÕn hãa ®Þa chÊt cña khu vùc nµy g¾m víi lÞch sö tiÕn hãa cña

toµn thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam.

Còng nh− c¸c vïng T− ChÝnh – Vòng M©y vµ Phó Kh¸nh, lÞch sö tiÕn hãa ®Þa

chÊt cña vïng Malay – Thæ Chu cã thÓ ®−îc chia ra c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn mµ nã

trïng víi c¸c pha ho¹t ®éng kiÕn t¹o chÝnh trong Kainozoi.

- C¸c pha ho¹t ®éng tr−íc t¹o rift

- Pha ho¹t ®éng ®ång t¹o rift

- Pha sôt lón, o»n vâng vµ më réng bÓ

- Pha t¹o thÒm.

C¸c pha ho¹t ®éng tr−íc t¹o rift

Qu¸ tr×nh t¹o nói Indosini lµ do sù kÐp nèi cña hai m¶ng “SHAN” vµ §«ng

D−¬ng (hay cßn gäi lµ khèi Shan vµ khèi §«ng D−¬ng) vµo Trias sím råi sau ®ã lµ qu¸

tr×nh trÇm tÝch cã tuæi Jura – Creta. Qu¸ tr×nh t¸ch gi·n sau t¹o nói dÉn ®Õn sù h×nh

thµnh c¸c ®Þa hßa vµ b¸n ®Þa hµo. §Õn cuèi Creta ®· x¶y ra pha nÐn Ðp. Pha nÐn Ðp

nµy ®−îc sinh ra lµ xuÊt ph¸t tõ sù va ch¹m cña c¸c m¶ng Ên §é ë phÝa T©y Nam vµ

©u - ¸ ë phÝa B¾c, sau ®ã lµ qu¸ tr×nh xoay cña khèi §«ng D−¬ng.

Pha ho¹t ®éng ®ång t¹o rift

Qu¸ tr×nh t¸ch gi·n t¹o bån trÇm tÝch Malay – Thæ Chu ®−îc khëi x−íng vµo

®Çu Eocen (?) – Oligocen vµ kÕt thóc vµo cuèi Oligocen, do ho¹t ®éng t¸ch gi·n nµy mµ

t¹o ra c¸c ®Þa hµo vµ b¸n ®Þa hµo, c¸c ®øt g·y ®−îc ph¸t triÓn m¹nh c¶ vÒ chiÒu dµi vµ

64

biªn ®é dÞch chuyÓn, ph¸t triÓn theo h−íng B¾c Nam vµ mét sè ph¸t triÓn theo h−íng ¸

kinh tuyÕn vµ ¸ vÜ tuyÕn.

TrÇm tÝch lÊp ®Çy lµ c¸c thµnh t¹o lôc nguyªn: C¸t, bét vµ sÐt. Chóng ®−îc l¾ng

®äng trªn mÆt mãng tr−íc Kainozoi vµ t¹o thµnh mét mÆt bÊt chØnh hîp gi÷a hai tÇng

cÊu tróc A vµ B.

§Õn cuèi Oligocen do chuyÓn ®éng n©ng lªn vµ b¾t ®Çu mét thêi kú biÓn tho¸i,

mÆt nãc Oligocen bÞ phong hãa vµ bµo mßn m¹nh. §Õn ®©y c¸c ®øt g·y gÇn nh− ng−ng

nghØ ho¹t ®éng vµ còng lµ thêi kú chÊm døt pha t¹o rift.

Nh− vËy, pha t¹o rift ë vïng Malay – Thæ Chu ®· kÕt thóc sím (vµo cuèi

Oligocen) so víi hai khu vùc ®· nghiªn cøu lµ Phó Kh¸nh vµ T− ChÝnh – Vòng M©y.

Pha sôt lón, o»n vâng vµ më réng bÓ

Sau khi kÕt thóc pha t¸ch gi·n t¹o bån th× pha biÓn tiÕn m¹nh mÏ vµo ®Çu

Miocen sím, toµn bé khu vùc bÞ nhÊn ch×m. C¸c trÇm tÝch ®−îc l¾ng ®äng trong m«i

tr−êng biÓn, ®Æc tr−ng chñ yÕu lµ c¸c thµnh t¹o h¹t mÞn t¹o thµnh mét tËp sÐt dµy ®Æc

tr−ng, cã n¬i dµy ®Õn 1500m, thËm chÝ ë phÝa Nam bÓ Malay – Thæ Chu dµy trªn

2000m. §Õn ®©y toµn bé khu vùc nghiªn cøu b−íc vµo giai ®o¹n o»n vâng, ®Õn cuèi

Miocen muén x¶y ra qu¸ tr×nh d¸n ®o¹n trÇm tÝch vµ mét thêi kú biÓn tho¸i toµn lôc

®· x¶y ra.

Pha t¹o thÒm

Còng nh− c¸c vïng kh¸c trong thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam, khu vùc Maly – Thæ Chu

nµy còng ®−îc t¹o thÒm vµo thêi kú Pliocen. C¸c vËt liÖu trÇm tÝch ®−îc l¾ng ®äng

trong m«i tr−êng biÓn n«ng, biÓn ven bê lµ chÝnh víi c¸c vËt liÖu trÇm tÝch lµ c¸c vôn

lôc nguyªn, c¸t bét vµ sÐt, chóng phñ bÊt chØnh hîp lªn c¸c trÇm tÝch Miocen vµ t¹o

thµnh mét mÆt bÊt chØnh hîp mang tÝnh khu vùc, c¸c trÇm tÝch ë giai ®o¹n nµy cßn bë

rêi g¾n kÕt yÕu. ChiÒu dµy trÇm tÝch t¨ng dÇn vÒ phÝa trung t©m bÓ.

§©y lµ pha ho¹t ®éng kiÕn t¹o t¹o thÒm ë khu vùc Malay – Thæ Chu, chÝnh pha

ho¹t ®éng nµy ®· xãa nhßa ranh giíi gi÷a bÓ trÇm tÝch Malay – Thæ Chu víi c¸c bÓ

trÇm tÝch kÕ cËn t¹o thµnh mét sù liªn th«ng gi÷a c¸c bÓ trong toµn bé thÒm lôc ®Þa

ViÖt Nam vµ c¸c vïng kh¸c.

8. bån T− ChÝnh – Vòng M©y

8.1. Nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ khu vùc bån tròng T− ChÝnh – Vòng M©y

Khu vùc nghiªn cøu n»m ë vÜ tuyÕn 6030’, kinh tuyÕn 109000’ ®Õn 112000’ bao

gåm c¸c l« 132, 133, 134, 135, 136, 156, 157, 158 vµ l« 159, chiÕm diÖn tÝch kho¶ng

75.000km2. ë ®©y cã ®é s©u n−íc biÓn tõ vµi mÐt (ë b·i ®¸ ngÇm) ®Õn 1500-1600m.

Khu vùc T− ChÝnh – Vòng M©y n»m ë phÝa T©y Nam quÇn ®¶o Tr−êng Sa lµ

mét phÇn l·nh h¶i thiªng liªng cña Tæ quèc, nã kh«ng nh÷ng cã vai trß quan träng

trong chiÕn l−îc b¶o vÖ Tæ quèc mµ cßn cã vai trß quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ

65

vÒ thñy s¶n vµ dÇu khÝ còng nh− trong huyÕt m¹ch giao th«ng vËn t¶i ®−êng biÓn gi÷a

c¸c vïng.

§iÒu thó vÞ khi nghiªn cøu h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña quÇn ®¶o Tr−êng Sa,

nhiÒu tµi liÖu ®· chøng minh r»ng quÇn ®¶o Tr−êng Sa (trong ®ã cã c¶ T− ChÝnh –

Vòng M©y) tr−íc ®©y lµ mét phÇn cña lôc ®Þa miÒn Trung víi mét bÒ mÆt gå ghÒ ®· bÞ

ph¸ hñy bëi ho¹t ®éng t¸ch gi·n b¾t ®Çu vµo cuèi Eocen ®Çu Oligocen vµ qu¸ tr×nh ph¸

hñy ®ã x¶y ra m¹nh mÏ nhÊt vµo Oligocen muén ®Çu Miocen sím vµ kÕt qu¶ lµm cho

vi m¶ng nµy tr«i d¹t vÒ phÝa §«ng Nam, c¸ch bê hiÖn t¹i kho¶ng 400km vµ ch×m dÇn

d−íi mùc n−íc biÓn. C¸c trÇm tÝch Kainozoi ë ®©y cã mèi liªn quan chÆt chÏ víi trÇm

tÝch cña c¸c bÓ trÇm tÝch Kainozoi kh¸c trong thÒm lôc ®Þa ViÖt nam vµ c¸c khu vùc

kh¸c cña biÓn §«ng. C¸c trÇm tÝch Kainozoi ë ®©y cã thµnh phÇn chñ yÕu lµ c¸c trÇm

tÝch ch©u thæ Oligocen vµ biÓn më Miocen, Pliocen - §Ö tø. Víi c¸c trÇm tÝch nµy (dµy

6500m, trung b×nh 3500-4000m ) bao gåm trong nã mét hÖ thèng dÇu khÝ tiÒm tµng lµ

c¸c tËp h¹t mÞn nh− sÐt, sÐt than cã tuæi Oligocen vµ sÐt giµu VCHC trong Miocen sím,

gi÷a ®· trë thµnh c¸c tËp ®¸ mÑ ®Ó sinh thµnh Hydrocacbua trong c¸c tròng hay ®Þa

hµo b¸n ®Þa hµo dÞch chuyÓn lªn vµ tÝch tô l¹i trong c¸c ®¸ chøa lµ c¸t kÕt, ®¸ v«i nÒn

hay ®¸ v«i ¸m tiªu san h« ®· ®−îc che phñ (ch¾n) bëi c¸c tËp h¹t mÞn vµ trë rthµnh c¸c

bÉy (prospects) cã kh¶ n¨ng ®−îc ph¸t hiÖn trong vïng lµ c¸c má dÇu khÝ c«ng nghiÖp.

Trong c«ng t¸c TKTD dÇu khÝ thêi gian qua, khu vùc nµy ®· tiÕn hµnh ®o ®Þa

chÊn 2D víi h¬n 20.000km tuyÕn, víi khèi l−îng tuyÕn ®Þa chÊn ®ã sau khi minh gi¶i

c¸c nhµ ®Þa chÊt, ®Þa vËt lý ®· x©y dùng hµng lo¹t b¶n ®å cÊu tróc ®¼ng thêi vµ ®¼ng

s©ucho khu vùc T− ChÝnh – Vòng M©y còng nh− c¸c b¶n ®å kh¸c cã liªn quan cho c¸c

mÆt (seismic markers) ph¶n x¹ ®Þa chÊn gÇn mÆt mãng tr−íc Kainozoi, gÇn nãc

Oligocen, gÇn nãc Miocen h¹-gi÷a – muén. Víi kÕt qu¶ ®ã PetroVietnam ®· tiÕn hµnh

khoan Gk th¨m dß PV-94-1X ®¹t chiÒu s©u 3330m khoan qua c¸c thµnh hÖ trÇm tÝch

§Ö tø, Neogen, Paleogen vµ dõng l¹i trong ®¸ phun trµo riolite cã tuæi Trias.

Tõ nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu võa qua, cho ta mét c¸ch nh×n tæng quan lµ c¸c

yÕu tè cÊu tróc kiÕn t¹o chÝnh cña khu vùc nµy ®−îc h×nh thµnh chñ yÕu vµo thêi kú

ho¹t ®éng ®ång t¹o rift Eocen (?) Oligocen – Miocen sím.

Trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn Kainozoi ë ®©y ®· xÈy ra ba pha kiÕn

t¹o ®Æc tr−ng ®ã lµ pha t¸ch gi·n t¹o rift Eocen? – Oligocen- Miocen sím vµ pha

chuyÓn ®éng nghÞch ®¶o kiÕn t¹o trong Miocen trung – muén mµ nh÷ng dÊu tÝch cßn

®Ó l¹i c¸c ®íi n©ng ë thêi kú t¹o rift Oligocen – Miocen sím ®· chuyÓn thµnh c¸c ®íi

sôt trong Micen gi÷a – muén vµ pha cuèi cïng lµ sù san b»ng kiÕn t¹o Pliocen - §Ö tø

lµm cho sù liªn th«ng gi÷a c¸c bÓ trÇm tÝch hay c¸c khu vùc víi nhau trong thÒm lôc

®Þa ViÖt nam.

8.2. Ph©n tÇng cÊu tróc khu vùc bån tròng T− ChÝnh – Vòng M©y

Qua kÕt qu¶ ph©n tÝch tµi liÖu ®Þa chÊt, ®Þa vËt lý cïng tµi liÖu ®Þa chÊt Gk, t¸c

gi¶ cã thÓ ph©n chia cÊu tróc ®Þa chÊt ë khu vùc nµy ra hai tÇng cÊu tróc chÝnh (H×nh

66

34) ®ã lµ:

- TÇng cÊu tróc d−íi (A)

- TÇng cÊu tróc trªn (B)

TÇng cÊu tróc d−íi (A)

TÇng cÊu tróc d−íi, cßn ®−îc gäi lµ tÇng cÊu tróc A hay tÇng cÊu tróc tr−íc

Kainozoi cã tuæi Mesozoi, Paleozoi víi thµnh phÇn vËt chÊt kh«ng ®ång nhÊt, phÇn

nhiÒu lµ c¸c ®¸ trÇm tÝch hoÆc ®¸ trÇm tÝch biÕn chÊt, ngoµi ra còng cã thÓ gÆp c¸c ®¸

granit, granitoit hoÆc ®¸ phun trµo nói löa riolit xen kÏ c¸c ®¸ tuf, tufit vµ cã c¶ ®¸

andezit.

TÇng cÊu tróc trªn (B)

TÇng cÊu tróc trªn, cßn ®−îc gäi lµ tÇng cÊu tróc B hay tÇng cÊu tróc Kainozoi,

chóng ®−îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong thêi gian kho¶ng 32 triÖu n¨m, n»m bÊt

chØnh hîp lªn tÇng cÊu tróc d−íi A. Còng nh− tÇng cÊu tróc B t¹i c¸c bÓ trÇm tÝch

S«ng Hång, Cöu Long vµ vïng T©y Nam ViÖt Nam, tÇng cÊu tróc nµy bao gåm ®Çy ®ñ

c¸c phøc hÖ trÇm tÝch:

- Eocen? Cã thÓ tån t¹i ë ®¸y ®Þa hµo vµ b¸n ®Þa hµo

- Oligocen

- Miocen

- Pliocen vµ §Ö Tø

Víi tæng chiÒu dµy ®¹t trªn 6500m ë chç s©u nhÊt vµ trung b×nh kho¶ng 3500-

5000m. Theo ®Æc ®iÓm cÊu tróc vµ lÞch sö h×nh thµnh còng nh− ®Æc ®iÓm m«i tr−êng

trÇm tÝch, t¸c gi¶ cã thÓ chia tÇng cÊu róc nµy ra 3 phô tÇng cÊu tróc chÝnh:

+ Phô tÇng cÊu tróc d−íi

+ Phô tÇng cÊu tróc gi÷a

+ Phô tÇng cÊu trªn

Phô tÇng cÊu tróc d−íi B1

Phô tÇng cÊu tróc d−íi bao gåm c¸c thµnh t¹o Eocen? vµ Oligocen, chóng ®−îc

h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong pha t¹o rift sím. Víi thµnh phÇn trÇm tÝch bao gåm c¸c

®¸ d¹ng molas ë ®¸y c¸c ®Þa hµo, c¸t s¹n sái cïng víi c¸c ®¸ acgilit d¹ng phiÕn chøa

nhiÒu vËt chÊt h÷u c¬, m¶nh vôn than vµ cö c¸c thÊu kÝnh than xen kÏ c¸c líp bét vµ

sÐt kÕt, c¸t kÕt h¹t mÞn d¹ng quaczit lùa chän tèt. Chóng ®−îc l¾ng ®äng trong m«i

tr−êng lôc ®Þa, ®ång b»ng ch©u thæ, ®Çm lÇy vµ c¶ fluvial.

T¹i phÇn phÝa T©y khu vùc nghiªn cøu thÊy r»ng chÕ ®é kiÕn t¹o, m«i tr−êng

trÇm tÝch cña phô tÇng cÊu tróc d−íi cã nhiÒu nÐt t−¬ng ®ång víi phÇn phÝa §«ng cña

bÓ Nam C«n S¬n ®iÒu ®ã cã thÓ suy ®o¸n lµ sù kÐo dµi phÇn phÝa ®«ng cña bÓ Nam C«n

S¬n(?) mµ thùc tÕ trªn b×nh ®å cÊu tróc kiÕn t¹o chóng ta kh«ng thÓ ph©n chia ranh

giíi gi÷a bÓ trÇm tÝch Nam C«n S¬n vµ khu vùc nhãm bÓ Tr−êng Sa. Tæng chiÒu dµy

trÇm tÝch cña phô tÇng nµy ®¹t tõ 2000-3000m.

67

Phô tÇng cÊu tróc gi÷a (B2)

Phô tÇng cÊu tróc gi÷a bao gåm c¸c thµnh t¹o cã tuæi Miocen sím, Miocen gi÷a

vµ Miocen muén, víi thµnh phÇn trÇm tÝch chñ yÕu lµ c¸c vôn lôc nguyªn, c¸c ®¸ v«i

chóng ®−îc h×nh thµnh vµ trÇm tichs trong m«i tr−êng vòng vÞnh biÓn n«ng víi bÒ dµy

trÇm tÝch ®t¹ tõ 2500-4000m.

Phô tÇng cÊu tróc trªn B3

Phô tÇng cÊu tróc trªn bao gåm c¸c ®¸ chñ yÕu lµ sÐt, sÐt bét, c¸t vµ ®¸ v«i,

chóng ®−îc l¾ng ®äng trong ®iÒu kiÖn ®iÖn n¨ng yÕu víi m«i tr−êng biÓn, biÓn n«ng

ven bê. §©y lµ c¸c thµnh phÇn trÇm tÝch chÝnh thuéc c¸c thµnh hÖ trÇm tÝch Pliocen vµ

§Ö tø. ChiÒu dµy trÇm tÝch cña chóng ë khu vùc nµy ®¹t tõ 700-1100m.

8.3. §Æc ®iÓm kiÕn t¹o ®øt g·y

Trong diÖn tÝch vïng nghiªn cøu ®· ph¸t hiÖn hµng lo¹t c¸c ®øt g·y víi c−êng

®é ph¸t triÓn kh¸c nhau vÒ chiÒu dµi còng nh− biªn ®é dÞch chuyÓn, cã nhiÒu ®øt g·y

ch¹y dµi hµng tr¨m km, nh−ng ®¹i bé phËn chØ vµi chôc km lµ cïng. Dùa theo ph−¬ng

ph¸t triÓn, thêi gian h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng cña c¸c ®øt g·y. T¸c gi¶ cã thÓ ph©n chia

chóng ra hai hÖ thèng ®øt g·y chÝnh vµ mét hÖ thèng ®øt g·y ®¬n lÎ.

+ HÖ thèng ®øt g·y ph¸t triÓn theo ph−¬ng TB - §N

+ HÖ thèng ®øt g·y ph¸t triÓn theo ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn

+ HÖ thèng ®øt g·y ¸ vÜ tuyÕn

HÖ thèng ®øt g·y cã ph−¬ng §B - TN

HÖ thèng ®øt g·y cã ph−¬ng §B - TN lµ hÖ thèng ®øt g·y ph¸t triÓn trong hÇu

hÕt diÖn tÝch c¸c l« 133, 134, 135, 156, 157 vµ 158 cña khu vùc nghiªn cøu, ®©y ph¶i

nãi lµ hÖ thèng ®øt g·y chÝnh, chónh hÇu hÕt lµ c¸c ®øt g·y thuËn ®−îc h×nh thµnh vµ

ph¸t triÓn do lùc c¨ng t¸ch víi tr−êng øng suÊt theo h−íng TB - §N tøc lµ gÇn vu«ng

gãc víi trôc më cña biÓn §«ng. Sù h×nh thµnh b¾t ®Çu vµo ®Çu giai ®o¹n t¹o rift sím

Eocen(?) Oligocen. C−êng ®é ho¹t ®éngcña c¸c ®øt g·y trong hÖ thèng nµy rÊt m¹nh,

®øt g·y ph¸t triÓn víi chiÒu dµi hµng tr¨m km vµ biªn ®é dÞch chuyÓn gÇn 2000m. Víi

ph−−¬ng ph¸t triÓn vµ c−êng ®é ho¹t ®éng nµy chóng ®· quyÕt ®Þnh ®Õn b×nh ®å cÊu

tróc cña vïng t− chÝnh- vïng nµy, cã nghÜa lµ nã quyÕt ®Þnh ®Õn h×nh hµi vµ kÝch th−íc

ph¸t triÓn cña c¸c ®Þa hµo, b¸n ®Þa hµo còng nh− c¸c ®Þa luü vµ b¸n ®Þa luü ë ®©y.

HÖ thèng ®øt g·y §B- TN b¾t ®Çu h×nh thnµh vµo ®Çu Eocen (?) Oligocen vµ

ph¸t triÓn m¹nh trong Oligocen vµ Miocen sím, sau ®ã t¸i ho¹t ®éng vµo Miocen trung

råi sau ®ã gi¶m dÇn c−êng ®é ho¹t ®éng vµ ng−ng nghØ vµo cuèi Miocen muén. Trong

thêi kú ho¹t ®éng cña c¸ ®øt g·y nµy cã kÌm theo c¸c ho¹t ®éng phun trµo marma

nh−ng chñ yÕu lµ vµo cuèi thêi kú nµy.

HÖ thèng ®øt g·y cã ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn.

Nh− trªn ®· ®Ò cËp, vïng nghiªn cøu kh«ng ph¶i lµ mét bÓ trÇm tÝch hµon

chØnh mµ lµ mét vïng bao gåm c¸c ®Þa hµo, b¸n ®Þa hµo ph¸t triÓn xen kÏ víi c¸c ®Þa

luü vµ b¸n ®Þa luü, mµ khèng chÕ c¸c ®Þa hµo, ®Þa luü lµ c¸c døt g·y cã ph−¬ng §B- TN

68

vµ c¸c ®øt g·y cã ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn. HÖ thèng ®øt g·y cã ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn ë ®©y

chØ tËp trung chñ yÕu ë c¸c lç thuéc phµn b¾c khu vùc nghiªn cøu, ®ã lµ phÇn t©y c¸c l«

132,131,130 vµ 129.

HÖ thèng ®øt g·y ¸ kinh tuyÕn chóng n»m tËp trung däc theo hÖ thèng kinh tuyÕn 1090, chóng lµ c¸c ®øt g·y b»ng ngang, chÝnh c¸c ®øt g·y nµy ®· lµm chuyÓn

dÞch c¸c ®øt g·y ®−îc h×nh thµnh tõ tr−íc vµ ®ång thêi lµm thay ®æi h×nh hµi cÊu tróc

c¶u bån thø cÊp Oligocen ë phÇn b¾c T©y B¾c khu vùc nµy. §©y cã thÓ gäi lµ hÖ thèng

®øt g·y biÕn d¹ng (tranoform fault), tuæi sinh thnµh cña chón muén h¬n so víi hÖ

thèng ®øt g·y §B- TN, chóng h×nh thnµh vµo cuèi giai ®o¹n t¹o rift sím dÇu gia ®o¹n

t¹o rift muén Miocen sím, nh−ng sau ®ã chóng t¸i h¹ot ®éng m¹nh trong thêi kú

Miocen gi÷a vµ muén, vµ mét sè ®øt g·y cßn tiÕp tôc ho¹t ®éng c¶ trong Pliocen, sù t¸i

ho¹t ®éng nµy d· lµm gia t¨ng c¸c ho¹t ®éng marma däc theo c¸c ®øt g·y vµo c¸c thêi

kú Pliocen - §Ö tø.

C−êng ®é ho¹t ®éng cña hÖ thèng ®øt g·y nµy còng t−¬ng ®èi lín c¶ vÒ chiÒu

dµi còng nh− biªn ®é, h−íng c¾m cña chóng chñ yÕu lµ h−íng t©y b¾c lµ chÝnh.

HÖ thèng ®øt g·y ¸ vÜ tuyÕn.

HÖ thèng ®øt g·y ¸ vÜ tuyÕn lµ c¸c ®øt g·y trÎ còng ®−îc h×nh thµnh vµo giai

®o¹n ®ång t¹o Rif, ®©y lµ c¸c ®øt g·y ph¸t triÓn ®¬n lÎ víi c−êng ®é ho¹t ®éng kh«ng

lín l¾m c¶ vÒ chiÒu dµi vµ biªn ®é. Chóng thùc sù kh«ng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn

h×nh hµi cÊu tróc cña khu vùc nghiªn cøu mµ chØ lµm phøc t¹p thªm vÒ mét cÊu tróc

còng nh− h×nh hµi cña mét sè cÊu t¹o mµ th«i.

8.4. C¸c ®íi cÊu tróc chÝnh khu vùc bån tròng T− ChÝnh – Vòng M©y

Nh− t¸c gi¶ ®· ®Ò cËp ë phÇn ®Çu, khu vùc nghiªn cøu kh«ng ph¶i lµ mét bÓ

hoµn chØnh mµ cã thÓ lµ mét phÇn trong nhãm bÓ Tr−¬ng Sa vµ còng cã thÓ lµ phÇn

kÐo dµi phÝa §«ng bÓ trÇm tÝch Nam C«n S¬n. ChÝnh v× vËy t¸c gi¶ ph©n chia khu vùc

nghiªn cøu theo ®Æc ®iÓm cÊu tróc ®Æc tr−ng cña c¸c vïng ra bèn ®íi kh¸c nhau, chóng

n»m cen kÏ nahu.

- §íi n©ng §¸ L¸t

- §Þa hµo Vòng M©y

- §íi n©ng T− ChÝnh - Phóc Nguyªn

§íi n©ng §¸ L¸t

- §Þa hµo §«ng B¾c Nam C«n S¬n

§íi n©ng nµy n»m ë phÝa §«ng §«ng B¾c cña ®Þa hµo Vòng M©y, nã ®−îc lÊy

tªn mét ®¶o næi trong vïng, ®ã lµ ®¶o §¸ L¸t. §íi n©ng §¸ L¸t bao gåm mét lo¹t c¸c

khèi nh« n»m kÒ s¸t nhau vµ t¹o thµnh mét ®íi, nã ®−îc sinh thµnh vµo thêi kú tr−íc

t¹o rift cã nghÜa lµ mét ®íi nh« cæ mµ phÇn ®Ønh bÞ phong ho¸ vµ bµo mßn, chÝnh v× thÕ

däc theo c¸c ®Ønh cña nói nµy cßnlé ra mét d¶i réng lín thiÕu v¾ng c¸c trÇm tÝch Eocen

vµ Oligocen. Nh−ng ®Õn thêi kú t¹o rift muén th× ®íi nµy bÞ nhÊn ch×m vµ bÞ c¸c trÇm

69

tÝch trÎ Miocen phñ bÊt chØnh hîp lªn trªn vµ t¹o thµnh mét mÆt bÊt chØnh hîp mang

tÝnh ®Þa ph−¬ng gi÷a mãng tr−íc Kainozoi vµ Miocen sím t¹i khu vùc nµy.

ChiÒu dµy trÇm tÝch Kainozoi ®¹t trªn 4500m c¸nh vµ 2000m ë ®Ønh víi thµnh

phÇn trÇm tÝch chñ yÕu lµ c¸c bét sÐt cã chøa m¶nh than vµ chñ yÕu lµ cacbonat nÒn

vµ ¸m tiªu san h«, chóng ®−îc h×nh thµnh trong ®iÒu kiÖn trÇm tÝch thay ®æi tõ lôc ®Þa

®Çm hå ë phÇn ®Çu mÆt c¾t ®Õn biÓn n«ng ven bê.

§íi n©ng §¸ L¸t ph¸t triÓn theo h−íng §B- TN vµ nã bÞ chia c¾t thµnh c¸c khèi

kh¸c nhau bëi c¸c hÖ thèng ®øt g·y cã ph−¬ng kh¸c nhau.

§Þa hµo Vòng M©y.

§Þa hµo Vòng M©y n»m ë ph¸i T©y b¾c ®íi n©ng §¸ L¸t vµ phÝa §«ng Nam ®íi

n©ng T− ChÝnh - Phóc Nguyªn nã chiÕm mét diÖn tÝch t−¬ng ®èi lín cña khu vùc

nghiªn cøu (gÇn 1/2 tæng diÖn tÝch toµn vïng). §Þa hµo nµy bao gåm nhiÒu tròng ®Þa

ph−¬ng gép l¹i, ng¨n c¸ch gi÷a chóng lµ c¸c khèi nÇn t−¬ng ®èi, chóng ph¸t triÓn theo

h−¬ng §B-TN vµ t¹o thµnh mét trôc lâm xuyªn suèt khu vùc:

ChiÒu dµy trÇm tÝch Kainozoi ë ®Þa hµo nµy ®¹t trªn 6500m ë chç s©u nhÊt vµ

3500m ë chç n«ng nhÊt, víi thµnh phÇn trÇm tÝch bao gåm c¸c thµnh t¹o Paleogen,

Neogen vµ §Ö tø. C¸c trÇm tÝch nµy ®−îc h×nh thµnh trong m«i tr−êng ®ång b»ng ch©u

thæ (thuéc trÇm tÝch eocen vµ Oligocen) bao gåm sÐt bét vµ sÐt than vµ ®· trë thµnh c¸c

tËp ®¸ mÑ cho sinh hydrocacbua cung cÊp cho c¸c bÉy chøa dÇu khÝ. Cµng lªn phÝa trªn

mÆt c¾t lµ c¸t bét, sÐt kÕt vµ cacbonat chóng ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn biÓn n«ng ven

bê.

§øt g·y ë ®íi ®Þa hµo nµy ®Òu lµ ®øt g·y thuËn chóng sinh ra do sù c©n b»ng

lùc c¨ng t¸ch x¶y ra trong pha t¹o rift Eocen (?) Oligocen, Miocen vµ tiÕp tôc ho¹t ®éng

sau nµy vµo c¸c thêi kú Miocen gi÷a vµ Miocen muén, nh−ng chóng ®ång lo¹t ng−ng

nghØ vµo cuèi Miocen. C¸c ®øt g·y trong ®íi nµy ph¸t triÓn chñ yÕu theo h−íng §B -

TN trïng víi h−íng ph¸t triÓn cña toµn bé khu vùc nµy, cã nh÷nh ®øt g·y ch¹y dµi

hµng tr¨m km vµ biªn ®é dÞc chuyÓn còng t−¬ng ®èi lín tõ 400m ®Õn 1200m.

§íi n©ng T− ChÝnh - Phóc Nguyªn

§íi n©ng T− ChÝnh - Phóc Nguyªn bao gåm mét lo¹t c¸c khèi nh« n»m kÒ s¸t

nhau t¹o thµnh mét ®íi vµ ph¸t triÓn theo h−íng §B - TN nh−ng ¸ kinh tuyÕn lµ

chÝnh, ®©y lµ ®íi n©ng n»m gi÷a hai ®Þa hµo lín cña khu vùc lµ ®Þa hµo Vòng M©y ë

phÝa §«ng Nam vµ ®Þa hµo b¾c Nam C«n S¬n ë phÝa B¾c T©y B¾c.

§íi n©ng nµy còng nh− ®íi n©ng §¸ L¸t nã còng ®−îc h×nh thµnh tr−íc giai

®o¹n t¹o rift. §íi n©ng nµy cã thÓ ®−îc gi÷ vai trß lµ ranh giíi ë phÝa ®«ng cña bÓ trÇm

tÝch Nam C«n S¬n vµ ph¸t triÓn theo h−íng ¸ kinh tuyÕn.

§íi cã chiÒu dµy trÇm tÝch tõ 3000 - 5500m bao gåm c¸c thµnh hÖ trÇm tÝch

Paleogen, Neogen vµ Pliocen-§Ö tø ë c¸c c¸nh, cßn ë ®Ønh cao cña ®íi n©ng nµy ®Òu

thiÕu v¾ng c¸c trÇm tÝch Eocen vµ Oligocen mµ nã bÞ ch«n vïi bëi c¸c trÇm tÝch

Miocen. C¸c ®øt g·y ë ®íi nµy ph¸t triÓn t−¬ng ®èi m¹nh c¶ vÒ chiÒu dµi lÉn biªn ®é,

70

®©y lµ c¸c ®øt g·y thuËn ®−îc h×nh thµnh chñ yÕu trong pha ®ång t¹o rift víi h−íng

ph¸t triÓn chñ yÕu lµ §B - TN, cßn mét sè ®øt g·y kh¸c cã h−íng ¸ §«ng - T©y

§Þa hµo §«ng B¾c Nam C«n S¬n

§©y lµ ®Þa hµo n»m trong diÖn tÝch cña bÓ trÇm tÝch Nam C«n S¬n, cã thÓ nãi lµ

phÇn kÐo dµi cña bÓ Nam C«n S¬n vÒ phÝa §«ng B¾c. §Þa hµo nµy cã chiÒu dµy trÇm

tÝch Kainozoi rÊt lín ®t¹ tõ 7000-10.000m bao gåm c¸c thµnh t¹o tõ Eocen, Oligocen,

Miocen vµ Pliocen - §Ö tø sÏ lµ n¬i cung cÊp dÇu hoÆc khÝ cho c¸c ®íi n©ng. C¸c ®øt

g·y ë ®©y ph¸t triÓn chñ yÕu theo h−íng §B - TN, chóng còng ®−îc h×nh thµnh vµ

ph¸t triÓn chñ yÕu trong giai ®o¹n ®ång t¹o rift Eocen?, Oligocen vµ Miocen sím

8.5. LÞch sö ph¸t triÓn ®Þa chÊt vïng T− ChÝnh – Vòng M©y

Trong suèt thêi kú h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c trÇm tÝch Kainozoi t¹i khu vùc

nµy ®· x¶y ra 3 pha ho¹t ®éng kiÕn t¹o chÝnh lµ:

- Pha ho¹t ®éng t¸ch gi·n ®ång t¹o Rift.

- Pha nghÞch ®¶o kiÕn t¹o Miocen gi÷a, muén.

- Pha san b»ng kiÕn t¹o Pliocen- §Ö tø.

Pha ho¹t ®éng t¸ch gi·n ®ång t¹o Rift.

Pha nµy ®−îc khëi x−íng vµo ®Çu Eocen, tiÕp tôc trong Oligocen vµ kÕt thóc

vµo cuèi Miocen sím, ®©y lµ pha ®ång t¹o Rift, pha nµy cã thÓ chia 2 thêi kú, mµ gi÷a

hai thêi kú lµ mét thêi gian dµi ng−ng nghØ tÇm tÝc, ®ã lµ:

- Thêi kú t¹o rift sím (Eocen? - Oligocen)

- Thêi kú t¹o rift muén (Miocen sím)

* Thêi kú t¹o rift sím: Thêi kú nµy kÐo dµi trong suèt Eocen vµ Oligocen. §©y

ph¶i nãi lµ thêi kú quan träng trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c ®Þa hµo, b¸n ®Þa hµo ë

khu vùc nµy vµ hµng lo¹t c¸c ®øt g·y thuËn ®−îc h×nh thµnh do lùc c¨ng t¸ch t¹o nªn

trªn toµn bé diÖn tÝch vïng nghiªn cøu, lµ c¸c ®øt g·y ph¸t triÓn theo c¸c ph−¬ng kh¸c

nhau. Thµnh phÇn trÇm tÝch lÊp ®Çy c¸c ®Þa hµo, b¸n ®Þa hµo lµ c¸c molas, c¸c vôn lôc

nguyªn, cã c¶ c¸c m¶nh than, phiÕn sÐt acgillit giµu vËt chÊt h÷u cá cïng c¸c ®¸ bét

kÕt, c¸t kÕt chóng ®−îc l¾ng ®äng trong m«i tr−êng lôc ®Þa nh− hå ch©u thæ vµ cã c¶

ven bê.

* Thêi kú t¹o rift muén: §Õn cuèi giai ®o¹n t¹o rift muén (cuèi Oligocen) khu

vùc nµy ®−îc n©ng lªn m¹nh mÏ vµ x¶y ra mét qu¸ tr×nh ng−ng nghØ trÇm tÝch vµ dÉn

®Õn mét thêi kú phong ho¸ vµ bµo mßn tr−íc khi x¶y ra mét pha biÓn tiÕn vµo ®Çu

Miocen h¹, toµn bé khu vùc bÞ nhÊn ch×m d−íi mùc n−íc biÓn vµ khu vùc nghiªn cøu

l¹i tiÕp tôc ®−îc më réng. C¸c trÇm tÝch Miocen sím ®−îc h×nh thµnh víi c¸c thµnh

phÇn chñ yÕu lµ bét vµ sÐt xen kÏ c¸c líp c¸t kÕt h¹t mÞn phñ b¸at chØnh hîp lªn trÇm

tÝch Oligocen. Cµng vÒ cuèi Miocen sím l¹i xuÊt hiÖn mét pha biÓn tho¸i m¹nh mÏ,

lµm gi¸n ®o¹n trÇm tÝch vµ x¶y ra sù bµo mßn c¾t côt m¹nh, nhiÒu n¬i ®· x¶y ra sù

thiÕu v¾ng trÇm tÝch Miocen sím nh− ë GK PV-94-1X mµ c¸c trÇm tÝch Miocen gi÷a

71

n»m bÊt chØnh hîp lªn trÇm tÝch Oligocen. Vµo thêi ký c¸c ®øt g·y l¹i tiÕp tôc ho¹t

®éng m¹nh lµm cho khu vùc nghiªn cøu tiÕp tôc ®−îc më réng ra c¸c phÝa, vµ còng chÝnh thêi kú nµy hÖ thèng ®øt g·y ¸ kinh tuyÕn 109030’ ho¹t ®éng m¹nh mÏ bªn c¹nh

hÖ thèng ®øt g·y §B - TN.

Pha vËn ®éng kiÕn t¹o n©ng lªn vµo cuèi Miocen sím®· chÊm døt hoµn toµn

giai ®o¹n ®ång t¹o rift ë khu vùc nghiªn cøu nµy. Nh÷ng vïng nh« cao b¾t ®Çu ph¸t

triÓn rÇm ré c¸c ¸m tiªu san h«.

Pha nghÞch ®¶o kiÕn t¹o Miocen gi÷a vµ muén

Trªn b¶n ®å c¸c yÕu tè kiÕn t¹o khu vùc T− ChÝnh - Vòng M©y ®· thÓ

hiÖn rÊt râ sù ho¹t ®éng kiÕn t¹o nghÞch ®¶o ®· x¶y ra vµo ®Çu Miocen gi÷a, cã nghÜa

lµ sau khi pha biÓn lïi m¹nh x¶y ra vµo cuèi Miocen h¹ th× pha biÓn tiÕn vµo ®Çu

Miocen trung diÔn ra trªn toµn bé khu vùc nµy, lµm cho c¸c trÇm tÝch ®−îc l¾ng ®éng

mét c¸ch m¹nh mÏ, nh÷ng chç tròng ®−îc lÊp ®Çy, nh÷ng vïng nh« cao c¸c ¸m tiªu

ph¸t triÓn m¹nh lµm cho khèi l−îng trÇm tÝch Miocen gi÷a ®−îc ph¸t triÓn, vµ sù ph¸t

triÓn nµy kÐo dµi ®Õn cuèi Miocen muén. Lµm cho b×nh ®å cÊu tróc cña khu vùc nµy ®·

thay ®æi hoµn toµn so víi thêi kú tr−íc ®©y. Nh÷ng khu vùc tr−íc lµ ®Þa hµo trong

Oligocen vµ Miocen sím th× nay trë thµnh ®Þa luü hoÆc b¸n ®Þa luü Miocen gi÷a vµ

muén vµ ng−îc l¹i. §iÒu ®ã chøng tá pha ho¹t ®éng kiÕn t¹o nghÞch ®¶o ®· x¶y ra sau

pha ®ång t¹o rift.

Pha t¹o thÒm Pliocen - §Ö tø

Sau pha biÓn lïi vµo cuèi Miocen, tiÕp ®ã lµ pha biÓn tiÕn diÔn ra trªn toµn bé

thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam vµo ®Çu Pliocen, biÓn d©ng lªn trµn ngËp toµn bé khu vùc réng

lín nµy, vËt liÖu trÇm tÝch ®−îc vËn chuyÓn tõ xa ®Õn, bao gåm sÐt bét vµ c¸t phñ bÊt

chØnh hîp lªn c¸c trÇm tÝch Miocen. C¸c trÇm tÝch Pliocen-§Ö tø ®−îc h×nh thµnh trong

®iÒu kiÖn ®«ng nan−g yÕu vµ t¹o thµnh c¸c líp gÇn nh− n»m ngang cã ®Æc tr−ng ph¶n

x¹ liªn tôc, æn ®Þnh, chóng hÇu nh− kh«ng bÞ c¸c ®øt g·y ph©n c¾t.

Sù ph¸t triÓn c¸c trÇm tÝch cña thêi kú nµy lµm xo¸ nhoµ ranh giíi gi÷a c¸c khu

vùc trong vïng còng nh− gi÷a c¸c bÓ trÇm tÝch víi nhau, t¹o nªn mét sù thèng nhÊt

trªn toµn bé thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam vµ vïng kÒ cËn.

9. Bån Tr−êng Sa

Bån Tr−êng Sa bao gåm mét nhãm c¸c bån nhá ®−îc h×nh thµnh trªn khu vùc

réng lín cña vá lôc ®Þa bÞ ph¸ hñy dang dë, v¸t máng, bao gåm quÇn ®¶o Tr−êng Sa vµ

phô cËn. §¸y biÓn cã d¹ng cao nguyªn ngÇm víi chiÒu s©u thay ®æi tõ 1200 - 2800m

xen kÏ víi c¸c tròng s©u.

Nhãm bÓ Tr−êng Sa lµ hÖ qu¶ cña mét lôc ®Þa cæ cã tuæi Jura - Kreta cßn sãt l¹i

sau nh÷ng pha kiÕn t¹o diÔn ra mét c¸ch s«i ®éng tõ 32 ®Õn 16 triÖu n¨m nh− trªn ®·

nãi. Tuy nhiªn tµi liÖu nghiªn cøu Tr−êng Sa ®Õn nay vÉn ch−a lµm tháa m·n ®−îc

nh÷ng c©u hái ®Æt ra liªn quan ®Õn thµnh phÇn th¹ch häc, cÊu tróc vµ lÞch sö h×nh

72

thµnh cña quÇn ®¶o.

C¸c mÆt c¾t ®Þa chÊn cho thÊy d−íi san h« atol lµ mét hÖ thèng quÇn ®¶o cã

h×nh th¸i vµ thµnh phÇn rÊt kh¸c nhau. Cã thÓ cã c¶ ®¸ phun trµo vµ ®¸ lôc nguyªn J -

K hoÆc lôc nguyªn - nói löa?

Tµi liÖu lç khoan ë ®¶o Reed Bank (b·i Cá Rong) Philippin thuéc quÇn ®¶o

Tr−êng Sa cho thÊy trËt tù ®Þa tÇng tõ d−íi lªn nh− sau:

§¸ gèc lµ trÇm tÝch molas mµu ®á tuæi Jura – Kreta;

- Paleocen: Bét kÕt, c¸t kÕt, acgilit t−íng biÓn n«ng;

- Eocen: SÐt kÕt, silic n−íc s©u;

- Oligocen: Bét kÕt, c¸t kÕt, sÐt kÕt vµ sÐt v«i t−íng biÓn n«ng;

- Neogen - §Ö tø: §¸ v«i ¸m tiªu, phÇn d−íi bÞ dolomit hãa.

§©y lµ tµi liÖu quan träng gióp c¸c nhµ ®Þa chÊt biÓn ViÖt Nam ®Þnh h−íng

nghiªn cøu chi tiÕt ®óng ®¾n c¸c ®¶o thuéc chñ quyÒn cña n−íc ta.

10. C¸c bån trªn s−ên lôc ®Þa ViÖt Nam

C¸c bån trªn s−ên lôc ®Þa ViÖt Nam (bån Nha Trang, nhãm bån T− ChÝnh, nhãm

bån Nam Trung Bé) ®−îc ph¸t hiÖn nhê c¸c mÆt c¾t ®Þa chÊn. Chóng cã mét lÞch sö

kh¸ t−¬ng ®ång víi c¸c bån trªn thÒm. §Æc biÖt trªn mÆt c¾t ®Þa chÊn cã thÓ thÊy râ

c¸c chu kú trÇm tÝch:

Eocen - Oligocen;

Miocen sím;

Miocen gi÷a vµ muén;

Pliocen - §Ö tø.

§iÒu thó vÞ lµ c¸c bån trªn s−ên lôc ®Þa vÉn ®ang liªn hÖ víi c¸c bån trªn thÒm

song n»m ë vÞ trÝ s©u h¬n nhiÒu so víi mùc n−íc biÓn lµ do qu¸ tr×nh sôt bËc cña r×a

lôc ®Þa qua c¸c pha t¸ch gi·n BiÓn §«ng.

Trong sè c¸c bån míi ph¸t hiÖn th× bån Nha Trang lµ mét cÊu tróc hoµn chØnh

víi quy m« lín. BÒ dµy trÇm tÝch lín, chu kú trÇm tÝch Oligocen bÞ ph¸ hñy phøc t¹p vµ

cã tÝnh ph©n dÞ cao nh− bån Cöu Long. §iÒu nµy cã thÓ lµ dÊu hiÖu tèt cho thµnh t¹o

tÇng sinh vµ c¸c bÉy chøa dÇu kiÓu ®¸ mãng nøt nÎ.

Trong nh÷ng tµi liÖu cña chuyÕn kh¶o s¸t Ponaga, thÊy râ cÊu tróc nhiÒu bËc

thÒm vµ phÇn ®¸y s©u cña bån Nha Trang. Qua ®ã cã thÓ h×nh dung ®−îc kiÓu bån trªn

s−ên lôc ®Þa do tr«i d¹t vµ mãng bÞ kÐo c¨ng nhiÒu bËc. Theo tµi liÖu cña nh÷ng kh¶o

s¸t gÇn ®©y ë khu vùc b·i T− ChÝnh n»m vÒ phÝa nam bån Nha Trang vµ phÝa ®«ng

bån Nam C«n S¬n (Theo tµi liÖu cña h·ng Crestone Energy Corporation trong

“Technical Exploration Report on Hydrocarbon Potential” vÒ Wan an Bei, 1992).

Trong b¶ng d−íi ®©y tr×nh bµy nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ c¸c líp ®Þa chÊn

73

cña bån T− ChÝnh theo CCOP, 1995.

Tuæi ®Þa chÊt

Dµy (m) KiÓu ®¸

Sinh vËt ®¸y

-

2.500 4.000

Ký hiÖu KA

Lôc nguyªn mÞn

VËn tèc km/sec 1,7 - 3,9

Holocen Pleistocen Pliocen ___________

Podocarpus Dacrydium

Ranh giíi ®Þa chÊn __ T1 __

2.000

__ T2 __

TÇng trÇm tÝch Muda BiÓn §«ng ________ Terumbu C«n §¶o Arang Th«ng Gabus Dõa

Meridionalis Levipol __________

-

Cacbonat C¸t kÕt bét kÕt ________ TrÇm tÝch rift

KB KC KD

3000 6000

Trµ Có Cau

Trilobata Retitriporites Variabilis Proxapertites

Miocen muén Miocen gi÷a Miocen sím ___________ Oligocen Eocen Paleocen Creta muén

__ T3 __ __ T4 __ __ T5 __

Tµi liÖu vÒ nh÷ng mÆt c¾t ®Þa chÊn cña bån Nha Trang còng cho mét h×nh ¶nh

t−¬ng tù: thÊy râ mét líp trong suèt ®Þa chÊn tuæi Miocen gi÷a cã chiÒu dµy 0,5 gi©y

®Þa chÊn, líp ®ã t−¬ng tù nh− hÖ tÇng Th«ng hay M¶ng CÇu trong c¸c bån trªn thÒm

lôc ®Þa. Nh− vËy cã thÓ rót ra kÕt luËn quan träng lµ vµo thêi ®o¹n Oligocen-Miocen

gi÷a c¸c bån trªn s−ên vµ thÒm lôc ®Þa cïng trªn mét møc ®é s©u d−íi BiÓn §«ng ®ang

h×nh thµnh. Sù chªnh nhau vÒ ®é s©u trong ®Þa h×nh ®¸y biÓn ngµy nay (ThÒm: 200 -

100m; s−ên: 1000 - 2500m) ch¾c ch¾n liªn quan víi chuyÓn ®éng ph©n dÞ theo c¸c ®øt

g·y b×nh th−êng thuËn hoÆc nghÞch víi trôc Ðp nÐn cùc ®¹i n»m theo chiÒu th¼ng ®øng

sau rift cã tuæi tõ Miocen muén cho ®Õn gÇn ®©y.

Tõ ®ã cã thÓ thÊy nhËn ®Þnh nªu trªn vÒ tiÒm n¨ng dÇu khÝ lµ cã c¨n cø.

Trong nh÷ng mÆt c¾t ®Þa chÊn vµ nh÷ng tµi liÖu ®Þa vËt lý kh¸c ë bån T−

ChÝnh, so s¸nh gi÷a c¸c tµi liÖu ®Þa chÊn vµ ®Þa tÇng, râ rµng kh¶ n¨ng chøa dÇu khÝ lµ

hiÖn thùc.

11. Nhãm bån Hoµng Sa

Nhãm bån Hoµng Sa ®−îc ph¸t triÓn trong qu¸ tr×nh c¨ng d·n r×a lôc ®Þa phÝa

b¾c cña nam Trung Hoa, v× vËy nhãm bån nµy cã ph−¬ng kÐo dµi tõ ¸ vÜ tuyÕn ®Õn

®«ng ®«ng b¾c t©y t©y nam. C¸c bån tròng thuéc nhãm bån nµy ®−îc khèng chÕ chñ

yÕu bëi c¸c ®øt g·y thuËn t¹o thµnh c¸c cÊu tróc ®Þa hµo, b¸n ®Þa hµo vµ ®Þa lòy xen

74

kÏ. XÐt vÒ c¬ chÕ kiÕn t¹o, nhãm bån Hoµng Sa ®−îc h×nh thµnh trªn nÒn t¸ch d·n

kh«ng hoµn chØnh vµ ph¸t triÓn chñ yÕu tr−íc 30 triÖu n¨m, t−¬ng øng víi dÞ th−êng

tõ sè 10. Sau ®ã, nhãm bån ph¸t triÓn chñ yÕu theo c¬ chÕ lón ch×m nhiÖt. BÒ dµy cña

trÇm tÝch §Ö tam ®¹t tíi 4 km ë phÇn trung t©m cña nhãm bån. C¸c kÕt qu¶ nghiªn

cøu cña Hao vµ nnk (2000) cho thÊy trÇm tÝch §Ö tam trong bån cã thÓ ®−îc ph©n

chia thµnh 5 hÖ tÇng t−¬ng øng víi c¸c t−êng trÇm tÝch biÓn tiÕn tõ t−íng biÓn ven bê

®Õn t−íng biÓn s©u trong thêi gian tõ Oligocen ®Õn Pliocen

Trong giai ®o¹n hiÖn ®¹i, mét sè ®øt g·y trong nhãm bån vÉn cã biÓu hiÖn ho¹t

®éng. §iÒu nµy ®−îc thÓ hiÖn th«ng qua ho¹t ®éng ®éng ®Êt vÉn ghi nhËn ®−îc trªn

m¹ng ®Þa chÊn toµn cÇu.

12. Nhãm bån ®Ö tam ë nam vµ ®«ng nam BiÓn §«ng ViÖt Nam

Nhãm bån nµy liªn quan chñ yÕu ®Õn ®íi hót ch×m suy tho¸i Palawan. Däc theo

r×a phÝa nam cña BiÓn §«ng tån t¹i mét lo¹t c¸c bån vµ phô bån trÇm tÝch §Ö Tam nhá

hÑp. Chóng cã ph−¬ng cÊu tróc chñ ®¹o kÐo dµi theo h−íng ®«ng b¾c t©y nam. TrÇm

tÝch §Ö tam cæ nhÊt cã mÆt trong khu vùc cã tuæi Oligocene gi÷a. Riªng trong khu vùc

bån Sarawak, ranh giíi gi÷a mãng cæ víi c¸c trÇm tÝch §Ö tam r¬i vµo kho¶ng Oligocen

muén. Toµn bé trÇm tÝch §Ö tam trong bån ®−îc ph©n chia thµnh 6 tËp. Ranh giíi gi÷a

c¸c tËp lµ c¸c bÊt chØnh hîp.

PhÝa s−ên tiÕp gi¸p víi ®íi hót ch×m suy tho¸i, hµng lo¹t c¸c ®øt g·y chêm

nghÞch thÓ hiÖn râ nÐt trong c¸c mÆt c¾t ®Þa chÊn cho thÊy c¸c tËp trÇm tÝch bÞ xÕp

chång lªn nhau t¹o nªn cÊu tróc vÈy c¸. Trong khi ®ã, r×a phÝa ®«ng b¾c c¸c ®øt g·y

thuËn vµ ®øt g·y listric liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh t¸ch d·n BiÓn §«ng.

TiÕn ho¸ trÇm tÝch c¸c bån Kainozoi trªn thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam

C¸c bån Kainozoi trªn vïng biÓn ViÖt Nam ®Òu lµ nh÷ng bån kÐo to¹c (pull -

apart), song cã thÓ ph©n biÖt víi nhau dùa trªn tiÕn hãa trÇm tÝch vµ vÞ trÝ ph©n bè cã

thÓ chia ra hai nhãm bån:

+ Nhãm bån kÐo t¸ch trªn thÒm (bån Cöu Long, bån Nam C«n S¬n, bån Phó

Kh¸nh, bån B¾c Bé...).

+ Bån kÐo t¸ch trªn s−ên (nhãm bån Nha Trang vµ s−ên lôc ®Þa Nam Trung

Bé).

TiÕn hãa trÇm tÝch ®−îc ph©n tÝch trªn c¬ së m«i tr−êng trÇm tÝch vµ céng sinh

t−íng theo kh«ng gian vµ thêi gian. C¸c phøc hÖ t−íng g¾n bã chÆt chÏ víi quy m«

h×nh d¸ng cña bån bËc mét vµ c¸c bån thø cÊp (bËc hai) ®−îc h×nh thµnh trong khung

c¶nh cña 1 bån bËc mét do c¸c pha kiÕn t¹o quyÕt ®Þnh. KÕt qu¶ mèi t−¬ng quan ®ã ®·

t¹o ra c¸c chu kú trÇm tÝch tõ thÊp ®Õn cao. §ã lµ sù lÆp l¹i cã quy luËt cña phøc hÖ

75

trÇm tÝch hoÆc t−íng trÇm tÝch. Cã thÓ chia trÇm tÝch trong c¸c bån Kainozoi thµnh 7

chu kú bËc 2:

Chu kú I: Tõ 38 - 32 triÖu n¨m cã tuæi Eocen øng víi hÖ tÇng Phï Tiªn (bån

S«ng Hång) vµ Cµ Cèi (bån Cöu Long). TrÇm tÝch kiÓu molas lôc ®Þa, h¹t th« chän läc

mµi trßn kÐm thuéc t−íng nãn qu¹t (fan) proluvi vµ aluvi. §Þa h×nh ph©n c¾t san b»ng

kiÕn t¹o m¹nh, ph¶n ¸nh kiÓu biÓn r×a thô ®éng, tr−íc rift.

Chu kú II: Tõ 32 - 26 triÖu n¨m cã tuæi Oligocen øng víi hÖ tÇng §×nh Cao (bån

S«ng Hång), hÖ tÇng Trµ T©n (bån Cöu Long) vµ hÖ tÇng Cau (bån Nam C«n S¬n). B¾t

®Çu chu kú lµ c¸c t−íng tiÒn ch©u thæ (delta front), ®ång b»ng ch©u thæ (delta plain)

kÕt thóc lµ trÇm tÝch biÓn tiÕn vòng vÞnh (lagoon) sau ®ã vòng vÞnh bÞ ®Çm lÇy hãa.

§iÒu l−u ý lµ bÒ dµy trÇm tÝch chu kú nµy ë bån S«ng Hång lín h¬n nhiÒu so víi bån

Cöu Long vµ Nam C«n S¬n. §iÒu ®ã cho phÐp suy nghÜ lµ chóng ®−îc h×nh thµnh sím

h¬n trong ph¹m vi vÞnh B¾c Bé lóc bÊy giê.

KÕt thóc chu kú trÇm tÝch chñ yÕu lµ t−íng biÓn n«ng thèng trÞ. C¸c bån thÒm

lôc ®Þa phÝa nam cã nÐt ®Æc thï lµ trong trÇm tÝch lôc nguyªn xen kÑp nhiÒu tËp ®¸

phun trµo trung tÝnh vµ basic vµ tup cña chóng. Sù kh¸c biÖt ®ã chøng tá c¸c bån

tròng nµy ph¸t triÓn muén h¬n vµ chÞu qu¸ tr×nh t¸ch gi·n BiÓn §«ng ®¸ng kÓ.

Trªn mÆt c¾t phôc håi ®· thÓ hiÖn rÊt râ sù ph©n dÞ nãng kh¸c nhau cña bån

“Oligocen”, bån “Miocen sím”. Bån Cöu Long cã mãng bÞ dËp vì ph©n dÞ m¹nh h¬n ®·

t¹o ra hµng lo¹t c¸c ®Þa hµo thùc chÊt lµ bån thø cÊp, ®−îc ng¨n c¸ch víi nhau bëi c¸c

khèi n©ng néi t¹i, ®ã chÝnh lµ c¸c vòng vÞnh quan träng ®Ó t¹o nªn c¸c t−íng h¹t mÞn

giµu vËt chÊt h÷u c¬ t¹o dÇu vµ nhãm ®¸ colect¬ nøt nÎ quan träng - chÝnh lµ c¸c khèi

n©ng néi t¹i cña mãng bÞ “nghiÒn n¸t” do nÐn Ðp.

Ng−îc l¹i, bån S«ng Hång cã xu thÕ sôt vâng m¹nh, mãng Oligocen bÞ ph©n dÞ

yÕu kh«ng xuÊt hiÖn phun trµo vµ h×nh th¸i bÇu dôc h−íng t©y b¾c - ®«ng nam cña bån

vÉn gi÷ nguyªn trong suèt qu¸ tr×nh tiÕn hãa. T−íng trÇm tÝch ch©u thæ (tiÒn ch©u thæ

vµ ch©n ch©u thæ) gÇn nh− thèng trÞ toµn bé chu kú Oligocen. KÕt thóc chu kú lµ giai

®o¹n ®éng lùc kh¸ yªn tÜnh, tÊt c¶ c¸c bån Kainozoi bÞ lÊp ®Çy bëi mét phøc hÖ trÇm

tÝch h¹t mÞn chÊm døt mét giai ®o¹n kiÕn t¹o m¹nh mÏ nhÊt.

C¸c bån B¾c Bé vµ bån phÝa nam còng kh¸c nhau c¬ b¶n vÒ nguån vËt liÖu cung

cÊp. Thµnh hÖ c¸t - bét kÕt litic vµ litic - grauvac cña bån S«ng Hång lµ s¶n phÈm cña

hÖ thèng S«ng Hång vµ c¸c s«ng ë B¾c Trung Bé mang tíi tõ c¸c miÒn x©m thùc giµu

®¸ biÕn chÊt, cßn thµnh hÖ acko vµ acko th¹ch anh chñ yÕu lÊp ®Çy bån Cöu Long,

Nam C«n S¬n, trong Oligocen lµ s¶n phÈm phong hãa trùc tiÕp tõ c¸c miÒn x©m thùc

lµ khèi n©ng granit, granodiorit néi t¹i vµ khèi l−îng n©ng C«n S¬n. C¸c trÇm tÝch

grauvac - th¹ch anh vµ grauvac litic lµ s¶n phÈm do hÖ thèng s«ng Cöu Long mang tíi.

§©y lµ thêi kú t−¬ng øng víi sù khëi ®Çu cña qu¸ tr×nh t¸ch gi·n theo c¬ chÕ

rift. Hai bªn c¸nh cña trôc t¸ch gi·n d−íi t¸c dông cña sù tr«i d¹t vÒ hai phÝa vµ lùc

kÐo c¨ng vÒ phÝa nam däc theo tr−ît b»ng b¾c nam quay ph¶i tùa vµo bê dèc miÒn

76

Trung Bé ngµy nay, c¸c bån kiÓu kÐo t¸ch ngµy cµng më réng vµ khoÐt s©u thªm trªn

mãng.

C¸c ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt cña c¸c bån phÝa vÞnh B¾c Bé vµ nam ViÖt Nam ngµy

cµng béc lé do vÞ trÝ cña chóng trong b×nh ®å kiÕn t¹o.

Chu kú thø III vµ IV: (Miocen sím) tõ 26 - 16 triÖu n¨m, bao gåm hai chu kú:

26 - 21 triÖu n¨m vµ 21 - 16 triÖu n¨m. Më ®Çu chu kú lµ c¸c t−íng tiÒn ch©u thæ vµ

®ång b»ng ch©u thæ vµ kÕt thóc chu kú thø IV lµ nhãm t−íng biÓn n«ng thèng trÞ ®¸nh

dÊu mét giai ®o¹n biÓn tiÕn khu vùc bao trïm toµn bé c¸c bån Kainozoi ViÖt Nam. Bån

S«ng Hång ®−îc lÊp ®Çy bëi mét tËp trÇm tÝch sÐt kÕt xen bét sÐt kÕt rotalia dµy >

150m t−íng vÞnh - biÓn n«ng cã vai trß nh− mét mµn ch¾n khu vùc.

Chu kú nµy liªn hÖ víi chÕ ®é ®Þa ®éng t¸ch gi·n theo c¬ chÕ rift, nh−ng vÒ phÝa

nam l·nh h¶i ViÖt Nam qu¸ tr×nh tr«i d¹t liªn quan ®Õn ®íi hót ch×m Borneo cã phÇn

m¹nh h¬n. §iÒu nµy lµm cho c¸c bån thªm më réng chiÒu ngang, trong khi ®ã c¸c bån

phÝa b¾c ph¸t triÓn theo chiÒu s©u.

Chu kú V vµ VI: (Miocen gi÷a - muén) tõ 16 - 5 triÖu n¨m, bao gåm hai chu kú:

16 - 11 triÖu n¨m vµ 11 - 5 triÖu n¨m.

Më ®Çu chu kú lµ trÇm tÝch t−íng tiÒn ch©u thæ thèng trÞ sau ®ã chuyÓn dÇn lªn

t−íng vòng vÞnh, ®Çm lÇy t¹o than (bån S«ng Hång vµ bån Cöu Long) vµ t−íng v«i,

macn¬ vòng vÞnh, biÓn n«ng (bån Nam C«n S¬n) ®· ph¶n ¸nh mét giai ®o¹n lÞch sö

b×nh æn vÒ kiÕn t¹o ®Ó cã mét m«i tr−êng trÇm tÝch kh¸ yªn tÜnh ë tÊt c¶ c¸c bån theo

thêi gian vµ kh«ng gian.

§Õn thêi kú nµy, qu¸ tr×nh t¸ch gi·n còng nh− tr«i d¹t kÕt thóc, chuyÓn sang

thêi kú chuyÓn ®éng ph©n dÞ theo chiÒu th¼ng ®øng. C¸c bån trªn thÒm vµ s−ên chªnh

nhau vÒ ®é cao, c¸c líp trÇm tÝch chuyÓn dÞch vµ c¾t xÐn theo c¸c ®øt g·y nghÞch hay

thuËn, thay cho c¸c tr−ît b»ng −u thÕ trong c¸c thêi kú tr−íc.

Chu kú thø VII: (Pliocen - §Ö tø) (tõ 5 triÖu n¨m ®Õn nay: Chu kú Pliocen - §Ö

tø ®−îc ®Æc tr−ng bëi hai phøc hÖ trÇm tÝch lµ Pliocen vµ §Ö tø trÇm tÝch. §Ö tø cã

n¨m chu kú c¬ b¶n liªn quan ®Õn chu kú b¨ng hµ (Gun, Mindel, Riss, Wurm) t¹o ra

biÓn lïi vµ gian b¨ng dÉn tíi biÓn tiÕn.

TrÇm tÝch ®Æc tr−ng ®Çu chu kú thø VII chñ yÕu cuéi s¹n t−íng proluvi, nãn

qu¹t vµ aluvi thÓ hiÖn mét giai ®o¹n kiÕn t¹o dÇn dÇn yªn tÜnh h¬n, ®Þa h×nh ph©n c¾t

chñ yÕu t¹o nªn nh÷ng bËc thÒm trªn s−ên lôc ®Þa, t−¬ng øng víi nh÷ng bÒ mÆt bãc

mßn trªn ®Êt liÒn.

77

phÇn 3

tµi nguyªn dÇu khÝ thÒm lôc ®Þa viÖt nam

1. Kh¸i qu¸t

Ngµnh dÇu khÝ ViÖt Nam ®· vµ ®ang trë thµnh ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän

trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc, gãp phÇn quan träng cho sù

nghiÖp ®æi míi ®Êt n−íc. Nguån tµi nguyªn dÇu khÝ ViÖt Nam ®· ®¸nh gi¸ ®−îc kho¶ng 40 – 50 tû m3 dÇu quy ®æi trong ®ã trªn 70 má vµ cÊu t¹o míi ®−îc ph¸t hiÖn víi tr÷ l−îng ®¹t kho¶ng 1.2 tû m3. C¸c má dÇu ®¹t gi¸ trÞ th−¬ng m¹i nh− B¹ch Hæ,

Rång, §¹i Hïng, Hång Ngäc, R¹ng §«ng, S− tö ®en, S− tö vµng, Lan T©y, Lan §á, H¶i

Th¹ch, Rång §«i, Rång §«i T©y, C¸i N−íc, Bunga – Kekwa, Kim Long, ¸c Quû, C¸ Voi.

S¶n l−îng khai th¸c liªn tôc t¨ng trong n¨m 2004 ®¹t 26.75 triÖu tÊn dÇu quy ®æi.

Trong nh÷ng n¨m tíi sÏ tÝch cùc thÈm ®Þnh ®Ó cã thÓ ®−a vµo khai th¸c nh÷ng má míi.

Hµng n¨m, nguån thu tõ xuÊt khÈu dÇu th« chiÕm tõ 20-24% tæng kim ng¹ch xuÊt

khÈu cña ViÖt Nam vµ tõ 22% ®Õn 25% tæng thu ng©n s¸ch nhµ n−íc.

Trong khu«n khæ cña ®Ó tµi KC-09-23 ®Ó lµm s¸ng tá mèi quan hÖ gi÷a triÓn

väng dÇu khÝ vµ lÞch sö tiÕn hãa c¸c bÓ trÇm tÝch Kainozoi nãi riªng vµ bèi c¶nh ®Þa

chÊt thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam vµ c¸c vïng kÕ cËn t¸c gi¶ xin ®−îc giíi thiÖu hÕt søc c¬

b¶n vÒ hÖ thèng dÇu khÝ cña mét sè bÓ quan träng: S«ng Hång, Phó Kh¸nh, Cöu Long,

Nam C«n S¬n, Ma Lay – Thæ Chu, T− ChÝnh – Vòng M©y, Tr−êng Sa.

2. BÓ S«ng Hång

1/ §¸ sinh: Tæng Oligocen (E3)

a/ - Vïng T©y B¾c bÓ S«ng Hång: TÇng sinh lµ ®¸ sÐt kÕt chøa kerogen lo¹i III

vµ Ýt h¬n lµ lo¹i II.

- TOC: 6.9 – 11% Wt

- HI: Vµi chôc ®Õn hµng tr¨m mg HC/gTOC ë pha t¹o khÝ Èm tíi khÝ kh«.

- Tmax: 4300 – 4800

b/ T¹i §ång Ho vµ phÇn s©u ®¶o B¹ch Long VÜ ®· ph¸t hiÖn ®¸ mÑ lµ sÐt kÕt vµ

sÐt kÕt than cã kerogen lo¹i I vµ II cã kh¶ n¨ng sinh dÇu vµ khÝ:

- TOC: 7-18%

- S2: 21-41mg/g

- HI: 200 – 600mg HC/g TOC

- §é ph¶n x¹ vitrinit trung b×nh Ro = 0.45

- Tmax=428 – 4390C b−íc vµo giai ®o¹n tr−ëng thµnh

TÇng sinh Miocen d−íi (N11): §¸ sÐt kÕt, sÐt kÕt than thµnh t¹o ë c¸c pha biÓn

tiÕn cña phøc hÖ t−íng ch©u thæ:

78

- VCHC thuéc kerogen lo¹i III lµ chñ yÕu

- ë B¹ch Long VÜ: kerogen lo¹i II

- KÕt qu¶ ph©n tÝch t¹i c¸c l« 102, 103, 104, 112, 114: TOC = 0.45 – 18% vµ HI

<200mgC/gTOC (trõ ®¶o B¹ch Long VÜ HI > 300mgC/TOC).

c/ M«i tr−êng thµnh t¹o tÇng sinh

C¸c ®¸ sÐt vµ sÐt than ®−îc thµnh t¹o trong m«i tr−êng ch©u thæ chñ yÕu thuéc

c¸c t−íng:

- SÐt, sÐt than ®Çm lÇy ven biÓn

- SÐt, sÐt than ®ång b»ng ch©u thæ

- SÐt giµu vËt chÊt h÷u c¬ t¹o dÇu lagun cöa s«ng

- SÐt giµu vËt chÊt h÷u c¬ tiÒn ch©u thæ v× vËy ®iÒu kiÖn m«i tr−êng thµnh t¹o

tÇng sinh thuËn lîi cho sinh khÝ h¬n lµ sinh dÇu vËt chÊt h÷u c¬ phong phó song chñ

yÕu lµ karogen lo¹i III (thùc vËt th−îng ®¼ng).

2/ §¸ chøa

- Trong miÒn vâng Hµ Néi chøa bao gåm c¸t kÕt Oliogocen, Miocen vµ Cacbonat

Miocen. Trong mãng tr−íc Kainozoi cã mét sè lo¹i ®¸ cã kh¶ n¨ng chøa dÇu khÝ nh− ®¸

cacbonat Paleozoi, Mesozoi vµ ®¸ gneis. §¸ cacbonat Paleozoi nøt nÎ vµ hang hèc ®·

®−îc ph¸ hiÖn trong mét sè giÕng khoan ë r×a §«ng B¾c nh− GK8b, GK81, GKB10-

STB-IX ®Æc biÖt trong GKB10-STB-IX gÆp dÇu ë ®é s©u 1.225-1237m. TÇng chøa nµy

cã bÒ dµy kh«ng æn ®Þnh, ®é rçng thay ®æi tõ 5-10%. Trong MVHN ®¸ c¸t kÕt cã ®é

rçng gi¶m dÇn theo ®é s©u vµ nh×n chung ®¸ chøa colector cã chÊt l−îng trung b×nh vµ

kÐm:

- C¸t kÕt Oliogocen cã ®é rçng tõ 1-15%. PhÇn d−íi ®¸ bÞ biÕn ®æi thø sinh

m¹nh, ®¹t tíi giai ®o¹n biÕn sinh (metagenes) ®é rçng < 5% phÇn trªn ®é rçng ®¹t tíi

15% (®¸ bÞ biÕn ®æi ®Õn giai ®o¹n hËu sinh muén).

- C¸t kÕt Miocen cã ®é rçng tõ 15-25% ®é thÊm kho¶ng >130mD (GK 100/1.696)

thÓ hiÖn tiÒm n¨ng chøa rÊt tèt. TÇng chøa Miocen ph©n bè réng, kh¸ æn ®Þnh trong

toµn miÒn vâng Hµ Néi.

C¸c giÕng khoan ë T©y B¾c vÞnh B¾c Bé (GK102-CQIX, 102HDIX) ®Òu cho thÊy

®é rçng thÊp v× bÞ nÐn Ðp, biÕn ®æi thø sinh m¹nh. MÆt kh¸c c¸c thÊu kÝnh c¸t th−êng

cã ®é chän läc mµi trßn kÐm xen kÑp víi c¸c vØa sÐt bé t¹o nªn phøc hÖ t−íng ch©u thæ

båi tô cöa s«ng Hång cæ tõ nhãm t−íng ®ång b»ng ch©u thæ chuyÓn sang nhãm t−ëng

tiÒn ch©u thæ vµ s−ên ch©u thæ. M«i tr−êng nµy rÊt khã ®Ó xuÊt hiÖn ®−îc c¸c thÓ c¸t

s¹ch cã ®é rçng nguyªn sinh lín.

PhÝa nam bÓ S«ng Hång ®¸ chøa chñ yÕu lµ c¸t kÕt Oligocen vµ Miocen d−íi

gÆp ë GK118-CVX-IX cã ®é rçng trung b×nh 10%, tû lÖ sÐt tõ 10-12%. T¹i má khÝ

Yacheng (Trung Quèc) ®· ph¸t hiÖn khÝ th−¬ng m¹i ë trong tÇng chøa cã ®é rçng 8-

15% ®é b·o hßa n−íc 20-40% ®é thÊm tõ vµi chôc ®Õn vµi tr¨m mD. Trong ®Þa hµo

79

Qu¶ng Ng·i, ®¸ chøa chñ yÕu lµ c¸t kÕt n»m trong c¸c t−íng qu¹t ngÇm (tiÒn – s−ên

ch©u thæ) cã ®é rçng tèt tõ 15-20%. §¸ chøa carbonat thuéc t−íng san h« ¸m tiªu tuæi

Miocen d−íi gi÷a hÖ tÇng S«ng H−¬ng, Tri T«n ®ãng vai trß quan träng trong c¸c lo¹i

®¸ chøa cña khu vùc nµy. C¸c ¸m tiªu san h« cã ®é rçng nøt nÎ xuÊt hiÖn trong giai

®o¹n nÐn Ðp bÓ t¹o ®iÒu kiÖn liªn th«ng c¸c khoang rç nguyªn sinh cña ¸m tiªu cã thÓ

lµm t¨ng ®ét biÕn ®é rçng tõ vµi % ®Õn 30-40%, ®é thÊm tõ hµng chôc ®Õn hµng ngh×n

mD (GK118-CVX-IX).

Ngoµi ra, ®¸ trÇm tÝch nói löa vµ c¸c ®¸ mãng nøt nÎ ë phÝa Nam cã ®é rçng cao

(c¸c l« 120, 121) còng lµ ®èi t−îng ®¸ chøa, cã tiÒm n¨ng song ®Õn nay vÉn ch−a ®−îc

nghiªn cøu ®Çy ®ñ.

3/ §¸ ch¾n

T¹i MiÒn vâng Hµ Néi vµ khu vùc l©n cËn tÇng ch¾n dÇu khÝ lµ c¸c tËp sÐt kÕt

vµ sÐt bét kÕt thuéc phÇn trªn cña mÆt c¾t Oligocen. TÇng nµy kh¸ æn ®Þnh trªn toµn

khu vùc, c¸c bÉy ®Þa tÇng vµ cÊu tróc thuéc t−íng sÐt biÓn (biÓn tiÕn). Hµm l−îng sÐt

chiÕm trªn 70 - 80% dµy tõ 15 - 30m, cã n¬i dµy tíi 50m.

TÇng ch¾n Miocen chñ yÕu lµ sÐt kÕt, sÐt – bét – kÕt vµ sÐt – than ph©n bè réng

kh¸ æn ®Þnh trong miÒn vâng Hµ Néi. Hµm l−îng sÐt chiÕm tõ 60-70%, chiÒu dµy tõ 10-

15m ®Õn 20-25m. NhiÒu n¬i c¸c tÇng ch¾n bÞ ph¸ hñy do ho¹t ®éng ®øt g·y vµ nÐn Ðp

lµm dÞch chuyÓn vµ xoay chÐo c¸c cÊu tróc.

Trªn ph¹m vi thÒm lôc ®Þa c¸c tËp ch¾n (sÐt kÕt) ®Òu cã chÊt l−îng tõ tèt ®Õn

rÊt tèt nh−ng ph©n bè kh«ng ®Òu trong mÆt c¾t vµ theo kh«ng gian tõ B¾c xu«ng Nam

vµ tõ T©y sang §«ng. BÒ dµy tÇng ch¾n biÕn ®æi tõ 10-150m víi hµm l−îng sÐt tõ 65-

90%. TÇng ch¾n khu vùc tuæi Miocen gi÷a kh¸ ®Æc trung lµ tÇng sÐt kÕt mµu x¸m, x¸m

®en t−¬ng ®èi ®ång nhÊt dµy tõ 50-150m (GK112.BT-1XR) víi hµm l−îng sÐt tõ 71-

86% (GJ VGD-112-BT-1X). C¸c tÇng ch¾n ®Þa ph−¬ng Oligocen chñ yÕu lµ sÐt kÕt sÐt

than cã mµu n©u ®−îc thµnh t¹o trong m«i tr−êng ven biÓn vµ ®Çm lÇy ven biÓn.

Chóng võa lµ tÇng ch¾n, song còng võa lµ tÇng sinh.

C¸c tÇng ch¾n ®Þa ph−¬ng Miocen ph©n bè xen víi c¸c tÇng chøa. PhÝa B¾c vÞnh

B¾c Bé, c¸c tËp nµy chñ yÕu lµ sÐt vµ sÐt than, cµng vÒ phÝa Nam bÓ S«ng Hång hµm

l−îng than cµng gi¶m dÇn, hµm l−îng sÐt t¨ng song bÒ dµy l¹i gi¶m. ë vÞnh B¾c Bé tËp

sÐt d−íi cña Pliocen cã bÒ dµy vµi tr¨m mÐt lµ tÇng ch¾n cã chÊt l−îng cao ®èi víi c¸c

má khÝ.

VÒ phÝa Nam bÓ S«ng Hång c¸c tËp sÐt Miocen trªn Pliocen d−íi ®ãng vai trß lµ

c¸c tÇng ch¾n khu vùc thuéc t−íng biÓn n«ng cã ®é h¹t mÞn, bÒ dµy lín (hµng ngµn

mÐt) ®−îc nÐn chÆt vµ g¾n kÕt tèt cµng cã kh¶ n¨ng ch¾n tèt.

4/ C¸c kiÓu bÉy dÇu khÝ

- C¸c bÉy ®¸ mãng nøt nÎ - phong hãa (play 1 - mãng nøt nÎ - phong hãa). §¸

mãng nøt nÎ chñ yÕu lµ ®¸ v«i C - P ë l« 106, ®¸ v«i Devon gi÷a - muén ë l« 112. C¸c

khèi nh« mãng nµy hy väng sÏ lµ c¸c ®¸ chøa tèt liªn hÖ trùc tiÕp víi c¸c ®Þa hµo hai

80

bªn c¸nh lµ m«i tr−êng thuËn lîi thµnh t¹o c¸c tÇng sinh tèt (B10-STB). BÓ T©y L«i

Ch©u (Trung Quèc) ®· ph¸t hiÖn ®−îc má dÇu cã cÊu t¹o t−¬ng tù bÓ S«ng Hång.

- Khèi cÊu t¹o xoay do ®øt g·y Oligocen (play 2): C¸c khèi nµy bÞ xoay x¶y ra

®ång thêi víi ®øt g·y tiltled fault lùc nÐn Ðp tråi kh«ng c©n ®èi. §iÓn h×nh lµ tròng

§«ng Quan ë miÒn vâng Hµ Néi l« 114 – 116 vµ ®Þa hµo Lý S¬n ë phÝa §«ng l« 117-118.

- C¸c cÊu t¹o vßm Oligocen – Miocen (play 2+3) c¸c cÊu t¹o nµy ph¸t triÓn ®ång

thêi víi c¸c khèi nh« mãng do qu¸ tr×nh nÐn Ðp biÕn d¹ng c¶ trÇm tÝch vµ mãng tr−íc

Kainozoi. HiÖn t−îng nµy rÊt phæ biÕn ë miÒn vâng Hµ Néi, bån thø cÊp HuÕ - §µ

N½ng t¹i c¸c l« 112, 114 vµ T©y Nam l« 111. §èi t−îng chøa nµy cã thÓ bao gåm mãng

nøt nÎ vµ c¸t kÕt Oligocen – Miocen.

- C¸c cÊu t¹o nghÞch ®¶o Oligocen vµ Miocen (play 2 + 3): C¸c cÊu t¹o nghÞch

®¶o phæ biÕn ë bÓ S«ng Hång ph¸t triÓn ë c¸c ®íi nÐn Ðp m¹nh t¹o ®øt g·y nghÞch.

§iÓn h×nh lµ cÊu t¹o nghÞch ®¶o Miocen ë d¶i n©ng Kho¸i Ch©u – TiÒn H¶i – KiÕn

X−¬ng n»m kÑp gi÷a 2 ®øt g·y S«ng Ch¶y vµ VÜnh Ninh kÐo dµi tõ c¸c l« 102, 103.

C¸c cÊu t¹o nghÞch ®¶o cuèi Oligocen - ®Çu Miocen sím nh− ®èi nghÞch ®¶o B¹ch Long

VÜ (l« 107), cÊu t¹o Voi trong ®Þa hßa Anh Vò (l« 111) cÊu t¹o Kim T−íc (l« 114).

- C¸c bÉy ®Þa tÇng Oligocen – Miocen (play 2+3) n»m kÒ ¸p lªn thÒm Thanh

NghÖ tõ l« 113 ®Õn 111.

- C¸c cÊu t¹o diapir (play 3) tËp trung ë ®íi trung t©m ë c¸c l« 109, 110, 111 vµ

113.

- C¸c ®èi t−îng aluvi l¹ch triÒu qu¹t ngÇm vµ turbidit ph¸t triÓn trong trÇm

tÝch Miocen trªn, Pliocen d−íi ë c¸c l« 108, 109, 110, 113 vµ 115 phÝa ®«ng l« 111, 112.

- C¸c cÊu t¹o bÉy ¸m tiªu cacbonat, ph¸t triÓn tõ l« 113 ®Õn 121 trªn ®íi n©ng

Tri T«n cã tuæi tõ Miocen sím ®Õn Miocen gi÷a.

5/ §¸nh gi¸ chung vÒ tµi nguyªn dÇu khÝ

- BÓ S«ng Hång cã 4 lo¹i play dÇu khÝ víi c¸c kiÓu bÉy kh¸c nhau.

- Theo tµi liÖu hiÖn cã ®· ph¸t hiÖn ®−îc 150 cÊu t¹o cã triÓn väng, trong ®ã cã

37 cÊu t¹o ®· ®−îc khoan, chiÕm 19%.

- Trong sè diÖn tÝch th¨m dß 4000km2 ë miÒn vâng Hµ Néi, diÖn tÝch 120.000km2 ë ngoµi kh¬i ®−îc chia thµnh 22 l« trong ®ã gÇn mét nöa sè l« ®· cã tõ mét ®Õn hai giÕng khoan. MËt ®é th¨m dß ®Þa chÊn míi chØ cã 0.7km/km2 vµ mËt ®é khoan rÊt thÊp (1GK/6.100km2). V× vËy cho ®Õn nay viÖc ®¸nh gi¸ triÓn väng vµ tiÒm n¨ng

dÇu khÝ vÉn cßn nhiÒu vÊn ®Ò ch−a thèng nhÊt v× mËt ®é th¨m dß cßn thÊp, nhiÒu

th«ng tin vÉn ch−a ®−îc lµm s¸ng tá.

- Trong ch−¬ng tr×nh hîp t¸c víi BP n¨m 1996, Petro-Vietnam ®· triÓn khai ®Ò

¸n ®¸nh gi¸ khÝ tæng thÓ bÓ S«ng Hång (Vietnam Gas Master plan). §Ò ¸n tËp trung

vµo 4 ®èi t−îng: mãng tr−íc §Ö tam, c¸t kÕt §Ö tam vïng ven (paralic), c¸t kÕt turbidit

vµ ¸m tiªu carbonat thuéc 6 khu vùc lµ ®íi n©ng Tri T«n, khu vùc l« 111, 112, 114 khu

81

vùc ven bê däc theo c¸c l« tõ 102 ®Õn 111 vµ 3 khu vùc kh¸c nhau thuéc c¸c l« 101, 102, 103, 105, 106, 107, 108. Tr÷ l−îng dù b¸o thu håi vµo kho¶ng 420 tû m3 khÝ thiªn nhiªn, 250 triÖu thïng (40 triÖu m3) condesat, 150 triÖu thïng (24 triÖu m3) dÇu vµ 5 tû m3 khÝ ®ång hµng.

- N¨m 1997 PetroVietnam hîp t¸c víi Na Uy thùc hiÖn ®¸nh gi¸ tæng thÓ tµi

nguyªn dÇu khÝ thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam. Trong ®ã, bÓ S«ng Hång ®−îc tÝnh cho 4 play,

8 ®èi t−îng:

+ Mãng tr−íc §Ö tam

+ C¸t kÕt aluvi ch©u thæ, Oligocen

+ C¸t kÕt aluvi – ch©u thæ – biÓn n«ng Oligocen vµ Miocen d−íi.

+ C¸t kÕt aluvi – ch©u thæ - ®Çm hå Oligocen.

+ BÉy th¹ch häc Oligocen – Miocen

+ BÉy nghÞch ®¶o kiÕn t¹o Miocen

+ Khèi ¸m tiªu carbonat

+ Thµnh t¹o turbidit.

KÕt qu¶ tÝnh to¸n cho thÊy tr÷ l−îng dù b¸o ®¹t kho¶ng 570-880 triÖu m3 quy dÇu, trong ®ã ®· ph¸t hiÖn kho¶ng 250 triÖu m3 quy dÇu vµ ®· khai th¸c kho¶n 0.55 tû m3 khÝ chñ yÕu lµ n»m ngoµi kh¬i thÒm lôc ®Þa.

TiÒm n¨ng ch−a ph¸t hiÖn dù b¸o kho¶ng 845 triÖu m3quy dÇu, chñ yÕu lµ khÝ

vµ tËp trung ë ngoµi biÓn.

3. BÓ Cöu Long

1/ §¸ sinh

2) cã bÒ dµy tõ 100m (ven r×a) ®Õn 1200m (trung

Th¹ch häc: BÓ Cöu Long cã 3 tÇng ®¸ sinh dÇu khÝ:

+ TÇng sÐt kÕt Oligocen trªn (E3

1) cã bÒ dµy tõ 250m (ven r×a) ®Õn 1200m (trung

t©m).

+ TÇng sÐt kÕt Miocen d−íi (N1

t©m)

VËt chÊt h÷u c¬

- TÇng sinh Oliogocen d−íi thuéc lo¹i tèt vµ rÊt tèt

TOC = 0.97-2.5%

C¸c chØ tiªu: S1=0.4-2.5kg HC/ thµnh ®¸ vµ

S2=3.6-8.0 kg HC/ thµnh ®¸

HI = 163.6kg HC/tæng TOC.

- TÇng sinh Oligocen trªn rÊt giµu vËt chÊt h÷u c¬ thuéc chÊt l−îng rÊt tèt:

TOC=3.5-6.1%, ®«i n¬i tíi 11-12%

C¸c chØ tiªu S1=4-12kg h÷u c¬ thµnh ®¸

82

S2 = 16.7 – 21kg h÷u c¬/ tæng TOC (GK CNV-1X)

- TÇng sinh Miocen d−íi thuéc lo¹i trung b×nh, hµm l−îng TOC, S1, S2 thÊp thuéc lo¹i nghÌo ch−a cã kh¶ n¨ng sinh hydrocacbon (HC). V× vËy, dÇu khÝ chøa trong

tÇng nµy lµ do di c− tõ n¬i kh¸c ®Õn (HI=0.48-0.5kg HC/tæng TOC).

Lo¹i vËt chÊt h÷u c¬ vµ m«i tr−êng tÝch tô

- TÇng ®¸ mÑ Oligocen d−íi ®−îc thµnh t¹o trong m«i tr−êng cöa s«ng, vòng

vÞnh, n«ng n−íc lî xen ®Çm hå chøa vËt chÊt h÷u c¬ chñ yÕu lµ lo¹i II vµ thø yÕu lµ

lo¹i III kh«ng cã lo¹i I, chØ tiªu Pr/Ph ®¹t tõ 1.7 - 2.35.

- TÇng ®¸ mÑ Oligocen trªn: vËt chÊt h÷u c¬ chñ yÕu lµ lo¹i II, thø yÕu lµ lo¹i I

vµ Ýt h¬n lµ lo¹i III. ChØ tiªu Pr/Ph phæ biÕn tõ 1.6-2.3 ph¶n ¸nh m«i tr−êng trÇm tÝch

lµ vïng cöa s«ng, vòng vÞnh - biÓn n«ng, mét Ýt ®Çm hå (do tho¸i hãa vòng vÞnh vµ

vòng cöa s«ng).

- TÇng ®¸ mÑ Miocen d−íi chøa vËt chÊt h÷u c¬ lo¹i III lµ chñ yÕu cã xen kÏ lo¹i

II. ChØ tiªu Pr/Ph ®¹t 1.49-2.23 chøng tá ®−îc tÝch tô trong m«i tr−êng cöa s«ng, b·i

triÒu vµ biÓn n«ng ven bê.

§é tr−ëng thµnh cña vËt chÊt h÷u c¬

§é tr−ëng thµnh cña vËt chÊt h÷u c¬ ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së ®èi s¸nh víi ®é

ph¶n x¹ vitrinit cña chóng (Ro). Khi Ro ®¹t tíi 0.6% - 0.8% lµ vËt chÊt h÷u c¬ ®· b−íc

vµo giai ®o¹n tr−ëng thµnh. Khi Ro > 0.8% vËt chÊt h÷u c¬ b−íc sang giai ®o¹n t¹o dÇu

m¹nh. ë bÓ Cöu Long cöa sæ t¹o dÇu gÆp ë mét sè cÊu t¹o nh− sau:

CÊu t¹o Võng §«ng (Trµ T©n) lµ 3200m, cÊu t¹o S«ng Ba 3900m, cÊu t¹o Cöu

Long – 3800m, cÊu t¹o S− Tö §en -3300m, cÊu t¹o B¹ch Hæ – 3975m, cÊu t¹o Bµ §en –

3800m, cÊu t¹o Rång – 3600m, cÊu t¹o Ba V× - 3100m.

§íi sinh dÇu m¹nh cña tÇng Oligocen trªn bao gåm chñ yÕu lµ phÇn trung t©m cã diÖn tÝch kho¶ng 193km2. §èi víi rÇng sinh dÇu Oligocen d−íi – Eocen ®−îc më réng ra ven r×a so víi tÇng Oligocen trªn vµ ®¹t tíi kho¶ng 576-580km2.

2/ §¸ chøa

§¸ chøa bÓ Cöu Long bao gåm:

- §¸ mãng nøt nÎ bao gåm: ®¸ granitoit, diorit, ®¸ phun trµo, ®¸ m¹ch vµ tuf

nói löa.

- C¸t kÕt tuæi Oligocen vµ Miocen

§¸ mãng nøt nÎ ®−îc h×nh thµnh do qu¸ tr×nh Ðp tråi t¹o nªn c¸c khèi n©ng h¹

vµ hÖ thèng ®øt g·y nghÞch phÝa t©y b¾c vµ ®øt g·y thuËn phÝa ®«ng nam. §ång thêi

hÖ thèng ®øt g·y h−íng t©y b¾c - ®«ng nam ®· t¹o ra hai hÖ thèng khe nøt do øng suÊt

kiÕn t¹o lµ ¸ kinh tuyÕn vµ ¸ vÜ tuyÕn. KÕt qu¶ bÓ Cöu Long ®· xuÊt hiÖn c¸c ®Þa khèi

mãng tr−íc Kainozoi ngay tõ giai ®o¹n ®ång rift (Oligocen) víi t− c¸ch lµ c¸c khèi n©ng

x©m thùc cung cÊp vËt liÖu trÇm tÝch cho bån tròng vµ giai ®oan sau rift chÞu t¸c ®éng

cña lùc Ðp mang c¸c khèi ®¸ mãng võa bÞ dËp vì, võa bÞ Ðp tråi tr−ît trªn c¸c tÇng

83

trÇm tÝch Oligocen theo ranh giíi cña c¸c mÆt ®øt g·y nghÞch. §é rçng khe nøt ®¸

mãng kh¸ cao thay ®æi tõ 0.8-2.5%. NhiÒu giÕng khoan cã l−u l−îng dßng ch¶y dÇu 1000m3/ngµy, thËm chÝ ®¹t 2000m3/ngµy.

§¸ chøa c¸t kÕt Oligocen d−íi lµ ackoz – litic thuéc hÖ tÇng Trµ Có cã nguån

gèc nãn qu¹t cöa s«ng vµ trÇm tÝch lßng s«ng. §é rçng trung b×nh t−¬ng ®èi cao

kho¶ng 12%, ®é thÊm kho¶ng tõ 1-250mD. §¸ chøa c¸t kÕt Oligocen trªn chñ yÕu lµ

ackoz, ackoz litic tÝch tô trong m«i tr−êng aluvi nãn qu¹t cöa s«ng, biÓn n«ng vòng

vÞnh.

§¸ chøa c¸t kÕt Miocen d−íi cã nguån gèc aluvi, ch©u thæ, biÓn n«ng ven bê,

vòng vÞnh. §é rçng tõ 13-25%, trung b×nh 19%, ®é thÊm trung b×nh 137mD cÊu t¹o

nh− sau:

§¸nh gi¸ triÓn väng dÇu khÝ trªn c¬ së nghiªn cøu m«i tr−êng trÇm tÝch

§Æt vÊn ®Ò

M«i tr−êng trÇm tÝch ®−îc thµnh t¹o liªn quan ®Õn c¸c yÕu tè néi sinh vµ ngo¹i

sinh:

+ YÕu tè néi sinh: Ho¹t ®éng ®Þa ®éng lùc lµ nguyªn nh©n s©u xa khai sinh ra

c¸c bån tròng. C¸c ®øt g·y kiÕn t¹o lµ nh©n tè tiªn phong ®Ó ph¸ vì mãng t¹o ra

nh÷ng khèi n©ng (+) vµ khèi sôt (-) kiÓu chuyÓn ®éng khèi t¶ng hoÆc c¸c ®íi n©ng vµ

®íi sôt d¹ng tuyÕn trong xu thÕ sôt lón cña toµn bån tròng.

+ YÕu tè ngo¹i sinh: C¸c ®íi n©ng ®ãng vai trß miÒn x©m thùc phong hãa cung

cÊp vËt liÖu trÇm tÝch d−íi 3 d¹ng c¬ b¶n:

VËt liÖu vôn c¬ häc do ph¸ hñy kiÕn t¹o vµ phong hãa vËt lý;

VËt liÖu sÐt do phong hãa hãa häc;

VËt liÖu keo vµ dung dÞch thËt.

Ba s¶n phÈm c¬ b¶n nµy ®· t¹o ra ba nhãm ®¸ trÇm tÝch phæ biÕn trªn vá Tr¸i

§Êt, ®ã lµ:

Nhãm ®¸ vôn c¬ häc;

Nhãm ®¸ sÐt;

Nhãm ®¸ hãa häc vµ sinh hãa.

Nhãm ®¸ vôn c¬ häc (t¶ng, cuéi, s¹n, c¸t vµ bét) cã ®é h¹t thay ®æi phô thuéc

vµo n¨ng l−îng dßng ch¶y lôc ®Þa, n¨ng l−îng sãng biÓn, thñy triÒu vµ dßng ch¶y ven

bê. Qu¸ tr×nh ph©n dÞ c¬ häc d−íi t¸c dông cña c¸c yÕu tè thñy ®éng lùc liªn tôc thay

®æi c©n b»ng trÇm tÝch, ®iÒu tiÕt nh÷ng ho¹t ®éng côc bé nh− t¸i vËn chuyÓn vµ ph©n

bè l¹i trÇm tÝch ®Ó cuèi cïng t¹o nªn c¸c thùc thÓ æn ®Þnh ®Æc tr−ng cho chÕ ®é thñy

®éng lùc. §èi víi trÇm tÝch vôn c¬ häc nh÷ng tham sè trÇm tÝch ®Þnh l−îng lµ c¸c chØ sè

vÒ thñy ®éng lùc cña m«i tr−êng nh−:

Md: kÝch th−íc h¹t (mm);

84

So: hÖ sè chän läc;

Sk: hÖ sè bÊt ®èi xøng;

Ro: hÖ sè mµi trßn;

Sf: hÖ sè cÇu;

C: kÝch th−íc trung b×nh h¹t lín nhÊt t¹i 1% cña ®−êng cong tÝch lòy.

Md cµng lín tøc giµu c¸c hîp phÇn cuéi s¹n lµ ®Æc tr−ng cho n¨ng l−îng cao,

dßng ch¶y m¹nh.

So < 1,2 lµ thÓ hiÖn m«i tr−êng cã sãng biÓn ho¹t ®éng m¹nh vµ lÆp l¹i l©u dµi.

So > 3,5 vµ Ro < 0,3 vµ Md < 0,5mm lµ ®Æc tr−ng cho m«i tr−êng cã chÕ ®é thñy

®éng lùc phøc t¹p, biÓn nöa kÝn kiÓu eo vÞnh hoÆc trÇm tÝch nãn qu¹t cöa s«ng. C¸c

dßng s«ng ng¾n vµ cã ®éng lùc dßng ch¶y yÕu ph¶n ¸nh mèi quan hÖ hµi hoµ t−¬ng

thÝch gi÷a 3 yÕu tè sôt lón kiÕn t¹o - tèc ®é bãc mßn x©m thùc vµ tèc ®é ®Òn bï trÇm

tÝch.

TrÇm tÝch sÐt vµ sÐt bét lµ nhãm trÇm tÝch ®Æc tr−ng cho m«i tr−êng n¨ng l−îng

thÊp:

§Çm - hå;

B·i triÒu lÇy (trong c¸c vòng vÞnh);

Vòng vÞnh;

BiÓn n«ng - biÓn s©u;

B·i båi s«ng ®ång b»ng;

TrÇm tÝch hãa häc vµ sinh hãa thµnh t¹o tõ biÓn n«ng trë ra hoÆc vòng vÞnh víi

®é pH > 8,5 vµ ®Æc tr−ng cho m«i tr−êng thñy ®éng lùc yªn tÜnh xa bê.

Nh− vËy ®Ó cã c¬ së khoa häc ph©n tÝch mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a kiÕn t¹o -

m«i tr−êng trÇm tÝch vµ thµnh phÇn trÇm tÝch th× ph¶i gi¶i bµi to¸n ng−îc tøc ph¶i ®i

tõ dÊu hiÖu trÇm tÝch ®Ó x¸c ®Þnh m«i tr−êng vµ cuèi cïng c¶ hai dÊu hiÖu ®ã cho phÐp

kh«i phôc bèi c¶nh kiÕn t¹o vµ chuyÓn ®éng kiÕn t¹o ®ång trÇm tÝch vµ sau trÇm tÝch.

XuÊt ph¸t tõ nhËn thøc tiÕp cËn hÖ thèng, t¸c gi¶ muèn ph©n tÝch mèi quan hÖ

nh©n qu¶ gi÷a tæ hîp sinh - chøa - ch¾n vµ m«i tr−êng trÇm tÝch ë hai má B¹ch Hæ vµ

Rång. Trªn c¬ së ®ã rót ra nh÷ng quy luËt t−¬ng quan vµ coi t−íng ®¸ - cæ ®Þa lý nh−

mét tiÒn ®Ò quan träng gióp nh×n nhËn ®¸nh gi¸ hÖ thèng dÇu khÝ mét c¸ch toµn diÖn

vµ s©u s¾c h¬n.

§¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn m«i tr−êng trÇm tÝch cña tÇng sinh

* Giai ®o¹n Eocen - Oligocen sím (tõ mãng ®Õn SH10)

+ Má B¹ch Hæ

Trong giai ®o¹n ph¸t triÓn trÇm tÝch tõ Eocen ®Õn Oligocen sím (Mãng ®Õn

SH10) ®· x¶y ra ba giai ®o¹n t−¬ng øng víi ba nhÞp trÇm tÝch bËc 1:

Mãng - SH12;

85

Tõ SH12 ®Õn SH11;

SH11 ®Õn SH10.

Giai ®o¹n tõ mãng ®Õn SH11 khu vùc B¹ch Hæ ®−îc thÓ hiÖn trªn b¶n ®å t−íng

®¸ - cæ ®Þa lý cuèi SH11. Khèi n©ng trung t©m vÉn ®ãng vai trß vïng x©m thùc cßn ba

phÝa ®«ng b¾c, t©y b¾c vµ ®«ng nam lµ liªn tôc ph¸t triÓn c¸c t−íng trÇm tÝch sÐt, sÐt

v«i vòng vÞnh, sÐt ®Çm lÇy cöa s«ng ven biÓn (thuéc t−íng nãn qu¹t cöa s«ng trªn b¶n

®å). C¸c t−íng sÐt, sÐt v«i vòng vÞnh cã bÒ dµy trÇm tÝch lín trªn 600m lÊp ®Çy c¸c

thñy vùc ph¸t triÓn trªn c¸c thung lòng kiÕn t¹o kiÓu vÞnh nöa kÝn xa vïng x©m thùc.

C¸c bån tròng s©u nµy sôt lón víi tèc ®é kh¸ nhanh v× vËy rÊt thuËn lîi cho viÖc ch«n

vïi nhanh vËt chÊt h÷u c¬ trong trÇm tÝch víi chÕ ®é khö vµ khö yÕu. Hµm l−îng vËt

chÊt h÷u c¬ ®¹t tõ 0,12 - 0,47% thuéc Kerogen lo¹i II (lo¹i ®éng vËt biÓn) t¹o dÇu ®−îc

tÝch tô trong m«i tr−êng biÓn vµ lo¹i III t¹o khÝ ®−îc tÝch tô trong ®Çm lÇy ven biÓn

thuéc t−íng tiÒn ch©u thæ. Gi¸ trÞ Pr/Phy thay ®æi tõ 1,65 - 2,34 còng hoµn toµn phï

hîp víi biÓu ®å quan hÖ HI/Tmax do TrÇn C«ng Tµo thiÕt lËp, 1996. Tuy m«i tr−êng

trÇm tÝch ®a phÇn lµ khö vµ khö yÕu song hµm l−îng VCHC < 0,5% nªn tÇng sinh dÇu

vÉn thuéc lo¹i nghÌo.

+ Má Rång

Trong giai ®o¹n tõ mãng ®Õn SH11, m«i tr−êng t¹o dÇu ®−îc biÓu thÞ rÊt râ trªn

b¶n ®å t−íng ®¸ cæ ®Þa lý. C¸c bån tròng kiÓu vòng vÞnh nhá nöa kÝn ven bê xen kÏ víi

c¸c khèi n©ng vµ biÓn n«ng ven bê ph¸t triÓn khu vùc TB vµ §N, kÕ thõa liªn tôc tõ

mãng ®Õn SH11. §©y lµ nh÷ng thñy vùc kh«ng thuËn lîi mÊy cho sù ph¸t triÓn VCHC

lo¹i II. Tuy ®iÒu kiÖn ch«n lïi nhanh, CVHC b¶o tån tèt, m«i tr−êng khö vµ khö yÕu

song c¸c giÕng khoan R - 3, R - 2, R - 6, R - 7 gi¸ trÞ Pr/Phy = 2.51 - 4.66 thÓ hiÖn m«i

tr−êng n−íc lî, cöa s«ng. ChÊt l−îng ®¸ mÑ cña tÇng SH11 - SH10 thuéc lo¹i kÐm.

* Giai ®o¹n Oligocen muén tõ SH10 - SH8

+ Má B¹ch Hæ

M«i tr−êng trÇm tÝch t¹o dÇu: §· kh¸c h¼n víi tÇng SH11 - SH10. T−íng sÐt

vòng vÞnh, ph¸t triÓn víi mËt ®é cao xen kÏ ph©n bè d¹ng tuyÕn theo h−íng ®«ng b¾c -

t©y nam bÞ ®iÒu tiÕt bëi hÖ thèng ®øt g·y cïng ph−¬ng. M«i tr−êng c¸c vÞnh ®a phÇn lµ

khö ph¸t triÓn phong phó VCHC lo¹i II t¹o ra nh÷ng vØa sÐt dµy mµu ®en thuéc hÖ

tÇng Trµ T©n tuæi Oligocen. T¹i l« 09, ë ®é s©u 4400m trÇm tÝch Oligocen rÊt giµu vËt

chÊt h÷u c¬. Hµm l−îng TOC thay ®æi tõ 2 - 4%; ®«i n¬i ®¹t tíi gÇn 10% (ë ®é s©u 3200

- 3900m; GK BH10). Cßn ë BH15 cã gi¸ trÞ S2 lµ 5 - 10kg/tÊn.

Qu¸ tr×nh tr−ëng thµnh cña ®¸ mÑ: KÕt qu¶ ph©n tÝch chØ sè ph¶n x¹ vitrinit (%

Ro) cho thÊy trÇm tÝch Oligocen bÓ Cöu Long ®· b−íc vµo cöa sæ t¹o dÇu (ng−ìng

tr−ëng thµnh). KÕt qu¶ tÝnh to¸n cña TrÇn C«ng Tµo 1996 cho thÊy pha t¹o dÇu m¹nh

nhÊt ®· tr¶i qua lµ ë ®é s©u 4500 - 4700m, t¹o khÝ Èm lµ 5000 - 5200m, cßn t¹o khÝ kh«

lµ 6000m. Cßn ®íi tr−ëng thµnh lµ ë ®é s©u 3000 - 3500m t−¬ng øng víi Oligocen muén

(SH10 - SH8) kho¶ng 31,7 - 30,4 triÖu n¨m.

86

Kh¶ n¨ng di c− cña hydrocacbon: Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña nhiÒu t¸c gi¶

trong vµ ngoµi n−íc dÇu di c− trong kho¶ng 21 triÖu n¨m. C¸c gi¸ trÞ PI (Production

Index) > 0,3 ®· chøng minh r»ng hydrocacbon di c− cã mÆt kh«ng chØ trong Ologocen

mµ c¶ trong Miocen d−íi vµ mãng nøt nÎ.

+ Má Rång

B¶ng 3. C¸c ng−ìng tr−ëng thµnh cña vËt chÊt h÷u c¬ bÓ Cöu Long (theo tµi liÖu ph¶n x¹ Vitrinit, TrÇn C«ng Tµo, 1996)

Ng−ìng tr−ëng thµnh

% Ro

L« 17

L« 16

L« 15

L« 9

0.55

2700m

3200m

3200m

3200m

B¾t ®Çu tr−ëng thµnh

0.72

3300m

3650m

3750m

3750m

Cöa sæ t¹o dÇu

Giai ®o¹n SH10 - SH8 øng víi Oligocen muén khu vùc má Rång ph¸t triÓn c¸c

thñy vùc s©u d¹ng tuyÕn kiÓu vòng vÞnh vµ biÓn n«ng, m«i tr−êng khö thèng trÞ, ph©n

bè phÝa t©y t©y b¾c vµ ®«ng nam vµ nam khèi n©ng Rång vÉn cßn lµ vïng x©m thùc rÊt

thuËn lîi t¹o tÇng sinh. C¸c t−íng sÐt vòng vÞnh giµu rong t¶o víi hµm l−îng VCHC

®¹t tíi 0,69 - 6,21%. Ngoµi ra c¸c t−íng sÐt ®Çm lÇy, sÐt tiÒn ch©u thæ, vòng vÞnh cöa

s«ng víi gi¸ trÞ Pr/phy = 1,6 - 3,12. C¸c tÇng sinh ë má Rång giai ®o¹n nµy ®¹t lo¹i

trung b×nh.

* Giai ®o¹n ®Çu Miocen sím (SH8 - SH5)

Giai ®o¹n Miocen sím toµn khu vùc má B¹ch Hæ bÞ mét pha biÓn tiÕn thèng trÞ.

§íi n©ng trung t©m ®ãng vai trß lµ vïng x©m thùc réng lín trong SH11, SH10 vµ mét

phÇn nhá kh«ng liªn tôc trong SH8 th× ®Õn SH5 ®· bÞ phñ bëi trÇm tÝch biÓn dµy trªn

150m. Cßn c¸c trÇm tÝch vòng vÞnh tr−íc ®©y ®· biÕn thµnh trÇm tÝch biÓn n«ng víi

®¸y bån kh¸ b»ng ph¼ng. TrÇm tÝch ph©n líp ngang hoÆc nghiªng tho¶i ph¶n ¸nh mét

chÕ ®é ®éng lùc t¹o bån kh¸ yÕu ít vµ ®ang suy thãai dÇn.

C¸c t−íng trÇm tÝch c¸t tiÒn ch©u thæ, bét sÐt biÓn n«ng chuyÓn sang t−íng sÐt

rotalit kÕt thóc mét chu kú trÇm tÝch t−¬ng øng víi mét pha biÓn tiÕn khu vùc. Nh−

vËy, xÐt vÒ m«i tr−êng trÇm tÝch vµ ®iÒu kiÖn cæ ®Þa lý th× giai ®o¹n Miocen h¹ kh«ng

thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn vËt chÊt h÷u c¬ nh− trong Oligocen.

Hµm l−îng vËt chÊt h÷u c¬ (TOC) trong Miocen h¹ dao ®éng trong kho¶ng 0,12

®Õn 0,47 trong lóc ®ã Oligocen trªn ®¹t tíi 1,92 - 10,52. Nh− vËy kh¶ n¨ng sinh dÇu

kh«ng lín dao ®éng tõ nghÌo ®Õn trung b×nh. Gi¸ trÞ S2 (kg/T) còng ph¶n ¸nh ®Æc ®iÓm

t−¬ng tù. S2 dao ®éng tõ 0,5 - 2,0 kg/T

Lo¹i vËt chÊt h÷u c¬

KÕt qu¶ ph©n tÝch VCHC lÊy tõ sÐt kÕt, bét kÕt cho thÊy c¸c gi¸ trÞ HI ®Òu

<200mg/g, th−êng dao ®éng tõ 20 - 198mg/g, ®ång thêi gi¸ trÞ Pr/Phy n»m trong

kho¶ng 1,67 - 2,3 ®· chøng tá r»ng trÇm tÝch Miocen chøa vËt chÊt h÷u c¬ lôc ®Þa lµ

chñ yÕu (thùc vËt th−îng ®¼ng) hay Kerogen lo¹i III, chØ cã kh¶ n¨ng sinh khÝ.

NhËn xÐt chung:

87

+ Má B¹ch Hæ

§¸ mÑ tuæi Oligocen ®¹t tiªu chÝ cña mét tÇng ®¸ mÑ sinh dÇu tèt nhÊt trong

trÇm tÝch Kainozoi, thuéc t−íng sÐt vòng vÞnh s©u, sÐt ®Çm lÇy - vòng vÞnh n«ng tiÒn

ch©u thæ chøa hµm l−îng TOC cao (> 0,5%) vµ Kerogen chñ yÕu lµ lo¹i I vµ II, cã tiÒm

n¨ng sinh dÇu lín.

TrÇm tÝch Miocen nghÌo vËt chÊt h÷u c¬ (< 0,5%) VCHC lo¹i III, tiÒm n¨ng sinh

dÇu rÊt kÐm, s¶n phÈm sinh thµnh chñ yÕu lµ khÝ.

+ Má Rång

C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn m«i tr−êng trÇm tÝch cña khu vùc má Rång trong

Kainozoi nh×n chung còng t−¬ng tù víi khu vùc má B¹ch Hæ. Tuy nhiªn v× cÊu tróc ®Þa

chÊt qua mçi giai ®o¹n cã nh÷ng ®Æc tr−ng kh¸c nhau nªn h×nh th¸i khu«n viªn vµ

m«i tr−êng c¸c bån tròng thø cÊp cña khu vùc má Rång cã nh÷ng nÐt ®Æc thï.

Trªn c¬ së c¸c b¶n ®å t−íng ®¸ - cæ ®Þa lý x©y dùng cho 4 giai ®o¹n t−¬ng øng

víi 4 bån trÇm tÝch thø cÊp vµ c¸c tham sè ®Þa hãa h÷u c¬ ®Æc tr−ng cã thÓ rót ra mét

sè nhËn xÐt sau ®©y:

- VÒ cÊu tróc: Má Rång bÞ chia c¾t vµ dÞch chuyÓn t−¬ng ®èi bëi hÖ thèng ®øt

g·y T§ vµ ¸ kinh tuyÕn ®· t¹o ra c¸c khèi n©ng x©m thùc vµ c¸c bån trÇm tÝch kh¸

phøc t¹p, d¹ng ®¼ng th−íc hoÆc mÐo mã khóc khuûu xen cµi nhau kiÓu da b¸o. Trong

lóc ®ã má B¹ch Hæ cã cÊu t¹o d¹ng tuyÕn ®Þnh h−íng râ theo §B - TN.

TÝnh chÊt nµy râ nhÊt lµ giai ®o¹n tõ mãng ®Õn SH11 vµ tõ SH10 ®Õn SH8

- VÒ h×nh th¸i bån trÇm tÝch vµ m«i tr−êng cæ ®Þa lý: Khu vùc má Rång trong

giai ®o¹n Mãng - SH11 ph¸t triÓn c¸c kiÓu bån d¹ng qu¹t cöa s«ng, vÞnh nhá hoÆc

vòng gÇn c¸c khèi n©ng vµ c¸c bån d¹ng tuyÕn, biÓn n«ng, vòng vÞnh cã trôc ®Þnh

h−íng ph¸t triÓn ë khu vùc xa vïng x©m thùc. V× vËy hai kiÓu bån trÇm tÝch nµy còng

kh¸c nhau c¬ b¶n vÒ viÖc thµnh t¹o c¸c tÇng sinh. KiÓu bån vòng vÞnh giµu vËt chÊt

h÷u c¬ lo¹i II h¬n, cßn kiÓu bån s¸t vïng x©m thùc l¹i ph¸t triÓn phong hãa thùc vËt

th−îng ®¼ng trong c¸c ®Çm lÇy ven biÓn do c¸c vông cöa s«ng, l¹ch triÒu vµ b·i triÒu

thÊp nhiÒu « tròng bÞ thãai hãa. Hµm l−îng TOC biÕn thiªn nh− sau:

Oligocen d−íi (SH10 - SH8): 1,6 - 7,96%;

Oligocen trªn (SH10 - SH8): 0,69 - 4,21%;

Miocen d−íi (SH8 - SH5): 0,84 - 7,96%.

Tuy nhiªn vËt chÊt h÷u c¬ chñ yÕu lµ lo¹i III, chØ cã kh¶ n¨ng sinh khÝ

Gi¸ trÞ Pr/Phy kh¸ cao: 2,51 - 4,66 (trong Oligocen h¹); 1,6 - 3,12 (trong

Oligocen trªn).

ThÓ hiÖn m«i tr−êng cöa s«ng, vòng vÞnh vµ thay ®æi tõ 1,67 ®Õn 2,3 trong

Miocen h¹ (SH8 - SH5) thÓ hiÖn m«i tr−êng tÝch lòy lµ vòng vÞnh n−íc lî vµ biÓn n«ng.

- Còng t−¬ng tù nh− má B¹ch Hæ, trÇm tÝch sÐt kÕt, sÐt bét kÕt ë má Rång

nghÌo vËt chÊt h÷u c¬ t¹o dÇu, −u thÕ lµ lo¹i III v× vËy tiÒm n¨ng dÇu rÊt thÊp, s¶n

88

phÈm chñ yÕu lµ khÝ.

§¸ chøa dÇu

* §¸ c¸t kÕt, c¸t bét kÕt

M«i tr−êng thµnh t¹o c¸c thÓ c¸t chøa dÇu. C¸c thÓ c¸t lµ nh÷ng thÓ ®Þa chÊt

®−îc thµnh t¹o trong c¸c ®iÒu kiÖn m«i tr−êng sau ®©y:

C¸t lßng s«ng;

C¸t l¹ch triÒu;

C¸t b·i triÒu;

Bar c¸t cöa s«ng;

§ª c¸t ven bê cæ;

C¸t biÓn n«ng.

Trªn c¸c b¶n ®å t−íng ®¸ - cæ ®Þa lý vïng má B¹ch Hæ tõ Oligocen sím ®Õn

Miocen sím bao gåm 4 giai ®o¹n t−¬ng øng víi 4 bån thø cÊp nèi tiÕp nhau. Bèn giai

®o¹n ®ã ph¶n ¸nh 4 chu kú trÇm tÝch, 4 pha kiÕn t¹o vµ 4 chu kú lín dao ®éng mùc

n−íc biÓn (h×nh 9.5).

Trong mçi chu kú l¹i bao gåm nhiÒu nhÞp biÓn tiÕn vµ biÓn tho¸i. V× vËy ®· t¹o

ra hiÖn t−îng gi¸n ®o¹n trÇm tÝch gian tÇng, ®¸ bÞ phong hãa nhÑ, xim¨ng ®¸ vôn c¬

häc giµu Fe2O3 (xem phô lôc ¶nh).

Theo mÆt c¾t (thêi gian) quy luËt chung lµ c¸c thÓ c¸t n»m d−íi c¸c nhÞp c¬ b¶n,

ph¶n ¸nh n¨ng l−îng cao nhÊt cña mçi nhÞp vµ më ®Çu cho mét pha biÓn tiÕn. Theo

kh«ng gian tõ bê ra kh¬i (hay tõ ven r×a ra trung t©m bån tròng) c¸c thÓ c¸t chøa dÇu

sÏ ph©n bè tõ lôc ®Þa (aluvi) ®Õn ®íi ven biÓn (litoral) vµ kÕt thóc ë biÓn n«ng. Cßn phÝa

ngoµi chñ yÕu chuyÓn sang t−íng sÐt, sÐt v«i vòng vÞnh, biÓn n«ng thuéc tÇng sinh.

ë má B¹ch Hæ theo lÞch sö tiÕn hãa tõ Mãng ®Õn Miocen sím cã thÓ thÊy râ mét

sè ®Æc ®iÓm m«i tr−êng liªn quan ®Õn chÊt l−îng ®¸ chøa nh− sau:

+ Tõ Mãng ®Õn SH11

C¸c thÓ c¸t d¹ng thÊu kÝnh cña t−íng lßng s«ng (aluvi) vµ qu¹t cöa s«ng, n»m ë

phÇn thÊp trong ®Þa tÇng kh«ng ph¶i lµ tÇng chøa cã triÓn väng v× céng sinh víi tÇng

ch¾n yÕu. MÆt kh¸c tuy bÒ dµy lín gÇn 60m trªn tæng bÒ dµy lµ 90m chiÕm tû lÖ trÇm

tÝch h¹t lín kh¸ cao song ®é rçng hiÖu dông (Me) l¹i rÊt thÊp (tõ 9 ®Õn 1%), hÖ sè biÕn

®æi thø sinh kh¸ cao (I = 0,7 - 1), hÖ sè nÐn Ðp cao (Co = 0,6 - 0,9) nªn tÝnh chÊt colect¬

rÊt kÐm.

+ Tõ SH11 ®Õn SH10

§©y lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn ®a d¹ng c¸c t−íng trÇm tÝch, song liªn quan víi c¸c

thÓ c¸t chØ cã 3 t−íng c¬ b¶n:

T−íng c¸t nãn qu¹t cöa s«ng: d¹ng thÊu kÝnh ch¹y song song víi ®−êng bê cæ,

v¸t nhän vÒ c¸c r×a qu¹t, chiÒu réng hÑp, chuyÓn t−íng nhanh sang bét sÐt biÓn n«ng,

89

chän läc mµi trßn kÐm (So > 2,5; Ro < 0,3).

T−íng c¸t b·i triÒu vµ d−íi triÒu (biÓn ven bê) Ýt kho¸ng, ®é chän läc trung

b×nh, mµi trßn tõ kÐm ®Õn tèt (Ro = 0,3 - 0,8); (So ≥ 1,6).

T−íng bar c¸t ch¾n cöa s«ng vµ ®ª c¸t ven bê vòng vÞnh ph¸t triÓn trong ph¹m

vi tiÒn ch©u thæ vµ ven bê cæ cña c¸c vÞnh vµ vòng. §©y lµ nh÷ng thÓ c¸t lý t−ëng, cã ®é

chän läc trung b×nh (So ≥ 1,5), mµi trßn tèt (Ro = 0,5 - 0,8).

C¸c mÆt c¾t t−íng ®¸ - cæ ®Þa lý (h×nh 9.6; 9.7) ®· kh¸i qu¸t mét bøc tranh tiÕn

hãa t−íng trÇm tÝch theo 2 chiÒu: theo thêi gian (th¼ng ®øng) vµ theo kh«ng gian (n»m

ngang tõ bê ra kh¬i). §©y chÝnh lµ sù thay thÕ, céng sinh t−íng trong mèi quan hÖ víi

biÕn thiªn thµnh phÇn ®é h¹t vµ sù gi¶m dÇn n¨ng l−îng theo hai chiÒu nãi trªn.

Tuy nhiªn tÝnh chÊt colect¬ (Me vµ K) cña c¸t Oligocen h¹ vÉn thuéc lo¹i kÐm

t−¬ng tù má B¹ch Hæ víi Me = 8 - 1%, hÖ sè thÊm tõ 1 - 5mD.

+ Tõ SH10 ®Õn SH8

C¸c t−íng trÇm tÝch trong suèt giai ®o¹n nµy vÉn duy tr× tõ d−íi lªn, tû lÖ sè

l−îng c¸c thÓ c¸t thuéc t−íng bar c¸t cöa s«ng, c¸t b·i triÒu, c¸t c¸c nãn qu¹t cöa s«ng

d¹ng thÊu kÝnh cã xu thÕ t¨ng. KÕt thóc nhÞp trÇm tÝch nµy vïng trung t©m vÉn lé

SH10, tøc mãng cña SH10 - SH8 víi mét diÖn tÝch ®¸ng kÓ vµ c¸c thÓ c¸t còng ®−îc

hiÖn diÖn trªn c¸c m«i tr−êng aluvi ®Õn tiÒn ch©u thæ.

Gi¸ trÞ Me thay ®æi tõ 2,2 - 8,9%, ®é thÊm K = 5 - 50mD ph¶n ¸nh tÝnh chÊt

colect¬ ®· ®¹t tíi trung b×nh, tèt h¬n giai ®o¹n Oligocen sím. §iÒu ®ã còng thÓ hiÖn

qua hÖ sè biÕn ®æi thø sinh (I) kh¸ cao (0,6 - 0,9) vµ hÖ sè Co còng dao ®éng trong mét

kho¶ng kh¸ réng (0,28 - 0,79).

TÇng chøa tuæi Miocen h¹ (SH8 - SH5) cã tÝnh chÊt colect¬ vµo lo¹i tèt (Me =

15,3 - 22,9%; K = 0,1 - 2000mD). C¸c thÓ c¸t chñ yÕu lµ n»m trong c¸c m«i tr−êng tiÒn

ch©u thæ vµ bar c¸t cöa s«ng. HÖ sè biÕn ®æi thø sinh kh¸ thÊp (I = 0,3 - 0,5), hÖ sè nÐn

Ðp l¹i rÊt thay ®æi (Co = 0,1 - 0,8) ®iÒu ®ã chøng tá hµm l−îng xim¨ng vµ matrix rÊt

cao, kiÓu xim¨ng c¬ së, cßn ¶nh h−ëng cña nÐn Ðp ®Þa ®éng lùc g©y biÕn ®æi thø sinh

th× ch−a biÓu hiÖn râ.

* §¸ colect¬ phun trµo

C¸c ®¸ phun trµo xen kÑp trong ®Þa tÇng trÇm tÝch lôc nguyªn cã ®é rçng hiÖu

dông vµ ®é thÊm cao ®Òu cã thÓ chøa ®−îc dÇu khÝ vµ gäi lµ ®¸ “colect¬ phun trµo”. C¸c

®¸ phun trµo bao gåm bazan, diabazan gÆp ë c¸c GK R4, R9, R8 (l¸t máng 3519,2 n»m

gi÷a mãng vµ SH11). Thµnh phÇn kho¸ng vËt bao gåm Plagiocla mafic, pyroxen bÞ

clorit hãa, kiÕn tróc ofit, giµu h¹nh nh©n zeolit, clorit vµ canxit.

§¸ phun trµo ®−îc ph©n ®Þnh râ b»ng c¸c dÞ th−êng trªn ®−êng cong phãng x¹

tù nhiªn vµ ®iÖn trë. D¹ng ®−êng cong gama cã cÊu tróc h×nh trô víi chØ sè phãng x¹

tù nhiªn cùc tiÓu, ®iÖn trë suÊt cao vµ ®−êng kÝnh æn ®Þnh. §iÖn trë suÊt ®¸ phun trµo

chøa n−íc cã thÓ ®¹t tíi 200Ωm ë GK - R6.

90

§é rçng cña ®¸ phun trµo thay ®æi tõ 2 - 14% th−êng gÆp lµ 5 - 6%. §é thÊm khÝ

trung b×nh lµ 2,7mD. Nguyªn nh©n t¹o thµnh ®é rçng thø sinh lµ c¸c khe nøt vµ vi khe

nøt ph¸t sinh do nÐn Ðp ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó n−íc lç hæng x©m nhËp g©y thñy ph©n

pyroxen vµ olivin lµm më réng dÇn kh«ng gian rçng trong ®¸.

C¸c nh©n tè trÇm tÝch vµ ho¹t ®éng biÕn ®æi thø sinh ¶nh h−ëng ®Õn ®é rçng vµ

®é thÊm.

¶nh h−ëng cña c¸c tham sè trÇm tÝch

Kh«ng gian rçng cña ®¸ c¸t kÕt gäi lµ ®é rçng gi÷a h¹t ®−îc quy ®Þnh bëi mét

lo¹t c¸c tham sè ®Þnh l−îng nh− lµ c¸c biÕn sè trong mèi quan hÖ hµm - biÕn:

Me (K) = f (Md, Q, I, Co, Li, h, So, Ro)

trong ®ã: Md: kÝch th−íc h¹t trung b×nh (mm);

Q: hµm l−îng th¹ch anh (0-1.0);

I: hÖ sè biÕn ®æi thø sinh (0-1);

Co: hÖ sè nÐn Ðp (0-1);

H: ®é s©u (m);

So: hÖ sè chän läc;

Ro: hÖ sè mµi trßn (0-1).

Chóng t«i ®· tiÕn hµnh ph©n tÝch t−¬ng quan cÆp vµ lËp b¶ng ma trËn t−¬ng

quan cho tÊt c¶ c¸c tham sè trÇm tÝch, kiÕn tróc vµ Me.

C¸c kÕt qu¶ nµy ®−îc ®−a vµo trong phÇn phô lôc ®Ó tham kh¶o. Song ®©y míi

chØ lµ nh÷ng kÕt qu¶ thö nghiÖm ch−a thËt chÝnh x¸c bëi lÏ sè liÖu thÝ nghiÖm cßn

thiÕu tÝnh ®ång bé vµ sè l−îng mÉu ch−a ®ñ lín.

Tuy nhiªn chóng t«i muèn gîi më vµ ®Ò xuÊt mét h−íng nghiªn cøu ®Þnh l−îng

trong ®¸ colect¬ ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng quy luËt trªn c¬ së ph©n tÝch t−¬ng quan thèng kª

to¸n víi c¸c ph−¬ng tr×nh to¸n häc tuyÕn tÝnh (bËc 1) vµ phi tuyÕn (bËc 2 trë lªn) qua

®ã gióp luËn gi¶i ®−îc c¸c quy luËt t−¬ng quan vµ hiÓu râ b¶n chÊt c¸c qu¸ tr×nh

diagenes, katagenes vµ metagenes. Chóng t«i quan niÖm c¸c ®¹i l−îng cã quan hÖ víi

nhau rÊt (r < 0,5) thËm chÝ kh«ng cã quan hÖ víi nhau theo ®iÒu kiÖn to¸n häc th× ®Þa

chÊt vÉn cã nghÜa.

Mét sè kÕt qu¶ ph©n tÝch t−¬ng quan cña GK R8 ®−îc xö lý cho thÊy:

Quan hÖ gi÷a Md vµ Li lµ tuyÕn tÝnh rÊt chÆt biÓu thÞ qua ph−¬ng tr×nh:

Md = 0,0077Li + 0,5653; r = 0,89.

NghÜa lµ khi hµm l−îng xim¨ng t¨ng lªn th× kÝch th−íc h¹t gi¶m ®i.

Quan hÖ gi÷a Me vµ H ®−îc biÓu thÞ qua ph−¬ng tr×nh:

Me = 5.106H + 0,3001; r = - 0,36.

Tuy mèi quan hÖ theo to¸n häc lµ kh«ng chÆt song chØ ra mét quy luËt lµ: cµng

xuèng s©u ®é rçng hiÖu dông cµng gi¶m. §iÒu hÕt søc lý thó lµ tõ ®é s©u 3200m

91

(Oligocen h¹) ®é rçng gi¶m rÊt nhanh tõ 15% ë Oligocen th−îng xuèng 5% ë ®é s©u

3800m vµ 1% ë ®é s©u 4300m.

KÕt qu¶ nµy hoµn toµn phï hîp víi c¸c gi¸ trÞ biÕn ®æi thø sinh (I) vµ ®é nÐn Ðp

(Co) còng t¨ng ®ét ngét tõ Oligocen th−îng sang Oligocen h¹. Gi¸ trÞ I vµ Co ®¹t tíi 1

(cùc ®¹i) víi ranh giíi tiÕp xóc gi÷a c¸c h¹t vôn chñ yÕu lµ d¹ng ®−êng cong vµ r¨ng

c−a, ph¸t triÓn xim¨ng t¸i sinh, c¸t kÕt cã kiÕn tróc psamit biÕn d−. §iÒu ®ã chøng tá

giai ®o¹n nÐn Ðp trong cuèi Oligocen muén vµ o»n vâng trong Miocen sím lµ hai pha

g©y biÕn ®æi thø sinh m¹nh mÏ.

§Æc ®iÓm tÇng ch¾n

Nghiªn cøu t−íng ®¸ - cæ ®Þa lý cã thÓ chØ ra c¸c quy luËt thµnh t¹o vµ ph©n bè

cña c¸c tÇng ch¾n.

* TÇng trÇm tÝch ®−îc coi lµ tÇng ch¾n víi c¸c tiªu chÝ sau:

VÒ th¹ch häc: Ph¶i lµ tÇng sÐt kÕt, ®¸ macn¬, kh«ng cã hoÆc chøa tØ lÖ kh«ng

®¸ng kÓ cÊp h¹t bét (> 0,01mm). TÇng ch¾n tèt nhÊt lµ sÐt monmorilonit.

VÒ ®é rçng vµ ®é thÊm: tÇng ch¾n lµ tÇng kh«ng thÊm cã Me = 0 vµ K = 0mD.

VÒ ®é dµy: tÇng ch¾n ph¶i cã bÒ dµy ®ñ lín, ®Ó chèng chÞu ®−îc ¸p lùc m¹nh, cã

thÓ g©y thÊm ¸p lùc hoÆc thÊm côc bé kiÓu “rß rØ” dÇu khÝ, ®Æc biÖt lµ khÝ.

VÒ quy m« ph©n bè: ph¶i t¹o thµnh vØa réng ch¾n phñ c¸c bÉy ®Þa tÇng hoÆc bÉy

cÊu t¹o.

HÖ sè ph©n líp: tÇng ch¾n cã hÖ sè ph©n líp thÊp.

TrÇm tÝch Oligocen hai khu vùc má Rång vµ B¹ch Hæ h×nh thµnh c¸c tÇng ch¾n

®Þa ph−¬ng cã tÝnh côc bé ®«i khi trïng víi tÇng sinh. VÝ dô: t−íng sÐt tiÒn ch©u thæ,

sÐt vòng vÞnh vµ sÐt biÓn n«ng ph¸t triÓn xen kÏ víi c¸c thÊu kÝnh c¸t ®ãng vai trß lµ

®¸ chøa.

Cã 4 tÇng ch¾n ®−îc xÕp theo thø tù chÊt l−îng nh− sau:

TÇng I. TrÇm tÝch Miocen h¹ víi mét tÇng sÐt rotalit dµy tõ 60 - 150m ®ãng vai

trß lµ tÇng ch¾n khu vùc cã thÓ gäi lµ hoµn h¶o. TÇng sÐt nµy kh¸ ®ång nhÊt, sù xen kÏ

c¸c líp bét kÕt rÊt Ýt, kho¸ng vËt chñ yÕu lµ monmorilonit lµ thµnh phÇn cã tÝnh tr−¬ng

në lµm mµn ch¾n lý t−ëng.

TÇng II. N»m trong hÖ tÇng B¹ch Hæ vµ n»m trªn mÆt ph¶n x¹ SH5. TÇng nµy

cã chiÒu dµi tõ 80 - 110m. Thµnh phÇn kho¸ng vËt sÐt chñ yÕu lµ hydromica,

monmorilonit, mét Ýt kaolinit vµ clorit thuéc t−íng biÓn n«ng.

TÇng III. N»m phÝa trªn hÖ tÇng Trµ T©n, trïng víi mÆt ph¶n x¹ SH7. ChiÒu

dµy thay ®æi tõ 101 - 210m ë phÝa ®«ng má Rång vµ gi¶m xuèng ë tròng phÝa t©y. ë má

Rång tËp trÇm tÝch nµy rÊt máng, l¹i pha bét vµ c¸t v× vËy kh«ng cßn kh¶ n¨ng ch¾n

dÇu khÝ.

TÇng IV. N»m s¸t nãc cña hÖ tÇng Trµ Có cã chiÒu dµy thay ®æi tõ 39m R3 ®Õn

210m R6. Nh×n chung hµm l−îng sÐt kh«ng cao, th−êng chøa c¸c cÊp h¹t bét vµ c¸t.

92

Tuy nhiªn ®¸ ®−îc nÐn Ðp m¹nh, ®é g¾n kÕt ch¾c nªn cã ®é thÊm rÊt thÊp ®¹t chÊt

l−îng lo¹i B theo ph©n lo¹i cña Khanin A.N, 1969.

TiÒm n¨ng dÇu khÝ

Theo ph−¬ng ph¸p thÓ tÝch nguån gèc (ph−¬ng ph¸p ®Þa hãa) tr÷ l−îng dÇu khÝ

bÓ Cöu Long chiÕm kho¶ng tõ 2357 ®Õn 3535 tû tÊn quy dÇu.

B»ng ph−¬ng ph¸p thÓ tÝch x¸c suÊt cho tõng ®èi t−îng triÓn väng tr÷ l−îng vµ

tiÒm n¨ng dÇu khÝ thu håi kho¶ng 800-850 triÖu tÊn dÇu quy ®æi. Trong ®ã play mãng

nøt nÎ chiÕm kho¶ng 70%, c¸t kÕt Oligocen – 18% vµ c¸t kÕt Miocen – 12% (theo TËp

®oµn DÇu khÝ ViÖt Nam, 2007).

§Õn nay theo sè liÖu thèng kª l−îng tµi nguyªn dÇu khÝ cßn l¹i trong bÓ ch−a

®−îc ph¸t hiÖn vµ khai th¸c cßn rÊt lín. V× vËy, ®èi víi bÓ Cöu Long cÇn ph¶i ®Èy

m¹nh toµn diÖn c«ng t¸c nghiªn cøu, th¨m dß vµ khai th¸c. §Æc biÖt cÇn nghiªn cøu

t−íng ®¸ - cæ ®Þa lý, ®Þa tÇng ph©n tËp cña trÇm tÝch Oligocen, Miocen trong mèi quan

hÖ víi tiÕn hãa ®Þa ®éng lùc nh− mét tiÒn ®Ò ®¸nh gi¸ tµi nguyªn dÇu khÝ.

T×m kiÕm, th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ trong c¸c bÓ trÇm tÝch KZ thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam

HiÖn nay c¸c ho¹t ®éng t×m kiÕm th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ ë thÒm lôc ®Þa

ViÖt Nam vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn vµ cã nhiÒu biÓu hiÖn khÝch lÖ (h×nh 35, 36, 37). Cho

®Õn nay Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam ®· ký ®−îc trªn 30 hîp ®ång ph©n chia s¶n

phÈm (PSC), trong ®ã hiÖn cßn 17 PSC ®ang cã hiÖu lùc kÓ c¶ PSC míi ký n¨m 1996

víi tæ hîp c¸c c«ng ty UNOCAL, REPSOL vµ MOECO. Bªn c¹nh lo¹i h×nh PSC quen

thuéc, Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam ®· ký hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh (BCC) víi

CONOCO t¹i l« 133 vµ mét phÇn l« 134 (ngµy 10/4/1996).

Ngoµi c¸c hîp ®ång dÇu khÝ nãi trªn víi c¸c c«ng ty dÇu khÝ quèc tÕ, Tæng c«ng

ty DÇu khÝ ViÖt Nam ngµy cµng më réng vµ t¨ng c−êng h¬n n÷a sù hîp t¸c trong mäi

lÜnh vùc t×m kiÕm, th¨m dß vµ khai th¸c. Trong thêi gian qua, Tæng c«ng ty DÇu khÝ

ViÖt Nam ®· cã nh÷ng hîp ®ång nghiªn cøu khu vùc víi ARCO, MOBIL, SHELL...

nghiªn cøu ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng dÇu khÝ tæng thÓ víi GEOMATIC (do NORAD tµi trî),

®Ò ¸n quy ho¹ch tæng thÓ b»ng sù tµi trî ODA cña chÝnh phñ Anh (víi c¸c c«ng ty BP,

BG, MOTT, EWBANK, PREECE) vµ cña c«ng ty MOBIL. Tham gia ®Ò ¸n liªn kÕt c¸c

bÓ trÇm tÝch khu vùc §«ng Nam ¸ (SEAS - 95) gi÷a ViÖt Nam, Malaysia vµ Indonesia.

Bªn c¹nh ®ã Vietsovpetro còng ®· chó träng ®Õn viÖc nghiªn cøu chuyªn s©u vµ ®· ký

hîp ®ång víi §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, 2001 - 2002 thùc hiÖn ®Ò tµi “Nghiªn cøu t−íng

®¸ - cæ ®Þa lý vµ chÝnh x¸c hãa ®Þa tÇng trÇm tÝch Kainozoi má B¹ch Hæ vµ Rång. C¸c

ho¹t ®éng nµy ®·, ®ang vµ sÏ gióp rÊt nhiÒu cho Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam cã

nh÷ng ®¸nh gi¸ tæng quan vÒ tiÒm n¨ng dÇu khÝ cña m×nh nh»m ®Þnh h−íng vµ më ra

nh÷ng khu vùc ho¹t ®éng míi ngoµi nh÷ng khu vùc hiÖn nay ®ang ®−îc c¸c c«ng ty

dÇu khÝ Quèc tÕ tËp trung quan t©m nh− bÓ Nam C«n S¬n, Cöu Long, ®ång thêi còng

gióp cho c¸c c«ng ty dÇu khÝ n−íc ngoµi cã ®−îc nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ chung vµ ®Þnh

93

h−íng cho ®Çu t− cña m×nh vµo ViÖt Nam mét c¸ch cã hiÖu qu¶.

C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ t×m kiÕm th¨m dß gÇn ®©y cho thÊy ngoµi hai bÓ

trÇm tÝch Nam C«n S¬n vµ Cöu Long, thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam còng nh− ®Êt liÒn cã

nhiÒu khu vùc ®¸ng quan t©m nh−: bÓ Malay - Thæ Chu (phÇn thuéc thÒm lôc ®Þa ViÖt

Nam), vïng ®Êt liÒn bÓ s«ng Hång, vïng n−íc n«ng ven bê ch©u thæ s«ng Cöu Long,

vïng n−íc s©u (phÝa ®«ng bÓ Nam C«n S¬n vµ Cöu Long).

Nh÷ng ph¸t hiÖn ®¸ng kÓ (theo tµi liÖu cña Tæng c«ng ty DÇu khÝ, 1996)

H¶i Th¹ch (Aquamarine): GiÕng khoan 05 - 2- HT - 1X ®−îc më lç ngµy

3/3/1995 vµ kÕt thóc ngµy 18/7/1995. GiÕng khoan thuéc lç 05 - 2 do BP/STATOIL ®iÒu

hµnh, c¸ch Vòng Tµu 340km vÒ phÝa ®«ng nam, ®é s©u n−íc biÓn 140m. C«ng ty BP ®·

tuyªn bè ph¸t hiÖn khÝ cã chÊt l−îng cao. ChiÒu s©u giÕng khoan: 4160m. Do ®iÒu kiÖn

kü thuËt ®Æc biÖt nªn ch−a tiÕn hµnh thö vØa, hiÖn nay giÕng ®−îc b¶o qu¶n vµ sau nµy

sÏ tiÕn hµnh thö vØa. GiÕng khoan 05 - 2 - HT - 2X lµ giÕng thÈm l−îng ®Çu tiªn ®·

®−îc khoan, trong khi khoan ®· x¸c ®Þnh ®−îc mét sè vØa chøa hydrocacbon. S¾p tíi sÏ

tiÕn hµnh thö vØa, hy väng H¶i Th¹ch sÏ lµ mét má khÝ - condensat.

Méc Tinh (Jupiter): GiÕng khoan 05 - 3 - MT - 1X ®· ph¸t hiÖn khÝ vµ

condensat n¨m 1993. Tuy nhiªn do sù cè kü thuËt giÕng khoan nµy ®· ph¸ hñy vµ

kh«ng ®¹t ®−îc môc ®Ých dù kiÕn. Ngµy 7/7/1995 ®· më lç giÕng khoan 05 - 3 - MT -

1RX c¸ch giÕng MT - 1X kho¶ng 1,5km vÒ phÝa ®«ng nam. GiÕng khoan nµy kÕt thóc

ngµy 18/12/1995 vµ ®· kh¼ng ®Þnh Méc Tinh lµ mét má khÝ - condensat

Thanh Long (Blue Dragon): GiÕng khoan 05 - 1b - TL - 2X do MJC ®iÒu hµnh

®· më lç ngµy 8/6/1995 vµ kÕt thóc ngµy 20/12/1995 ë ®é s©u 4829m, ®· ph¸t hiÖn mét

sè vØa chøa hydrocacbon vµ ®· tiÕn hµnh thö 3 vØa víi l−u l−îng tæng céng 1115 thïng condensat/ngµy vµ h¬n 600.000m3 khÝ/ngµy. Ba ph¸t hiÖn quan träng nµy ®Òu n»m ë

vïng trung t©m bÓ Nam C«n S¬n vµ ®Òu lµ khÝ condensat.

Ph−¬ng §«ng (Orient): Ngµy 26/7/1995, JVPC, chi nh¸nh cña Mitsubishi Oil,

ng−êi ®iÒu hµnh PSC l« 15 - 2 (bÓ Cöu Long) tuyªn bè ph¸t hiÖn dÇu khÝ ë Ph−¬ng

§«ng. GiÕng khoan 15 - 2 - PD - 1X cã chiÒu s©u 3700m, ®· ph¸t hiÖn ®−îc mét sè vØa

chøa hydrocacbon. KÕt qu¶ thö 2 vØa lµ 1100 thïng dÇu vµ condensat/ngµy vµ 225.000m3 khÝ/ngµy. Ph¸t hiÖn nµy n»m c¸ch Vòng Tµu 150km vÒ phÝa ®«ng, c¸ch má

R¹ng §«ng chØ cã 20km vÒ phÝa ®«ng b¾c.

Kim c−¬ng (diamond): GiÕng khoan 01 - A - 1X n»m ë l« 01 do Petronas

Carigali ®iÒu hµnh, c¸ch Vòng Tµu 163km vÒ phÝa ®«ng vµ c¸ch ruby - 1X 19km vÒ

phÝa b¾c, cã chiÒu s©u 4125m. Trong khi khoan cßn ph¸t hiÖn nhiÒu vØa cã chøa dÇu khÝ kÓ c¶ mãng. KÕt qu¶ thö ba vØa kho¶ng 3000 thïng dÇu/ngµy vµ 35.000m3khÝ/ngµy.

Topaz: GiÕng khoan 01 - R - 1X thuéc l« 01 c¸ch Vòng Tµu 175km vÒ phÝa ®«ng

vµ c¸ch ruby - 1X 15km vÒ phÝa ®«ng b¾c, do Petronas Carigali ®iÒu hµnh chiÒu s©u 3498m. Sau khi thö hai vØa cho kÕt qu¶ kho¶ng 500 thïng dÇu/ngµy vµ 500.000m3

khÝ/ngµy.

94

Lôc Ngäc (Emerald): GiÕng khoan 01 - P - 1X thuéc l« 01 do Petronas

Carigali ®iÒu hµnh, cã chiÒu s©u 4190m. Ph¸t hiÖn nµy c¸ch Vòng Tµu 162km vÒ phÝa

®«ng vµ c¸ch ruby - 1X 9km vÒ phÝa nam. §· tiÕn hµnh thö 5 vØa víi l−u l−îng kho¶ng 2000 thïng dÇu condensat/ngµy vµ 0,420 triÖu m3 khÝ/ngµy. Nh÷ng ph¸t hiÖn míi nµy

thuéc bÓ Cöu Long ch¼ng nh÷ng mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh tiÒm n¨ng dÇu cña bÓ lµ rÊt

®¸ng kÓ mµ cßn kh¼ng ®Þnh tiÒm n¨ng khÝ còng kh«ng nhá.

N¨m C¨n - §Çm D¬i: Sau khi khoan hai giÕng t×m kiÕm kh«ng thµnh c«ng,

PetroFina ng−êi ®iÒu hµnh PSC l« 46, 50, 51 ®· tiÕn hµnh khoan giÕng 46 - NC - 1X

(N¨m C¨n). GiÕng khoan kÕt thóc ngµy 31/3/1996 ë ®é s©u 2708m. Trong khi khoan ®·

x¸c ®Þnh ®−îc mét sè vØa chøa dÇu khÝ víi chiÒu dµy ®ñ lín nh−ng ch−a thö vØa. HiÖn

t¹i ®−îc b¶o qu¶n vµ chê thö vØa sau nµy. Ngay sau khi cã ®−îc kÕt qu¶ ë N¨m C¨n nãi

trªn, PetroFina tiÕn hµnh khoan giÕng 46 - DD - 1X (§Çm D¬i). GiÕng kÕt thóc ë ®é

s©u 2438m ngµy 3/6/1996. §· tiÕn hµnh thö 4 vØa, trong ®ã 3 vØa ®Çu cho l−u l−îng kho¶ng 4000 thïng dÇu condensat/ngµy vµ h¬n 1 triÖu m3 khÝ/ngµy víi hµm l−îng CO2 kho¶ng 50%. VØa thø t− cho l−u l−îng h¬n 600.000m3/ngµy víi hµm l−îng CO2 rÊt thÊp (1,8%).

S«ng Trµ Lý: ANZOIL, ng−êi ®iÒu hµnh PSC phÇn ch©u thæ s«ng Hång ®·

ph¸t hiÖn má khÝ s«ng Trµ Lý b»ng giÕng khoan D14 - STL - 1X. GiÕng khoan ®¹t chiÒu s©u 3355m, ®· tiÕn hµnh thö 3 vØa víi kÕt qu¶ kho¶ng 150.000m3 khÝ/ngµy tõ c¸c

vØa c¸t kÕt tuæi Oligocen. Ph¸t hiÖn nµy ®ãng vai trß rÊt quan träng, nã më ra b−íc

ph¸t triÓn míi trong c«ng t¸c th¨m dß, khai th¸c khÝ ë vâng Hµ Néi nãi riªng vµ bÓ

s«ng Hång nãi chung.

Bªn c¹nh tr÷ l−îng dÇu rÊt ®¸ng kÓ ë bÓ Cöu Long vµ Nam C«n S¬n, cßn cã mét

tr÷ l−îng lín vÒ khÝ ë bÓ Nam C«n S¬n, bÓ s«ng Hång vµ kÓ c¶ bÓ Cöu Long. Tæng c«ng

ty DÇu khÝ ViÖt Nam ®ang nhanh chãng nghiªn cøu tæng thÓ quy ho¹ch khÝ vµ cã

ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp khÝ.

Mét sè ph¸t hiÖn tr−íc ®©y ®· vµ ®ang ®−îc thÈm l−îng vµ chuÈn bÞ ph¸t triÓn:

88991

90000

80000

74291

80000 70000

59944

60000

50000

50000

Lan T©y - Lan §á (l« 06 - 1); ruby (l« 01); R¹ng §«ng (l« 15 - 2).

E

28492

40000 30000

21599

9575

20000 10000

2431

0

1989 1990

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997

H×nh 35. KÕt qu¶ khoan giÕng theo hîp ®ång giai ®o¹n 1989 - 1997

95

80000

74000

70000

62540

60000

50000

50000

46608

50000

38000

40000

29467

27650

30000

23416

23022

16225

20000

10000

5000

10000

1880

0

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

H×nh 36. KÕt qu¶ c«ng t¸c th¨m dß ®Þa vËt lý theo hîp ®ång giai ®o¹n 1989 - 1997

9.000

9

8.350

7.700

8

6.700

7

6.310

6

5.500

5

3.920

4

n Ê t u Ö i r T

2.700

3

1.517

2

0.690

1

0.040 0.280

0

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

(D kiÕ

P j

t d)

H×nh 38. S¶n l−îng dÇu th« khai th¸c giai ®o¹n 1986 - 1997

B¶ng 4. C¸c hîp ®ång PSC vµ BCC

No Tªn nhµ thÇu

L«

N−íc

Ghi chó

Red river delta

Australia

1

ANZOIL

KhÝ vµ dÇu

2

PETRONAS

Malaysia

01 - 02

DÇu

3

OCCIDENTAL

US

04 - 3

4

BHPP

Australia

05 - 1a

§¹i Hïng

5

MJC

US, NhËt

05 - 1b

6

BP-STATOIL

Anh, Nauy

05 - 2

KhÝ vµ dÇu

7

AEDC

NhËt B¶n

05 - 3

KhÝ

8

ONGC-BP-STATOIL

06 - 1

Lan T©y vµ Lan §á

Ên §é, Anh, Nauy

9

VIETSOVPETRO

09 - 1

Nga, ViÖt Nam

B¹ch Hæ vµ Rång

10 PEDCO

Hµn Quèc

11 - 2

KhÝ vµ dÇu

11 CANADIAN PETROLEUM

Canada

12w

12

JVPC

NhËt

15 - 2

DÇu

13

FINA

BØ

46, 50, 51

96

No Tªn nhµ thÇu

L«

N−íc

Ghi chó

14 CONOCO

133 - 134

Mü

l« B

Mü

15 UNOCAL

Bªn c¹nh c¸c ho¹t ®éng dÇu khÝ ë thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam nãi trªn, theo tho¶

thuËn th−¬ng m¹i ®· ký gi÷a Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam vµ Petronas, ho¹t ®éng

t×m kiÕm th¨m dß dÇu khÝ ë vïng chång lÊn gi÷a ViÖt Nam vµ Malaysia thuéc l« 46 (Malaysia gäi lµ PM - 3), víi diÖn tÝch kho¶ng 1300km2 ®· ®−îc IPC (ng−êi ®iÒu hµnh

PSC) tiÕn hµnh gÇn 5000km tuyÕn ®Þa chÊn 2D vµ ®· khoan 6 giÕng th¨m dß, ph¸t hiÖn

ba má dÇu: Bunga Orkid, Bunga Raya, Bunga Kekwa vµ mét má khÝ: Bunga Pakma. N¨m 1995 vµ ®Çu n¨m 1996 ®· tiÕn hµnh gÇn 700km2 ®Þa chÊn 3D, ®· khoan 2 giÕng

thÈm l−îng t¹i Bunga Raya vµ Bunga Kekwa. KÕt qu¶ thÈm l−îng cho thÊy tr÷ l−îng

dÇu cña hai má nµy ®−îc t¨ng lªn.

HiÖn nay, Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam, Petronas vµ nhµ thÇu IPC ®ang

chuÈn bÞ tÝch cùc cho giai ®o¹n 1 cña kÕ ho¹ch ph¸t triÓn vµ khai th¸c khu vùc Bunga

Raya vµ Bunga Kekwa.

C«ng t¸c ph¸t triÓn vµ khai th¸c c¸c má B¹ch Hæ, Rång vµ §¹i Hïng vÉn tiÕp

tôc ®−îc ®Èy m¹nh. HiÖn nay l−u l−îng khai th¸c trung b×nh ngµy cña c¸c má nµy ®¹t

kho¶ng 25.000 tÊn. Khu vùc khai th¸c thø 2 cña má Rång ®ang ®−îc chuÈn bÞ ®Ó cã thÓ

®−a vµo khai th¸c sím nhÊt. C«ng t¸c thÈm l−îng ë giÕng BH - 8 má B¹ch Hæ cho kÕt

qu¶ kh¶ quan vµ kh¼ng ®Þnh kh¶ n¨ng khai th¸c ë khu vùc nµy cña má. Bªn c¹nh khai

th¸c dÇu, khu vùc B¹ch Hæ - Rång ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn khai th¸c khÝ ®ång hµnh vµ hiÖn nay ®¹t tíi kho¶ng 1 triÖu m3 khÝ/ngµy. C¸c c«ng tr×nh kh¸c cña hÖ thèng dÉn

khÝ B¹ch Hæ - Vòng Tµu ®ang ®−îc khÈn tr−¬ng hoµn tÊt, nh»m kh«ng ngõng n©ng cao c«ng suÊt vËn chuyÓn cña ®−êng èng tõ 2 triÖu m3 khÝ/ngµy vµo ®Çu n¨m 1997 vµ ®¹t tíi trªn 4m3 khÝ/ngµy vµo t−¬ng lai gÇn.

B¶ng 5. KÕt qu¶ c«ng t¸c th¨m dß

Status

Tªn má

N¨m

Ph¸t hiÖn

Ng−êi ®iÒu hµnh

Má ®ang khai th¸c

B¹ch Hæ

Oil (Oligocene)

1985

Vietsovpetro

TiÒn H¶i C

Oil (Basenment)

1986

Vietsovpetro

1975

Gas

Th¸i B×nh

Vïng ®ang ph¸t triÓn

Rång

1988

Oil

Vietsovpetro

§¹i Hïng

Development

BHPP

1993

C¸c ph¸t hiÖn

Vietsovpetro

Oil

1988

Tam §¶o

Vietsovpetro Vietsovpetro

Oil Oil

1989 1989

Bµ §en Ba V×

Vietsovpetro

Oil

1989

Sãi

Enterprise oil BP/Statoil/ongc

Oil Gas

1990 1993

Cam Lan §á

BP/Statoil/ongc

Gas

1993

Lan T©y

Pedco Aedc

Oil/Gas Gas

1994 1994

Rång Bay Méc Tinh

97

Status

Ph¸t hiÖn

Ng−êi ®iÒu hµnh

Tªn má

N¨m

JVPC

Oil

1994

R¹ng §«ng

Petronas Togi

Oil Gas/Oil

1994 1995

Ruby Ca Cho

BP/Statoil

Oil/Gas

1995

Kim C−¬ng

Pedco BP/Statoil

Gas/Oil Gas/Oil

1995 1995

T©y Rång §«i

Petrofina

Oil/Gas

1996

H¶i Th¹ch

Anoil Can petroleum

Gas Gas

1996 1996

N¨m C¨n-§Çm D¬i S«ng Trµ Lý

KhÝ thiªn nhiªn

N¨m 1981 má khÝ TiÒn H¶i C víi tr÷ l−îng ban ®Çu ®−îc ®¸nh gi¸ vµo kho¶ng 1,3 tû m3. KhÝ ®· gãp phÇn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®Þa ph−¬ng vµ n©ng cao gi¸ trÞ s¶n

phÈm trong s¶n xuÊt ®å sø, xim¨ng tr¾ng, thñy tinh cao cÊp, vËt liÖu x©y dùng.

Condensat ®· trë thµnh ®èi t−îng nghiªn cøu cña ViÖn DÇu khÝ cho môc ®Ých s¶n xuÊt

vµ øng dông thö cña mét sè chÕ phÈm h÷u Ých nh− dÇu ho¶ vµ dung m«i pha s¬n, dung

m«i pha cao su.

§Õn ®Çu nh÷ng n¨m 90, khi s¶n l−îng khÝ ®ång hµnh cña má B¹ch Hæ trë nªn cã ý nghÜa th× ngµnh c«ng nghiÖp khÝ ®èt ViÖt Nam míi h×nh thµnh. H¬n 1 tû m3 khÝ

t−¬ng ®−¬ng mét má TiÒn H¶i ph¶i ®èt bá hµng n¨m tõ nh÷ng n¨m ®Çu 90 ®· ®−îc c¸c

nhµ khoa häc ViÖt Nam nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p thu håi.

C¸c má Lan T©y - Lan §á ®−îc thÈm l−îng ®Ó chøng minh kh¶ n¨ng hËu thuÉn

cho sù ph¸t triÓn cã quy m« lín h¬n víi thêi h¹n dµi h¬n nhiÒu cña c«ng nghiÖp khÝ.

§Æc biÖt lµ nhiÒu ph¸t hiÖn dÇu vµ khÝ kh¸c (nhÊt lµ khÝ) ngµy cµng khÝch lÖ lµ nh÷ng

®¶m b¶o cho mét t−¬ng lai tèt ®Ñp.

TiÒm n¨ng cung cÊp khÝ

C¸c kÕt qu¶ t×m kiÕm th¨m dß cho phÐp ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng khÝ cña tõng bÓ

trÇm tÝch (TCF = ngµn tû fit khèi) nh− sau:

CÊp tr÷ l−îng - nguån khÝ

TriÓn väng

1.0 - 2.0 13.0 - 17.0

+ BÓ s«ng Hång Ýt CO2 nhiÒu CO2 + BÓ Cöu Long

3.0 - 5.0

+ BÓ Nam C«n S¬n

19 - 25 3.0 - 5.0

+ BÓ M· Lai - Thæ Chu + C¸c bÓ kh¸c

19 - 25

Tæng céng

59 - 79

Mét sè dù ¸n khÝ

Dù ¸n khÝ B¹ch Hæ

§−îc khëi x−íng tõ ®Çu nh÷ng n¨m 90, vÒ c¨n b¶n dùa vµo nguån khÝ ®ång

hµnh duy nhÊt cã ®−îc tõ má B¹ch Hæ vµ c¸c kh¸ch hµng tiªu thô chñ yÕu ®−îc nghÜ

tíi lµ nhµ m¸y Bµ RÞa, Thñ §øc vµ nhµ m¸y LPG, nªn dù ¸n bao gåm c¸c c«ng tr×nh

98

chÝnh sau ®©y:

+ Giµn nÐn khÝ ngoµi biÓn, kÕt hîp c¶ hai môc ®Ých khai th¸c dÇu vµ vËn

chuyÓn khÝ vµo bê, ¸p suÊt nÐn ®−îc x¸c ®Þnh lµ 125bar.

+ §−êng èng khÝ ngoµi biÓn 16’’.

+ Nhµ m¸y LPG t¹i Dinh C« vµ hÖ thèng kho c¶ng xuÊt.

+ §−êng èng khÝ trªn bê 17’’ lªn tíi Thñ §øc.

C«ng suÊt chung cña toµn bé hÖ thèng lµ 1,0 víi kh¶ n¨ng më réng lªn 1,5 tû

m3/n¨m. Tæng ®Çu t− dù kiÕn khi ®ã lµ gÇn 400 triÖu USD. §Õn nay:

§−êng èng ngoµi biÓn vµ c¸c tr¹m cÊp khÝ trªn bê (t¹i Dinh C« vµ Bµ RÞa) ®·

®−îc Hyundai x©y l¾p cïng víi mét sè thiÕt bÞ xö lý tèi thiÓu ngoµi biÓn do xÝ nghiÖp

liªn doanh Vietsovpetro l¾p ®Æt ®· cho phÐp sím tËn dông ®−îc l−îng khÝ cao ¸p cña

mét sè giÕng (chiÕm kho¶ng 1/3 - 1/4 tæng s¶n l−îng khÝ) ®Ó cung cÊp cho nhµ m¸y ®iÖn

Bµ RÞa tõ th¸ng 4/1995.

§−êng èng trªn bê ®· ®−îc ®Æt lªn ®Õn Phó Mü cïng mét sè thiÕt bÞ xö lý bæ

sung ë ngoµi biÓn (bao gåm c¶ giµn nÐn khÝ nhá vµ hÖ thèng gom khÝ, hßa dßng, t¸ch

láng...) vµ trªn bê (t¹i c¸c tr¹m Bµ RÞa, Phó Mü) do c¸c ®¬n vÞ cña Tæng c«ng ty DÇu

khÝ ViÖt Nam, Bé X©y dùng ViÖt Nam thùc hiÖn theo c¸c tiªu chuÈn Quèc tÕ, cho phÐp n©ng ®−îc kh¶ n¨ng cÊp khÝ lªn 2 triÖu m3 khÝ/ngµy, ®ång thêi phôc vô c¶ nhµ m¸y

®iÖn Bµ RÞa vµ Phó Mü 2/1 tõ cuèi th¸ng 2 n¨m 1997.

Giµn nÐn khÝ trung t©m ®· ®−îc giao thÇu cho Tæ hîp Bouyguess offshore vµ

Samsung tõ th¸ng 7/1995 vµ sÏ cã thÓ hoµn thµnh vµo cuèi th¸ng 7/1997. Khi ®ã sÏ cã kh¶ n¨ng cung cÊp ®−îc 1 - 1,5 tû m3/n¨m.

Nhµ m¸y s¶n xuÊt condensat vµ LPG ë Dinh C« vµ hÖ thèng kho c¶ng ®−îc x©y

dùng bªn bê s«ng ThÞ V¶i, hiÖn ®ang trong qu¸ tr×nh ®−îc tÝch cùc chuÈn bÞ ®Çu t−, víi

hy väng sÏ ®−îc hoµn thµnh b−íc 1 vµo cuèi n¨m 1997 (s¶n xuÊt condensat) vµ b−íc 2

(s¶n xuÊt LPG) vµo ®Çu n¨m 1998. Víi c¸c s¶n phÈm thu ®−îc, nhµ m¸y sÏ gãp phÇn

gi¶m ®¸ng kÓ (condensat) hoÆc thay thÕ toµn bé (LPG) nhu cÇu nhËp khÈu hiÖn nay vµ

trong nh÷ng n¨m tíi, thËm chÝ cßn cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu (LPG) sang mét sè thÞ tr−êng

xung quanh.

Dù ¸n khÝ Nam C«n S¬n

CÇn nhÊn m¹nh r»ng bÓ Nam C«n S¬n lµ mét vïng ®Çy triÓn väng vÒ khÝ kh«ng

chØ cã má Lan T©y - Lan §á ®· ®−îc thÈm l−îng vµ chuÈn bÞ ph¸t triÓn mµ cßn hµng

lo¹t c¸c ph¸t hiÖn ®¸ng kÓ kh¸c ®· ®−îc ghi nhËn cña PEDCO, AEDC, TOGI, MJC,

BP/Statoil ë c¸c l« kh¸c.

§−êng èng dÉn khÝ Nam C«n S¬n dµi 400km, ®−êng kÝnh 24’’, ¸p suÊt lµm viÖc tèi ®a 172 bar. Kh¶ n¨ng vËn chuyÓn 5 - 6 tû m3/n¨m sÏ lµ mét c¬ së h¹ tÇng träng yÕu

gióp cho sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c¶ c¸c dù ¸n th−îng nguån (c¸c hé tiªu thô) trong

mét mèi quan hÖ h÷u c¬ hîp thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp khÝ ViÖt Nam ®Õn n¨m

99

2005.

Nhu cÇu vÒ khÝ ®èt ë ViÖt Nam hµng n¨m t¨ng lªn râ rÖt ®Æc biÖt cho ngµnh

®iÖn, ®¹m vµ c¸c khu vùc c«ng nghiÖp kh¸c. ViÖc ph¸t hiÖn khÝ tù nhiªn ë l« 06 - 1,

vïng tròng Hµ Néi, tròng Cöu Long lµ nguån cung cÊp cã ý nghÜa rÊt quan träng trong

viÖc h×nh thµnh nÒn c«ng nghiÖp khÝ dÇn dÇn æn ®Þnh ë ViÖt Nam. KhÝ lµ mét nguån

nhiªn liÖu s¹ch vµ tiÖn lîi ®· ®−îc chøng minh ë rÊt nhiÒu n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn

trªn thÕ giíi (khÝ ®−îc sö dông réng r·i lµm nguån nguyªn liÖu trong ngµnh ph¸t ®iÖn

vµ nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c).

§¸nh gi¸ chung triÓn väng dÇu khÝ vïng biÓn ViÖt Nam nh×n tõ gãc ®é ®Þa ®éng lùc

Nh÷ng tiÒn ®Ò trùc tiÕp ®Ó ®¸nh gi¸ vµ dù b¸o triÓn väng dÇu khÝ lµ:

- CÊu tróc bån (bån bËc 1 vµ bån bËc 2, bËc 3...);

- M«i tr−êng trÇm tÝch vµ thµnh phÇn trÇm tÝch;

- Tæ hîp céng sinh t−íng theo kh«ng gian vµ thêi gian;

- KiÕn tróc bÉy;

- ChÊt l−îng tÇng ®¸ mÑ (hµm l−îng vµ lo¹i vËt chÊt h÷u c¬);

- ChÊt l−îng tÇng chøa (Colect¬);

- Colect¬ vôn: §é rçng (Me), ®é thÊm (K), hµm l−îng vµ lo¹i xi m¨ng, thµnh

phÇn khãang vËt, ®é chän läc, ®é mµi trßn, ®é b·o hßa...;

- §¸ colect¬ nøt nÎ (®¸ magma, ®¸ cacbonat): §é rçng khe nøt, ®é thÊm, ®é thu

håi, møc ®é phong hãa...;

- §¸ ch¾n tèt.

Trong b¸o c¸o nµy tËp thÓ t¸c gi¶ kh«ng ®i s©u m« t¶ chi tiÕt vµ ph©n vïng

triÓn väng dÇu khÝ ®Þnh l−îng cã tÝnh chÊt chuyªn ®Ò mµ chØ nªu lªn mét sè nhËn ®Þnh

mang tÝnh kh¸i qu¸t trªn c¬ së kiÕn t¹o trÇm tÝch.

§Ó ®¸nh gi¸ triÓn väng dÇu khÝ thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam, ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh

c«ng bè. Tæng hîp l¹i th−êng c¸c t¸c gi¶ ®−a ra 5 bËc:

- Vïng triÓn väng cao: ®· t×m ra má tÇng s¶n phÈm vµ cÊu t¹o triÓn väng, cã

tÇng ®¸ mÑ vµ vËt chÊt h÷u c¬ ®¹t tiªu chuÈn.

- Vïng triÓn väng: cã mÆt c¸c tiªu chuÈn sau nh−ng ch−a t×m ra má lín.

- TriÓn väng thÊp: chiÒu dµy trÇm tÝch kh«ng lín, ®¸ sinh - chøa - ch¾n x¸c ®Þnh

ch−a râ, c¸c cÊu t¹o triÓn väng thÊp.

- Ch−a râ triÓn väng: møc ®é nghiªn cøu cßn thÊp, ch−a râ chiÒu dµy trÇm tÝch

vµ biÓu hiÖn dÇu khÝ.

- KÐm vµ kh«ng triÓn väng: chiÒu dµy trÇm tÝch nhá, kh«ng cã tÇng ch¾n vµ xa

tÇng sinh.

Trªn c¬ së ®ã cã thÓ ®i ®Õn mét nhËn ®Þnh vÒ dÇu khÝ trong c¸c bån Kainozoi

100

vïng biÓn ViÖt Nam nh− sau:

1/ C¸c bån trÇm tÝch Kainozoi vïng biÓn ViÖt Nam ®Òu thuéc bån kiÓu kÐo t¸ch

(pull - apart) vµ ®Òu tr¶i qua 5 chu kú trÇm tÝch g¾n liÒn víi 5 chu kú kiÕn t¹o t¸ch

gi·n vµ h×nh thµnh BiÓn §«ng. Nh×n chung c¸c bån ®Òu cã triÓn väng dÇu khÝ song

biÓu hiÖn ë møc ®é kh¸c nhau.

2/ Møc ®é triÓn väng dÇu khÝ cã thÓ ®−îc ®¸nh gi¸ theo tiªu chuÈn trÇm tÝch,

kiÕn t¹o vµ ®Þa hãa h÷u c¬.

Cã thÓ b−íc ®Çu ph©n c¸c bån Kainozoi vïng biÓn ViÖt Nam thµnh ba nhãm sau

®©y:

- Nhãm B¾c Bé vµ Trung Bé bao gåm bån s«ng Hång, bån HuÕ - Qu¶ng Ng·i,

bån Phó Kh¸nh,

- Nhãm bån thÒm lôc ®Þa phÝa nam bao gåm bån Cöu Long, bån Nam C«n S¬n,

M·lay - Thæ Chu,

- Nhãm bån s−ên lôc ®Þa bao gåm bån Nha Trang, bån T− ChÝnh vµ c¸c bån míi

®−îc ph¸t hiÖn ë Nam Trung Bé.

2.1. Nhãm B¾c Bé cã quy m« lín, trÇm tÝch kh¸ dµy lµ tiÒn ®Ò quan träng ®Ó

thµnh t¹o tæ hîp sinh - chøa - ch¾n vµ c¸c bÉy kiÓu phi cÊu t¹o vµ bÉy ®Þa tÇng. Tuy

nhiªn, trong nhãm B¾c Bé møc ®é triÓn väng sÏ kh¸c nhau. ë trung t©m bån møc ®é

triÓn väng kÐm h¬n khu vùc hai bªn r×a do bÒ dµy trÇm tÝch qu¸ lín (12-14km) hµm

l−îng vËt chÊt h÷u c¬ t−¬ng ®èi thÊp (0,54 - 0,8%) chñ yÕu lµ lo¹i humic t¹o than vµ

t¹o khÝ. MÆt kh¸c bån s«ng Hång vïng trung t©m liªn tôc ph¸t triÓn c¸c kiÓu t−íng

ch©u thæ vµ biÓn n«ng, ®¸y bån Ýt ph©n dÞ nªn kh«ng t¹o ®−îc c¸c bån thø cÊp (bËc 2).

V× vËy t¹i c¸c vÞ trÝ ®ã kh«ng thuËn lîi cho viÖc thµnh t¹o vµ b¶o tån dÇu. §é rçng vµ

®é thÊm cña ®¸ chøa t¹i c¸c ®Þa tÇng Oligocen vµ Mioxen bÞ gi¶m xuèng d−íi ng−ìng

cho phÐp.

Tuy nhiªn hai r×a cña bÓ B¾c Bé cã nhiÒu cÊu t¹o thuËn lîi.

§Æc biÖt ®Þa hµo Qu¶ng Ng·i lµ mét ®èi t−îng hÊp dÉn vµ ®ang ®−îc ®Çu t−

nghiªn cøu. Bån Nam B¾c Bé (HuÕ - §µ N½ng) thuéc cÊu tróc cña bån thø cÊp cã nhiÒu

tiªu chuÈn thuËn lîi sinh dÇu khÝ nh− t−íng vòng vÞnh thèng trÞ, ®Þa h×nh ®¸y bån bÞ

ph©n dÞ m¹nh møc ®é biÕn ®æi thø sinh yÕu, vËt chÊt h÷u c¬ thuéc lo¹i Sapropen vµ

Humic. HiÖn nay, tµi liÖu thu ®−îc chñ yÕu tõ c¸c lç khoan cña l« 112 - BT - 1X, 112 -

AV - 1X, 112 - HO - 1X cho thÊy bÓ HuÕ - §µ N½ng cã biÓu hiÖn dÇu vµ khÝ.

2.2. Nhãm bån thÒm lôc ®Þa phÝa nam hiÖn nay ®−îc coi lµ nhãm bån cã triÓn

väng nhÊt. Theo 5 bËc triÓn väng cã thÓ xÕp chóng tõ bËc 1 ®Õn bËc 3. Nh−ng ®iÒu kiÖn

thÓ hiÖn møc ®é triÓn väng cao cña bån Cöu Long vµ Nam C«n S¬n lµ:

BÒ dµy trÇm tÝch lín.

T−íng tiÒn ch©u thæ vµ vòng vÞnh thèng trÞ qua hai chu kú trÇm tÝch quan

träng (chu kú 2 vµ chu kú 3) lµ ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó t¹o tÇng sinh cã chÊt l−îng cao.

101

Hµm l−îng vËt chÊt h÷u c¬ t−¬ng ®èi cao (0,6 - 2,7%) thuéc lo¹i Sapropen lµ

®iÒu kiÖn thuËn lîi cho m«i tr−êng vòng vÞnh ph¸t triÓn.

C¸c khèi n©ng cña mãng kÕt tinh bÞ dËp vì do nÐn Ðp m¹nh ®· biÕn thµnh ®¸

chøa kiÓu khe nøt cã chÊt l−îng cao lµ ®Æc tr−ng cña nhãm bån phÝa nam.

Qua c¸c tµi liÖu m« t¶ trªn cã thÓ cã nh÷ng nhËn ®Þnh chung nh− sau:

ChuyÓn ®éng kiÕn t¹o nãi chung vµ qu¸ tr×nh t¸ch gi·n BiÓn §«ng nãi riªng ®·

t¹o ra hµng lo¹t c¸c bån trÇm tÝch Kainozoi ven r×a lôc ®Þa kiÓu kÐo t¸ch cã triÓn väng

dÇu khÝ.

C¸c pha kiÕn t¹o cã quan hÖ nh©n qu¶ víi 7 chu kú trÇm tÝch vµ 5 giai ®o¹n:

- Eocen;

- Oligocen;

- Miocen sím;

- Miocen gi÷a - muén;

- Pliocen - §Ö tø.

102

tµi liÖu tham kh¶o

1. §Þa tÇng - §Þa chÊt ViÖt Nam. Tæng côc ®Þa chÊt ViÖt Nam. Hµ Néi, 1989.

2. NguyÔn Xu©n Bao vµ nnk (2000). KiÕn t¹o vµ sinh kho¸ng miÒn Nam ViÖt Nam

tû lÖ 1/1.000.000. l−u tr÷ Côc §Þa chÊt vµ Kho¸ng s¶n ViÖt Nam.

3. Lª Duy B¸ch vµ Ng« Gia Th¾ng, 1990. VÒ ph©n vïng kiÕn t¹o thÒm lôc ®Þa ViÖt

Nam vµ c¸c miÒn kÕ cËn. C¸c khoa häc vÒ Tr¸i ®Êt, N0. 12.

4. Lª Duy B¸ch, Ng« Gia Th¾ng (2000). B¶n ®å kiÕn t¹o BiÓn §«ng vµ c¸c vïng kÕ

cËn tû lÖ 1/3.000.000. ViÖn KH&CN ViÖt Nam.

5. Lª Duy B¸ch (1980-1982). B¶n ®å kiÕn t¹o ViÖt Nam tû lÖ 1:1.000.000; b¶n ®å

t©n kiÕn t¹o ViÖt Nam tû lÖ 1.000.000. Ch−¬ng tr×nh Atlas quèc gia.

6. Lª Duy B¸ch (1989). §Þa chÊt vµ tµi nguyªn kho¸ng s¶n BiÓn §«ng. ViÖn Khoa

häc ViÖt Nam.

7. Lª Duy B¸ch (1991). KiÕn t¹o biÓn ®«ng theo ®Þa tuyÕn SEATAR. B¸o c¸o khoa

häc, l−u tr÷ ViÖn Khoa häc ViÖt Nam.

8. Lª Duy B¸ch, Ng« Gia Th¾ng (1999). KiÕn t¹o ®Þa khèi quÇn ®¶o Tr−êng Sa.

TuyÓn tËp b¸o c¸o khoa häc Héi nghÞ Khoa häc C«ng nghÖ BiÓn toµn quèc lÇn

thø IV.

9. §Æng V¨n B¸t, Cb, 2004. §Æc ®iÓm ®Þa m¹o ®¸y vÞnh B¾c Bé ViÖt Nam.

TTBC”§iÒu tra tæng hîp ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tµi nguyªn vµ m«i tr−êng biÓn vÞnh

B¾c Bé,m· sè KC 09-17. H¶i Phßng, 11/2004.

10. §ç B¹t, Phan Huy Quynh. 1983. §Þa tÇng vµ liªn hÖ ®Þa tÇng trÇm tÝch §Ö Tam

miÒn tròng Hµ Néi. L−u VDK.

11. §ç B¹t, Phan Huy Quynh, 1986. Liªn hÖ ®Þa tÇng trÇm tÝch §Ö Tam c¸c bÓ dÇu

khÝ ViÖt Nam, L−u tr÷ VDK (§/c 137).

12. §ç B¹t, 1987. §Þa tÇng trÇm tÝch Kainozoi bÓ Cöu Long thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam.

L−u VDK.

13. §ç B¹t, Phan Huy Quynh, 1993. §Þa tÇng trÇm tÝch §Ö Tam thÒm lôc ®Þa ViÖt

Nam. L−u tr÷ VDK.

14. §ç B¹t, Phan Huy Quynh. 1996. B¸o c¸o nghiªn cøu ®Þa tÇng c¸c giÕng khoan

miÒn tròng Hµ Néi, VÞnh b¾c Bé, miÒn Trung, bån tròng Cöu Long vµ Nam C«n

S¬n. L−u VDK.

15. §ç B¹t, 2000. §Þa tÇng vµ qóa tr×nh ph¸t triÓn trÇm tÝch §Ö Tam thÒm lôc ®Þa

ViÖt Nam. Héi nghÞ KHKT 2000 - ngµnh DÇu khÝ tr−íc thÒm thÕ kû 21.

16. §ç B¹t, 2001. §Þa tÇng tæng hîp trÇm tÝch §Ö Tam thÒm lôc ®Þa T©y Nam ViÖt

Nam. Héi nghÞ khoa häc kû niÖm 20 n¨m VietsovPetro vµ khai th¸c tÊn dÇu thø

100 triÖu.

17. §ç B¹t vµ nnk – 2002. §Þnh danh vµ liªn kÕt ®Þa tÇng trÇm tÝch §Ö Tam thÒm

103

lôc ®Þa ViÖt Nam – L−u ViÖn DÇu khÝ.

18. §ç B¹t vµ nnk (2000). §Þnh danh vµ liªn kÕt ®Þa tÇng trÇm tÝch §Ö Tam thÒm

lôc ®Þa ViÖt Nam. §Ò tµi cÊp ngµnh, ViÖn DÇu khÝ.

19. NguyÔn BiÓu vµ n.n.k., 1985. §Þa chÊt vµ kho¸ng s¶n ven biÓn ViÖt Nam. B¸o

c¸o ®Ò tµi KH06. 06. L−u tr÷ Côc §Þa chÊt vµ Kho¸ng s¶n ViÖt Nam, ViÖn

KHCN VN.

20. NguyÔn BiÓu, §inh H÷u Minh vµ n.n.k., 1990. Zircon trong sa kho¸ng ven biÓn

ViÖt Nam. §Þa chÊt Kho¸ng s¶n, tËp 3: trang 70-75. Hµ Néi

21. NguyÔn BiÓu, NguyÔn Thanh Hµ vµ n.n.k., 1992. S¬ l−îc ®Æc ®iÓm monazit

trong sa kho¸ng biÓn ViÖt Nam. T¹p chÝ §Þa chÊt A/212-213: 22-27. Hµ Néi.8.

22. NguyÔn BiÓu, D−¬ng V¨n H¶i vµ n.n.k., 1999. Kho¸ng s¶n biÓn H¶i Phßng –

Qu¶ng Ninh. TuyÓn tËp b¸o c¸o khoa häc- Héi nghÞ khoa häc biÓn lÇn thø IV,

tr. 767-774.

23. NguyÔn BiÓu, TrÞnh Thanh Minh vµ n.n.k., 1999. CÊu tróc ®Þa chÊt vïng biÓn

H¶i Phßng – Qu¶ng Ninh. TuyÓn tËp b¸o c¸o khoa häc- Héi nghÞ khoa häc biÓn

lÇn thø IV, tr. 755-766.

24. NguyÔn BiÓu, §µo M¹nh TiÕn, La ThÕ Phóc, 1999. TriÓn väng sa kho¸ng biÓn

ven bê Nam Trung Bé ViÖt Nam. TuyÓn tËp b¸o c¸o khoa häc- Héi nghÞ khoa

häc biÓn lÇn thø IV, tr. 775-779.

25. NguyÔn BiÓu, Hoµng V¨n Thøc, TrÞnh Thanh Minh vµ n.n.k., 1999. TrÇm tÝch

Holocen h¹ ë vïng biÓn ven bê ViÖt Nam (0-30m n−íc). TuyÓn tËp b¸o c¸o khoa

häc – Héi nghÞ khoa häc biÓn toµn quèc lÇn thø IV, tr. 748-754.

26. NguyÔn BiÓu, Cb, 2005. §Þa chÊt Pliocen-§Ö tø vïng biÓn thÒm lôc ®Þa §«ng

Nam ViÖt Nam (B¶n thuyÕt minh b¶n ®å tû lÖ 1:250 000). TiÓu ®Ò tµi cña ®Ò tµi

KC09-09 (PGS TSKH Mai Thanh T©n, Cb, 2005). L−u tr÷ ch−¬ng tr×nh biÓn

ViÖn Khoa häc ViÖt Nam.

27. NguyÔn BiÓu, Cb, 2005. §Þa chÊt vÞnh B¾c Bé (B¶n thuyÕt minh b¶n ®å tû lÖ

1:1 000 000). §Ò tµi nh¸nh trong ®Ò tµi KC 09-17 (TS NguyÔn ThÕ T−ëng, Cb,

2005).

28. NguyÔn BiÓu, §µo m¹nh TiÕn vµ nnk, 2001. B¸o c¸o tæng kÕt §Ò ¸n "§iÒu tra

®Þa chÊt vµ t×m kiÕm kho¸ng s¶n biÓn n«ng ven bê (0-30 m n−íc) ViÖt Nam, tû

lÖ 1:500.000". L−u tr÷ t¹i Liªn ®oµn §Þa chÊt BiÓn. Hµ Néi.

29. NguyÔn Quang B« et al… Tu Chinh band area in struetural plan of South –

East Vietnam continental shelf. Petrovietnam Review 4 –92.

30. Hå §¾c Hoµi vµ Lª Duy B¸ch, 1990. §Þa chÊt thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam vµ c¸c

vïng kÕ cËn. B¸o c¸o khoa häc ®Ò tµi 48B.03.01. L−u tr÷ Côc §Þa chÊt vµ

Kho¸ng s¶n ViÖt Nam.

31. Vò Khóc. 2000. S¸ch tra cøu c¸c ph©n vÞ ®Þa chÊt ViÖt Nam, Côc §Þa chÊt vµ

104

Kho¸ng s¶n ViÖt Nam, Hµ Néi.

32. TrÇn §øc L−¬ng, NguyÔn Xu©n Bao (®ång chñ biªn),1988. B¶n ®å ®Þa chÊt ViÖt

Nam tû lÖ 1:500.000. Côc §Þa chÊt vµ Kho¸ng s¶n ViÖt NamXB.

33. TrÇn Nghi vµ nnk (2001). TrÇm tÝch tÇng mÆt vµ th¹ch ®éng lùc - t−íng ®¸ ®íi

biÓn n«ng ven bê (0-30m n−íc) ViÖt Nam tû lÖ 1/500.000. L−u tr÷ Liªn ®oµn §Þa

chÊt BiÓn.

34. TrÇn Nghi, Ph¹m Huy TiÕn vµ nnk (1991-1995). B¶n ®å trÇm tÝch §Ö tø thÒm

lôc ®Þa ViÖt Nam tû lÖ 1/1.000.000. §Ò tµi cÊp nhµ n−íc KT-02-07.

35. TrÇn Nghi vµ nnk (2001). B¶n ®å t−íng ®¸ cæ ®Þa lý Pliocen – §Ö tø thÒm lôc

®Þa ViÖt Nam tû lÖ 1/1.000.000. §Ò tµi cÊp nhµ n−íc m· sè KT-06-11. Tr−êng

§¹i häc Má - §Þa chÊt.

36. TrÇn Nghi vµ nnk (2002). B¶n ®å trÇm tÝch ®¸y biÓn thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam vµ

kÕ cËn tû lÖ 1/1.000.000. Ph©n ViÖn h¶i d−¬ng häc t¹i Hµ Néi.

37. TrÇn Nghi (n¨m 2003-2004) chñ biªn thµnh lËp “B¶n ®å c¸c thµnh t¹o §Ö tø

biÓn ViÖt Nam vµ kÕ cËn tû lÖ 1:1.000.000”.

38. TrÇn Nghi vµ n.n.k. 2000. Thµnh lËp b¶n ®å t−íng ®¸ cæ ®Þa lý Pliocen - §Ö tø

thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam. Tû lÖ 1/1.000.000. Tr−êng §HKHTN, §HQG Hµ Néi.

39. Tèng Duy Thanh, Vò Khóc, 1995. §Þa tÇng ViÖt Nam. L−u tr÷ Côc §Þa chÊt.

40. Mai Thanh T©n (2002-2004) chñ nhiÖm ®Ò tµi “Nghiªn cøu ®Þa chÊt tÇng n«ng

thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam vµ ý nghÜa ®Þa chÊt c«ng tr×nh”. Trong ®ã cã ®Ò tµi thµnh

lËp “b¶n ®å t−íng ®¸ - cæ ®Þa lý vµ §Þa chÊt m«i tr−êng tû lÖ 1:250.000” do TrÇn

Nghi chñ biªn.

41. Annunziato, A. and Best, C., 2005. The tsunami event analyses and models,

Institute for the Protection and Security of the Citizen Joint Research Centre,

European Commission.

42. Atlas of Geology and Geophysics of South China Sea (1/2.000.000). Map

Publishing House, Guangdong Province (in Chinese), 1987.

43. Bat Do, Phan Huy Quynh et al., 1992. Tertiary stratigraphy of continental shelf

of Vietnam. First International Seminar on Stratigraphy of the Southern shelf

Vietnam. HCM city.

44. Bat Do, Ng« Xu©n Vinh et al…. 2003. Tertiary sedimentary stratigraphy

corelation of Vietnam East sae. Petrovietnam review.vol. 3. 2003.

45. Berggren W. A., 1972. Neogene chronostratigraphy, plantonic foraminiferal

zonation and the radiometric time scale. W. H. O. I., part 1, contr. N2373.

46. Briais A., Tapponier P., Pauttot G., 1989. “Contraints of Sea Beam data on

crustal fabrics and seafloor spreading in the South China Sea”. Earth

Plan.Sci.Letter, 95: 307-320.

47. Briais A. et al, 1993. Updated interpretation of magnetic anotr. Nlies and see

105

floor spreading stages in the South China Sea, implications for tertiary

tectonics of SE Asia, Journal Geophys. Res., Vol. 98, p 6299 - 6328.

48. Blow W. H., 1969. Late Middle Miocene to recent planktonic foraminiferal

biostratigraphy. Intern. Conf. Plankt. Micro fossils, Geneve 1967. Leiden.

49. Bolli H. M. 1985. Oligocene to Holocene low latitute planktonic foraminifera. In

Bolli. H. M., Suander. J. B. and Ferch-Nielsen, K. (Eds). Plankton

Stratigraphy. Cambridge Univ. press.

50. Di Zhou, Ke Ru, Han Zong Chen, 1995. Kinematics of Cenozoic extension on the

South China Sea continental margin and its implications for the tectonic

evolution of the region. Tectonophysics 251 (1995) 161 – 177.

51. Gwang H. Lee and Joel S.Watkins, 1998. Seismic Sequence Stratigraphy and

Hydrocarbon Potential of the Phu Khanh Basin, Offshore Central Vietnam,

South China Sea. AAPG Bull.v. 82,pp.1711-1735.

106