Báo cáo đối thoại chính sách: "Tín dụng và sự tin cậy thị trường trái cây ở Đồng bằng Sông cửu long"

T›N DÙNG Vµ S˘ TIN CÀY: THﬁ TR¶ÍNG TR(cid:184)I C¢Y Î ßÂNG BªNG S§NG CˆU LONG

VÚ Thµnh T˘ Anh Brian JM Quinn

B(cid:184)o c(cid:184)o ÆËi tho(cid:185)i ch›nh s(cid:184)ch cÒa UNDP 2008/1 Hµ NÈi, th(cid:184)ng 6 n®m 2008

LÍi n„i Æ«u

Thﬁ tr(cid:173)Íng c«n c„ c(cid:184)c luÀt l÷ r‚ rµng vµ c(cid:184)c Æﬁnh ch’ hÁ trÓ Æ” th˘c hi÷n ch¯c n®ng cÒa m(cid:215)nh mÈt c(cid:184)ch hoµn

h(cid:182)o. Hµng tri÷u c(cid:184)c giao dﬁch kinh doanh Æ(cid:173)Óc th˘c hi÷n hµng ngµy gi˜a nh˜ng ng(cid:173)Íi hoµn toµn xa l(cid:185) vÌi

nhau, vµ h«u h’t nh˜ng giao dﬁch nµy sœ kh´ng t(cid:184)i di‘n. N’u tıng c(cid:184) nh©n vµ c(cid:184)c th(cid:173)¨ng nh©n tin rªng hÓp

ÆÂng sœ kh´ng Æ(cid:173)Óc th˘c thi th(cid:215) chi ph› kinh doanh sœ t®ng ÆËi vÌi t t c(cid:182) h‰. C(cid:184)c chu»n m˘c v®n h„a vµ c(cid:184)c

mËi quan h÷ x(cid:183) hÈi lµ nh˜ng ph(cid:173)¨ng th¯c c„ hi÷u qu(cid:182) Æ” ki”m so(cid:184)t c(cid:184)c hµnh vi x u trong nh˜ng cÈng ÆÂng

nh·, nh(cid:173)ng h‰ sœ kh´ng giÛp Æ(cid:173)Óc nhi“u khi c(cid:184)c thﬁ tr(cid:173)Íng vÀn hµnh Î ngoµi bi™n giÌi lµng ho(cid:198)c thﬁ tr n nh·.

B(cid:184)o c(cid:184)o nµy cho bi’t k’t qu(cid:182) cÒa mÈt cuÈc Æi“u tra 180 n´ng d©n vµ 47 th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Î thﬁ tr(cid:173)Íng b(cid:173)Îi ßÂng

bªng s´ng Cˆu Long. C(cid:184)c t(cid:184)c gi(cid:182) nhÀn th y rªng vi÷c buÈc c(cid:184)c b™n th˘c thi hÓp ÆÂng v…n lµ mÈt v n Æ“ nan

gi(cid:182)i trong bu´n b(cid:184)n hoa qu(cid:182). Do nh˜ng giao dﬁch nµy c„ nhi“u rÒi ro n™n chi ph› giao dﬁch trÎ n™n cao h¨n

ÆËi vÌi c(cid:182) n´ng d©n vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i so vÌi m¯c hÓp l˝. B(cid:184)o c(cid:184)o cÚng xem x–t gi(cid:182)i ph(cid:184)p ch›nh s(cid:184)ch phÔ hÓp ÆËi

vÌi bËi c(cid:182)nh nh(cid:173) vÀy. Gi(cid:182)i ph(cid:184)p tËt nh t lµ Æ(cid:182)m b(cid:182)o cho c(cid:184)c b™n c„ th” ti’p cÀn h÷ thËng luÀt ph(cid:184)p minh b(cid:185)ch

vµ kh´ng phi’n di÷n mÈt c(cid:184)ch d‘ dµng vµ kh´ng tËn k–m. Nh(cid:173)ng c(cid:184)c t(cid:184)c gi(cid:182) bi’t rªng ph(cid:182)i m t kh(cid:184) nhi“u

thÍi gian Æ” ph(cid:184)t tri”n mÈt h÷ thËng luÀt ph(cid:184)p nh(cid:173) vÀy. Trong khi Æ„, vi÷c x©y d˘ng mÈt c¨ ch’ ph(cid:182)n hÂi giÛp

x©y d˘ng Æ(cid:173)Óc uy t›n kinh doanh cho c(cid:184)c b™n lµ mÈt gi(cid:182)i ph(cid:184)p thay th’ c„ hi÷u qu(cid:182) v“ chi ph› h¨n.

C(cid:184)c B(cid:184)o c(cid:184)o ßËi tho(cid:185)i Ch›nh s(cid:184)ch cÒa UNDP Æ„ng g„p vµo nh˜ng cuÈc th(cid:182)o luÀn ch›nh s(cid:184)ch ch›nh Î Vi÷t

Nam th´ng qua vi÷c ph©n t›ch nh˜ng v n Æ“ ph(cid:184)t tri”n quan tr‰ng. MÙc Æ›ch cÒa chÛng t´i lµ khuy’n kh›ch

s˘ th(cid:182)o luÀn vµ tranh luÀn d˘a tr™n c¨ sÎ c„ Æ«y ÆÒ th´ng tin th´ng qua vi÷c b(cid:184)o c(cid:184)o tr(cid:215)nh bµy nh˜ng th´ng

tin vµ bªng ch¯ng thu thÀp Æ(cid:173)Óc mÈt c(cid:184)ch r‚ rµng vµ d‘ ti’p nhÀn.

M(cid:198)c dÔ quan Æi”m Æ(cid:173)Óc Æ(cid:173)a ra trong b(cid:184)o c(cid:184)o kh´ng nh t thi’t ph(cid:182)n (cid:184)nh quan Æi”m ch›nh th¯c cÒa UNDP,

chÛng t´i hy v‰ng rªng vi÷c xu t b(cid:182)n b(cid:184)o c(cid:184)o sœ Æ„ng g„p vµo nh˜ng th(cid:182)o luÀn ch›nh s(cid:184)ch Î Vi÷t Nam. ChÛng

t´i c(cid:184)m ¨n nh„m nghi™n c¯u cho ph©n t›ch Æ«y ÆÒ cÒa h‰ v“ v n Æ“ ph¯c t(cid:185)p nµy. ChÛng t´i hy v‰ng b(cid:184)o c(cid:184)o

nµy sœ khuy’n kh›ch vi÷c nghi™n c¯u nhi“u h¨n n˜a v“ v n Æ“ nµy vµ nh˜ng th(cid:182)o luÀn m(cid:185)nh mœ v“ c(cid:184)c ch›nh

s(cid:184)ch kh(cid:184)c nhau Æ” thÛc Æ»y vi÷c ph(cid:184)t tri”n n´ng nghi÷p vµ n´ng th´n.

Setsuko Yamazaki Gi(cid:184)m ÆËc quËc gia Ch(cid:173)¨ng tr(cid:215)nh Ph(cid:184)t tri”n Li™n HÓp QuËc

T›n dÙng vµ S˘ tin cÀy: Thﬁ tr(cid:173)Íng tr(cid:184)i c©y Î ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long VÚ Thµnh T˘ Anh vµ Brian JM Quinn

T„m tæt

C(cid:184)c nghi™n c¯u kinh t’ cho rªng, t(cid:185)i c(cid:184)c thﬁ tr(cid:173)Íng c„ th” ch’ ph(cid:184)p l˝ y’u k–m (nh(cid:173) Vi÷t Nam chºng h(cid:185)n), c(cid:184)c b™n c«n d˘a vµo trÀt t˘ t(cid:173) nh©n (private ordering) Æ” Æ(cid:182)m b(cid:182)o hi÷u qu(cid:182) cÒa c(cid:184)c giao dﬁch ph¯c t(cid:185)p. Bµi vi’t nµy nghi™n c¯u thﬁ tr(cid:173)Íng tr(cid:184)i c©y Î vÔng ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long. M(cid:198)c dÔ c(cid:184)c giao dﬁch Î thﬁ tr(cid:173)Íng nµy c„ th” r t Æ¨n gi(cid:182)n (c(cid:184)c giao dﬁch t(cid:185)i chÁ), nh(cid:173)ng c(cid:184)c b™n th(cid:173)Íng lµm cho giao dﬁch trÎ n™n ph¯c t(cid:185)p h¨n khi Æ(cid:173)a vµo y’u tË t›n dÙng. CuÈc kh(cid:182)o s(cid:184)t 180 hÈ n´ng d©n vµ 47 c¨ sÎ thu mua trung gian tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng b(cid:173)Îi Î vÔng ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long kh´ng c„ nhi“u bªng ch¯ng cho th y c¨ ch’ trÀt t˘ t(cid:173) nh©n Æang Æ„ng vai trﬂ quan tr‰ng trong vi÷c Æ(cid:182)m b(cid:182)o hi÷u qu(cid:182) th˘c hi÷n hÓp ÆÂng trong c(cid:184)c giao dﬁch thﬁ tr(cid:173)Íng t(cid:173)¨ng ÆËi ph¯c t(cid:185)p. K’t qu(cid:182) lµ, vi÷c thi’u c(cid:184)c th” ch’ ph(cid:184)p l˝ Æ(cid:184)ng tin cÀy vµ c(cid:184)c c¨ ch’ trÀt t˘ t(cid:173) nh©n hi÷u qu(cid:182) Æ(cid:183) n©ng cao chi ph› giao dﬁch tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng b(cid:173)Îi. Tµi li÷u nµy ki’n nghﬁ x©y d˘ng mÈt c¨ ch’ Æ¨n gi(cid:182)n Æ(cid:182)m b(cid:182)o uy t›n, kh´ng kh(cid:184)c m y so vÌi c(cid:184)c c¨ ch’ hi÷n Æang Æ(cid:173)Óc sˆ dÙng tr™n nh˜ng thﬁ tr(cid:173)Íng b(cid:184)n Æ u gi(cid:184) tr˘c tuy’n, mµ n’u Æ(cid:173)Óc th˘c hi÷n, sœ c„ th” t®ng c(cid:173)Íng hi÷u qu(cid:182) cho thﬁ tr(cid:173)Íng, ÆÂng thÍi gi(cid:182)m bÌt rÒi ro cho c(cid:182) ng(cid:173)Íi n´ng d©n cÚng nh(cid:173) th(cid:173)¨ng l(cid:184)i.

MÙc lÙc

GiÌi thi÷u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1

1. TrÀt t˘ t(cid:173) nh©n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1

2. Vi÷t Nam trong giai Æo(cid:185)n chuy”n ÆÊi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2

3. VÔng nghi™n c¯u vµ c(cid:184)c giao dﬁch Æi”n h(cid:215)nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3

3.1. TÊng quan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3

3.2. C(cid:184)c giao dﬁch Æi”n h(cid:215)nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4

3.3. M…u n´ng d©n Æi”n h(cid:215)nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4

3.4. M…u th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Æi”n h(cid:215)nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5

3.5. M´ h(cid:215)nh giao dﬁch Æi”n h(cid:215)nh gi˜a ng(cid:173)Íi trÂng b(cid:173)Îi vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6

3.6. C(cid:184)c chÓ nÊi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

3.7. ChÓ b(cid:184)n sÿ vµ chÓ xu t kh»u Î Tp. HÂ Ch› Minh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

4. Kh(cid:182)o s(cid:184)t n´ng d©n vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

4.1. C(cid:184)c quan s(cid:184)t ban Æ«u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

4.2. Tranh ch p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

4.3. Qu(cid:182)n l˝ tranh ch p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

4.4. H(cid:215)nh th¯c trung gian d˘a tr™n uy t›n vµ c(cid:184)c dﬁch vÙ t›n th(cid:184)c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11

4.5. T›n dÙng lµ th(cid:173)Ìc Æo cho s˘ tin cÀy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13

4.6. S˘ tin cÀy - c©u ÆË ch(cid:173)a c„ lÍi gi(cid:182)i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15

5. ˝ ngh‹a ch›nh s(cid:184)ch cÒa nghi™n c¯u nµy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15

Tµi li÷u tham kh(cid:182)o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18

Danh mÙc h(cid:215)nh vœ vµ b(cid:182)ng bi”u

H(cid:215)nh 1: Nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i tr(cid:184)i c©y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5

H(cid:215)nh 2: L(cid:173)Ót th(cid:173)¨ng l(cid:184)i b(cid:173)Îi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6

H(cid:215)nh 3: C(cid:184)c h(cid:215)nh th¯c thanh to(cid:184)n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

H(cid:215)nh 4: C(cid:184)c giao dﬁch cÒa n´ng d©n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

H(cid:215)nh 5: C(cid:184)c lo(cid:185)i hÓp ÆÂng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13

B(cid:182)ng 1: C(cid:184)c v n Æ“ gi˜a th(cid:173)¨ng l(cid:184)i vµ n´ng d©n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

B(cid:182)ng 2: C(cid:184)c v n Æ“ cÒa n´ng d©n vÌi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

B(cid:182)ng 3: C(cid:184)c ph(cid:173)¨ng ph(cid:184)p gi(cid:182)i quy’t tranh ch p (cÒa n´ng d©n) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11

B(cid:182)ng 4: C(cid:184)c ph(cid:173)¨ng ph(cid:184)p gi(cid:182)i quy’t tranh ch p (cÒa th(cid:173)¨ng l(cid:184)i) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11

B(cid:182)ng 5: Nh˜ng th´ng tin nµo c„ th” l y Æ(cid:173)Óc tı c(cid:184)c tÊ ch¯c Æﬁa ph(cid:173)¨ng? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12

B(cid:182)ng 6: Ph(cid:173)¨ng th¯c tr(cid:182) chÀm cÒa th(cid:173)¨ng l(cid:184)i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14

B(cid:182)ng 7: SË l(cid:173)Óng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Æ’n h·i mua hµng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14

GiÌi thi÷u

Tµi li÷u nµy tr(cid:215)nh bµy c(cid:184)c k’t qu(cid:182) t(cid:215)m hi”u vµ ph©n t›ch cÒa mÈt kh(cid:182)o s(cid:184)t nghi™n c¯u c¨ c u vµ c(cid:184)ch tÊ ch¯c c(cid:184)c giao dﬁch tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng b(cid:173)Îi Î vÔng ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long. ßi“u Æ(cid:184)ng chÛ ˝ lµ thﬁ tr(cid:173)Íng b(cid:173)Îi Æ(cid:183) ph(cid:184)t tri”n dÔ kh´ng c„ c(cid:184)c th” ch’ ph(cid:184)p l˝ Æ(cid:184)ng tin cÀy vµ c¨ ch’ trÀt t˘ t(cid:173) nh©n (ph©n bi÷t vÌi ìtrÀt t˘ c´ng cÈngî cÒa nhµ n(cid:173)Ìc) nhªm Æ(cid:182)m b(cid:182)o hi÷u qu(cid:182) th˘c hi÷n hÓp ÆÂng. Do ph«n lÌn ng(cid:173)Íi mua vµ ng(cid:173)Íi b(cid:184)n tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng nµy kh´ng l(cid:198)p l(cid:185)i c(cid:184)c giao dﬁch vÌi nhau n™n thﬁ tr(cid:173)Íng ph(cid:182)i chﬁu chi ph› giao dﬁch kh(cid:184) cao v(cid:215) c(cid:184)c hµnh vi c¨ hÈi c„ th” x(cid:182)y ra gi˜a c(cid:184)c b™n tham gia thﬁ tr(cid:173)Íng. Do Æ„, tµi li÷u nµy ki’n nghﬁ x©y d˘ng vµ ph(cid:184)t tri”n c(cid:184)c c¨ ch’ Æ(cid:182)m b(cid:182)o uy t›n nhªm t®ng c(cid:173)Íng c(cid:184)c li™n k’t qua l(cid:185)i tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng th´ng qua c(cid:182)i thi÷n Æi“u ki÷n ti’p cÀn th´ng tin v“ c(cid:184)c b™n c(cid:185)nh tranh. CÙ th” lµ, bªng c(cid:184)ch hÁ trÓ th´ng tin v“ k’t qu(cid:182) ho(cid:185)t ÆÈng trong qu(cid:184) kh¯ cÒa c(cid:184)c b™n tham gia thﬁ tr(cid:173)Íng, c¨ ch’ Æ(cid:182)m b(cid:182)o uy t›n c„ th” t(cid:185)o ra mÈt ìgiao dﬁch (cid:182)oî l«n th¯ hai gi˜a c(cid:184)c b™n, vµ nhÍ Æ„, h(cid:185)n ch’ bÌt c(cid:184)c hµnh vi x u c„ th” x(cid:182)y ra. K’t qu(cid:182) cÒa vi÷c t(cid:185)o ra lo(cid:185)i c¨ ch’ trÀt t˘ t(cid:173) nh©n nµy cho thﬁ tr(cid:173)Íng b(cid:173)Îi lµ gi(cid:182)m bÌt chi ph› giao dﬁch, c„ th” th y r‚ qua m¯c gi(cid:184) c„ lÓi h¨n cho ng(cid:173)Íi n´ng d©n vµ m¯c t›n dÙng th(cid:173)¨ng m(cid:185)i cao h¨n cho ng(cid:173)Íi thu mua trung gian (th(cid:173)¨ng l(cid:184)i). Trong Ph«n 1, chÛng t´i Æi”m l(cid:185)i mÈt sË nghi™n c¯u v“ trÀt t˘ t(cid:173) nh©n, nh n m(cid:185)nh vai trﬂ cÒa uy t›n vµ c(cid:184)c b™n trung gian tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng trong vi÷c Æ(cid:182)m b(cid:182)o hi÷u qu(cid:182) th˘c hi÷n hÓp ÆÂng khi thﬁ tr(cid:173)Íng kh´ng c„ c(cid:184)c th” ch’ ph(cid:184)p l˝ ÆÒ m(cid:185)nh. Trong Ph«n 2, chÛng t´i m´ t(cid:182) ngæn g‰n c(cid:184)c nÁ l˘c c(cid:182)i c(cid:184)ch n´ng nghi÷p, kinh t’ vµ ph(cid:184)p l˝ cÒa Vi÷t Nam trong mÈt vµi thÀp k˚ vıa qua. Ph«n 3 sœ nghi™n c¯u c¨ c u vµ c(cid:184)ch tÊ ch¯c c(cid:184)c giao dﬁch tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng b(cid:173)Îi Î vÔng ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long. Ph«n 4 tr(cid:215)nh bµy c(cid:184)c k’t qu(cid:182) vµ ph©n t›ch tı cuÈc kh(cid:182)o s(cid:184)t chÛng t´i Æ(cid:183) ti’n hµnh vÌi 180 hÈ n´ng d©n trÂng b(cid:173)Îi vµ 47 c¨ sÎ thu mua trung gian. CuËi cÔng, trong ph«n 5, chÛng t´i sœ ki’n nghﬁ mÈt sË ch›nh s(cid:184)ch Æ” t®ng c(cid:173)Íng hi÷u qu(cid:182) cÒa thﬁ tr(cid:173)Íng b(cid:173)Îi Î ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long.

1. TrÀt t˘ t(cid:173) nh©n

Cµng ngµy cµng c„ nhi“u tµi li÷u v“ trÀt t˘ t(cid:173) nh©n. Th´ng th(cid:173)Íng, ng(cid:173)Íi ta cho rªng c(cid:184)c b™n c„ ÆÈng c¨ tÊ ch¯c giao dﬁch sao cho Î m¯c ÆÈ c„ th”, c(cid:184)c giao dﬁch c„ th” t˘ th˘c hi÷n (hay t˘ ch’ tµi). Tr™n th˘c t’, khi c(cid:184)c h÷ thËng ph(cid:184)p l˝ kh´ng vÀn hµnh tËt th(cid:215) c(cid:184)c c¨ ch’ trÀt t˘ t(cid:173) nh©n (gÂm quan h÷ song ph(cid:173)¨ng, l÷ tÙc, vµ c(cid:184)c trung gian tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng) th(cid:173)Íng Æ(cid:173)Óc coi lµ c«n thi’t Æ” c(cid:184)c b™n c„ th” th˘c hi÷n Æ(cid:173)Óc c(cid:184)c ho(cid:185)t ÆÈng kinh t’ cÒa m(cid:215)nh vÌi c(cid:184)c quy m´ kh(cid:184)c nhau.1 Ni“m tin nµy Æ(cid:173)Óc Æ(cid:198)t tr™n c¨ sÎ ¯ng dÙng l˝ thuy’t trﬂ ch¨i. CÙ th” lµ, khi kh´ng c„ c(cid:184)c th” ch’ ph(cid:184)p l˝ hi÷u qu(cid:182) vµ d‘ d˘ Æo(cid:184)n th(cid:215) c(cid:184)c giao dﬁch thﬁ tr(cid:173)Íng Æ¨n gi(cid:182)n trÎ thµnh ki”u trﬂ ch¨i mÈt l«n (one-shot game). Trong trﬂ ch¨i nµy, kh´ng b™n nµo d˘ Æﬁnh giao dﬁch l«n th¯ hai n™n t t c(cid:182) c(cid:184)c b™n Æ“u c„ ÆÈng c¨ Æ” ®n gian. Ng(cid:173)Íi b(cid:184)n c„ ÆÈng c¨ Æ” b(cid:184)n hµng h„a ho(cid:198)c dﬁch vÙ vÌi ch t l(cid:173)Óng th p h¨n so vÌi ch t l(cid:173)Óng qu(cid:182)ng c(cid:184)o; t(cid:173)¨ng t˘, ng(cid:173)Íi mua sœ c„ ÆÈng c¨ Æ” trËn tr(cid:184)nh vi÷c thanh to(cid:184)n, n’u c„ th”. HÀu qu(cid:182) lµ c(cid:184)c giao dﬁch thﬁ tr(cid:173)Íng trong c(cid:184)c hoµn c(cid:182)nh nµy bﬁ giÌi h(cid:185)n Î nh˜ng giao dﬁch mua b(cid:184)n t(cid:185)i chÁ (spot transaction), trong Æ„ ng(cid:173)Íi mua c„ th” x(cid:184)c Æﬁnh r‚ ch t l(cid:173)Óng hµng h„a. Tr(cid:184)i l(cid:185)i, n’u c„ mÈt h÷ thËng ph(cid:184)p l˝ v˜ng chæc, mËi quan h÷ thÀt s˘ cho l«n giao dﬁch th¯ hai sœ Æ(cid:173)Óc thi’t lÀp gi˜a nh˜ng ng(cid:173)Íi mua vµ ng(cid:173)Íi b(cid:184)n v´ danh. N’u c„ quy“n ph(cid:184)p l˝ chæc chæn, c(cid:184)c b™n tham gia giao dﬁch c„ th” ki÷n ra tﬂa nh˜ng hµnh vi ho(cid:198)c thi÷t h(cid:185)i cÙ th” khi bﬁ ÆËi t(cid:184)c lıa. C(cid:184)c quy“n lÓi vµ th” ch’ ph(cid:184)p l˝ v˜ng chæc sœ cho ph–p c(cid:184)c b™n th(cid:173)¨ng l(cid:173)Óng vÌi nhau trong khu´n khÊ luÀt Æﬁnh, vÌi c(cid:184)c ÆËi t(cid:184)c v´ danh Î xa, vµ c„ c¨ sÎ tin t(cid:173)Îng rªng c(cid:184)c hµnh vi c¨ hÈi sœ bﬁ ph(cid:184)p luÀt trıng ph(cid:185)t.

Vai trﬂ cÒa trÀt t˘ t(cid:173) nh©n trong c(cid:184)c h÷ thËng ph(cid:184)p l˝ kh´ng ho(cid:185)t ÆÈng hi÷u qu(cid:182) Æ(cid:173)Óc th(cid:182)o luÀn trong bµi nghi™n c¯u cÒa McMillan vµ Woodruff, 2000. T t nhi™n c¨ ch’ nµy th(cid:173)Íng xu t hi÷n khi kh´ng c„ c(cid:184)c th” ch’ ph(cid:184)p l˝ v˜ng chæc, ho(cid:198)c c„ nh(cid:173)ng kh´ng ÆÒ m(cid:185)nh.

N’u thi’u quy“n ph(cid:184)p l˝ (legal rights) v˜ng chæc, c(cid:184)c b™n sœ bﬁ h(cid:185)n ch’ v“ lo(cid:185)i h(cid:215)nh vµ t›nh ch t cÒa c(cid:184)c giao dﬁch mµ h‰ c„ th” th˘c hi÷n. N„i vÀy kh´ng c„ ngh‹a lµ khi thi’u c(cid:184)c quy“n ph(cid:184)p l˝ v˜ng chæc th(cid:215) c(cid:184)c b™n sœ kh´ng theo ÆuÊi c(cid:184)c giao dﬁch thﬁ tr(cid:173)Íng. H‰ v…n ti’p tÙc c„ c(cid:184)c giao dﬁch thﬁ tr(cid:173)Íng, chÿ c„ Æi“u lµ bﬁ h(cid:185)n ch’ v“ m(cid:198)t quy m´ vµ ph(cid:185)m vi. Trong bËi c(cid:182)nh nµy, c(cid:184)c b™n sœ h(cid:173)Ìng tÌi c(cid:184)c c¨ ch’ trÀt t˘ t(cid:173) nh©n trong Æ„ ÆÈng c¨ Æ” mÁi b™n ti’p tÙc hÓp t(cid:184)c vÌi c(cid:184)c b™n cﬂn l(cid:185)i lµ tri”n v‰ng kinh doanh cÒa h‰ trong t(cid:173)¨ng lai.2 Khi gi(cid:184) trﬁ hi÷n t(cid:185)i rﬂng cÒa s˘ hÓp t(cid:184)c lÌn h¨n gi(cid:184) trﬁ hi÷n t(cid:185)i rﬂng tı c(cid:184)c hµnh vi c¨ hÈi th(cid:215) c(cid:184)c b™n sœ c„ ÆÈng c¨ hÓp t(cid:184)c vÌi nhau. C(cid:184)c quy“n ph(cid:184)p l˝ v˜ng chæc sœ t(cid:185)o ra nh˜ng hi÷u ¯ng t˘a nh(cid:173) giao dﬁch l«n th¯ hai bªng c(cid:184)ch

Æ(cid:182)m b(cid:182)o rªng c(cid:184)c b™n v´ danh trong giao dﬁch c„ bi÷n ph(cid:184)p khæc phÙc ngay c(cid:182) khi Æ(cid:183) k˝ hÓp ÆÂng trong c(cid:184)c bËi c(cid:182)nh giao dﬁch mÈt l«n. Khi thi’u c(cid:184)c quy“n nµy, trÀt t˘ t(cid:173) nh©n c„ th” cung c p c(cid:184)c bi÷n ph(cid:184)p b(cid:182)o v÷ t(cid:173)¨ng t˘. Hai c(cid:184)ch ti’p cÀn c¨ b(cid:182)n bao gÂm: h(cid:215)nh th¯c k˝ hÓp ÆÂng dµi h(cid:185)n ho(cid:198)c hÓp ÆÂng d˘a tr™n quan h÷ gi˜a hai b™n; vµ ph(cid:184)t tri”n h(cid:215)nh th¯c trung gian d˘a tr™n uy t›n, ho(cid:198)c c(cid:184)c dﬁch vÙ t›n th(cid:184)c, Æ” c„ th” ph(cid:185)t c(cid:184)c b™n vi ph(cid:185)m trong c(cid:184)c giao dﬁch mÈt l«n.3

Bªng c(cid:184)ch chuy”n ÆÊi giao dﬁch mÈt l«n vµ v´ danh thµnh mÈt lo(cid:185)t c(cid:184)c giao dﬁch l(cid:198)p l(cid:185)i gi˜a c(cid:184)c b™n quen bi’t nhau, c(cid:184)c b™n c„ th” t(cid:185)o ra mÈt c¨ ch’ t˘ th˘c hi÷n v˜ng chæc.4 Nguy c¨ bﬁ ch m d¯t ho(cid:185)t ÆÈng kinh doanh trong t(cid:173)¨ng lai c„ th” lµ mÈt ÆÈng c¨ m(cid:185)nh mœ Æ” c(cid:184)c b™n kh´ng c„ nh˜ng hµnh vi c¨ hÈi. N’u kh´ng th” t(cid:185)o ra hÓp ÆÂng quan h÷ (relational contracting) do thﬁ tr(cid:173)Íng hay bi’n ÆÈng vµ »n danh, th(cid:215) c(cid:184)c b™n c„ th” thˆ gˆi t›n hi÷u t›ch c˘c Æ’n c(cid:184)c b™n ÆËi t(cid:184)c ti“m n®ng th´ng qua c¨ ch’ u˚ nhi÷m, Æ” cho c(cid:184)c b™n nhÀn t›n hi÷u bi’t rªng h‰ Æ(cid:173)Óc coi lµ c(cid:184)c ÆËi t(cid:184)c kinh doanh phÔ hÓp. Òy nhi÷m lµ d u hi÷u vµ cÚng lµ c(cid:184)c giao dﬁch l«n th¯ hai (cid:182)o. Chºng h(cid:185)n nh(cid:173), uy t›n cÚng lµ mÈt ki”u quan h÷ u˚ th(cid:184)c.5 Uy t›n tËt lµ d u hi÷u cho c(cid:184)c ÆËi t(cid:184)c ti“m n®ng bi’t Æ(cid:173)Óc s˘ s(cid:189)n sµng vµ kh(cid:182) n®ng th˘c hi÷n tËt hÓp ÆÂng, ÆÂng thÍi cho bi’t kh(cid:182) n®ng ÆËi t(cid:184)c x u c„ th” t(cid:184)c ÆÈng kh´ng tËt Æ’n uy t›n Æ„ vµ Æ’n kh(cid:182) n®ng t(cid:185)o thu nhÀp trong t(cid:173)¨ng lai, vµ t(cid:185)o ra mÈt giao dﬁch l«n th¯ hai (cid:182)o.6

Ho(cid:198)c nh(cid:173) Akerlof gÓi ˝, c(cid:184)c b™n c„ th” sˆ dÙng c(cid:184)c c´ng cÙ nh(cid:173) th(cid:173)¨ng hi÷u hµng ho(cid:184), mua b(cid:184)n quy“n kinh doanh (franchising)7 hay ìc(cid:184)c dﬁch vÙ t›n th(cid:184)cî (v› dÙ nh(cid:173) c(cid:184)c thˆ nghi÷m bao ti™u) Æ” u˚ th(cid:184)c vµ chuy”n t(cid:182)i c(cid:184)c th´ng tin ri™ng Æ’n c(cid:184)c ÆËi t(cid:184)c, t(cid:185)o ra c¨ ch’ giao dﬁch l«n th¯ hai vµ h(cid:185)n ch’ hµnh vi c¨ hÈi. C(cid:184)c dﬁch vÙ t›n th(cid:184)c c„ th” chuy”n ÆÊi giao dﬁch mÈt l«n thµnh giao dﬁch nhi“u l«n, vµ c„ th” t(cid:185)o ra c(cid:184)c chu k˙ ph(cid:182)n hÂi th´ng tin l(cid:198)p Æi l(cid:198)p l(cid:185)i, ho(cid:185)t ÆÈng nh(cid:173) mÈt giao dﬁch (cid:182)o l«n th¯ hai trong giao dﬁch t(cid:185)i chÁ. MÈt dﬁch vÙ t›n th(cid:184)c cho ph–p c(cid:184)c b™n v´ danh trong thﬁ tr(cid:173)Íng trıng ph(cid:185)t nh˜ng ai ch¨i x u bªng c(cid:184)ch tı chËi kinh doanh vÌi nh˜ng ng(cid:173)Íi nµy, vµ qua Æ„ h(cid:185)n ch’ hµnh vi c¨ hÈi. Trong nh˜ng bËi c(cid:182)nh nh t Æﬁnh, c(cid:184)c dﬁch vÙ t›n th(cid:184)c c„ th” ph(cid:184)t tri”n mÈt c(cid:184)ch t˘ ph(cid:184)t. Trong nh˜ng bËi c(cid:182)nh kh(cid:184)c, c(cid:184)c dﬁch vÙ t›n th(cid:184)c c«n ›t nh t lµ s˘ tµi trÓ cÒa mÈt b™n th¯ ba nµo Æ„ Æ” ph(cid:184)t tri”n b(cid:173)Ìc Æ«u.

2. Vi÷t Nam trong giai Æo(cid:185)n chuy”n ÆÊi

Vi÷t Nam bæt Æ«u chuy”n ÆÊi tı n“n kinh t’ k’ ho(cid:185)ch ho(cid:184) tÀp trung sang n“n kinh t’ thﬁ tr(cid:173)Íng tı gi˜a nh˜ng n®m 1980 vµ Æ(cid:183) t˘ th©n vÀn ÆÈng sau khi s˘ hÁ trÓ cÒa Li™n X´ cÚ vµo cuËi nh˜ng n®m 1980 kh´ng cﬂn n˜a. C´ng cuÈc ßÊi MÌi c„ Æ(cid:198)c Æi”m lµ t®ng c(cid:173)Íng t˘ do kinh t’. ß’n n®m 1989, Vi÷t Nam Æ(cid:183) t˘ do ho(cid:184) ph«n lÌn ho(cid:185)t ÆÈng s(cid:182)n xu t n´ng nghi÷p bªng c(cid:184)ch t(cid:173) nh©n ho(cid:184) h«u nh(cid:173) hoµn toµn ngµnh n´ng nghi÷p (Lipworth vµ Spitaller 1993). Ti’p theo lµ qu(cid:184) tr(cid:215)nh t˘ do ho(cid:184) gi(cid:184) c(cid:182) rÈng r(cid:183)i, hÓp nh t t˚ gi(cid:184) hËi Æo(cid:184)i ch›nh th¯c vÌi t˚ gi(cid:184) tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng, ÆÂng thÍi gi(cid:182)m trÓ c p cho c(cid:184)c doanh nghi÷p nhµ n(cid:173)Ìc (Leipzer 1992 vµ L™ ß®ng Doanh vµ nh˜ng ng(cid:173)Íi kh(cid:184)c 2002). ß’n n®m 1991, c„ th” n„i Vi÷t Nam lµ n“n kinh t’ chuy”n ÆÊi c„ ti’n ÆÈ c(cid:182)i c(cid:184)ch nhanh nh t trong nhi“u l‹nh v˘c quan tr‰ng. Trong gi˜a nh˜ng n®m 1990, nhÍ k’t qu(cid:182) th˘c hi÷n thµnh c´ng ch(cid:173)¨ng tr(cid:215)nh c(cid:182)i c(cid:184)ch, Vi÷t Nam Æ(cid:183) Æ(cid:185)t tËc ÆÈ t®ng tr(cid:173)Îng nhanh, b(cid:215)nh qu©n tı 8% Æ’n 9% mÁi n®m (Dapice, 2000).

N´ng nghi÷p lµ mÈt trong nh˜ng ÆËi t(cid:173)Óng h(cid:173)Îng lÓi quan tr‰ng nh t cÒa ch(cid:173)¨ng tr(cid:215)nh c(cid:182)i c(cid:184)ch kinh t’ Î Vi÷t Nam, vµ cÚng lµ mÈt bÈ phÀn quan tr‰ng trong ÆÍi sËng kinh t’ cÒa quËc gia. T˘ do ho(cid:184) kinh t’ vµo cuËi nh˜ng n®m 1980 Æ(cid:183) giÛp t®ng Æ(cid:184)ng k” s(cid:182)n l(cid:173)Óng lÛa, cho ph–p Vi÷t Nam tı mÈt quËc gia nhÀp kh»u g(cid:185)o vµo n®m 1988 trÎ thµnh quËc gia xu t kh»u g(cid:185)o lÌn th¯ 3 tr™n th’ giÌi vµo n®m 1989. Trong nh˜ng n®m 1990, nhÍ s˘ t®ng tr(cid:173)Îng trong s(cid:182)n xu t cµ ph™, Vi÷t Nam Æ(cid:183) trÎ thµnh quËc gia xu t kh»u cµ ph™ lÌn th¯ hai tr™n th’ giÌi, chÿ sau Braxin. Tuy nhi™n, dÔ Æ(cid:183) Æ(cid:185)t Æ(cid:173)Óc nh˜ng thµnh c´ng trong ngµnh n´ng nghi÷p, Vi÷t Nam v…n lµ mÈt quËc gia n´ng th´n nghÃo, vÌi h¨n 73% d©n sË sËng t(cid:185)i n´ng th´n vµ n´ng nghi÷p chÿ chi’m h¨n 20% GDP cÒa quËc gia.

Trong sË nhi“u t(cid:184)c gi(cid:182), c„ th” xem th™m Baird, Gertner vµ Picker 1994; Dixit 2004 vµ Klein (bi™n tÀp) 2000. Adam Smith g‰i Æ©y lµ ìquy tæc giao dﬁch li™n tÙc.î Xem Smith 2000. Xem Smith 2000; Greif 1993; Fafchamps1996. C(cid:184)c thﬁ tr(cid:173)Íng c„ uy t›n th(cid:173)Íng phÙ thuÈc nhi“u vµo dﬂng th´ng tin tËt. N’u th´ng tin kh´ng c„ s(cid:189)n cho c(cid:184)c b™n tham gia thﬁ tr(cid:173)Íng th(cid:215) gi(cid:184) trﬁ cÒa uy t›n, lµ d u hi÷u vµ s˘ u˚ th(cid:184)c d˘a vµo quan h÷, sœ bﬁ gi(cid:182)m sÛt. Akerlof, 1970.

CÔng vÌi nh˜ng thay ÆÊi nhanh ch„ng trong n“n kinh t’ vµ qu(cid:182)n l˝ kinh t’ trong thÍi gian nµy, Vi÷t Nam Æ(cid:183) xÛc ti’n mÈt ch(cid:173)¨ng tr(cid:215)nh c(cid:182)i c(cid:184)ch ph(cid:184)p l˝. C„ th” x(cid:184)c Æﬁnh Æ(cid:198)c Æi”m cÒa c(cid:182)i c(cid:184)ch ph(cid:184)p l˝ Î Vi÷t Nam th´ng

qua tËc ÆÈ c(cid:182)i c(cid:184)ch kh»n tr(cid:173)¨ng ÆËi vÌi mÈt lo(cid:185)t c(cid:184)c luÀt Æﬁnh trong h÷ thËng ph(cid:184)p luÀt cÒa Vi÷t Nam trong vﬂng hai thÀp k˚ vıa qua nhªm mÙc Æ›ch hi÷n Æ(cid:185)i ho(cid:184) quy ch’ kinh t’ cÒa quËc gia. B t k” nh˜ng nÁ l˘c Æ(cid:183) b· ra Æ” x©y d˘ng l(cid:185)i h÷ thËng ph(cid:184)p l˝ cho phÔ hÓp vÌi n“n kinh t’ thﬁ tr(cid:173)Íng, m¯c ÆÈ tin cÀy trong c(cid:184)c th” ch’ ph(cid:184)p l˝ ch›nh th¯c v…n cﬂn r t th p.

H÷ thËng ph(cid:184)p l˝ cÒa Vi÷t Nam v…n cÂng k“nh vµ thi’u hi÷u qu(cid:182). Theo Ng©n hµng Th’ giÌi, Æ” gi(cid:182)i quy’t mÈt tranh ch p hÓp ÆÂng Æ¨n gi(cid:182)n c«n toµ (cid:184)n m t trung b(cid:215)nh lµ 295 ngµy. Chi ph› Æ” gi(cid:182)i quy’t tranh ch p t(cid:173)¨ng Æ(cid:173)¨ng vÌi 31% gi(cid:184) trﬁ hÓp ÆÂng, Æ©y lµ nguy™n nh©n Æ” c(cid:184)c toµ (cid:184)n ho(cid:185)t ÆÈng thi’u hi÷u qu(cid:182) v“ c(cid:184)c v n Æ“ kinh doanh.8 ThÀm ch› n’u nh(cid:173) Æ(cid:183) c„ gi(cid:182)i ph(cid:184)p cÒa toµ (cid:184)n th(cid:215) m¯c ÆÈ tin t(cid:173)Îng vµo k’t qu(cid:182) cÚng kh´ng cao. Theo mÈt kh(cid:182)o s(cid:184)t cÒa UNDP, chÿ c„ 20% sË ng(cid:173)Íi tr(cid:182) lÍi ph·ng v n Î c(cid:184)c vÔng n´ng th´n cho rªng ph(cid:184)n quy’t cÒa toµ (cid:184)n lµ ìÆÛng vµ c´ng bªngî (UNDP 2004). Quan Æi”m chung vµ r‚ rµng Î Æ©y lµ h÷ thËng ph(cid:184)p l˝ ch›nh th¯c c„ nhi“u tham nhÚng vµ kh´ng Æ(cid:184)ng tin cÀy; 74% sË ng(cid:173)Íi tr(cid:182) lÍi cho rªng s˘ trung th˘c cÒa quan toµ lµ Æi“u quan tr‰ng ÆËi vÌi c(cid:184)c thÒ tÙc quy tr(cid:215)nh tË tÙng, nh(cid:173)ng chÿ c„ 65% cho rªng luÀt ph(cid:184)p vµ c¨ sÎ lÀp luÀn cÒa mÈt b™n lµ quan tr‰ng. C(cid:184)c doanh nghi÷p cÚng chia sŒ quan Æi”m kh´ng tin cÀy vµo h÷ thËng luÀt Æﬁnh ch›nh th¯c. Theo mÈt kh(cid:182)o s(cid:184)t g«n Æ©y do Phﬂng C´ng nghi÷p vµ Th(cid:173)¨ng m(cid:185)i ti’n hµnh tr™n toµn quËc vÌi h¨n 6000 doanh nghi÷p, ph(cid:182)n ¯ng Æ«u ti™n cÒa 89% sË doanh nghi÷p lµ ch‰n c(cid:184)ch th(cid:173)¨ng l(cid:173)Óng, tho(cid:182) hi÷p ho(cid:198)c chÍ cho m©u thu…n t˘ tr´i qua. Ch(cid:173)a Æ’n 1% (0,8%) sË doanh nghi÷p tr(cid:182) lÍi kh(cid:182)o s(cid:184)t t(cid:215)m ki’m s˘ hÁ trÓ cÒa toµ (cid:184)n; 1,6% sË doanh nghi÷p tr´ng chÍ vµo can thi÷p cÒa ch›nh quy“n Æﬁa ph(cid:173)¨ng, 1,9% nhÍ b(cid:185)n bÃ ho(cid:198)c ng(cid:173)Íi th©n giÛp. Chÿ c„ 0,5% sË doanh nghi÷p tr(cid:182) lÍi kh(cid:182)o s(cid:184)t cho bi’t sœ Æ(cid:173)a v n Æ“ ra c(cid:184)c hi÷p hÈi doanh nghi÷p (v› dÙ nh(cid:173) Phﬂng C´ng nghi÷p vµ Th(cid:173)¨ng m(cid:185)i) Æ” gi(cid:182)i quy’t tranh ch p (VCCI 2006).

Do s˘ y’u k–m cÒa h÷ thËng ph(cid:184)p l˝ ch›nh th¯c t(cid:185)i Vi÷t Nam, n™n c(cid:184)c b™n th(cid:173)Íng kh´ng d˘a vµo c(cid:184)c quy“n ph(cid:184)p l˝ ch›nh th¯c khi k˝ hÓp ÆÂng. HÓp ÆÂng ch›nh th¯c trong mÈt m´i tr(cid:173)Íng nh(cid:173) vÀy chºng c„ m y gi(cid:184) trﬁ, v(cid:215) chi ph› Æ” b(cid:182)o Æ(cid:182)m th˘c hi÷n qu(cid:184) cao. Tr(cid:184)i l(cid:185)i, c(cid:184)c b™n sœ c„ xu h(cid:173)Ìng (cid:184)p dÙng c(cid:184)c chi’n l(cid:173)Óc trÀt t˘ t(cid:173) nh©n (v› dÙ nh(cid:173) hÓp ÆÂng d˘a tr™n quan h÷ ho(cid:198)c dﬁch vÙ t›n th(cid:184)c) Æ” Æ(cid:182)m b(cid:182)o th˘c hi÷n hÓp ÆÂng. ßi“u nµy Æ(cid:198)c bi÷t ÆÛng trong bËi c(cid:182)nh c(cid:184)c giao dﬁch ngµy cµng trÎ n™n ph¯c t(cid:185)p. C(cid:184)c giao dﬁch ph¯c t(cid:185)p c„ th” ph(cid:184)t sinh nh˜ng tr(cid:173)Íng hÓp nh(cid:173) chÀm thanh to(cid:184)n ho(cid:198)c chÀm hoµn thµnh hÓp ÆÂng, v.v.

3. VÔng nghi™n c¯u vµ c(cid:184)c giao dﬁch Æi”n h(cid:215)nh

3.1. TÊng quan

Nghi™n c¯u nµy Æ(cid:173)Óc th˘c hi÷n Î 3 huy÷n: B(cid:215)nh Minh vµ Trµ §n (tÿnh V‹nh Long) vµ Ch©u Thµnh (tÿnh HÀu Giang). V‹nh Long vµ HÀu Giang lµ hai tÿnh nªm ch›nh gi˜a v˘a s(cid:182)n xu t tr(cid:184)i c©y cÒa Vi÷t Nam. Nªm ngay t(cid:185)i ph›a bæc C«n Th¨ ñ mÈt thµnh phË tr˘c thuÈc trung (cid:173)¨ng cÒa Vi÷t Nam, huy÷n B(cid:215)nh Minh vµ Trµ §n thuÈc tÿnh V‹nh Long coi s(cid:182)n xu t trÂng c©y ®n qu(cid:182) lµ mÈt nguÂn thu nhÀp ch›nh tı nhi“u n®m qua. N®m 2005, 54,8% thu nhÀp cÒa tÿnh V‹nh Long c„ nguÂn gËc tı n´ng nghi÷p vµ Æ(cid:184)nh bæt c(cid:184), trong Æ„ s(cid:182)n xu t trÂng c©y ®n qu(cid:182) (gÂm c(cid:184)c lo(cid:185)i nh(cid:173) v(cid:182)i, nh(cid:183)n, ch´m ch´m, xoµi vµ b(cid:173)Îi) chi’m x p xÿ 14%.9 N®m 2005, V‹nh Long dµnh ri™ng di÷n t›ch kho(cid:182)ng 35.000 ha Æ” trÂng c(cid:184)c lo(cid:185)i c©y ®n qu(cid:182). Di÷n t›ch trÂng b(cid:173)Îi chi’m kho(cid:182)ng 5.300 ha. B(cid:173)Îi chi’m kho(cid:182)ng 15% s(cid:182)n l(cid:173)Óng tr(cid:184)i c©y trong tÿnh. Ri™ng huy÷n B(cid:215)nh Minh nÊi ti’ng vÌi giËng b(cid:173)Îi N®m Roi, vµ c„ tÌi 3.000 ha Æ(cid:173)Óc dµnh ri™ng Æ” trÂng giËng b(cid:173)Îi nµy.10

Ng©n hµng Th’ giÌi, Kh(cid:182)o s(cid:184)t v“ ho(cid:185)t ÆÈng kinh doanh, truy cÀp t(cid:185)i http://www.doingbusiness.org. Ni™n gi(cid:184)m thËng k™ n®m 2005, tÿnh V‹nh Long. B(cid:173)Îi N®m Roi c„ t™n g‰i tı mÈt truy“n thuy’t Æﬁa ph(cid:173)¨ng. Truy“n thuy’t nµy k” v“ mÈt ng(cid:173)Íi n´ng d©n th(cid:173)Íng Æ(cid:184)nh c(cid:184)c con bªng 5 c©y roi n’u tr(cid:184)i c©y chÛng mua v“ kh´ng ngon. Ngµy nay b(cid:173)Îi N®m Roi nÊi ti’ng lµ mÈt giËng b(cid:173)Îi ngon.

M(cid:198)c dÔ b(cid:173)Îi N®m Roi Æ(cid:173)Óc trÂng Æ«u ti™n Î huy÷n B(cid:215)nh Minh nh(cid:173)ng hi÷n nay giËng b(cid:173)Îi nµy Æ(cid:183) Æ(cid:173)Óc phÊ bi’n sang c(cid:184)c tÿnh vµ huy÷n l©n cÀn. V› dÙ nh(cid:173) x(cid:183) PhÛ H˜u, huy÷n Ch©u Thµnh, tÿnh HÀu Giang l©u nay cÚng Æ(cid:183) trÂng b(cid:173)Îi N®m Roi. Kho(cid:182)ng 60% tÊng di÷n t›ch Æ t cÒa x(cid:183) (2000 ha) Æ(cid:173)Óc sˆ dÙng Æ” trÂng b(cid:173)Îi. S(cid:182)n l(cid:173)Óng b(cid:173)Îi Î Æ©y Æ(cid:185)t 84.300 t n vµo n®m ngo(cid:184)i, vµ d˘ ki’n sœ ti’p tÙc t®ng khi mÎ rÈng di÷n t›ch Æ t trÂng b(cid:173)Îi.

B(cid:182)n ÆÂ sË 1: Tÿnh V‹nh Long 11

3.2. C(cid:184)c giao dﬁch Æi”n h(cid:215)nh

C¨ c u thﬁ tr(cid:173)Íng b(cid:173)Îi Î ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long c„ Æ(cid:198)c Æi”m lµ t›nh c(cid:185)nh tranh g«n nh(cid:173) hoµn h(cid:182)o. C„ kho(cid:182)ng vµi ngh(cid:215)n n´ng d©n trÂng b(cid:173)Îi trong c(cid:184)c kho(cid:182)nh v(cid:173)Ín nh·, di÷n t›ch trung b(cid:215)nh ch(cid:173)a Æ’n 1 ha. C(cid:184)c v(cid:173)Ín tr(cid:184)i nµy th(cid:173)Íng nªm ngay c(cid:185)nh k™nh r(cid:185)ch, n™n vi÷c chuy™n chÎ bªng thuy“n sang c(cid:184)c n¨i kh(cid:184)c trong vÔng ÆÂng bªng r t Æ¨n gi(cid:182)n vµ ›t tËn k–m. Thay v(cid:215) chÎ s(cid:182)n ph»m Æ’n c(cid:184)c chÓ trong thµnh phË, ph«n lÌn n´ng d©n b(cid:184)n b(cid:173)Îi cho nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i chuy™n Æi thu mua b(cid:173)Îi qua c(cid:184)c k™nh r(cid:185)ch Î khæp vÔng ÆÂng bªng. C„ kho(cid:182)ng 300 th(cid:173)¨ng l(cid:184)i nh(cid:173) vÀy, thÀm ch› nhi“u h¨n Î V‹nh Long vµ vÔng phÙ cÀn. H‰ chuy”n tr(cid:184)i c©y thu mua Æ(cid:173)Óc v“ c(cid:184)c chÓ nÊi Æ«u mËi trong vÔng ÆÂng bªng ho(cid:198)c Æ’n c(cid:184)c chÓ lÌn trong thµnh phË HÂ Ch› Minh (c(cid:184)ch kho(cid:182)ng 150 km v“ ph›a bæc).

Do s˘ y’u k–m cÒa h÷ thËng ph(cid:184)p l˝ t(cid:185)i Vi÷t Nam, c(cid:184)c giao dﬁch gi˜a n´ng d©n vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i th(cid:173)Íng lµ giao dﬁch mua b(cid:184)n trao tay bªng ti“n m(cid:198)t gi˜a nh˜ng ng(cid:173)Íi kh´ng quen bi’t nhau. Trong tr(cid:173)Íng hÓp thﬁ tr(cid:173)Íng b(cid:173)Îi bﬁ (cid:182)nh h(cid:173)Îng bÎi c(cid:184)c th´ng tin thi’u ÆËi x¯ng, c„ th” sœ ph(cid:184)t tri”n h(cid:215)nh th¯c k˝ hÓp ÆÂng d˘a tr™n quan h÷, ho(cid:198)c s˘ tham gia t›ch c˘c cÒa c(cid:184)c b™n trung gian c„ th´ng tin (ho(cid:198)c uy t›n) Æ” Æ(cid:182)m b(cid:182)o vi÷c th˘c hi÷n hÓp ÆÂng. M(cid:198)c dÔ c„ mÈt sË bªng ch¯ng v“ s˘ tÂn t(cid:185)i cÒa hÓp ÆÂng d˘a tr™n quan h÷, nh(cid:173)ng ph«n lÌn n´ng d©n vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i v…n ti’p cÀn thﬁ tr(cid:173)Íng bªng c(cid:184)c giao dﬁch mÈt l«n duy nh t vÌi nh˜ng ng(cid:173)Íi kh´ng quen bi’t.

3.3. M…u n´ng d©n Æi”n h(cid:215)nh

NguÂn b(cid:182)n ÆÂ: http://gis.chinhphu.vn/ShowmapGov.asp?pLayer=vinhlong_dis

Nh˜ng ng(cid:173)Íi trÂng tr(cid:184)i c©y th(cid:173)Íng cho rªng Æ©y lµ mÈt ngh“ c„ l(cid:183)i; 33% n´ng d©n Î vÔng ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long cho bi’t h‰ c„ trÂng tr(cid:184)i c©y. Ph«n lÌn nh˜ng n´ng d©n nµy trÂng tr(cid:184)i c©y v(cid:215) mÙc Æ›ch th(cid:173)¨ng m(cid:185)i, trong Æ„ h¨n 91% tr(cid:184)i c©y thu ho(cid:185)ch Æ(cid:173)Óc Æem b(cid:184)n l y ti“n (IFPRI 2002 vµ Vasavakul 2006). MÈt kh(cid:182)o s(cid:184)t ti’n hµnh n®m 2005 vµ 2006 vÌi 180 n´ng d©n trÂng b(cid:173)Îi cho bi’t nh˜ng th´ng tin v“ m…u ng(cid:173)Íi n´ng d©n

trÂng b(cid:173)Îi Æi”n h(cid:215)nh Î tÿnh V‹nh Long vµ c(cid:184)c giao dﬁch thﬁ tr(cid:173)Íng cÒa h‰. Ng(cid:173)Íi n´ng d©n trong nh„m ÆËi t(cid:173)Óng Æ(cid:173)Óc kh(cid:182)o s(cid:184)t c„ trung b(cid:215)nh kho(cid:182)ng 6.900 m2 Æ t Æ” trÂng b(cid:173)Îi, vµ thu nhÀp hµng n®m tı tr(cid:184)i b(cid:173)Îi cÒa h‰ vµo kho(cid:182)ng 30 tri÷u ÆÂng (x p xÿ 1.875 USD).

M(cid:198)c dÔ kho(cid:182)ng c(cid:184)ch trong vÔng ÆÂng bªng kh´ng xa nh(cid:173)ng nhi“u n´ng d©n v…n t(cid:173)¨ng ÆËi bﬁ c´ lÀp. N®m 2001, chÿ c„ 34,3% sË lµng c„ Æ(cid:173)Íng l(cid:184)t c¯ng Æ” ´ t´ vµo Æ(cid:173)Óc tÀn n¨i. R t ›t n´ng d©n c„ Æi“u ki÷n ti’p cÀn c(cid:184)c th´ng tin thﬁ tr(cid:173)Íng; chÿ c„ 2% trong sË 1.500 n´ng d©n trÂng rau vµ tr(cid:184)i c©y thuÈc nh„m ÆËi t(cid:173)Óng kh(cid:182)o s(cid:184)t c„ Æi÷n tho(cid:185)i, vµ kh´ng mÈt hÈ n´ng d©n nµo trong ÆÓt kh(cid:182)o s(cid:184)t n®m 2000 c„ Æﬁa chÿ e-mail (IFPRI 2002).

R t ›t n´ng d©n c„ Æi“u ki÷n ti’p cÀn nguÂn t›n dÙng. MÈt kh(cid:182)o s(cid:184)t cÒa BÈ N´ng nghi÷p vµ PTNT cho bi’t, chÿ c„ 25% sË n´ng d©n c„ kh(cid:182) n®ng ti’p cÀn t›n dÙng.12 Trong s(cid:182)n xu t trÂng c©y ®n qu(cid:182), r t ›t n´ng d©n, n’u kh´ng n„i lµ kh´ng c„, cho bi’t h‰ nhÀn Æ(cid:173)Óc th´ng tin t›n dÙng tı nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i, ng(cid:173)Íi ch’ bi’n hay hÈi n´ng d©n.

Nh˜ng n´ng d©n c„ thuy“n c„ th” b(cid:184)n mÈt ph«n tr(cid:184)i c©y t(cid:185)i c(cid:184)c chÓ Æﬁa ph(cid:173)¨ng, chÓ nÊi trong vÔng ÆÂng bªng ho(cid:198)c c(cid:184)c chÓ b(cid:184)n sÿ Î thµnh phË HÂ Ch› Minh. Tuy nhi™n, ph«n lÌn trong sË h‰ (80%) cho bi’t h‰ b(cid:184)n tr(cid:184)i c©y ra thﬁ tr(cid:173)Íng th´ng qua th(cid:173)¨ng l(cid:184)i.

Kh¸c 3%

X u Ê t

k h È u 3 %

B¸n lÎ 9%

Trung gian 85%

H(cid:215)nh 1: Nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i tr(cid:184)i c©y

3.4. M…u th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Æi”n h(cid:215)nh

¶Ìc chıng c„ kho(cid:182)ng 300 ng(cid:173)Íi trung gian Æi khæp n¨i trong vÔng ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long Æ” thu mua b(cid:173)Îi cÒa n´ng d©n vµ chÎ Æ’n c(cid:184)c chÓ nÊi vµ chÓ vÔng trong ÆÂng bªng, c(cid:184)c chÓ t(cid:185)i TP. HÂ Ch› Minh ho(cid:198)c chÎ Æ’n c(cid:184)c c¨ sÎ ch’ bi’n hay xu t kh»u. MÈt kh(cid:182)o s(cid:184)t do c(cid:184)c t(cid:184)c gi(cid:182) ti’n hµnh trong n®m 2006 vÌi 47 th(cid:173)¨ng l(cid:184)i chuy™n mua b(cid:184)n b(cid:173)Îi Î c(cid:184)c huy÷n B(cid:215)nh Minh, Trµ §n vµ Ch©u Thµnh cho bi’t nh˜ng th´ng tin v“ m…u th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Æi”n h(cid:215)nh Î V‹nh Long vµ c(cid:184)c giao dﬁch thﬁ tr(cid:173)Íng cÒa h‰. Trung b(cid:215)nh, nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i nµy Æ(cid:183) lµm trong ngh“ bu´n b(cid:184)n b(cid:173)Îi g«n 11 n®m.

(IFPRI 2002). Kh(cid:182)o s(cid:184)t nµy do BÈ N´ng nghi÷p vµ PTNT vµ Vi÷n Nghi™n c¯u rau qu(cid:182) QuËc t’ ti’n hµnh vÌi 1.505 n´ng d©n trÂng rau qu(cid:182) vµo th(cid:184)ng 10 - 11/2000. ßi“u nµy kh´ng c„ ngh‹a lµ Î Vi÷t Nam kh´ng c„ c(cid:184)c nh„m d©n tÈc thi”u sË. V› dÙ nh(cid:173), tr(cid:173)Ìc n®m 1979, bu´n b(cid:184)n g(cid:185)o th(cid:173)Íng Æ(cid:173)Óc cho lµ thuÈc ÆÈc quy“n cÒa nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i gËc Hoa Î mi“n Nam. Xem th™m Ungar 1988.

C(cid:184)c rµo c(cid:182)n ÆËi vÌi vi÷c gia nhÀp vµ rÛt lui kh·i ngh“ lµm trung gian kh´ng nhi“u vµ kh´ng Æ(cid:184)ng k”. Nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i kh´ng c«n ph(cid:182)i c„ gi y ph–p hµnh ngh“ Æ(cid:198)c bi÷t, vµ cÚng kh´ng c„ hi÷p hÈi th(cid:173)¨ng m(cid:185)i ch›nh th¯c ho(cid:198)c c(cid:184)c hÈi thi”u sË kh´ng ch›nh th¯c nµo c„ th” h(cid:185)n ch’ s˘ tham gia cÒa h‰ trong thﬁ tr(cid:173)Íng.13 Tuy nhi™n, c„ ba rµo c(cid:182)n lÌn. Th¯ nh t, th(cid:173)¨ng l(cid:184)i ph(cid:182)i c„ ÆÒ ti“n Æ” mua hay thu™ thuy“n. CÏ thuy“n trung b(cid:215)nh vµo kho(cid:182)ng 43 t n vµ gi(cid:184) cÒa mÈt chi’c thuy“n nh(cid:173) vÀy c„ th” tı 3.000 Æ’n 5.000 USD. Trong sË nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Æ(cid:173)Óc kh(cid:182)o s(cid:184)t, chÿ c„ 55% ÆÒ ti“n sÎ h˜u mÈt chi’c thuy“n, sË cﬂn l(cid:185)i ph(cid:182)i Æi thu™ thuy“n.

Rµo c(cid:182)n th¯ hai vÌi ng(cid:173)Íi muËn nhÀp ngh“ lµ kh(cid:182) n®ng ti’p cÀn nguÂn t›n dÙng. Th´ng th(cid:173)Íng mÁi ÆÓt thu mua k–o dµi tı 10-15 ngµy. Trong thÍi gian nµy, h‰ c«n vËn Æ” chi tr(cid:182) cho c(cid:184)c giao dﬁch. Nhu c«u vËn cÒa th(cid:173)¨ng l(cid:184)i c„ th” r t lÌn. Trung b(cid:215)nh mÁi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i kho(cid:182)ng 14 t n b(cid:173)Îi mÁi th(cid:184)ng. Gi(cid:182) sˆ gi(cid:184) b(cid:173)Îi thu mua b(cid:215)nh qu©n lµ 3.000 ÆÂng/kg, th(cid:215) th(cid:173)¨ng l(cid:184)i sœ ph(cid:182)i c„ 42 tri÷u ÆÂng (2.600 USD) trong mÈt th(cid:184)ng Æ” thu mua vµ b(cid:184)n l(cid:185)i b(cid:173)Îi. V(cid:215) ph«n lÌn th(cid:173)¨ng l(cid:184)i lµm ®n Æ¨n lŒ vµ kh´ng c„ Æ®ng k˝ kinh doanh n™n h‰ kh´ng c„ Æi“u ki÷n Æ” vay t›n dÙng ng©n hµng. Nhu c«u vËn cµng kh„ kh®n h¨n vÌi nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i cho ng(cid:173)Íi b(cid:184)n sÿ mua chﬁu. Theo k’t qu(cid:182) ph·ng v n nh˜ng ng(cid:173)Íi b(cid:184)n sÿ Î chÓ b(cid:173)Îi Tam B(cid:215)nh lµ mÈt chÓ b(cid:184)n sÿ ch›nh cÒa TP. HÂ Ch› Minh t(cid:185)i quÀn ThÒ ß¯c, ph«n lÌn ng(cid:173)Íi b(cid:184)n sÿ mua chﬁu cÒa th(cid:173)¨ng l(cid:184)i, nhi“u khi h‰ mua chﬁu toµn bÈ ti“n hµng.

Rµo c(cid:182)n th¯ ba vÌi ng(cid:173)Íi muËn lµm ngh“ thu mua trung gian lµ kh(cid:182) n®ng ti’p cÀn m(cid:185)ng l(cid:173)Ìi th(cid:173)¨ng m(cid:185)i trong vÔng vµ c(cid:184)c chÓ b(cid:184)n sÿ Î TP. HÂ Ch› Minh. Qua ph·ng v n kh´ng ch›nh th¯c mµ c(cid:184)c t(cid:184)c gi(cid:182) Æ(cid:183) ti’n hµnh vÌi nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Î ba chÓ nÊi lÌn nh t trong vÔng ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long ñ chÓ C(cid:184)i Rªng, Phong ßi“n vµ PhÔng Hi÷p ñ mÈt sË th(cid:173)¨ng l(cid:184)i kh´ng th” Æ(cid:173)a b(cid:173)Îi vµo c(cid:184)c chÓ Î TP. HÂ Ch› Minh v(cid:215) kh´ng c„ c(cid:184)c ÆËi t(cid:184)c tin cÀy. Tuy nhi™n, d(cid:173)Íng nh(cid:173) v n Æ“ nµy c„ th” gi(cid:182)i quy’t Æ(cid:173)Óc theo thÍi gian. Th(cid:173)¨ng l(cid:184)i cµng lµm l©u trong ngh“ th(cid:215) cµng c„ th” thi’t lÀp Æ(cid:173)Óc nh˜ng mËi quan h÷ Ên Æﬁnh vµ tin cÀy l…n nhau vÌi mÈt sË ng(cid:173)Íi b(cid:184)n sÿ Î chÓ Tam B(cid:215)nh.

Nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i c„ xu h(cid:173)Ìng chuy™n m´n ho(cid:184) (97,8% ng(cid:173)Íi tr(cid:182) lÍi ph·ng v n cho bi’t h‰ chÿ mua b(cid:184)n mÈt giËng b(cid:173)Îi nh t Æﬁnh). B(cid:182)n th©n nhi“u th(cid:173)¨ng l(cid:184)i cÚng lµ ng(cid:173)Íi trÂng b(cid:173)Îi, do Æ„ h‰ bi’t r‚ thﬁ tr(cid:173)Íng vµ ch t l(cid:173)Óng b(cid:173)Îi. Nh˜ng d u hi÷u giÛp th(cid:173)¨ng l(cid:184)i nhÀn bi’t ch t l(cid:173)Óng b(cid:173)Îi lµ h(cid:215)nh th¯c b“ ngoµi cÒa qu(cid:182) b(cid:173)Îi vµ ÆÈ n(cid:198)ng khi c«m tr(cid:184)i b(cid:173)Îi trong tay. H¨n 95% th(cid:173)¨ng l(cid:184)i n„i rªng h‰ c(cid:182)m nhÀn ch t l(cid:173)Óng tr(cid:184)i b(cid:173)Îi cﬂn tËt h¨n c(cid:182) ng(cid:173)Íi trÂng b(cid:173)Îi. H‰ cÚng thËng nh t ˝ ki’n rªng, so vÌi ng(cid:173)Íi n´ng d©n th(cid:215) h‰ c„ th´ng tin tËt h¨n v“ thﬁ tr(cid:173)Íng vµ gi(cid:184) b(cid:173)Îi.

3.5. M´ h(cid:215)nh giao dﬁch Æi”n h(cid:215)nh gi˜a ng(cid:173)Íi trÂng b(cid:173)Îi vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i

Trong c(cid:184)c giao dﬁch gi˜a ng(cid:173)Íi trÂng b(cid:173)Îi vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i, th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Æi thuy“n Æ’n c(cid:184)c v(cid:173)Ín b(cid:173)Îi nªm d‰c theo c(cid:184)c k™nh r(cid:185)ch chi ch›t Î khæp n¨i trong vÔng ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long.14 Th´ng th(cid:173)Íng, ng(cid:173)Íi trÂng b(cid:173)Îi sœ kh´ng thu ho(cid:185)ch khi ch(cid:173)a t(cid:215)m Æ(cid:173)Óc ng(cid:173)Íi mua. B(cid:173)Îi c„ th” Æ” l(cid:185)i tr™n c©y mÈt thÍi gian mµ kh´ng sÓ h·ng nh(cid:173)ng n’u gi˜ b(cid:173)Îi tr™n c©y l©u qu(cid:184) th(cid:215) sœ lµm gi(cid:182)m s(cid:182)n l(cid:173)Óng cÒa n®m sau. ßi“u nµy cho ph–p ng(cid:173)Íi trÂng b(cid:173)Îi c©n nhæc m¯c gi(cid:184) chµo cÒa nhi“u ng(cid:173)Íi mua vµ ÆÓi Æ’n khi b(cid:184)n Æ(cid:173)Óc gi(cid:184) cao nh t. C„ th” n„i c(cid:185)nh tranh tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng nµy r t gay gæt; 42% ng(cid:173)Íi b(cid:184)n cho bi’t, mÁi mÔa c„ ›t nh t 6 th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Æ’n h·i mua b(cid:173)Îi; g«n 20% ng(cid:173)Íi b(cid:184)n n„i rªng, trong mÔa c„ h¨n 11 ng(cid:173)Íi Æ’n h·i. Chÿ c„ 6% sË ng(cid:173)Íi trÂng b(cid:173)Îi Æ(cid:173)Óc h·i mua trung b(cid:215)nh mÈt l«n ho(cid:198)c thÀm ch› kh´ng l«n nµo trong mÔa. R‚ rµng lµ thﬁ tr(cid:173)Íng b(cid:173)Îi t(cid:185)i c(cid:184)c v(cid:173)Ín tr(cid:184)i c„ t›nh c(cid:185)nh tranh cao. Kh´ng giËng nh(cid:173) trÂng lÛa, ng(cid:173)Íi n´ng d©n trÂng b(cid:173)Îi kh´ng ph(cid:182)i chﬁu c(cid:182)nh thu mua th(cid:173)Íng c„ t›nh ÆÈc quy“n t(cid:185)i Æﬁa ph(cid:173)¨ng.

Nhi“u n¨i trong vÔng ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long v…n ch(cid:173)a c„ Æ(cid:173)Íng ´ t´; do Æ„ chÿ c„ th” Æ’n Æ©y bªng c(cid:184)ch Æi bÈ, Æi xe m(cid:184)y ho(cid:198)c Æi thuy“n.

H(cid:215)nh 2: L(cid:173)Ót th(cid:173)¨ng l(cid:184)i b(cid:173)Îi

N´ng d©n c„ ›t nh t ba c(cid:184)ch Æ” b(cid:184)n b(cid:173)Îi, mÁi c(cid:184)ch c„ mÈt ph(cid:173)¨ng ph(cid:184)p t›nh gi(cid:184) t(cid:173)¨ng ¯ng. N’u b(cid:184)n lŒ (th(cid:173)Íng lµ b(cid:184)n nh˜ng tr(cid:184)i k–m ngon nh t), h‰ sœ b(cid:184)n vµ t›nh gi(cid:184) theo tr(cid:184)i. C(cid:184)ch th¯ hai, Æ´i khi cÚng Æ(cid:173)Óc sˆ dÙng, lµ b(cid:184)n theo k˝ (kg). C(cid:184)ch phÊ bi’n nh t lµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i mua c(cid:182) v(cid:173)Ín, b t k” tr(cid:184)i b(cid:173)Îi c„ k›ch cÏ hay ch t l(cid:173)Óng kh(cid:184)c nhau. MÈt ng(cid:173)Íi trong nh„m t(cid:184)c gi(cid:182) Æ(cid:183) ch¯ng ki’n mÈt th(cid:173)¨ng l(cid:184)i mua c(cid:182) v(cid:173)Ín b(cid:173)Îi. Th(cid:173)¨ng l(cid:184)i vµ chÒ v(cid:173)Ín cÔng nhau Æi quanh v(cid:173)Ín, ÆÂng thÍi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Æ’m nhanh sË l(cid:173)Óng vµ Æ(cid:184)nh gi(cid:184) ch t l(cid:173)Óng tr(cid:184)i trong v(cid:173)Ín. Sau Æ„ h‰ tho(cid:182) thuÀn gi(cid:184) cho c(cid:182) v(cid:173)Ín b(cid:173)Îi vµ c(cid:184)ch th¯c thanh to(cid:184)n.

C(cid:184)ch th¯c thanh to(cid:184)n vµ ngh‹a vÙ cÒa th(cid:173)¨ng l(cid:184)i c„ th” kh´ng giËng nhau. Th´ng th(cid:173)Íng, th(cid:173)¨ng l(cid:184)i sœ Æ(cid:198)t c‰c mÈt kho(cid:182)n ti“n (kho(cid:182)ng 30%) vµ h¯a sœ quay l(cid:185)i sau mÈt vµi ngµy, ho(cid:198)c mÈt vµi tu«n, khi Æ„ chÒ v(cid:173)Ín sœ thu ho(cid:185)ch c(cid:182) v(cid:173)Ín d(cid:173)Ìi s˘ ch¯ng ki’n cÒa th(cid:173)¨ng l(cid:184)i. N„i chung, th(cid:173)¨ng l(cid:184)i sœ thanh to(cid:184)n h’t ti“n hµng khi thu ho(cid:185)ch xong b(cid:173)Îi. Trong mÈt sË tr(cid:173)Íng hÓp, n’u th(cid:173)¨ng l(cid:184)i kh´ng lo Æ(cid:173)Óc ÆÒ vËn ho(cid:198)c ch(cid:173)a næm chæc gi(cid:184) thﬁ tr(cid:173)Íng, chÒ v(cid:173)Ín c„ th” ÆÂng ˝ ho(cid:183)n vi÷c thanh to(cid:184)n cho Æ’n khi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i b(cid:184)n xong hµng t(cid:185)i c(cid:184)c chÓ nÊi trong vÔng ÆÂng bªng hay c(cid:184)c chÓ b(cid:184)n sÿ Î TP. HÂ Ch› Minh. K’t qu(cid:182) lµ vÌi mÈt sË lÌn n´ng d©n trÂng b(cid:173)Îi, c(cid:184)c giao dﬁch giao hµng giao ti“n ngay bﬁ bi’n thµnh mÈt ki”u tho(cid:182) thuÀn ph¯c t(cid:185)p, trong Æ„ b™n mua Æ(cid:173)Óc c p t›n dÙng vµ Æ(cid:173)Óc ph–p k–o dµi thÍi h(cid:185)n th˘c hi÷n ngh‹a vÙ hÓp ÆÂng.

Tr¶ chËm 32%

Tr¶ nhanh 68%

H(cid:215)nh 3: C(cid:184)c h(cid:215)nh th¯c thanh to(cid:184)n

Do t›nh ch t tr(cid:215) ho(cid:183)n thanh to(cid:184)n trong giao dﬁch n™n c(cid:182) hai b™n Æ“u c„ ÆÈng c¨ Æ” ì®n gianî. V(cid:215) ng(cid:173)Íi trÂng b(cid:173)Îi b(cid:184)n chﬁu cho th(cid:173)¨ng l(cid:184)i n™n n’u kh´ng bﬁ rµng buÈc bÎi c(cid:184)c quy“n ph(cid:184)p l˝ ho(cid:198)c c(cid:184)c ph(cid:173)¨ng ti÷n kh(cid:184)c, ng(cid:173)Íi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i r t c„ th” sœ kh´ng thanh to(cid:184)n ti“n sau khi Æ(cid:183) nhÀn hµng. Vi÷c nµy r t nghi™m tr‰ng v(cid:215) n„ c„ ngh‹a lµ ng(cid:173)Íi trÂng b(cid:173)Îi sœ bﬁ thua thi÷t lÌn. N’u kh´ng dµn x’p tı tr(cid:173)Ìc v“ c(cid:184)c quy“n ph(cid:184)p l˝ ho(cid:198)c c¨ ch’ trÀt t˘ t(cid:173) nh©n, ng(cid:173)Íi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i c„ th” c„ ÆÈng c¨ ph(cid:184)t sinh hµnh vi c¨ hÈi nhªm trËn tr(cid:182) ti“n.

M(cid:198)t kh(cid:184)c, ng(cid:173)Íi trÂng b(cid:173)Îi cÚng c„ ÆÈng c¨ Æ” ®n gian vÌi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i. Do thﬁ tr(cid:173)Íng Æﬁa ph(cid:173)¨ng m(cid:198)n mµ vÌi tr(cid:184)i c©y c„ ch t l(cid:173)Óng cao vµ do thÍi gian tı khi k˝ hÓp ÆÂng Æ’n khi giao hµng c„ th” kh(cid:184) dµi, n™n ng(cid:173)Íi trÂng b(cid:173)Îi c„ ÆÈng c¨ Æ” lıa th(cid:173)¨ng l(cid:184)i. Khi thu ho(cid:185)ch, ng(cid:173)Íi trÂng b(cid:173)Îi c„ th” Æ” ri™ng nh˜ng tr(cid:184)i ngon nh t (ho(cid:198)c chÿ c«n lµ c(cid:184)c tr(cid:184)i ngon h¨n ch t l(cid:173)Óng trung b(cid:215)nh) Æ” b(cid:184)n ra thﬁ tr(cid:173)Íng Æﬁa ph(cid:173)¨ng. M(cid:198)c dÔ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Æ(cid:183) Æ(cid:184)nh gi(cid:184) ch t l(cid:173)Óng chung cÒa c(cid:182) v(cid:173)Ín, nh(cid:173)ng vi÷n cÌ nhÌ kh´ng ÆÛng, ng(cid:173)Íi n´ng d©n c„ th” xoay xÎ Æ” b(cid:184)n nh˜ng tr(cid:184)i k–m ngon h¨n. Ngoµi ra, do Æ(cid:198)c Æi”m cÒa giao dﬁch lµ thanh to(cid:184)n chÀm vµ kh´ng c„ hÓp ÆÂng bªng v®n b(cid:182)n (chÿ kho(cid:182)ng 10% sË giao dﬁch c„ hÓp ÆÂng bªng v®n b(cid:182)n vi’t tay vÌi sË l(cid:173)Óng vµ nÈi dung Æi“u kho(cid:182)n tËi thi”u), n™n ng(cid:173)Íi trÂng b(cid:173)Îi hoµn toµn c„ th” ch p nhÀn gi(cid:184) mua cao h¨n cÒa nh˜ng ng(cid:173)Íi mua Æ’n sau, d…n Æ’n t(cid:215)nh tr(cid:185)ng ìhÌt tay tr™nî vµ tho(cid:182) thuÀn l(cid:185)i gi˜a b™n mua vÌi b™n b(cid:184)n. Trong nh˜ng t(cid:215)nh huËng n„i tr™n, ng(cid:173)Íi ta c„ th” cho rªng thﬁ tr(cid:173)Íng b(cid:173)Îi r t d‘ sÙp ÆÊ do c(cid:184)c hµnh vi c¨ hÈi (Akerlof 1970). Tuy nhi™n, b t k” nh˜ng hµnh vi c¨ hÈi c„ th” x(cid:182)y ra, thﬁ tr(cid:173)Íng v…n ti’p tÙc ph(cid:184)t tri”n vµ t®ng tr(cid:173)Îng. Lµm th’ nµo nh˜ng b™n tham gia c„ th” tÊ ch¯c ho(cid:185)t ÆÈng giao dﬁch nhªm h(cid:185)n ch’ ho(cid:198)c gi(cid:182)m thi”u hµnh vi c¨ hÈi lµ mÈt c©u h·i c«n Æ(cid:173)Óc tr(cid:182) lÍi. Kh´ng c„ c(cid:184)c quy“n ph(cid:184)p l˝ v˜ng chæc, ng(cid:173)Íi ta c„ th” cho rªng c(cid:184)c b™n sœ h(cid:173)Ìng v“ c(cid:184)c hÓp ÆÂng dµi h(cid:185)n vÌi nh˜ng ÆËi t(cid:184)c Æ(cid:183) quen bi’t, ho(cid:198)c t(cid:215)m ki’m s˘ hÁ trÓ tı h(cid:215)nh th¯c trung gian d˘a tr™n uy t›n Æ” Æ(cid:185)t Æ(cid:173)Óc c(cid:184)c tho(cid:182) thuÀn l©u dµi. Tuy nhi™n, kh´ng c„ m y bªng ch¯ng cho th y Æi“u nµy Æang di‘n ra tr™n th˘c t’ Î c(cid:184)c v(cid:173)Ín tr(cid:184)i ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long.

3.6. C(cid:184)c chÓ nÊi

ChÓ nÊi lµ mÈt Æ(cid:198)c tr(cid:173)ng th©n thuÈc trong ÆÍi sËng cÒa ng(cid:173)Íi d©n Î vÔng ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long. C(cid:184)c chÓ b(cid:184)n sÿ nµy th(cid:173)Íng Î g«n c(cid:184)c thµnh phË vµ thﬁ x(cid:183), t(cid:185)i Æi”m hÓp l(cid:173)u cÒa c(cid:184)c con s´ng ho(cid:198)c k™nh r(cid:185)ch. MÈt sË chÓ nÊi Æ(cid:173)Óc bi’t Æ’n nhi“u nh t lµ C(cid:184)i Rªng, Phong ßi“n vµ PhÔng Hi÷p. C(cid:184)c chÓ nÊi nh· h¨n c„ khæp n¨i trong vÔng ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long. C(cid:184)c chÓ nµy ph«n lÌn lµ n¨i bu´n b(cid:184)n kh´ng c„ c¨ sÎ h(cid:185) t«ng ch›nh th¯c. MÈt sË chÓ nÊi ho(cid:185)t ÆÈng g«n c(cid:184)c chÓ b(cid:184)n lŒ tr™n c(cid:185)n (nh(cid:173) chÓ nÊi Phong ßi“n) ho(cid:198)c c(cid:184)c chÓ b(cid:184)n sÿ kh(cid:184)c (nh(cid:173) chÓ C(cid:184)i Rªng). C(cid:184)c chÓ nÊi kh´ng c„ ban qu(cid:182)n l˝ chÓ ch›nh th¯c, cÚng kh´ng c„ c(cid:184)n bÈ qu(cid:182)n l˝ thﬁ tr(cid:173)Íng gi(cid:184)m s(cid:184)t ho(cid:185)t ÆÈng nh(cid:173) Î c(cid:184)c chÓ tr™n c(cid:185)n (m(cid:198)c dÔ v…n c„ ng(cid:173)Íi Æi thu ph› vµo chÓ). Tuy nhi™n, chÓ c„ mÈt sË quy Æﬁnh li™n quan Æ’n chuy™n m´n ho(cid:184) s(cid:182)n ph»m. V› dÙ nh(cid:173) mÈt sË chÓ nÊi th(cid:173)Íng b(cid:184)n nhi“u rau h¨n (nh(cid:173) chÓ PhÔng Hi÷p), trong khi c(cid:184)c chÓ kh(cid:184)c (nh(cid:173) Phong ßi“n) b(cid:184)n nhi“u tr(cid:184)i c©y h¨n.

C(cid:184)c chÓ nÊi th(cid:173)Íng lµ chÓ b(cid:184)n hµng giao ngay vµ r t ›t khi, ho(cid:198)c thÀm ch› kh´ng cho mua chﬁu. ßi“u nµy c„ ngh‹a lµ nh˜ng giao dﬁch ki”u nµy Î chÓ nÊi kh´ng c«n trÀt t˘ t(cid:173) nh©n cÚng nh(cid:173) c(cid:184)c quy“n ph(cid:184)p l˝. MÈt Æi“u hi”n nhi™n lµ c(cid:184)c chÓ nÊi kh´ng c„ quy Æﬁnh ch›nh th¯c. Vi÷c tham gia vµo chÓ hoµn toµn mÎ rÈng cho t t c(cid:182) m‰i ng(cid:173)Íi, m(cid:198)c dÔ ng(cid:173)Íi tham gia ph(cid:182)i tr(cid:182) mÈt kho(cid:182)n l÷ ph› nh· kho(cid:182)ng vµi ngh(cid:215)n ÆÂng. Ph«n lÌn ng(cid:173)Íi Æ’n chÓ nÊi lµ n´ng d©n ho(cid:198)c th(cid:173)¨ng l(cid:184)i. H‰ Æ’n Æ” b(cid:184)n s(cid:182)n ph»m cho nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i kh(cid:184)c, Æ’n l(cid:173)Ót nh˜ng ng(cid:173)Íi nµy Æem b(cid:184)n l(cid:185)i cho c(cid:184)c chÓ Î TP. HÂ Ch› Minh ho(cid:198)c c(cid:184)c chÓ kh(cid:184)c trong vÔng. Ng(cid:173)Íi mua Î chÓ nÊi cÚng c„ th” lµ ng(cid:173)Íi b(cid:184)n phÙc vÙ c(cid:184)c chÓ b(cid:184)n lŒ Î Æﬁa ph(cid:173)¨ng. ß(cid:184)ng chÛ ˝ lµ nh˜ng ng(cid:173)Íi ch’ bi’n xu t kh»u kh´ng Æ„ng vai trﬂ g(cid:215) t(cid:185)i c(cid:184)c chÓ nÊi. L˝ do ch›nh lµ c(cid:184)c s(cid:182)n ph»m cho thﬁ tr(cid:173)Íng xu t kh»u c„ t›nh ch‰n l‰c cao vµ theo nh˜ng ti™u chu»n nh t Æﬁnh. Nh˜ng ng(cid:173)Íi xu t kh»u th(cid:173)Íng tr˘c ti’p Æ’n c(cid:184)c v(cid:173)Ín t(cid:173) nh©n Æ” ch‰n l˘a tr(cid:184)i c©y Æ(cid:184)p ¯ng ti™u chu»n cÒa kh(cid:184)ch hµng.

3.7. ChÓ b(cid:184)n sÿ vµ chÓ xu t kh»u Î TP. HÂ Ch› Minh

ChÓ Tam B(cid:215)nh Î quÀn ThÒ ß¯c lµ chÓ b(cid:184)n sÿ b(cid:173)Îi lÌn nh t Î TP. HÂ Ch› Minh. Î chÓ nµy, nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i cung c p b(cid:173)Îi cho nh˜ng ng(cid:173)Íi b(cid:184)n sÿ, Æ’n l(cid:173)Ót nh˜ng ng(cid:173)Íi nµy b(cid:184)n l(cid:185)i cho ng(cid:173)Íi b(cid:184)n lŒ. ChÓ nµy cÚng kh´ng c„ quy Æﬁnh ch›nh th¯c. ChÓ c„ kho(cid:182)ng 100 ng(cid:173)Íi b(cid:184)n sÿ, Æ“u lµ nh˜ng ng(cid:173)Íi Æ(cid:183) bu´n b(cid:184)n l©u n®m. Kh´ng giËng nh(cid:173) c(cid:184)c chÓ nÊi, chÓ b(cid:184)n sÿ Tam B(cid:215)nh c„ c¨ sÎ h(cid:185) t«ng tËt h¨n nhi“u. Th´ng th(cid:173)Íng, mÈt ng(cid:173)Íi b(cid:184)n sÿ thu™ mÈt qu«y hµng nh· kho(cid:182)ng 10 m2 vÌi gi(cid:184) kho(cid:182)ng 4,5 tri÷u ÆÂng (x p xÿ 300 USD) mÈt th(cid:184)ng. Qu«y hµng Æ(cid:173)Óc cung c p Æi÷n, dﬁch vÙ an ninh vµ v÷ sinh vÌi chi ph› kho(cid:182)ng 750.000 ÆÂng (t(cid:173)¨ng Æ(cid:173)¨ng 50 USD), kh´ng t›nh vµo hÓp ÆÂng thu™ qu«y hµng. MÁi th(cid:184)ng, ng(cid:173)Íi b(cid:184)n sÿ ph(cid:182)i nÈp mÈt kho(cid:182)n thu’ cË Æﬁnh lµ 300.000 ÆÂng (20 USD).

S˘ kh(cid:184)c bi÷t quan tr‰ng gi˜a c(cid:184)c chÓ nÊi vµ chÓ Tam B(cid:215)nh lµ c(cid:184)c giao dﬁch Î chÓ Tam B(cid:215)nh c„ nhi“u tr(cid:173)Íng hÓp cho mua chﬁu vµ trÀt t˘ t(cid:173) nh©n. ßi”n h(cid:215)nh lµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i cho ng(cid:173)Íi b(cid:184)n sÿ mua chﬁu, Æ´i khi c„ th” mua chﬁu 100% ti“n hµng, vµ chÿ Æ’n l y ti“n sau khi ng(cid:173)Íi b(cid:184)n sÿ Æ(cid:183) b(cid:184)n h’t hµng cho ng(cid:173)Íi b(cid:184)n lŒ. Do Æ„, hÓp ÆÂng d˘a tr™n quan h÷ gi˜a th(cid:173)¨ng l(cid:184)i vÌi ng(cid:173)Íi b(cid:184)n sÿ r t quan tr‰ng Æ” t(cid:185)o Æi“u ki÷n thuÀn lÓi cho c(cid:184)c giao dﬁch. Tı cuÈc kh(cid:182)o s(cid:184)t cÒa chÛng t´i vÌi nh˜ng ng(cid:173)Íi b(cid:184)n sÿ Î chÓ Tam B(cid:215)nh cho th y, h‰ lµm ®n vÌi nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i nh t Æﬁnh trong mÈt thÍi gian dµi, vµ cµng bu´n b(cid:184)n l©u th(cid:215) ng(cid:173)Íi b(cid:184)n sÿ cµng gæn b„ h¨n vÌi c(cid:184)c ÆËi t(cid:184)c th(cid:173)Íng xuy™n.

Gi(cid:184) c(cid:182) t(cid:185)i chÓ b(cid:184)n sÿ th(cid:173)Íng do th(cid:173)¨ng l(cid:184)i x(cid:184)c Æﬁnh. ß´i khi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i cho ng(cid:173)Íi b(cid:184)n sÿ mua chﬁu 100% ti“n hµng (ng(cid:173)Íi b(cid:184)n sÿ cÚng ch›nh lµ ng(cid:173)Íi b(cid:184)n thay m(cid:198)t th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Æ” l y hoa hÂng), vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i cho ng(cid:173)Íi b(cid:184)n sÿ bi’t m¯c gi(cid:184) tham kh(cid:182)o cÒa c(cid:184)c lo(cid:185)i b(cid:173)Îi vÌi ch t l(cid:173)Óng kh(cid:184)c nhau. Tuy nhi™n, chÛng t´i kh´ng r‚ li÷u ng(cid:173)Íi b(cid:184)n sÿ c„ th” h(cid:173)Îng kho(cid:182)n ch™nh l÷ch khi b(cid:184)n b(cid:173)Îi vÌi gi(cid:184) cao h¨n gi(cid:184) tham kh(cid:182)o cÒa th(cid:173)¨ng l(cid:184)i hay kh´ng.

4. Kh(cid:182)o s(cid:184)t n´ng d©n vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i

4.1. C(cid:184)c quan s(cid:184)t ban Æ«u

C(cid:184)c t(cid:184)c gi(cid:182) cÒa b(cid:184)o c(cid:184)o nµy Æ(cid:183) ti’n hµnh mÈt kh(cid:182)o s(cid:184)t vµo gi˜a n®m 2005 vµ 2006 vÌi c(cid:184)c n´ng d©n vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i, qua Æ„ Æ(cid:183) thu nhÀn Æ(cid:173)Óc nh˜ng d˜ ki÷n d˘a tr™n kinh nghi÷m v“ c(cid:184)c tÀp qu(cid:184)n Î thﬁ tr(cid:173)Íng b(cid:173)Îi vÔng ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long. NÈi dung cÒa cuÈc kh(cid:182)o s(cid:184)t ÆËi vÌi 180 n´ng d©n vµ 47 ng(cid:173)Íi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i, tÀp trung vµo c¨ c u giao dﬁch gi˜a hai b™n.

Do s˘ y’u k–m cÒa c(cid:184)c quy“n ph(cid:184)p l˝ Î Vi÷t Nam, n™n kh´ng c„ g(cid:215) Æ(cid:184)ng ng(cid:185)c nhi™n khi c(cid:184)c b™n giao dﬁch kh´ng d˘a vµo c(cid:184)c th” ch’ ph(cid:184)p l˝ ch›nh th¯c Æ” th˘c hi÷n c(cid:184)c tho(cid:182) thuÀn tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng tr(cid:184)i c©y. H¨n 88% n´ng d©n cho bi’t, h‰ kh´ng sˆ dÙng hÓp ÆÂng vi’t khi b(cid:184)n tr(cid:184)i c©y cho th(cid:173)¨ng l(cid:184)i. T(cid:173)¨ng t˘, 85% th(cid:173)¨ng l(cid:184)i cho bi’t, h‰ cÚng kh´ng sˆ dÙng hÓp ÆÂng vi’t khi giao dﬁch vÌi n´ng d©n. R t ›t ng(cid:173)Íi tham gia thﬁ tr(cid:173)Íng s(cid:189)n sµng d˘a vµo c(cid:184)c th” ch’ ph(cid:184)p l˝ ch›nh th¯c Æ” gi(cid:182)i quy’t c(cid:184)c tranh ch p c„ th” ph(cid:184)t sinh.

Tr™n th˘c t’, c(cid:184)c giao dﬁch gi˜a ng(cid:173)Íi n´ng d©n vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i c„ th” trÎ n™n ph¯c t(cid:185)p do ng(cid:173)Íi n´ng d©n b(cid:184)n chﬁu cho th(cid:173)¨ng l(cid:184)i; nh(cid:173)ng Æi“u Æ(cid:184)ng ng(cid:185)c nhi™n lµ r t ›t n´ng d©n vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng b(cid:173)Îi sˆ dÙng c(cid:184)c c¨ ch’ trÀt t˘ t(cid:173) nh©n Æ” Æ(cid:182)m b(cid:182)o vi÷c th˘c hi÷n hÓp ÆÂng. Trong kh(cid:182)o s(cid:184)t cÒa c(cid:184)c t(cid:184)c gi(cid:182), 73% n´ng d©n cho bi’t, mÁi n®m trong vﬂng ba n®m g«n Æ©y, h‰ l(cid:185)i b(cid:184)n hµng cho mÈt th(cid:173)¨ng l(cid:184)i kh(cid:184)c. V“ ph«n m(cid:215)nh, nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i n„i rªng, kho(cid:182)ng 45% n´ng d©n mµ h‰ mua hµng lµ nh˜ng ng(cid:173)Íi h‰ ch(cid:173)a tıng mua bao giÍ. K’t qu(cid:182) kh(cid:182)o s(cid:184)t nµy tr(cid:184)i vÌi tr˘c gi(cid:184)c th´ng th(cid:173)Íng v(cid:215) t t c(cid:182) m‰i d u hi÷u Æ“u cho th y, trong bËi c(cid:182)nh c(cid:184)c c¨ c u ph(cid:184)p l˝ ch›nh th¯c cﬂn y’u k–m nh(cid:173) Î Vi÷t Nam, lœ ra c(cid:184)c b™n giao dﬁch ph(cid:182)i d˘a vµo c(cid:184)c c¨ ch’ trÀt t˘ t(cid:173) nh©n. Tuy nhi™n, s˘ h p d…n cÒa c¨ ch’ trÀt t˘ t(cid:173) nh©n kh´ng th” t˘ n„ ph(cid:184)t sinh, b t k” s˘ y’u k–m cÒa c(cid:184)c quy“n ph(cid:184)p l˝.

Giao dÞch lÆp l¹i 27%

Giao dÞch lÇn ®Çu 73%

H(cid:215)nh 4: C(cid:184)c giao dﬁch cÒa n´ng d©n

S˘ s(cid:189)n sµng t(cid:215)m ki’m mÈt ÆËi t(cid:184)c lµm ®n mÌi theo tıng n®m Æ(cid:183) lµm gi(cid:182)m gi(cid:184) trﬁ cÒa c(cid:184)c quan h÷ l©u dµi nµy, do Æ„, cÚng lµm gi(cid:182)m gi(cid:184) trﬁ ng®n c(cid:182)n c(cid:184)c hµnh vi c¨ hÈi. H¨n 80% ng(cid:173)Íi tr(cid:182) lÍi kh(cid:182)o s(cid:184)t cho bi’t, h‰ sœ chuy”n tı th(cid:173)¨ng l(cid:184)i nµy sang th(cid:173)¨ng l(cid:184)i kh(cid:184)c Æ” b(cid:184)n Æ(cid:173)Óc gi(cid:184) cao h¨n. B· ng(cid:173)Íi nµy Æ” b(cid:184)n cho ng(cid:173)Íi kia vÌi gi(cid:184) cao h¨n lµ hµnh vi vi ph(cid:185)m hÓp ÆÂng chÒ y’u mµ nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i phµn nµn v“ ng(cid:173)Íi n´ng d©n. Nh˜ng ng(cid:173)Íi n´ng d©n cho bi’t, h‰ s(cid:189)n sµng b(cid:184)n cho mÈt th(cid:173)¨ng l(cid:184)i mÌi n’u c„ th” Æ(cid:185)t gi(cid:184) cao h¨n tı 5-10%. N’u ng(cid:173)Íi n´ng d©n muËn chuy”n sang b(cid:184)n cho mÈt ng(cid:173)Íi kh(cid:184)c sau khi Æ(cid:183) tho(cid:182) thuÀn vÌi ng(cid:173)Íi mua ban Æ«u, c„ th” sœ d…n Æ’n tranh ch p v“ c(cid:184)c ngh‹a vÙ hÓp ÆÂng, ngh‹a lµ li™n quan Æ’n quy“n ph(cid:184)p l˝ cÒa c(cid:184)c b™n. Do kh´ng c„ k˝ k’t hÓp ÆÂng ch›nh th¯c, n™n c„ nhi“u th´ng tin v“ c(cid:184)c h(cid:215)nh th¯c tranh ch p vµ c(cid:184)ch gi(cid:182)i quy’t tranh ch p cÒa c(cid:184)c b™n.

4.2. Tranh ch p

Tranh ch p gi˜a n´ng d©n vÌi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i lµ kh´ng th” tr(cid:184)nh kh·i; tr™n th˘c t’, 45% th(cid:173)¨ng l(cid:184)i cho bi’t c„ nghe Æ’n nh˜ng tranh ch p xu t ph(cid:184)t tı vi÷c n´ng d©n ph(cid:184) b· th·a thuÀn vÌi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i. 34% th(cid:173)¨ng l(cid:184)i cho bi’t Æ(cid:183) tıng c„ v n Æ“ vÌi n´ng d©n khi th˘c hi÷n hÓp ÆÂng. Trong sË nµy, c„ Æ’n mÈt nˆa n„i rªng n´ng d©n hÒy hÓp ÆÂng Æ” b(cid:184)n cho ng(cid:173)Íi mua kh(cid:184)c vÌi gi(cid:184) cao h¨n.

B(cid:182)ng 1: C(cid:184)c v n Æ“ gi˜a th(cid:173)¨ng l(cid:184)i vµ n´ng d©n

N´ng d©n b(cid:184)n hµng cho ng(cid:173)Íi kh(cid:184)c 50,0%

V n Æ“ gi(cid:184) c(cid:182) (ph(cid:182)i th(cid:173)¨ng l(cid:173)Óng l(cid:185)i) 18,8%

Ch t l(cid:173)Óng b(cid:173)Îi k–m 18,8%

C(cid:184)c v n Æ“ kh(cid:184)c 12,5%

N´ng d©n cÚng cho bi’t h‰ c„ ræc rËi vÌi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i, tuy nhi™n vÌi sË l(cid:173)Óng ›t h¨n. Chÿ c„ kho(cid:182)ng 10% n´ng d©n cho bi’t Æ(cid:183) tıng g(cid:198)p kh„ kh®n vÌi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i trong vﬂng 5 n®m qua. Trong sË nµy, v n Æ“ lÌn nh t vÌi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i lµ h‰ kh´ng thanh to(cid:184)n Æ«y ÆÒ ti“n hµng. Tuy nhi™n, trong t t c(cid:182) nh˜ng ng(cid:173)Íi n´ng d©n Æ(cid:173)Óc kh(cid:182)o s(cid:184)t, 31% n„i rªng c„ bi’t mÈt ai Æ„ Æ(cid:183) bﬁ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i lıa. V(cid:215) vÀy, nhi“u n´ng d©n v…n ghi nhÌ trong Æ«u, m(cid:198)c dÔ vi÷c bﬁ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i lıa kh´ng ph(cid:182)i lµ phÊ bi’n.

B(cid:182)ng 2: C(cid:184)c v n Æ“ cÒa n´ng d©n vÌi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i

Th(cid:173)¨ng l(cid:184)i kh´ng thanh to(cid:184)n Æ(cid:173)Óc ti“n hµng 43,4%

Kh´ng thËng nh t v“ ch t l(cid:173)Óng hµng 16,6%

V n Æ“ gi(cid:184) c(cid:182) 11,1%

C(cid:184)c v n Æ“ kh(cid:184)c 16,6%

C(cid:182) tı hai ph›a, ng(cid:173)Íi n´ng d©n vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Æ“u g(cid:198)p ph(cid:182)i c(cid:184)c rÒi ro hÓp ÆÂng. Th(cid:173)¨ng l(cid:184)i g(cid:198)p rÒi ro khi ng(cid:173)Íi n´ng d©n hÒy b· ho(cid:198)c muËn th(cid:173)¨ng l(cid:173)Óng l(cid:185)i Æ” t®ng gi(cid:184). Ng(cid:173)Óc l(cid:185)i, ng(cid:173)Íi n´ng d©n g(cid:198)p rÒi ro khi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i l y hµng nh(cid:173)ng sau Æ„ kh´ng thanh to(cid:184)n nh(cid:173) Æ(cid:183) h¯a. C(cid:184)c v n Æ“ nµy hoµn toµn c„ th” qu(cid:182)n l˝ Æ(cid:173)Óc n’u c„ c(cid:184)c quy“n ph(cid:184)p l˝ v˜ng chæc. N’u kh´ng c„, c(cid:184)c b™n tham gia thﬁ tr(cid:173)Íng c„ th” sœ h(cid:173)Ìng tÌi c¨ ch’ trÀt t˘ t(cid:173) nh©n Æ” h(cid:185)n ch’ bÌt kh(cid:182) n®ng x(cid:182)y ra c(cid:184)c hµnh vi c¨ hÈi.

4.3. Qu(cid:182)n l˝ tranh ch p

VÌi c(cid:184)c tranh ch p c„ th” x(cid:182)y ra, c(cid:184)c b™n tham gia thﬁ tr(cid:173)Íng ph(cid:182)n ¯ng theo c(cid:184)ch d‘ Æo(cid:184)n tr(cid:173)Ìc: 89% th(cid:173)¨ng l(cid:184)i sœ rÛt kh·i giao dﬁch vÌi nh˜ng n´ng d©n kh´ng gi˜ cam k’t. T(cid:173)¨ng t˘, 95% n´ng d©n cÚng kh´ng ti’p tÙc giao dﬁch vÌi nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i bﬁ cho lµ Æ(cid:183) lıa h‰.

Tuy nhi™n, kh´ng r‚ c(cid:184)ch trıng ph(cid:185)t nh(cid:173) vÀy hi÷u qu(cid:182) Æ’n m¯c nµo trong vi÷c ng®n ch(cid:198)n vµ h(cid:185)n ch’ c(cid:184)c hµnh vi c¨ hÈi cÒa c(cid:184)c b™n tham gia thﬁ tr(cid:173)Íng. V(cid:215) chÿ c„ ›t n´ng d©n ho(cid:198)c th(cid:173)¨ng l(cid:184)i c„ vŒ nh(cid:173) Æ«u t(cid:173) nhi“u vµo c(cid:184)c mËi quan h÷ l©u dµi, n™n c(cid:184)c bi÷n ph(cid:184)p t˘ c¯u m(cid:215)nh n„i tr™n c„ th” kh´ng c„ t(cid:184)c ÆÈng trıng ph(cid:185)t ÆËi vÌi nh˜ng ng(cid:173)Íi c„ hµnh vi x u. ß” c(cid:184)c bi÷n ph(cid:184)p tr(cid:182) ÆÚa ki”u nµy trÎ thµnh mÈt c¨ ch’ trÀt t˘ t(cid:173) nh©n hi÷u qu(cid:182), c(cid:184)c b™n tham gia giao dﬁch ph(cid:182)i chﬁu thi÷t bªng c(cid:184)ch Æ” m t quan h÷ kinh doanh. Kh´ng c„ tri”n v‰ng l(cid:198)p l(cid:185)i giao dﬁch kinh doanh trong t(cid:173)¨ng lai, ng(cid:173)Íi n´ng d©n hay th(cid:173)¨ng l(cid:184)i sœ kh´ng c„ ÆÈng c¨ m(cid:185)nh mœ Æ” h(cid:185)n ch’ c(cid:184)c hµnh vi cÒa m(cid:215)nh. K’t qu(cid:182) lµ, trong mÈt m´i tr(cid:173)Íng mµ c(cid:184)c giao dﬁch mÈt l«n Æ(cid:173)Óc coi lµ quy Æﬁnh ti™u chu»n, d‰a rÛt kh·i quan h÷ kinh doanh sau nµy kh´ng ph(cid:182)i lµ mÈt chi’n l(cid:173)Óc trÀt t˘ t(cid:173) nh©n hi÷u qu(cid:182). M(cid:198)t kh(cid:184)c, c(cid:184)c b™n giao dﬁch cÚng t˘ rÛt ra bµi h‰c cho m(cid:215)nh. V› dÙ nh(cid:173), nh˜ng n´ng d©n cho bi’t Æ(cid:183) tıng c„ ræc rËi vÌi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i sœ c„ thi™n h(cid:173)Ìng duy tr(cid:215) mËi quan h÷ mua b(cid:184)n vÌi nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Æ(cid:183) quen bi’t tı tr(cid:173)Ìc.

Do c(cid:184)c b™n c„ xu h(cid:173)Ìng tham gia vµo c(cid:184)c giao dﬁch mÈt l«n, n™n kh´ng c„ g(cid:215) ng(cid:185)c nhi™n n’u r t ›t n´ng d©n t(cid:215)m ki’m s˘ giÛp ÆÏ tı b™n ngoµi Æ” gi(cid:182)i quy’t c(cid:184)c tranh ch p ph(cid:184)t sinh. Trong sË nh˜ng n´ng d©n cho bi’t c„ v n Æ“ vÌi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i, 44% Æ(cid:183) ch m d¯t quan h÷ kinh doanh mµ kh´ng t(cid:215)m Æ’n s˘ hÁ trÓ cÒa b™n th¯ ba. Ph(cid:182)n ¯ng th(cid:173)Íng th y nh t sau Æ„ lµ cË gæng th(cid:173)¨ng l(cid:173)Óng mÈt gi(cid:182)i ph(cid:184)p vÌi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Æ” kh´ng c«n Æ’n s˘ hÁ trÓ cÒa b™n th¯ ba. Trong sË nh˜ng n´ng d©n t(cid:215)m ki’m s˘ hÁ trÓ cÒa b™n th¯ ba, chÿ c„ mÈt sË r t ›t t(cid:215)m Æ’n c(cid:184)c h÷ thËng ph©n xˆ ch›nh th¯c (v› dÙ nh(cid:173) tﬂa (cid:184)n) Æ” gi(cid:182)i quy’t tranh ch p. .

B(cid:182)ng 3: C(cid:184)c ph(cid:173)¨ng ph(cid:184)p gi(cid:182)i quy’t tranh ch p (cÒa n´ng d©n)

B· qua tranh ch p vµ ti’p tÙc giao dﬁch 44,4%

Th(cid:173)¨ng l(cid:173)Óng vÌi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i 27,8%

ß(cid:173)a tranh ch p ra tﬂa, ch›nh quy“n Æﬁa ph(cid:173)¨ng ho(cid:198)c c´ng an 22,2%

C(cid:184)c ph(cid:173)¨ng ph(cid:184)p kh(cid:184)c 5,6%

Nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i d(cid:173)Íng nh(cid:173) c„ nh˜ng xu h(cid:173)Ìng h¨i kh(cid:184)c nhau trong gi(cid:182)i quy’t tranh ch p. Ph«n lÌn trong sË h‰ sœ ch‰n c(cid:184)ch th(cid:173)¨ng l(cid:173)Óng ho(cid:198)c ti’p tÙc (58,2%), sË kh(cid:184)c (vÌi t˚ l÷ lÌn h¨n cÒa n´ng d©n) t(cid:215)m ki’m bi÷n ph(cid:184)p can thi÷p cÒa b™n th¯ ba Æ” gi(cid:182)i quy’t tranh ch p. K’t qu(cid:182) nµy c„ th” phÙ thuÈc vµo lo(cid:185)i tranh ch p ph(cid:184)t sinh gi˜a c(cid:184)c b™n. Nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i muËn t(cid:215)m c(cid:184)ch th˘c hi÷n hÓp ÆÂng th(cid:173)Íng sœ y™u c«u mÈt hµnh ÆÈng cÙ th” hay ›t nh t lµ tr(cid:182) l(cid:185)i ph«n ti“n Æ(cid:198)t c‰c Æ” kh´ng bﬁ thua thi÷t tr˘c ti’p v“ m(cid:198)t tµi ch›nh do ng(cid:173)Íi n´ng d©n kh´ng th˘c hi÷n hÓp ÆÂng. Tuy nhi™n, trong tr(cid:173)Íng hÓp ng(cid:173)Óc l(cid:185)i, khi ng(cid:173)Íi n´ng d©n c«m tÍ h„a Æ¨n ti“n hµng ch(cid:173)a Æ(cid:173)Óc thanh to(cid:184)n, cﬂn th(cid:173)¨ng l(cid:184)i ra Æi mµ kh´ng quay l(cid:185)i, th(cid:215) ng(cid:173)Íi n´ng d©n kh„ c„ th” t(cid:215)m ra th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Æ” Æﬂi ti“n, nh t lµ khi ng(cid:173)Íi n´ng d©n ph(cid:182)i b· ra nhi“u thÍi gian vµ chi ph› Æ” lµm vi÷c nµy.

B(cid:182)ng 4: C(cid:184)c ph(cid:173)¨ng ph(cid:184)p gi(cid:182)i quy’t tranh ch p (cÒa th(cid:173)¨ng l(cid:184)i)

B· qua vµ ti’p tÙc giao dﬁch 16,3%

Th(cid:173)¨ng l(cid:173)Óng vÌi n´ng d©n 41,9%

ß(cid:173)a tranh ch p ra tﬂa, ch›nh quy“n Æﬁa ph(cid:173)¨ng ho(cid:198)c c´ng an 41,9%

C(cid:184)ch sËng ìÆÃn nhµ ai nhµ n y r(cid:185)ngî cÒa ng(cid:173)Íi n´ng d©n t(cid:185)o ra nh˜ng t(cid:184)c ÆÈng Æ(cid:184)ng Æ” ph©n t›ch ÆËi vÌi c(cid:184)ch th¯c kinh doanh vµ Æ«u t(cid:173) cÒa ng(cid:173)Íi n´ng d©n. Do ng(cid:173)Íi n´ng d©n ti’p cÀn mÁi mÈt giao dﬁch vÌi quan Æi”m cho rªng m(cid:215)nh sœ kh´ng bi’t d˘a vµo Æ©u trong tr(cid:173)Íng hÓp c„ tranh ch p (v› dÙ nh(cid:173) th(cid:173)¨ng l(cid:184)i kh´ng thanh to(cid:184)n ti“n hµng), vµ vi÷c kinh doanh sœ Æem l(cid:185)i ›t lÓi nhuÀn h¨n, n™n th´ng th(cid:173)Íng ng(cid:173)Íi n´ng d©n kh´ng l˘a ch‰n c(cid:184)c s(cid:184)ng ki’n Æ«u t(cid:173) tËi (cid:173)u. Ph©n t›ch k¸ sœ th y gi(cid:184) trﬁ th˘c hi÷n t(cid:185)i cÒa giao dﬁch gi˜a ng(cid:173)Íi n´ng d©n vÌi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i kh´ng lÌn bªng gi(cid:184) hÓp ÆÂng Æ(cid:173)Óc tuy™n bË, v(cid:215) ng(cid:173)Íi n´ng d©n bi’t rªng c„ kh(cid:182) n®ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i sœ kh´ng gi˜ ÆÛng cam k’t vµ t(cid:215)m c(cid:184)ch Æ” kh´ng ph(cid:182)i thanh to(cid:184)n ti“n hµng. Vi÷c thu hÂi c(cid:184)c thi÷t h(cid:185)i tı th(cid:173)¨ng l(cid:184)i khi x(cid:182)y ra tranh ch p cÚng kh´ng ph(cid:182)i lµ mÈt kh(cid:182) n®ng cao (do th˘c t’ lµ g«n mÈt nˆa sË n´ng d©n sœ kh´ng t(cid:215)m ki’m gi(cid:182)i ph(cid:184)p Æ” gi(cid:182)i quy’t tranh ch p), n™n gi(cid:184) trﬁ th˘c cÒa mÁi giao dﬁch tı ph›a ng(cid:173)Íi n´ng d©n r t th p. ßi“u nµy c„ th” khi’n cho ng(cid:173)Íi n´ng d©n Æ(cid:173)a ra c(cid:184)c quy’t Æﬁnh Æ«u t(cid:173) kh´ng tËi (cid:173)u khi muËn ph(cid:184)t tri”n vµ/ho(cid:198)c duy tr(cid:215) v(cid:173)Ín tr(cid:184)i. Ngoµi ra, do mÁi mÈt giao dﬁch vÌi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i kh´ng Æem l(cid:185)i nhi“u ti“n n™n ng(cid:173)Íi n´ng d©n kh´ng c„ ÆÈng c¨ m(cid:185)nh mœ Æ” Æ«u t(cid:173) vµo mËi quan h÷ l©u dµi vÌi nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i, vµ cµng t(cid:185)o Æi“u ki÷n Æ” ng(cid:173)Íi n´ng d©n ch‰n ri™ng nh˜ng tr(cid:184)i tËt nh t, vµ lıa ng(cid:173)Íi mua bªng nh˜ng tr(cid:184)i c„ ch t l(cid:173)Óng k–m h¨n.

4.4. H(cid:215)nh th¯c trung gian d˘a tr™n uy t›n vµ c(cid:184)c dﬁch vÙ t›n th(cid:184)c

Uy t›n c„ th” lµ mÈt dﬁch vÙ t›n th(cid:184)c quan tr‰ng. N’u uy t›n Æ(cid:173)Óc phÊ bi’n, n„ c„ th” Æ„ng vai trﬂ nh(cid:173) mÈt giao dﬁch l«n th¯ hai (cid:182)o. Nh˜ng b™n tham gia trong giao dﬁch mÈt l«n vµ Æ” l(cid:185)i ti’ng x u c„ th” sœ kh„ t(cid:215)m Æ(cid:173)Óc nh˜ng ÆËi t(cid:184)c kinh doanh mÌi. 90% n´ng d©n cho bi’t h‰ sœ kh´ng giao dﬁch vÌi nh˜ng ai mµ h‰ Æ(cid:173)Óc bi’t lµ Æ(cid:183) tıng kh´ng thanh to(cid:184)n ti“n, vµ 92,2% n´ng d©n n„i sœ kh´ng giao dﬁch vÌi nh˜ng ai mµ h‰ Æ(cid:173)Óc bi’t lµ Æ(cid:183) tıng lıa mÈt ng(cid:173)Íi n´ng d©n kh(cid:184)c. Nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i c„ vŒ nh(cid:173) cÚng ÆÂng quan Æi”m v“ nh˜ng ÆËi t(cid:184)c c„ ti’ng x u. 90% th(cid:173)¨ng l(cid:184)i cho bi’t sœ tı chËi mua hµng cÒa ng(cid:173)Íi n´ng d©n nµo c„ ti’ng x u trong giao dﬁch.

Tuy nhi™n, v n Æ“ hi÷n t(cid:185)i ÆËi vÌi c(cid:182) n´ng d©n cÚng nh(cid:173) th(cid:173)¨ng l(cid:184)i lµ c„ Æi“u ki÷n ti’p cÀn th´ng tin v“ uy t›n cÒa ÆËi t(cid:184)c. N’u kh´ng c„ th´ng tin Æ(cid:184)ng tin cÀy v“ uy t›n cÒa ÆËi t(cid:184)c, sœ r t kh„ Æ” cho ìuy t›nî Æ„ng b t k˙ vai trﬂ nµo trong vi÷c h(cid:185)n ch’ hµnh vi. H¨n 3/4 n´ng d©n cho bi’t, h‰ kh´ng giao dﬁch l(cid:185)i vÌi cÔng mÈt th(cid:173)¨ng l(cid:184)i. ßËi vÌi h‰, uy t›n h„a ra chÿ lµ mÈt (cid:173)u ti™n t(cid:173)¨ng ÆËi th p. Nh˜ng n´ng d©n nµy cho rªng gi(cid:184) c(cid:182) lµ y’u tË quan tr‰ng nh t, 81,8% trong sË h‰ thÀm ch› cho rªng, gi(cid:184) c(cid:182) lµ y’u tË hµng Æ«u Æ” h‰ quy’t Æﬁnh n™n b(cid:184)n hµng cho ai. 54,9% trong tÊng sË n´ng d©n tham gia kh(cid:182)o s(cid:184)t cho bi’t, h‰ s(cid:189)n sµng b(cid:184)n hµng cho ng(cid:173)Íi l(cid:185).

C„ vŒ nh(cid:173) c(cid:184)c nguÂn th´ng tin v“ uy t›n vµ t›nh Æ(cid:184)ng tin cÀy cÒa c(cid:184)c ÆËi t(cid:184)c kinh doanh ti“m n®ng lµ r t h(cid:185)n ch’. Nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i lµ ng(cid:173)Íi Æi khæp n¨i. Tı Æﬁa Æi”m mua hµng Æ’n Æﬁa Æi”m h‰ b(cid:184)n hµng c„ th” c(cid:184)ch nhau r t xa. H‰ cÚng kh´ng lµm ®n Æ“u Æ(cid:198)n, mµ lÛc lµm lÛc kh´ng, vµ cÚng kh´ng c„ lÓi ›ch g(cid:215) tı ÆÈc quy“n t˘ nhi™n. Kh´ng c„ quy Æﬁnh hµnh ch›nh nµo Æi“u chÿnh hay rµng buÈc c(cid:184)c tÀp qu(cid:184)n cÒa th(cid:173)¨ng l(cid:184)i, do Æ„ cÚng kh´ng c„ d u hi÷u g(cid:215) r‚ rµng ÆËi vÌi ng(cid:173)Íi mua, ngo(cid:185)i trı d u hi÷u v“ sË ti“n Æ«u t(cid:173) lÌn mµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i b· ra cho c´ng vi÷c kinh doanh (v› dÙ nh(cid:173) Æ«u t(cid:173) mua thuy“n), m(cid:198)c dÔ nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i chÒ y’u lµ Æi thu™ thuy“n.15 Nh˜ng ng(cid:173)Íi n´ng d©n cho rªng h‰ gi·i Æ(cid:184)nh gi(cid:184) c(cid:184)c ÆËi t(cid:184)c kinh doanh ti“m n®ng (68,9%). Tuy nhi™n, h‰ c„ vŒ kh´ng c„ nhi“u th´ng tin tr˘c ti’p lµm c¨ sÎ Æ(cid:184)nh gi(cid:184).

M(cid:198)c dÔ n´ng d©n c„ mÈt sË hi÷p hÈi ch›nh th¯c, nh(cid:173)ng ch(cid:173)a c„ hi÷p hÈi nµo Æ¯ng ra lµm trung gian uy t›n cho n´ng d©n. Hi÷p hÈi Tr(cid:184)i c©y Vi÷t Nam lµ hi÷p hÈi Æ(cid:173)Óc coi nh(cid:173) c„ vai trﬂ Æ(cid:185)i di÷n c(cid:184)c n´ng d©n trÂng c©y ®n qu(cid:182) vµ ngh“ trÂng c©y ®n qu(cid:182) Î Vi÷t Nam, nh(cid:173)ng ph(cid:185)m vi ho(cid:185)t ÆÈng cÒa hÈi ch(cid:173)a v(cid:173)¨n Æ’n 80% di÷n t›ch trÂng c©y ®n qu(cid:182) cÒa n´ng d©n. Do Æ„, mÌi chÿ c„ ch(cid:173)a Æ’n 20% n´ng d©n trÂng c©y ®n qu(cid:182) lµ thµnh vi™n cÒa hÈi. Tuy nhi™n, t(cid:185)i nh˜ng n¨i HÈi ho(cid:185)t ÆÈng, d(cid:173)Íng nh(cid:173) cÚng ch(cid:173)a c„ tÊ ch¯c Æ” chia sŒ vµ Æi“u phËi th´ng tin theo c(cid:184)ch c„ lÓi cho n´ng d©n hay th(cid:173)¨ng l(cid:184)i, vµ giÛp h‰ Æ(cid:184)nh gi(cid:184) ch t l(cid:173)Óng cÒa c(cid:184)c ÆËi t(cid:184)c th(cid:173)¨ng m(cid:185)i ti“m n®ng. Chæc chæn ng(cid:173)Íi n´ng d©n c„ th” tÀp trung mÈt c(cid:184)ch kh´ng ch›nh th¯c vµ chia sŒ th´ng tin vÌi nhau. Ho(cid:198)c h‰ c„ th” ti’p cÀn th´ng tin v“ nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i th´ng qua mÈt trong sË c(cid:184)c tÊ ch¯c Æﬁa ph(cid:173)¨ng. Tuy nhi™n, th´ng tin Æ(cid:173)Óc thu thÀp qua c(cid:184)c tÊ ch¯c vµ hÓp t(cid:184)c x(cid:183) Æﬁa ph(cid:173)¨ng cÚng chÿ c„ hi÷u qu(cid:182) h(cid:185)n ch’ v(cid:215) nh˜ng ng(cid:173)Íi n´ng d©n chia sŒ th´ng tin theo c(cid:184)ch nµy th(cid:173)Íng bﬁ h(cid:185)n ch’ bÎi Æi“u ki÷n Æﬁa l˝, kh(cid:184)c vÌi nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i.

B(cid:182)ng 5: Nh˜ng th´ng tin nµo c„ th” l y Æ(cid:173)Óc tı c(cid:184)c tÊ ch¯c Æﬁa ph(cid:173)¨ng?

66,7% 9,5% 11,9% 11,9% C(cid:184)c dﬁch vÙ khuy’n n´ng T›n dÙng Th´ng tin thﬁ tr(cid:173)Íng Gi(cid:182)i quy’t tranh ch p

R t kh„ t(cid:215)m th y mÈt h(cid:215)nh th¯c trung gian d˘a tr™n uy t›n kh´ng ch›nh th¯c Î vÔng ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long. M(cid:198)c dÔ c(cid:184)c cÈng ÆÂng n´ng th´n gæn b„ vÌi nhau nh(cid:173)ng h‰ thi’u nhi“u thuÈc t›nh Æ” c„ th” t(cid:185)o ra mÈt h(cid:215)nh th¯c trung gian d˘a tr™n uy t›n c(cid:184) nh©n. Trong v› dÙ cÒa Bernstein v“ ngµnh kim c(cid:173)¨ng, hi÷p hÈi ki”m so(cid:184)t s˘ tham gia vµ do Æ„, nh˜ng ai c„ hµnh vi x u sœ bﬁ lo(cid:185)i kh·i thﬁ tr(cid:173)Íng (Bernstein 1992). Trong v› dÙ cÒa Landa v“ c(cid:184)c th(cid:173)¨ng l(cid:184)i ng(cid:173)Íi Hoa, h‰ bﬁ rµng buÈc vÌi nhau bÎi y’u tË sæc tÈc vµ c(cid:184)c mËi li™n k’t gia Æ(cid:215)nh (Landa 1999). Trong thﬁ tr(cid:173)Íng tr(cid:184)i c©y Î vÔng ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long, ng(cid:173)Íi n´ng d©n vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i kh´ng ph(cid:182)i lÛc nµo cÚng c„ chung nh˜ng thuÈc t›nh kh(cid:184)c, ngoµi thÍi gian vµ Æﬁa Æi”m. Quan h÷ sæc tÈc hay gia Æ(cid:215)nh kh´ng quan tr‰ng. Kh´ng c„ quy Æﬁnh v“ vi÷c gia nhÀp vµ rÛt kh·i thﬁ tr(cid:173)Íng mua b(cid:184)n tr(cid:184)i c©y. Th˘c t’ lµ nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Æi khæp n¨i vµ kh´ng bﬁ h(cid:185)n ch’ trong nh˜ng vÔng Æﬁa l˝ nh t Æﬁnh cµng h(cid:185) th p c(cid:184)c chi ph› chuy”n ÆÊi tr™n c(cid:182) hai ph(cid:173)¨ng di÷n cÒa giao dﬁch. N’u kh´ng c„ mÈt c¨ quan th˘c thi luÀt Æﬁnh tr™n th˘c t’, ng(cid:173)Íi n´ng d©n sœ r t kh„ ph(cid:184)t tri”n c(cid:184)c th´ng tin c„ ›ch v“ c(cid:184)c ÆËi t(cid:184)c ti“m n®ng.

55,3% th(cid:173)¨ng l(cid:184)i kh´ng sÎ h˜u c(cid:184)c thuy“n h‰ sˆ dÙng

V(cid:215) vÀy, uy t›n vµ vai trﬂ cÒa h(cid:215)nh th¯c trung gian d˘a tr™n uy t›n ch(cid:173)a ph(cid:182)i lµ y’u tË quy’t Æﬁnh Æ” ng(cid:173)Íi mua l˘a ch‰n ng(cid:173)Íi b(cid:184)n. Nguy™n nh©n lµ v(cid:215), m(cid:198)c dÔ ph«n lÌn n´ng d©n cho bi’t h‰ sœ tı chËi giao dﬁch vÌi nh˜ng ng(cid:173)Íi ìkh´ng tËtî, nh(cid:173)ng c(cid:182) n´ng d©n cÚng nh(cid:173) th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Æ“u muËn lµm ®n vÌi ng(cid:173)Íi l(cid:185). Ph«n lÌn n´ng d©n kh´ng ngh‹ lµ m(cid:215)nh sœ c„ quan h÷ l©u dµi vÌi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i. Ng(cid:173)Íi n´ng d©n t˘ Æ(cid:198)t m(cid:215)nh vµo c(cid:184)c giao dﬁch mÈt l«n trong mÈt bËi c(cid:182)nh mµ th´ng tin v“ uy t›n cÒa ÆËi t(cid:184)c kh´ng tËt læm. Nguy c¨ ng(cid:173)Íi n´ng d©n tı chËi giao dﬁch vÌi mÈt ÆËi t(cid:184)c x u kh´ng Æ(cid:184)ng k”, v(cid:215) ph«n lÌn nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i cÚng cho rªng n´ng d©n sœ kh´ng giao dﬁch l(cid:185)i vÌi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i l«n tr(cid:173)Ìc.

Nh˜ng ng(cid:173)Íi n´ng d©n cho bi’t, l˝ do quan tr‰ng nh t Æ” lµm ®n, b t k” lµ vÌi ng(cid:173)Íi l(cid:185) hay ng(cid:173)Íi quen, Æ„ lµ gi(cid:184) c(cid:182). C„ vŒ nh(cid:173) nh˜ng rµng buÈc v®n ho(cid:184), x(cid:183) hÈi hay sæc tÈc kh´ng c„ ˝ ngh‹a quan tr‰ng gi˜a c(cid:184)c b™n giao dﬁch. Chÿ c„ 1/4 n´ng d©n cho bi’t n®m nµo cÚng giao dﬁch vÌi cÔng mÈt th(cid:173)¨ng l(cid:184)i. Nh˜ng n´ng d©n nµy kh´ng c„ mËi li™n h÷ v“ gia Æ(cid:215)nh, x(cid:183) hÈi hay sæc tÈc Æ” t(cid:185)o thµnh quan h÷ rµng buÈc vÌi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i. Khi h·i nh˜ng ng(cid:173)Íi n´ng d©n, t(cid:185)i sao ti’p tÙc lµm ®n vÌi nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i do h‰ l˘a ch‰n, h¨n 50% tr(cid:182) lÍi, s˘ tin cÀy lµ y’u tË quan tr‰ng. M(cid:198)c dÔ s˘ tin cÀy nµy c„ bªng ch¯ng r‚ rµng (ng(cid:173)Íi n´ng d©n ÆÂng ˝ b(cid:184)n chﬁu cho nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i h‰ ch(cid:173)a giao dﬁch bao giÍ) nh(cid:173)ng l(cid:185)i kh´ng c„ nguÂn gËc.

Nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i d(cid:173)Íng nh(cid:173) c„ thˆ th(cid:184)ch ÆÈ tin cÀy cÒa c(cid:184)c ÆËi t(cid:184)c kinh doanh mÌi. H‰ th(cid:173)Íng Æ(cid:198)t hµng vÌi sË l(cid:173)Óng nh· h¨n khi giao dﬁch vÌi nh˜ng n´ng d©n ch(cid:173)a lµm ®n cÔng bao giÍ. Nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i cho bi’t, khËi l(cid:173)Óng hµng mua trong l«n giao dﬁch Æ«u ti™n nh· h¨n r t nhi“u so vÌi trong nh˜ng l«n giao dﬁch ti’p theo vÌi cÔng mÈt ÆËi t(cid:184)c. KhËi l(cid:173)Óng mua trung b(cid:215)nh l«n Æ«u ti™n chÿ bªng 35-40% khËi l(cid:173)Óng mua trung b(cid:215)nh trong nh˜ng l«n mua ti’p theo. Th(cid:173)¨ng l(cid:184)i t®ng sË l(cid:173)Óng hµng trong nh˜ng l«n mua ti’p theo, vµ ng(cid:173)Óc l(cid:185)i. SË li÷u kh(cid:182)o s(cid:184)t th˘c t’ ch(cid:173)a r‚ rµng v“ Æi”m nµy. V(cid:215) nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i th(cid:173)Íng c„ xu h(cid:173)Ìng mua c(cid:182) v(cid:173)Ín, kh´ng mua tıng ph«n trong v(cid:173)Ín, n™n c„ th” ng(cid:173)Íi n´ng d©n sœ Æ«u t(cid:173), mÎ rÈng s(cid:182)n xu t vµ t®ng quy m´ v(cid:173)Ín vÌi mong muËn giao dﬁch ti’p vÌi ng(cid:173)Íi mua Æ(cid:184)ng tin cÀy.

ßi“u Æ(cid:184)ng chÛ ˝ lµ ch(cid:173)a h“ c„ mÈt hi÷p hÈi nµo cÒa nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i, dÔ lµ hi÷p hÈi ch›nh th¯c hay phi ch›nh th¯c. ßi“u nµy c„ ngh‹a lµ kh´ng c„ mÈt c¨ ch’ nµo Æ” truy“n t(cid:182)i th´ng tin. Kh´ng giËng nh(cid:173) mÈt sË thﬁ tr(cid:173)Íng kh(cid:184)c, nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng b(cid:184)n bu´n b(cid:173)Îi kh´ng c„ hi÷p hÈi ìphi ch›nh th¯cî, hay mÈt qu(cid:184)n cµ ph™ (cid:173)a th›ch chºng h(cid:185)n, n¨i h‰ c„ th” lui Æ’n Æ” trao ÆÊi th´ng tin.

4.5. T›n dÙng lµ th(cid:173)Ìc Æo cho s˘ tin cÀy

Khi c(cid:184)c quy“n hÓp ph(cid:184)p kh´ng v˜ng chæc, cho ÆËi t(cid:184)c mua chﬁu c„ th” lµ d u hi÷u th” hi÷n m¯c ÆÈ tin cÀy cao.16 Theo ngh‹a nµy, c(cid:184)c thﬁ tr(cid:173)Íng tr(cid:184)i c©y Î vÔng ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long c„ vŒ nh(cid:173) c„ m¯c ÆÈ tin cÀy t(cid:173)¨ng ÆËi cao, tuy c(cid:184)c quy“n hÓp ph(cid:184)p ch(cid:173)a v˜ng chæc. 32% n´ng d©n cho bi’t, h‰ ÆÂng ˝ cho ng(cid:173)Íi mua tr(cid:182) chÀm ti“n hµng. Tr(cid:182) chÀm ti“n hµng cÚng t(cid:173)¨ng Æ(cid:173)¨ng vÌi vi÷c c p t›n dÙng cho ÆËi t(cid:184)c. Trong tr(cid:173)Íng hÓp nµy, g«n 30% n´ng d©n cho bi’t h‰ th(cid:173)Íng b(cid:184)n chﬁu cho th(cid:173)¨ng l(cid:184)i, mµ th´ng th(cid:173)Íng Æ©y lµ nh˜ng ng(cid:173)Íi mµ h‰ ch(cid:173)a tıng c„ giao dﬁch ho(cid:198)c quan h÷ x(cid:183) hÈi. S˘ tin cÀy ph(cid:184)t tri”n r t nhanh ch„ng ñ tr™n th˘c t’, c„ lœ qu(cid:184) nhanh Æ” Æ(cid:173)Óc coi nh(cid:173) mÈt c®n c¯ lµm ®n kinh t’.

H(cid:215)nh th¯c hÓp ÆÂng sˆ dÙng Î ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long th›ch hÓp vÌi c¨ c u phi ch›nh th¯c. Chÿ kho(cid:182)ng 10% n´ng d©n sˆ dÙng hÓp ÆÂng vi’t tay. Ph«n lÌn n´ng d©n lµm ®n tr™n c¨ sÎ hÓp ÆÂng mi÷ng (46,1%) ho(cid:198)c thÀm ch› hoµn toµn kh´ng c„ hÓp ÆÂng vÌi ng(cid:173)Íi mua (42,2%) (cÚng t(cid:173)¨ng Æ(cid:173)¨ng vÌi vi÷c tho(cid:182) thuÀn mi÷ng). Nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i cho bi’t th´ng tin t(cid:173)¨ng t˘, kho(cid:182)ng 85% trong sË h‰ giao dﬁch bªng hÓp ÆÂng mi÷ng. HÓp ÆÂng mi÷ng Æ(cid:173)Óc (cid:173)a th›ch v(cid:215) ph(cid:173)¨ng th¯c tr(cid:182) chÀm y™u c«u mÈt m¯c ÆÈ tin cÀy nh t Æﬁnh Æ” Æ(cid:182)m b(cid:182)o th˘c hi÷n thµnh c´ng hÓp ÆÂng. M(cid:198)c dÔ t(cid:185)i mÈt thÍi Æi”m cÙ th”, ng(cid:173)Íi n´ng d©n chÿ giao dﬁch vÌi mÈt th(cid:173)¨ng l(cid:184)i, nh(cid:173)ng ng(cid:173)Óc l(cid:185)i, th(cid:173)¨ng l(cid:184)i c„ th” giao dﬁch cÔng mÈt lÛc vÌi nhi“u n´ng d©n. Do Æ„ c„ kh(cid:182) n®ng x(cid:182)y ra m©u thu…n khi h‰ nhÌ kh´ng ch›nh x(cid:184)c v“ c(cid:184)c tho(cid:182) thuÀn mi÷ng.

Kh«ng cã hîp ®ång 42%

Hîp ®ång miÖng 46%

16 Woodruff vµ McMillan (1999) Æ(cid:173)a ra luÀn c¯ rªng, khi mÈt b™n tham gia giao dﬁch tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng c„ c(cid:184)c chi ph› chuy”n ÆÊi cao, Æ©y

c„ th” lµ ÆÈng c¨ Æ” thÛc Æ»y vi÷c b(cid:184)n chﬁu.

H(cid:215)nh 5: C(cid:184)c lo(cid:185)i hÓp ÆÂng Hîp ®ång viÕt tay 12%

Kho(cid:182)ng thÍi gian tı khi giao hµng Æ’n khi thanh to(cid:184)n h’t ti“n hµng th(cid:173)Íng k–o dµi tı 3 ngµy Æ’n 3 th(cid:184)ng.

B(cid:182)ng 6: Ph(cid:173)¨ng th¯c tr(cid:182) chÀm cÒa th(cid:173)¨ng l(cid:184)i

Tr(cid:182) ti“n trong vﬂng 3-4 ngµy sau khi nhÀn hµng Tr(cid:182) ti“n trong vﬂng 5-15 ngµy sau khi nhÀn hµng Tr(cid:182) ti“n trong vﬂng 1-2 th(cid:184)ng sau khi nhÀn hµng Tr(cid:182) lµm nhi“u ÆÓt trong vﬂng 3 th(cid:184)ng sau khi nhÀn hµng C(cid:184)c ph(cid:173)¨ng th¯c kh(cid:184)c 32,6% 26,1% 10,3% 17,3% 13,0%

Tuy nhi™n, quan h÷ t›n dÙng nµy kh´ng c„ vŒ lµ quan h÷ hai chi“u. Kh´ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i nµo tham gia kh(cid:182)o s(cid:184)t cho bi’t h‰ c p t›n dÙng cho ng(cid:173)Íi n´ng d©n. Hoµn toµn thËng nh t vÌi th´ng tin nµy, ph«n lÌn n´ng d©n (86,2%) cho bi’t kh´ng h“ nhÀn Æ(cid:173)Óc t›n dÙng nµo tı ph›a th(cid:173)¨ng l(cid:184)i d(cid:173)Ìi d(cid:185)ng ti“n m(cid:198)t ho(cid:198)c dﬁch vÙ khuy’n n´ng. ßi“u nµy nh t qu(cid:184)n vÌi quan Æi”m cho rªng ng(cid:173)Íi n´ng d©n vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i kh´ng Æ«u t(cid:173) vµo nh˜ng quan h÷ l©u dµi, v(cid:215) chu tr(cid:215)nh kinh doanh c«n Æ’n t›n dÙng cÒa ng(cid:173)Íi n´ng d©n dµi h¨n nhi“u so vÌi cÒa th(cid:173)¨ng l(cid:184)i. V(cid:215) th(cid:173)¨ng l(cid:184)i ›t khi c„ ˝ Æﬁnh giao dﬁch ti’p vÌi cÔng mÈt ng(cid:173)Íi n´ng d©n, n™n h‰ cÚng kh´ng c„ m y ÆÈng c¨ Æ” c p t›n dÙng cho ng(cid:173)Íi n´ng d©n trong thÍi gian kh´ng ph(cid:182)i vÙ mÔa.

McMillan vµ Woodruff quan s(cid:184)t th y c„ s˘ t(cid:173)¨ng quan gi˜a vi÷c c p t›n dÙng vµ vi÷c kho(cid:184) l(cid:183)i su t gi˜a c(cid:184)c ÆËi t(cid:184)c kinh doanh. H‰ k’t luÀn, chi ph› thay ÆËi t(cid:184)c cao vµ kh´ng nh t thi’t s˘ tin cÀy, lµ nh˜ng y’u tË Æ” thÛc Æ»y vi÷c c p t›n dÙng (McMillan vµ Woodruff 1999). Tuy nhi™n, Î Æ©y chÛng t´i kh´ng t(cid:215)m th y s˘ t(cid:173)¨ng quan gi˜a vi÷c thi’u t›nh c(cid:185)nh tranh (ho(cid:198)c chi ph› thay ÆËi t(cid:184)c cao) vÌi s˘ s(cid:189)n sµng c p t›n dÙng tı ph›a ng(cid:173)Íi n´ng d©n. H¨n 60% th(cid:173)¨ng l(cid:184)i cho bi’t thﬁ tr(cid:173)Íng mua b(cid:173)Îi c„ t›nh c(cid:185)nh tranh Î m¯c ÆÈ vıa Æ’n m¯c ÆÈ cao. Nh˜ng ng(cid:173)Íi n´ng d©n cÚng n„i t(cid:173)¨ng t˘; 64,2% sË h‰ c„ h¨n 5 ng(cid:173)Íi Æ’n h·i mua hµng mÁi n®m, 32,4% c„ tı 6 Æ’n 10 ng(cid:173)Íi Æ’n h·i mua hµng mÁi n®m. C„ th” Æ(cid:173)a ra k’t luÀn ch›nh x(cid:184)c lµ kh´ng c„ s˘ kho(cid:184) l(cid:183)i su t tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng b(cid:173)Îi. Ng(cid:173)Íi mua th(cid:173)Íng kh´ng bﬁ giÌi h(cid:185)n v“ m(cid:198)t Æﬁa l˝, vµ c(cid:184)c b™n kh´ng c«n ph(cid:182)i Æ«u t(cid:173) tµi s(cid:182)n cÙ th” vµo c(cid:184)c mËi quan h÷ Æ” gia nhÀp thﬁ tr(cid:173)Íng.

B(cid:182)ng 7: SË l(cid:173)Óng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Æ’n h·i mua hµng

0 1 2 3 4 5 6-10 11-20 >20 3,4% 3,4% 5,1% 11,4% 12,5% 13,1% 32,4% 13,6% 5,1%

D(cid:173)Íng nh(cid:173) ng(cid:173)Íi n´ng d©n Æ“u s(cid:189)n sµng b(cid:184)n chﬁu cho th(cid:173)¨ng l(cid:184)i, vµ kh´ng Æ” ˝ nhi“u Æ’n m¯c ÆÈ c(cid:185)nh tranh cho hµng ho(cid:184) cÒa m(cid:215)nh. T˚ l÷ n´ng d©n cho bi’t sœ cho ph–p th(cid:173)¨ng l(cid:184)i tr(cid:182) chÀm ti“n hµng d(cid:173)Íng nh(cid:173) kh´ng c„ s˘ t(cid:173)¨ng quan lÌn vÌi m¯c ÆÈ c(cid:185)nh tranh ho(cid:198)c s˘ kho(cid:184) l(cid:183)i su t mµ ng(cid:173)Íi n´ng d©n g(cid:198)p ph(cid:182)i; 30- 45% n´ng d©n cho bi’t h‰ sœ cho ph–p th(cid:173)¨ng l(cid:184)i tr(cid:182) chÀm ti“n hµng.

C(cid:184)c d˜ ki÷n cho th y mÈt th˘c t’ thÛ vﬁ v“ sˆ dÙng hÓp ÆÂng vi’t so vÌi hÓp ÆÂng mi÷ng, v(cid:215) n„ li™n quan Æ’n m¯c ÆÈ c(cid:185)nh tranh tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng. Nh˜ng ng(cid:173)Íi n´ng d©n c„ hµng ho(cid:184) ›t c(cid:185)nh tranh ho(cid:198)c c(cid:185)nh tranh Î m¯c ÆÈ vıa ph(cid:182)i (kh´ng c„ ho(cid:198)c c„ kh´ng qu(cid:184) 2 ng(cid:173)Íi Æ’n h·i mua mÁi n®m) hoµn toµn phÙ thuÈc vµo hÓp ÆÂng mi÷ng khi giao dﬁch vÌi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i. Tr(cid:184)i l(cid:185)i, nh˜ng ng(cid:173)Íi b(cid:184)n mµ hµng ho(cid:184) c„ t›nh c(cid:185)nh tranh ho(cid:198)c c(cid:185)nh tranh r t gay gæt tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng sˆ dÙng hÓp ÆÂng vi’t nhi“u h¨n; 44,4% n´ng d©n c„ h¨n 20 ng(cid:173)Íi Æ’n h·i mua hµng mÁi n®m hoµn toµn sˆ dÙng hÓp ÆÂng vi’t. ßi“u nµy d…n Æ’n k’t luÀn rªng nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i g(cid:198)p c(cid:185)nh tranh lÌn trong cung c p hµng sœ sˆ dÙng c(cid:184)c hÓp ÆÂng vi’t Æ” t(cid:185)o ra c(cid:184)c quy“n hÓp ph(cid:184)p r‚ rµng cho m(cid:215)nh. Tuy nhi™n, vÌi c(cid:184)c d˜ ki÷n v“ tranh ch p vµ gi(cid:182)i quy’t tranh ch p, kh´ng r‚ lµ c(cid:184)c quy“n hÓp ph(cid:184)p trong c(cid:184)c hÓp ÆÂng vi’t nµy v˜ng chæc Æ’n m¯c nµo.

M¯c ÆÈ tin cÀy cao hi÷n di÷n trong c(cid:184)c giao dﬁch ph¯c t(cid:185)p nµy v…n cﬂn lµ c©u ÆË ch(cid:173)a c„ lÍi gi(cid:182)i. Thﬁ tr(cid:173)Íng tr(cid:184)i c©y c„ t›nh c(cid:185)nh tranh cao, vµ chi ph› chuy”n ÆÊi t(cid:173)¨ng ÆËi th p. Do Æ„, c(cid:184)c giao dﬁch c„ xu h(cid:173)Ìng giao ngay gi˜a nh˜ng ng(cid:173)Íi mua vµ ng(cid:173)Íi b(cid:184)n kh(cid:184)c nhau. Tuy nhi™n, c„ Æ’n g«n 1/3 ng(cid:173)Íi b(cid:184)n n„i rªng, h‰ b(cid:184)n chﬁu cho ng(cid:173)Íi mua mµ ph«n lÌn ng(cid:173)Íi mua Æ(cid:185)i di÷n cho c(cid:184)c mËi quan h÷ mÌi. Do ph«n lÌn thu nhÀp hµng n®m cÒa ng(cid:173)Íi n´ng d©n Æ(cid:173)Óc th” hi÷n qua t›n dÙng, n™n r t kh„ gi(cid:182)i Æ(cid:184)p vi÷c ng(cid:173)Íi n´ng d©n s(cid:189)n sµng ch p nhÀn rÒi ro chÿ Æ” lµm vıa lﬂng mÈt ai Æ„ trong sË kh(cid:184)ch hµng ti“m n®ng cÒa m(cid:215)nh. N’u ng(cid:173)Íi mua y™u c«u Æ(cid:173)Óc mua chﬁu, th´ng th(cid:173)Íng ng(cid:173)Íi ta sœ ngh‹, ng(cid:173)Íi b(cid:184)n muËn ti’n tÌi quan h÷ l©u dµi vÌi ng(cid:173)Íi mua Æ” cË gæng h(cid:185)n ch’ kh(cid:182) n®ng x(cid:182)y ra c(cid:184)c hµnh vi c¨ hÈi cÒa ng(cid:173)Íi mua. Tr™n th˘c t’, vi÷c nµy c„ x(cid:182)y ra nh(cid:173)ng chÿ trong nh˜ng tr(cid:173)Íng hÓp h(cid:183)n h˜u vµ kh´ng mang t›nh h÷ thËng. K’t qu(cid:182) nµy cÚng ch(cid:173)a c„ lÍi gi(cid:182)i Æ(cid:184)p.

S˘ tin cÀy cÒa ng(cid:173)Íi n´ng d©n chæc chæn mÈt c(cid:184)ch Æ(cid:184)ng kinh ng(cid:185)c. Trong sË nh˜ng ng(cid:173)Íi cho bi’t c„ ræc rËi vÌi ng(cid:173)Íi mua trong vﬂng 5 n®m qua, 2/3 n„i rªng h‰ v…n sœ ti’p tÙc lµm ®n vÌi ng(cid:173)Íi l(cid:185). Tr™n th˘c t’, nh„m n´ng d©n hi”u bi’t nhi“u nh t v“ c(cid:184)ch th¯c mÈt ng(cid:173)Íi l(cid:185) c„ th” c„ hµnh vi c¨ hÈi l(cid:185)i muËn lµm ®n vÌi ng(cid:173)Íi l(cid:185) nhi“u nh t. Chÿ c„ 44% nh˜ng ng(cid:173)Íi ch(cid:173)a tıng c„ ræc rËi g(cid:215) trong vﬂng 5 n®m qua n„i rªng h‰ sœ lµm ®n vÌi ng(cid:173)Íi l(cid:185) (m(cid:198)c dÔ tr™n th˘c t’ ph«n Æ´ng cho bi’t mÁi n®m, h‰ l(cid:185)i giao dﬁch vÌi mÈt th(cid:173)¨ng l(cid:184)i mÌi). M(cid:198)c dÔ s˘ tin cÀy c„ vŒ nh(cid:173) chæc chæn, k” c(cid:182) vÌi nh˜ng ng(cid:173)Íi tr(cid:173)Ìc Æ©y Æ(cid:183) tıng bﬁ lıa, th(cid:215) v…n c„ mÈt sË giÌi h(cid:185)n. Trong sË nh˜ng ng(cid:173)Íi bi’t mÈt ai Æ„ Æ(cid:183) tıng bﬁ lıa, 57,1% sˆ dÙng hÓp ÆÂng vi’t, so vÌi t˚ l÷ chung lµ 12%. Tuy vÀy, t›nh hi÷u qu(cid:182) cÒa hÓp ÆÂng ki”u nµy kh´ng c„ bªng ch¯ng chæc chæn. MÈt bÈ phÀn nh˜ng ng(cid:173)Íi tr(cid:173)Ìc kia tıng bﬁ lıa (20,9%) Æ(cid:183) thi’t lÀp c(cid:184)c quan h÷ hÓp ÆÂng l©u dµi vÌi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i.

5. ˝ ngh‹a ch›nh s(cid:184)ch cÒa nghi™n c¯u nµy

˝ ngh‹a ch›nh s(cid:184)ch cÒa nghi™n c¯u nµy kh´ng th” hi÷n r‚ ngay tı c(cid:184)i nh(cid:215)n Æ«u ti™n. Nh˜ng v n Æ“ li™n quan Æ’n giao dﬁch qua l(cid:185)i gi˜a n´ng d©n vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i kh´ng nghi™m tr‰ng Æ’n m¯c t(cid:185)o ra s˘ th t b(cid:185)i tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng. Ng(cid:173)Íi n´ng d©n ph(cid:182)i gia nhÀp thﬁ tr(cid:173)Íng Æ” b(cid:184)n hµng, vµ kh´ng th” dıng l(cid:185)i v(cid:215) ng(cid:173)Íi mua c„ ÆÈng c¨ Æ” ph(cid:184)t sinh hµnh vi c¨ hÈi. Tuy nhi™n, c(cid:184)c giao dﬁch qua l(cid:185)i gi˜a n´ng d©n vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i cho th y chi ph› giao dﬁch v…n cao tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng c(cid:185)nh tranh nµy. N’u gi(cid:182)m bÌt chi ph›, c„ th” t®ng c(cid:173)Íng hi÷u qu(cid:182) cÒa thﬁ tr(cid:173)Íng vµ t(cid:185)o ra t(cid:184)c ÆÈng t›ch c˘c Æ’n thu nhÀp cÒa ng(cid:173)Íi n´ng d©n nhÍ gi(cid:182)m bÌt rÒi ro, ÆÂng thÍi c„ th” c(cid:182)i thi÷n kh(cid:182) n®ng ti’p cÀn t›n dÙng th(cid:173)¨ng m(cid:185)i cho th(cid:173)¨ng l(cid:184)i.

Trong tr(cid:173)Íng hÓp Æ«u ti™n, r‚ rµng lµ vi÷c t®ng c(cid:173)Íng hi÷u qu(cid:182) vµ kh(cid:182) n®ng ti’p cÀn h÷ thËng luÀt ph(cid:184)p t(cid:185)i Vi÷t Nam c«n ti’p tÙc lµ (cid:173)u ti™n quan tr‰ng ÆËi vÌi nh˜ng nhµ lÀp ch›nh s(cid:184)ch Î Vi÷t Nam. N’u c(cid:184)c b™n c„ kh(cid:182) n®ng ti’p cÀn hÓp l˝ ÆËi vÌi h÷ thËng luÀt ph(cid:184)p, th(cid:215) c(cid:184)c hÓp ÆÂng mi÷ng cÚng nh(cid:173) hÓp ÆÂng vi’t sœ c„ c¨ sÎ v˜ng chæc, vµ chi ph› giao dﬁch sœ gi(cid:182)m. Vi÷t Nam vµ cÈng ÆÂng quËc t’ Æ(cid:183) c„ mÈt ch(cid:173)¨ng tr(cid:215)nh t›ch c˘c v“ c(cid:182)i c(cid:184)ch luÀt ph(cid:184)p vµ ph(cid:184)p l˝ trong ›t nh t lµ thÀp k˚ vıa qua. Tr‰ng t©m cÒa ch(cid:173)¨ng tr(cid:215)nh lµ d˘ th(cid:182)o c(cid:184)c luÀt Æﬁnh, Æµo t(cid:185)o th»m ph(cid:184)n vµ t®ng c(cid:173)Íng hi÷u qu(cid:182) tÊng th” cÒa h÷ thËng luÀt ph(cid:184)p. Tuy nhi™n, Æ” c„ Æ(cid:173)Óc mÈt h÷ thËng luÀt ph(cid:184)p hi÷u qu(cid:182) vµ d‘ ti’p cÀn lµ mÈt nhi÷m vÙ kh„ kh®n, tËn k–m vµ l©u dµi. Ho(cid:185)t ÆÈng trong l‹nh v˘c nµy hoµn toµn kh´ng d‘.

Tr(cid:184)nh l(cid:198)p l(cid:185)i ho(cid:198)c thay th’ c(cid:184)c ch(cid:173)¨ng tr(cid:215)nh hÁ trÓ ph(cid:184)p luÀt Æang Æ(cid:173)Óc tri”n khai trong nh˜ng l‹nh v˘c kh(cid:184)c, chÛng ta c„ th” t®ng c(cid:173)Íng hi÷u qu(cid:182) cÒa c(cid:184)c thﬁ tr(cid:173)Íng t˘ ph(cid:184)t bªng nh˜ng c(cid:184)ch ri™ng, qua Æ„, gi(cid:182)m chi ph› giao dﬁch cho c(cid:184)c b™n tham gia thﬁ tr(cid:173)Íng. Trong tr(cid:173)Íng hÓp thﬁ tr(cid:173)Íng b(cid:173)Îi, c(cid:184)c b™n tham gia c(cid:184)c giao dﬁch mÈt l«n, vµ thﬁ tr(cid:173)Íng sœ c„ lÓi n’u nh(cid:173) bÊ sung mÈt c¨ ch’ ph(cid:182)n hÂi, tı Æ„ c„ th” t(cid:185)o ra c(cid:184)c c¨ hÈi giao dﬁch l«n hai. MÈt h÷ thËng luÀt ph(cid:184)p hi÷u qu(cid:182) c„ th” lµm Æ(cid:173)Óc vi÷c nµy bªng c(cid:184)ch t(cid:185)o ra c(cid:184)c quy“n hÓp ph(cid:184)p Æ” Æ(cid:182)m b(cid:182)o th˘c hi÷n cam k’t gi˜a c(cid:184)c b™n xa l(cid:185). Trong c(cid:184)c bËi c(cid:182)nh kh(cid:184)c, nh˜ng li™n h÷ v“ sæc tÈc, v®n ho(cid:184) hay x(cid:183) hÈi c„ th” t(cid:185)o ra c(cid:184)c c¨ hÈi l«n th¯ hai, Æi“u nµy thÛc Æ»y nh˜ng hµnh vi chu»n m˘c Æ” h(cid:185)n ch’ c(cid:184)c b™n ch¨i x u tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng.

MÈt c¨ ch’ ph(cid:182)n hÂi Î ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long sœ kh´ng Æ(cid:173)Óc lÓi tı nh˜ng quan h÷ x(cid:183) hÈi m(cid:185)nh mœ ho(cid:198)c c(cid:184)c chu»n m˘c v®n ho(cid:184). Tuy nhi™n, c„ th” x©y d˘ng c(cid:184)c th” ch’ Æﬁa ph(cid:173)¨ng nhªm t(cid:185)o ra c¨ ch’ ph(cid:182)n hÂi hÁ trÓ s˘ ph(cid:184)t tri”n uy t›n th(cid:173)¨ng m(cid:185)i cÒa c(cid:184)c b™n tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng tr(cid:184)i c©y. Th´ng tin c„ th” lµ c´ng cÙ Æ«y s¯c m(cid:185)nh Æ” hÁ trÓ th(cid:173)¨ng m(cid:185)i gi˜a nh˜ng ng(cid:173)Íi l(cid:185). MÈt c¨ ch’ ph(cid:182)n hÂi c„ th” Æ¨n gi(cid:182)n nh(cid:173) mÈt h÷ thËng b(cid:184)o c(cid:184)o t˘ nguy÷n, trong Æ„ c(cid:184)c b™n c„ tranh ch p vÌi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i hay ng(cid:173)Íi n´ng d©n c„ th” chia sŒ c(cid:184)c kinh nghi÷m cÒa m(cid:215)nh. C¨ ch’ nµy c„ th” t(cid:173)¨ng t˘ nh(cid:173) c´ng cÙ ph(cid:182)n hÂi/Æ(cid:182)m b(cid:182)o uy t›n hi÷n Æang Æ(cid:173)Óc sˆ dÙng cho c(cid:184)c trang b(cid:184)n Æ u gi(cid:184) vµ b(cid:184)n hµng tr™n internet, nh(cid:173) eBay vµ Amazon. T(cid:185)i c(cid:184)c thﬁ tr(cid:173)Íng nµy, th´ng tin

v“ k’t qu(cid:182) th˘c hi÷n hÓp ÆÂng tr(cid:173)Ìc kia cÒa mÈt ÆËi t(cid:184)c v´ danh Æ(cid:173)Óc sˆ dÙng cho mÈt v› dÙ (cid:182)o v“ giao dﬁch l«n hai nhªm h(cid:185)n ch’ c(cid:184)c hµnh vi c¨ hÈi c„ kh(cid:182) n®ng x(cid:182)y ra, vµ hÁ trÓ th(cid:173)¨ng m(cid:185)i gi˜a nh˜ng ng(cid:173)Íi l(cid:185).

X©y d˘ng mÈt c¨ ch’ uy t›n cho thﬁ tr(cid:173)Íng tr(cid:184)i c©y Î ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long kh´ng Æ(cid:173)Óc qu(cid:184) ph¯c t(cid:185)p hay qu(cid:184) ti™n ti’n v“ m(cid:198)t k¸ thuÀt. Ch¯c n®ng cÒa c¨ ch’ nµy kh´ng ph(cid:182)i lµ thay th’ c(cid:184)c th” ch’ ch›nh th¯c, vµ cÚng kh´ng c«n Æ’n s˘ can thi÷p t›ch c˘c cÒa c(cid:184)c th” ch’ ch›nh th¯c hay b™n th¯ ba. C¨ ch’ ph(cid:182)n hÂi c„ th” tÀn dÙng c(cid:184)c l˘c l(cid:173)Óng thﬁ tr(cid:173)Íng nhªm khuy’n kh›ch c(cid:184)c b™n, b™n mua cÚng nh(cid:173) b™n b(cid:184)n, t®ng c(cid:173)Íng hi÷u qu(cid:182) th˘c hi÷n hÓp ÆÂng. C¨ ch’ sœ giÛp Æ(cid:185)t Æ(cid:173)Óc mÙc ti™u nµy bªng c(cid:184)ch t(cid:185)o ra mÈt c¨ hÈi cho ng(cid:173)Íi n´ng d©n vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i tham gia vµo giao dﬁch l«n th¯ hai (cid:182)o vÌi c(cid:184)c b™n ÆËi t(cid:184)c v´ danh, Æ(cid:184)nh gi(cid:184) t›nh tin cÀy cÒa c(cid:184)c ÆËi t(cid:184)c g«n Æ©y vµ chia sŒ th´ng tin nµy vÌi nh˜ng ng(cid:173)Íi kh(cid:184)c tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng toµn vÔng ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long. V› dÙ nh(cid:173), Î Hoa K˙, mÈt n ph»m c„ t™n B(cid:184)o c(cid:184)o ng(cid:173)Íi ti™u dÔng Æ(cid:183) cung c p cho ng(cid:173)Íi ti™u dÔng nh˜ng th´ng tin v“ c(cid:184)c dﬁch vÙ vµ hµng ho(cid:184) b“n chæc. n ph»m nµy r t c„ ›ch cho ng(cid:173)Íi ti™u dÔng v(cid:215) th´ng th(cid:173)Íng h‰ kh´ng c„ m y th´ng tin v“ ch t l(cid:173)Óng cÒa c(cid:184)c lo(cid:185)i hµng ho(cid:184) vµ dﬁch vÙ nµy, chÛng kh(cid:184) hi’m tr™n thﬁ tr(cid:173)Íng. Ng(cid:173)Íi b(cid:184)n nµo Æ(cid:173)Óc x’p h(cid:185)ng cao v“ ch t l(cid:173)Óng vµ dﬁch vÙ trong B(cid:184)o c(cid:184)o ng(cid:173)Íi ti™u dÔng c„ th” b(cid:184)n Æ(cid:173)Óc nhi“u hµng h¨n.

Th´ng qua h÷ thËng ph(cid:182)n hÂi - c„ th” lµ trang web ho(cid:198)c tµi li÷u in, nh˜ng ng(cid:173)Íi tham gia thﬁ tr(cid:173)Íng b(cid:173)Îi c„ th” x©y d˘ng uy t›n cho m(cid:215)nh. Nh˜ng ng(cid:173)Íi c„ hµnh vi x u vµ ph(cid:182)i nhÀn nh˜ng ph(cid:182)n hÂi kh´ng tËt d«n d«n sœ bﬁ c(cid:184)c b™n tham gia thﬁ tr(cid:173)Íng xa l(cid:184)nh. C¨ ch’ uy t›n nµy kh´ng chÿ trıng ph(cid:185)t nh˜ng ng(cid:173)Íi ch¨i x u, mµ cﬂn t(cid:185)o ra ph«n th(cid:173)Îng cho nh˜ng ng(cid:173)Íi lµm ®n Æ¯ng Ææn. T(cid:185)o ra uy t›n Æ(cid:184)ng gi(cid:184) lµ mÈt vi÷c kh„ kh®n, x–t Æ’n m¯c ÆÈ c(cid:185)nh tranh cao vµ chi ph› thu thÀp th´ng tin v“ c(cid:184)c ÆËi t(cid:184)c ti“m n®ng.

N’u c„ c¨ ch’ uy t›n, c(cid:184)c b™n c„ th” th y m(cid:215)nh kh´ng ph(cid:182)i tËn k–m læm Æ” Æ(cid:173)Óc nÊi ti’ng lµ lµm ®n ngay thºng. Nh˜ng ng(cid:173)Íi bu´n b(cid:184)n ngay thºng sœ t˘ t(cid:185)o ra gi(cid:184) trﬁ cho m(cid:215)nh bªng c(cid:184)ch cung c p cho thﬁ tr(cid:173)Íng nh˜ng d u hi÷u Æ(cid:184)ng tin cÀy, cho th y m(cid:215)nh lµm ®n Æ¯ng Ææn. Nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i sœ s(cid:189)n sµng tr(cid:182) gi(cid:184) cao h¨n cho nh˜ng n´ng d©n c„ ti’ng lµ lu´n lu´n cung c p s(cid:182)n ph»m ch t l(cid:173)Óng cao vµ th˘c hi÷n ÆÛng hÓp ÆÂng. Ng(cid:173)Íi n´ng d©n cÚng s(cid:189)n sµng bÌt gi(cid:184) (ho(cid:198)c cho mua chﬁu nhi“u h¨n) n’u th(cid:173)¨ng l(cid:184)i c„ ti’ng lµ Æ(cid:184)ng tin cÀy vµ lu´n lu´n tr(cid:182) ti“n. Bªng c(cid:184)ch cung c p cho c(cid:184)c b™n mÈt n¨i Æ” trıng ph(cid:185)t nh˜ng ng(cid:173)Íi lµm ®n thi’u ngay thºng, c¨ ch’ uy t›n sœ h(cid:185)n ch’ c(cid:184)c rÒi ro vµ t(cid:185)o ra ÆÈng c¨ cho c(cid:184)c b™n cung c p hµng tËt h¨n vÌi gi(cid:184) rŒ h¨n.

Hi÷u ¯ng th¯ c p cÒa c¨ ch’ uy t›n ch›nh lµ cung c p cho ng(cid:173)Íi n´ng d©n vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i nh˜ng th´ng tin ch›nh x(cid:184)c h¨n Æ” Æﬁnh gi(cid:184). Ng(cid:173)Íi n´ng d©n hi÷n Æang phÙ thuÈc hoµn toµn vµo th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Æ” bi’t nh˜ng th´ng tin v“ gi(cid:184) c(cid:182). C¨ ch’ uy t›n sœ cho ph–p ng(cid:173)Íi n´ng d©n vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i bi’t ch›nh x(cid:184)c h¨n gi(cid:184) b(cid:173)Îi Î t t c(cid:182) m‰i n¨i trong ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long, vµ do Æ„, sœ t®ng c(cid:173)Íng hi÷u qu(cid:182) thﬁ tr(cid:173)Íng. MÈt c¨ ch’ d˘a tr™n trang web c„ th” cung c p th´ng tin v“ gi(cid:184) c(cid:182) s(cid:184)t vÌi thÍi gian th˘c, vµ c„ th” Æem l(cid:185)i nhi“u gi(cid:184) trﬁ h¨n cho ng(cid:173)Íi n´ng d©n so vÌi h÷ thËng b(cid:184)o ch›, vËn ph(cid:182)i chÍ mÈt kho(cid:182)ng thÍi gian dµi Æ” in n.

C¨ ch’ uy t›n kh´ng c«n Æ’n nh˜ng quy Æﬁnh hay y™u c«u c p ph–p mÌi - nh˜ng quy Æﬁnh Æ„ kh´ng c«n thi’t vµ cÚng kh´ng kh(cid:182) thi. C¨ ch’ nµy chÿ Æ¨n gi(cid:182)n lµ mÈt c(cid:184)ch Æ” t®ng c(cid:173)Íng hi÷u qu(cid:182) thﬁ tr(cid:173)Íng th´ng qua ph(cid:184)t tri”n c(cid:184)c c¨ ch’ thﬁ tr(cid:173)Íng vµ s¯c m(cid:185)nh cÒa th´ng tin. Bi÷n ph(cid:184)p ti’p cÀn nµy c«n cÒng cË c(cid:184)c c¨ c u thﬁ tr(cid:173)Íng hi÷n t(cid:185)i vµ hÁ trÓ c(cid:182)i thi÷n hi÷u qu(cid:182) cÒa thﬁ tr(cid:173)Íng mµ kh´ng t(cid:185)o ra c(cid:184)c chi ph› b t hÓp l˝ vµ g(cid:184)nh n(cid:198)ng ÆËi vÌi c(cid:184)c b™n tham gia thﬁ tr(cid:173)Íng. Bi÷n ph(cid:184)p ti’p cÀn Æ” hÁ trÓ dﬂng th´ng tin kh´ng nh t thi’t ph(cid:182)i dÔng c´ng ngh÷ cao; tr™n th˘c t’ mÈt sË c¨ ch’ hi÷u qu(cid:182) nh t l(cid:185)i d˘a tr™n c¨ sÎ c´ng ngh÷ th p.17

V› dÙ nh(cid:173), cho in t™n vµ (cid:182)nh cÒa c(cid:184)c tÈi ph(cid:185)m kh´ng sˆ dÙng b(cid:185)o l˘c lµ mÈt c(cid:184)ch trıng ph(cid:185)t kh´ng ch›nh th¯c phÊ bi’n cÒa cÈng ÆÂng Æ” khi’n cho c(cid:184)c tÈi ph(cid:185)m c(cid:182)m th y hÊ th—n. .

Hi÷p hÈi Tr(cid:184)i c©y Vi÷t Nam, ho(cid:198)c Vi÷n Nghi™n c¯u Rau qu(cid:182) mi“n Nam (SFRI), cÔng k’t hÓp vÌi c(cid:184)c ban n´ng nghi÷p Æﬁa ph(cid:173)¨ng, c„ lœ lµ chÒ th” th›ch hÓp nh t Æ” x©y d˘ng c¨ ch’ uy t›n. Tuy nhi™n, Æ” lµm Æ(cid:173)Óc vi÷c nµy, Hi÷p hÈi Tr(cid:184)i c©y Vi÷t Nam, ho(cid:198)c SFRI, c„ lœ ph(cid:182)i Æﬁnh h(cid:173)Ìng l(cid:185)i mÈt sË ho(cid:185)t ÆÈng cÒa m(cid:215)nh vµ t(cid:215)m c(cid:184)ch mÎ rÈng ph(cid:185)m vi ho(cid:185)t ÆÈng. Kh´ng giËng nh(cid:173) c(cid:184)c ch›nh quy“n Æﬁa ph(cid:173)¨ng, Hi÷p hÈi c„ quy m´ ÆÒ rÈng Æ” bao qu(cid:184)t c(cid:184)c giao dﬁch trong toµn vÔng ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long. Kh´ng giËng nh(cid:173) BÈ N´ng nghi÷p vµ PTNT, c(cid:184)c tÊ ch¯c hi÷p hÈi nµy tÀp trung vµo c(cid:184)c v n Æ“ li™n quan Æ’n thﬁ tr(cid:173)Íng tr(cid:184)i c©y vµ ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long, ÆÒ Æ” dµnh (cid:173)u ti™n cao cho nÁ l˘c x©y d˘ng c¨ ch’ uy t›n. C(cid:184)c ban n´ng nghi÷p Æﬁa ph(cid:173)¨ng c„ th” giÛp Hi÷p hÈi Tr(cid:184)i c©y Vi÷t nam mÎ rÈng ph(cid:185)m vi ho(cid:185)t ÆÈng cÒa m(cid:215)nh Æ’n tÀn c p x(cid:183).

Tuy nhi™n, c„ mÈt sË th(cid:184)ch th¯c li™n quan Æ’n vi÷c thi’t k’ mÈt c¨ ch’ nh(cid:173) Æ“ xu t. Tr(cid:173)Ìc h’t, c¨ ch’ uy t›n c«n Æ’n nh˜ng nÁ l˘c thu thÀp d˜ li÷u Î ph(cid:185)m vi rÈng. Hi÷p hÈi Tr(cid:184)i c©y cÚng nh(cid:173) SFRI Æ“u kh´ng c„ ÆÒ Æ(cid:185)i di÷n Î c(cid:184)c x(cid:183) hay th´n p trong vÔng ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long Æ” thu thÀp c(cid:184)c d˜ li÷u v“ giao dﬁch vµ uy t›n; tuy nhi™n vi÷c thu thÀp d˜ li÷u c„ th” Æ(cid:173)Óc th˘c hi÷n d(cid:173)Ìi s˘ gi(cid:184)m s(cid:184)t cÒa c(cid:184)c ban n´ng nghi÷p Æﬁa ph(cid:173)¨ng.

TÊng hÓp vµ chia sŒ d˜ li÷u vÌi chi ph› th p lµ mÈt th(cid:184)ch th¯c kh(cid:184)c. Th(cid:184)ch th¯c nµy c„ th” Æ(cid:173)Óc gi(cid:182)i quy’t bªng c´ng ngh÷. MÈt ¯ng dÙng Æ¨n gi(cid:182)n tr™n trang web k’t hÓp vÌi s˘ phËi hÓp cÒa c(cid:184)c ban n´ng nghi÷p Æﬁa ph(cid:173)¨ng Î c(cid:184)c th´n p lµ ÆÒ Æ” bæt Æ«u. T t nhi™n, vi÷c du nhÀp c´ng ngh÷ vµo c(cid:184)c th´n p mÌi chÿ Î c p ÆÈ s¨ Æºng, vµ ti’p cÀn tr™n trang web c„ th” ch(cid:173)a ph(cid:182)i lµ bi÷n ph(cid:184)p kh(cid:182) thi vµo thÍi Æi”m nµy.

C(cid:184)c gi(cid:182)i ph(cid:184)p ch›nh s(cid:184)ch18

ß” thay th’, c„ th” ph(cid:184)t hµnh c(cid:184)c b(cid:182)n tin mÁi th(cid:184)ng hai l«n, vÌi c(cid:184)c th´ng tin do Hi÷p hÈi Tr(cid:184)i c©y ho(cid:198)c SFRI thu thÀp v“ c(cid:184)c giao dﬁch kh´ng thµnh c´ng vµ th´ng tin v“ gi(cid:184) c(cid:182). ß’n thÍi Æi”m th›ch hÓp, n ph»m nµy c„ th” Æ(cid:173)Óc thay th’ bªng bi÷n ph(cid:184)p ti’p cÀn tr™n trang web.

Gi(cid:182)i ph(cid:184)p ch›nh s(cid:184)ch 1: MÙc ti™u:

C(cid:184)c ÆËi t(cid:184)c Æﬁa ph(cid:173)¨ng: Chi ti’t:

C¨ ch’ uy t›n d˘a tr™n trang web T®ng c(cid:173)Íng hi÷u qu(cid:182) vµ gi(cid:182)m rÒi ro cÒa c(cid:184)c thﬁ tr(cid:173)Íng tr(cid:184)i c©y bªng c(cid:184)ch hÁ trÓ c(cid:184)c dﬂng th´ng tin v“ c(cid:184)c b™n tham gia thﬁ tr(cid:173)Íng. Hi÷p hÈi Tr(cid:184)i c©y Vi÷t Nam, SFRI, c(cid:184)c ban n´ng nghi÷p Æﬁa ph(cid:173)¨ng VÌi ¯ng dÙng tr™n trang web, c„ th” tÊng hÓp th´ng tin tı c(cid:184)c giao dﬁch Î quanh vÔng ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long, vµ cung c p cho n´ng d©n vµ nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i th´ng tin thÍi gian th˘c (ho(cid:198)c s(cid:184)t thÍi gian th˘c) v“ gi(cid:184) c(cid:182) vµ ph(cid:182)n hÂi v“ c(cid:184)c giao dﬁch gi˜a th(cid:173)¨ng l(cid:184)i vÌi n´ng d©n.

Gi(cid:182)i ph(cid:184)p ch›nh s(cid:184)ch 2: MÙc ti™u:

ß” nÈi dung tr(cid:215)nh bµy Æ(cid:173)Óc tÀp trung, chÛng t´i Æ(cid:183) cË ˝ giÌi h(cid:185)n c(cid:184)c ki’n nghﬁ ch›nh s(cid:184)ch Î m¯c ÆÈ li™n quan tr˘c ti’p Æ’n vi÷c t(cid:185)o ra c(cid:184)c c¨ ch’ uy t›n, nhªm giÛp n´ng d©n vµ nh˜ng th(cid:173)¨ng l(cid:184)i gi(cid:182)m bÌt chi ph› giao dﬁch. Tuy nhi™n, tr™n th˘c t’, Æi“u quan tr‰ng lµ Æ” cho nh˜ng ng(cid:173)Íi lÀp ch›nh s(cid:184)ch bi’t v“ c(cid:184)c bi÷n ph(cid:184)p ti’p cÀn ch›nh s(cid:184)ch kh(cid:184)c. MÈt bi÷n ph(cid:184)p Æ„ c„ th” lµ x©y d˘ng c(cid:184)c th” ch’ hÁ trÓ gi(cid:182)i quy’t tranh ch p vµ th˘c hi÷n hÓp ÆÂng (v› dÙ nh(cid:173), bªng c(cid:184)ch t®ng c(cid:173)Íng n®ng l˘c cÒa c(cid:184)c toµ (cid:184)n Æﬁa ph(cid:173)¨ng, tÊ ch¯c n´ng d©n vµ/ho(cid:198)c th(cid:173)¨ng l(cid:184)i vµo c(cid:184)c hi÷p hÈi, ho(cid:198)c hÁ trÓ s(cid:184)p nhÀp c(cid:184)c b™n chÒ chËt trong chuÁi hµng ho(cid:184), v› dÙ nh(cid:173) C´ng ty ch’ bi’n vµ xu t kh»u rau qu(cid:182) Hoµng Gia). MÈt bi÷n ph(cid:184)p ti’p cÀn kh(cid:184)c c„ th” lµ t®ng c(cid:173)Íng h÷ thËng th´ng tin thﬁ tr(cid:173)Íng hi÷n t(cid:185)i Æ” cung c p th´ng tin thﬁ tr(cid:173)Íng th›ch hÓp (v› dÙ nh(cid:173), gi(cid:184) c(cid:182), ch t l(cid:173)Óng, Æﬁa chÿ ng(cid:173)Íi mua vµ ng(cid:173)Íi b(cid:184)n, v.v) mÈt c(cid:184)ch ch›nh x(cid:184)c vµ kﬁp thÍi. H÷ thËng th´ng tin nµy sœ c„ lÓi tı s˘ hÓp t(cid:184)c gi˜a c(cid:184)c hi÷p hÈi n´ng d©n vµ hi÷p hÈi th(cid:173)¨ng l(cid:184)i, c(cid:184)c dﬁch vÙ khuy’n n´ng Î Æﬁa ph(cid:173)¨ng vµ khu v˘c, c(cid:184)c vi÷n nghi™n c¯u (nh(cid:173) SFRI vµ IPSARD), vµ hÁ trÓ k¸ thuÀt cÒa quËc t’.

C(cid:184)c ÆËi t(cid:184)c Æﬁa ph(cid:173)¨ng: Chi ti’t: C¨ ch’ uy t›n th´ng qua b(cid:182)n tin T®ng c(cid:173)Íng hi÷u qu(cid:182) vµ gi(cid:182)m rÒi ro cÒa c(cid:184)c thﬁ tr(cid:173)Íng tr(cid:184)i c©y bªng c(cid:184)ch hÁ trÓ c(cid:184)c dﬂng th´ng tin v“ c(cid:184)c b™n tham gia thﬁ tr(cid:173)Íng. Hi÷p hÈi Tr(cid:184)i c©y Vi÷t Nam, SFRI, c(cid:184)c ban n´ng nghi÷p Æﬁa ph(cid:173)¨ng C(cid:184)c b(cid:182)n tin c„ th” tÊng hÓp vµ cung c p th´ng tin v“ c(cid:184)c giao dﬁch kh´ng thµnh c´ng gi˜a ng(cid:173)Íi mua vµ ng(cid:173)Íi b(cid:184)n.

Tµi li÷u tham kh(cid:182)o

Akerlof, George A. (1970), Thﬁ tr(cid:173)Íng hµng Æ(cid:183) qua sˆ dÙng: S˘ b t Ên Æﬁnh v“ ch t l(cid:173)Óng vµ c¨ ch’ thﬁ tr(cid:173)Íng, TÀp san kinh t’ hµng qu˝ 488-500 (th(cid:184)ng 8/1970).

Baird, Douglas G.; Robert H. Gertner vµ Randal C. Picker (1994), L˝ thuy’t trﬂ ch¨i vµ luÀt ph(cid:184)p

Bernstein, L (1992), L˘a ch‰n b™n ngoµi h÷ thËng luÀt ph(cid:184)p: C(cid:184)c mËi quan h÷ hÓp ÆÂng b™n ngoµi khu´n khÊ luÀt ph(cid:184)p trong ngµnh kim hoµn.

Dapice, David O., 2000 TÊng quan v“ n“n kinh t’ Vi÷t Nam sau khÒng ho(cid:182)ng, tµi li÷u c´ng t(cid:184)c cÒa ch(cid:173)¨ng tr(cid:215)nh Vi÷t Nam - Tr(cid:173)Íng KENNEDY (th(cid:184)ng 6/2000).

Dixit, Avinash, 2004 t(cid:215)nh tr(cid:185)ng kh´ng c„ luÀt ph(cid:184)p vµ kinh t’ h‰c (2004)

Fafchamps, Marcel, (1996). Th˘c hi÷n c(cid:184)c hÓp ÆÂng th(cid:173)¨ng m(cid:185)i Î Ghana, 24 ph(cid:184)t tri”n th’ giÌi 427

Greif, Avner, (1993) Hi÷u l˘c hÓp ÆÂng vµ c(cid:184)c th” ch’ kinh t’ trong buÊi Æ«u ph(cid:184)t tri”n th(cid:173)¨ng m(cid:185)i: Li™n minh cÒa c(cid:184)c th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Maghribi, 83 ThÍi b(cid:184)o Kinh t’ Hoa K˙ sË 3

Vi÷n Nghi™n c¯u ch›nh s(cid:184)ch l(cid:173)¨ng th˘c quËc t’, (2002) ìRau qu(cid:182) Î Vi÷t Nam,î.

Klein, Daniel B. (bi™n tÀp) (2000).Uy t›n: C(cid:184)c nghi™n c¯u v“ s˘ t˘ nguy÷n (cid:184)p dÙng quy tæc c(cid:173) xˆ tËt.

Landa, JT (1999). S˘ tin cÀy, ß(cid:185)o Æ¯c vµ S˘ nhÀn danh, ß(cid:185)i h‰c Michigan

L™ ß®ng Doanh vµ c(cid:184)c ÆÂng nghi÷p, (2002) Gi(cid:182)i th›ch s˘ t®ng tr(cid:173)Îng Î Vi÷t Nam (Tµi li÷u cÒa CIEM, th(cid:184)ng 6/2002).

Leipziger, D.M., ß(cid:184)nh th¯c thﬁ tr(cid:173)Íng: S˘ chuy”n ÆÊi kinh t’ cÒa Vi÷t Nam, (1992) Tµi li÷u th(cid:182)o luÀn cÒa Ng©n hµng Th’ giÌi 157, 1992.

Lipworth, Gabrielle vµ Eric Spitaller, (1993) Vi÷t Nam: C(cid:182)i c(cid:184)ch vµ Ên Æﬁnh 1986-1992, Tµi li÷u c´ng t(cid:184)c cÒa Qu¸ Ti“n t÷ quËc t’ 93/46/-EA.

McMillan, John vµ Christopher Woodruff, (1999), MËi quan h÷ trong c´ng ty vµ T›n dÙng kh´ng ch›nh th¯c t(cid:185)i Vi÷t Nam, 114 Quarterly Journal of Economics, 114 1285.

McMillan, John vµ Christopher Woodruff, (2000) TrÀt t˘ t(cid:173) nh©n khi trÀt t˘ c´ng cÈng kh´ng hi÷u qu(cid:182), 98 Mich. L. Rev. 2421, 2421 (Aug 2000).

Smith, Adam, (2000) Bµi gi(cid:182)ng v“ (cid:182)nh h(cid:173)Îng cÒa th(cid:173)¨ng m(cid:185)i Æ’n cung c(cid:184)ch xˆ s˘, Daniel B. Klein (bi™n tÀp) Uy t›n: C(cid:184)c nguy™n c¯u v“ s˘ t˘ nguy÷n (cid:184)p dÙng quy tæc c(cid:173) xˆ tËt.

C(cid:184)c thˆ nghi÷m bao ti™u Daniel B. Klein (bi™n tÀp) (2000) UY T›N: C(cid:184)c nghi™n c¯u v“ s˘ t˘ nguy÷n (cid:184)p dÙng quy tæc c(cid:173) xˆ tËt.

UNDP, ß(cid:173)Íng Æ’n c´ng l˝ Î Vi÷t Nam, th(cid:184)ng 5/2004.

Ungar, F.S. (1988) CuÈc chi’n vÌi cÈng ÆÂng Hoa t(cid:185)i Vi÷t Nam, 1946-1986, 60 Pacific Affairs 596 (MÔa Æ´ng n®m 1987-1988).

Vasavakul, Thaveeporn, (2006) Qu(cid:182)n l˝ Æ t n´ng nghi÷p trong thÍi k˙ ßÊi MÌi: Quan Æi”m cÒa nh˜ng nhµ lÀp ch›nh s(cid:184)ch theo Marsh, Sally P.; T. Gordon MacAulay vµ Ph(cid:185)m V®n HÔng (bi™n tÀp) ph(cid:184)t tri”n n´ng nghi÷p vµ ch›nh s(cid:184)ch Æ t Æai Î Vi÷t Nam

Phﬂng Th(cid:173)¨ng m(cid:185)i C´ng nghi÷p Vi÷t Nam vµ S(cid:184)ng ki’n C(cid:185)nh tranh Vi÷t Nam, (2006) B(cid:184)o c(cid:184)o chÿ sË c(cid:185)nh tranh cÒa c(cid:184)c tÿnh.

Ni™n gi(cid:184)m thËng k™ Vi÷t Nam (cÒa nhi“u n®m).

Báo cáo đối thoại chính sách: "Tín dụng và sự tin cậy thị trường trái cây ở Đồng bằng Sông cửu long"

T›N DÙNG Vµ S˘ TIN CÀY: THﬁ TR¶ÍNG TR(cid:184)I C¢Y Î ßÂNG BªNG S§NG CˆU LONG

LÍi n„i Æ«u

T›n dÙng vµ S˘ tin cÀy: Thﬁ tr(cid:173)Íng tr(cid:184)i c©y Î ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long VÚ Thµnh T˘ Anh vµ Brian JM Quinn

T„m tæt

MÙc lÙc

Danh mÙc h(cid:215)nh vœ vµ b(cid:182)ng bi”u

GiÌi thi÷u

1. TrÀt t˘ t(cid:173) nh©n

2. Vi÷t Nam trong giai Æo(cid:185)n chuy”n ÆÊi

3. VÔng nghi™n c¯u vµ c(cid:184)c giao dﬁch Æi”n h(cid:215)nh

3.1. TÊng quan

3.2. C(cid:184)c giao dﬁch Æi”n h(cid:215)nh

3.3. M…u n´ng d©n Æi”n h(cid:215)nh

3.4. M…u th(cid:173)¨ng l(cid:184)i Æi”n h(cid:215)nh

3.5. M´ h(cid:215)nh giao dﬁch Æi”n h(cid:215)nh gi˜a ng(cid:173)Íi trÂng b(cid:173)Îi vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i

3.6. C(cid:184)c chÓ nÊi

3.7. ChÓ b(cid:184)n sÿ vµ chÓ xu t kh»u Î TP. HÂ Ch› Minh

4. Kh(cid:182)o s(cid:184)t n´ng d©n vµ th(cid:173)¨ng l(cid:184)i

4.1. C(cid:184)c quan s(cid:184)t ban Æ«u

4.2. Tranh ch p

4.3. Qu(cid:182)n l˝ tranh ch p

4.4. H(cid:215)nh th¯c trung gian d˘a tr™n uy t›n vµ c(cid:184)c dﬁch vÙ t›n th(cid:184)c

4.5. T›n dÙng lµ th(cid:173)Ìc Æo cho s˘ tin cÀy

4.6. S˘ tin cÀy - c©u ÆË ch(cid:173)a c„ lÍi gi(cid:182)i

5. ˝ ngh‹a ch›nh s(cid:184)ch cÒa nghi™n c¯u nµy

Tµi li÷u tham kh(cid:182)o

Có thể bạn quan tâm

Tài liệu học tập Giao dịch và đàm phán kinh doanh

Sổ tay Hướng dẫn đối thoại chính sách (Dành cho cán bộ Hội LHPN cơ sở)

Nghị định số 172/2024/NĐ-CP

Bài giảng Nghiệp vụ thanh toán: Chương 2 - Các giao dịch kinh doanh hối đoái

Bài giảng Thương mại điện tử: Chương 1 - Đặng Đức Huy

Mẫu Hợp đồng ủy quyền hộ kinh doanh

Mẫu Văn bản đề nghị cấp lại giấy chứng nhận đăng ký thuế (Mẫu số: 13-MST)

Bài giảng Hệ thống thông tin quản lý: Chương 2 - PGS.TS. Phạm Thị Thanh Hồng

Bài giảng Đấu giá tài sản: Chương 5 - TS. Đỗ Khắc Hưởng

Đề cương chi tiết học phần Pháp luật thị trường chứng khoán

Đề cương chi tiết học phần Pháp luật thị trường lao động (Mã học phần: LKT102030)

Đề cương chi tiết học phần Pháp luật Thị trường bất động sản (Mã học phần: LUAT102053)

Bài giảng ATTP & Kiểm dịch trái cây tươi xuất khẩu Trung Quốc - ThS. Vũ Thị Hải Yến

Cẩm nang hướng dẫn xuất khẩu quả dưa hấu vào thị trường Trung Quốc

Cẩm nang hướng dẫn xuất khẩu quả nhãn vào thị trường Trung Quốc

Cẩm nang hướng dẫn xuất khẩu quả thanh long vào thị trường Trung Quốc

Cẩm nang hướng dẫn xuất khẩu quả vải vào thị trường Trung Quốc

Bài giảng Văn hóa du lịch - Chương 1: Tổng quan văn hóa du lịch

Bài giảng Thương mại điện tử: Bài 1 - TS. Nguyễn Hồng Quân

Bài giảng Chủ thể kinh doanh - Bài 1: Khái quát chung về doanh nghiệp

Tài liêu mới

Báo cáo nghiên cứu khoa học: Xây dựng hệ thống điểm danh sinh viên dựa trên nhận diện khuôn mặt

Báo cáo seminar chuyên ngành: Công nghệ lên men trong sản xuất rượu, bia và nước trái cây

Báo cáo seminar chuyên ngành Công nghệ hóa học và thực phẩm

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Quan hệ giữa các thông số thiết kế với giá thành hệ dẫn động cơ khí dùng hộp giảm tốc trục vít

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Tính toán và mô phỏng số tấm composite lõi tổ ong bằng phương pháp đồng nhất hóa

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Nghiên cứu ảnh hưởng của các thông số công nghệ tới mòn dụng cụ và nhám bề mặt khi tiện cứng các bề mặt gián đoạn

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Nghiên cứu thiết kế điều khiển hệ thống lắp ráp bút bi tự động

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Tối ưu hóa đa mục tiêu khi mài phẳng thép HARDOX 500

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Phân phối tỉ số truyền tối ưu cho hệ dẫn động cơ khí dùng hộp giảm tốc bánh răng côn trụ nhiều cấp theo hàm mục tiêu giá thành

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Nghiên cứu các biện pháp tăng năng suất và giảm chi phí quá trình mài phẳng thép SKD11 qua tôi

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Xây dựng Video bài giảng cho môn học Cơ học Vật liệu

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Ảnh hưởng của mạ Nano Composite Nikel đến chất lượng gia công và tuổi bền của dụng cụ cắt

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Quá trình thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào tỉnh Thái Nguyên giai đoạn (2015-2020)

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Nghiên cứu thiết kế quy trình mạ phủ Ni, Cu theo phương pháp hóa học lên chất nền không dẫn điện

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Giới thiệu

Về chúng tôi

Việc làm

Quảng cáo

Liên hệ

Chính sách

Thoả thuận sử dụng

Chính sách bảo mật

Chính sách hoàn tiền

DMCA

Hỗ trợ

Hướng dẫn sử dụng