Ạ Ọ
Ộ Ố Đ I H C QU C GIA HÀ N I KHOA LU TẬ
Ễ Ế NGUY N TH LONG
Nguyªn t¾c b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña vî vµ c¸c con khi vî chång ly h«n theo LuËt h«n nh©n gia ®×nh n¨m 2014
ố ụ ự ậ ự
Chuyên ngành: Lu t Dân s và T t ng dân s Mã số: 60 38 01 03
Ọ
Ắ
Ậ
Ạ
Ậ
TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ LU T H C
Ộ HÀ N I 2016
Công trình đ ậ ượ ạ ọ c hoàn thành ố ộ i Khoa Lu t Đ i h c Qu c gia Hà N i ạ t
ộ ướ Ề ẫ Ị Cán b h ng d n khoa h c ọ : TS. BÙI TH HUY N
ả ệ : ......................................................................
ả Ph n bi n 1 Ph n bi n 2
ệ : ......................................................................
ậ ượ ả ệ ạ ộ ồ ọ ấ ậ Lu n văn đ c b o v t
ộ i H i đ ng ch m lu n văn, h p ạ ọ ạ t i Khoa Lu t Đ i h c Qu c gia Hà N i.
ờ ậ ố ...., ngày ..... tháng ..... năm 2016 ồ Vào h i .... gi
ể ể ậ ạ Có th tìm hi u lu n văn t i
ố
ư ệ ư ệ ậ ư ệ ố Trung tâm t Trung tâm t ộ ạ ọ li u Khoa Lu t – Đ i h c Qu c gia Hà N i ộ ạ ọ li u – Th vi n Đ i h c Qu c gia Hà N i
Ụ Ụ Ậ Ủ M C L C C A LU N VĂN
Trang
t t t
Trang ph bìaụ ờ L i cam đoan ụ ụ M c l c ừ ế ắ ụ vi Danh m c các t ả ụ Danh m c các b ng
Ở Ầ 2 M Đ U .....................................................................................................................
2 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài ....................................................................................
ươ
Ch
10 ng 1 ..................................................................................................................
1
M Đ UỞ Ầ
ấ ế ủ ứ ề ệ 1. Tính c p thi t c a vi c nghiên c u đ tài
ệ ượ Hôn nhân và gia đình (HN&GĐ) là hi n t ộ ng xã h i luôn đ ượ c
ế ọ ậ ọ ộ ọ ứ ộ các nhà tri ặ t h c, xã h i h c, lu t h c nghiên c u, là m t hình thái đ c
ệ ủ ệ ườ ế ộ ữ bi t c a quan h con ng ộ ả i, nó không nh ng ph n ánh ch đ xã h i
ể ệ ự ế ủ ộ ộ mà còn th hi n s ti n b , văn minh c a xã h i đó. Hôn nhân là c s ơ ở
ế ấ ủ ỏ ộ ủ c a gia đình, còn gia đình là t ế ợ bào nh nh t c a xã h i trong đó k t h p
ặ ợ ủ ỗ ướ ộ ẽ ch t ch , hài hòa l i ích c a m i công dân, Nhà n c và xã h i.
ấ ừ ị ả ọ Xu t phát t ủ v trí, vai trò quan tr ng c a gia đình mà Đ ng và Nhà
ướ ố ớ ấ ự ề ớ n c ta luôn luôn dành s quan tâm to l n đ i v i v n đ HN&GĐ.
ệ ượ ế ườ ằ ậ Trong HN&GĐ, k t hôn là hi n t ng bình th ng nh m xác l p quan
ủ ệ ặ ộ ồ ệ ợ h v ch ng, thì ly hôn cũng là m t m t trái c a quan h hôn nhân. Tuy
ể ế ượ ệ ặ ậ v y, nó cũng là m t không th thi u đ ự c khi quan h hôn nhân đã th c
ệ ượ ộ ỡ ả ộ ự s tan v . Ly hôn là m t hi n t ứ ạ ng xã h i ph c t p, vì nó nh h ưở ng
ề ợ ự ế ủ ợ ồ ế ợ ạ ế tr c ti p đ n quy n l i và h nh phúc c a v ch ng, đ n l ủ i ích c a gia
ớ ư ộ ặ ủ ệ ộ đình và xã h i. V i t ậ cách là m t m t c a quan h hôn nhân, pháp lu t
ế ị ự ầ ộ ọ ằ hôn nhân và gia đình xây d ng m t ph n g i là ch đ nh hôn nhân, nh m
ố ượ ữ ề ệ ả ỉ ố đi u ch nh quan h nhân thân, tài s n gi a các đ i t ng mu n ly hôn và
ệ ố ậ ọ ướ ừ con cái h . H th ng pháp lu t Hôn nhân và gia đình n c ta t năm
ừ ế ề ể ấ ớ ọ ị ả 1945 đ n nay quy đ nh v n đ ly hôn v i quan đi m v a tôn tr ng, b o
ề ự ủ ợ ồ ừ ả ế ệ v quy n t do ly hôn chính đáng c a v ch ng, v a gi i quy t lý do ly
ằ ằ ậ ướ ề ự ể hôn b ng tình, b ng pháp lu t Nhà n c ki m soát quy n t do ly hôn vì
ố ượ ộ ệ ầ ự ợ l i ích gia đình và xã h i. Do là các đ i t ặ ng đ c bi t c n s quan tâm
2
ặ ệ ậ ệ và chăm sóc đ c bi t nên pháp lu t hôn nhân và gia đình Vi t Nam đã
ệ ẹ ậ ắ ả ẻ ư ộ ắ ghi nh n nguyên t c b o v bà m và tr em nh m t nguyên t c c ơ
ấ ẫ ườ ộ ậ ế ị ố ả b n mang tính ch t d n đ ng xuyên su t toàn b lu t. Ch đ nh ly hôn
ơ ả ữ ằ ắ ặ ủ cũng không n m ngoài nguyên t c c b n này. Do nh ng đ c thù c a
ề ợ ủ ệ ệ ệ ả ắ ả ả vi c ly hôn nên vi c đ m b o nguyên t c b o v quy n l i c a bà m ẹ
ẻ ầ ế ể ệ ề và tr em là hoàn toàn c n thi ậ t. Nó đã th hi n rõ trong các đi u lu t
ế ị ậ ủ c a ch đ nh ly hôn trong Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014. Th c t ự ế
ụ ữ ố ượ ẻ ấ ươ cho th y, ph n và tr em là các đ i t ễ ị ổ ng d b t n th ng, quy n l ề ợ i
ặ ị ệ ư ả ạ hay b vi ph m, đ c bi ệ t là trong hoàn c nh khó khăn nh là ly hôn. Vi c
ụ ữ ế ị ệ ẻ ậ ắ ả ghi nh n nguyên t c b o v ph n và tr em trong ch đ nh ly hôn là
ầ ế ớ ướ ờ ạ hoàn toàn c n thi ợ t và phù h p v i xu h ng th i đ i.
ổ ề ữ ữ ầ ớ ế Trong nh ng năm g n đây, cùng v i nh ng thay đ i v kinh t xã
ữ ườ ớ ườ ệ ộ h i, quan h gi a con ng i v i con ng i trong đó có quan h ệ
ố ệ ủ ạ ộ ố ị ẽ HN&GĐ cũng b tác đ ng m nh m . Theo s li u th ng kê c a Tòa án
ả ướ ấ ố ượ ụ các c p, trong c n c hàng năm s l ề ng các v án v HN&GĐ mà
ụ ả ố ệ ế ố Tòa án đã th lý gi ủ ụ ệ i quy t trên 165.000 v vi c (s li u th ng kê c a
ả ướ ụ ấ TANDTC báo cáo cho th y năm 2014 Tòa án c n c th lý 165.032 v ụ
ủ ế ụ ụ ấ ả án, năm 2015 th lý 181.939 v ), ch y u là ly hôn và tranh ch p tài s n.
ớ ệ ữ ủ ầ T i nay Vi ộ ệ ố t Nam đã có nh ng chính sách khá đ y đ và m t h th ng
ậ ươ ể ả ề ợ ủ ụ ữ ệ ệ ố pháp lu t t ng đ i hoàn thi n đ b o v quy n l i c a ph n và tr ẻ
ụ ề ượ ể ệ ở em trong các v án ly hôn. Đi u này đ c th hi n ị các quy đ nh pháp
ướ ố ế ề ả ụ ữ ủ ệ lu t ậ HN&GĐ, các công c qu c t ề v b o v quy n c a ph n và
ẻ ệ ặ ậ tr em mà Vi t Nam đã ký k t ế ho c gia nh p. Tuy nhiên, trên th c t ự ế
ề ợ ủ ệ ấ ườ ợ ụ ệ ả cho th y, vi c b o v quy n l i c a ng i v và con trong các v án ly
ế ề ề ấ ả ướ ấ ậ ắ hôn liên quan đ n v n đ tài s n còn nhi u v ng m c và b t c p. Vì
3
ộ ố ấ ứ ự ụ ệ ễ ậ ề ậ v y, vi c nghiên c u m t s v n đ lý lu n và th c ti n áp d ng các
ề ợ ủ ệ ằ ậ ả ị ủ quy đ nh c a pháp lu t nh m b o v quy n l i chính đáng c a ph n ụ ữ
ề ợ ẻ ệ ả ồ và tr em, trong đó bao g m b o v quy n l ụ ữ ủ i chính đáng c a ph n và
ế ứ ả ề ề ẻ ả ậ ự ọ tr em v tài s n là h t s c quan tr ng, có ý nghĩa c v lý lu n và th c
ti n.ễ
ứ ậ ượ ư ữ ề ố ả Nh n th c đ c đi u đó và mong mu n đ a ra nh ng gi i pháp,
ự ế ủ ệ ằ ậ ị ấ ề đ xu t th c t nh m hoàn thi n các quy đ nh c a pháp lu t, tôi đã
ề ạ ạ ọ ề ợ m nh d n ch n đ tài " ắ ả ệ Nguyên t c b o v quy n l ủ i chính đáng c a
ợ ồ ậ ợ v và các con khi v ch ng ly hôn theo lu t Hôn nhân gia đình năm
ứ ủ ậ ạ 2014" làm công trình nghiên c u cho lu n văn th c sĩ c a mình.
ụ ứ ạ 2. M c tiêu và ph m vi nghiên c u
ụ ứ 2.1. M c tiêu nghiên c u
ề ả ề ợ ứ ệ ấ ủ ợ Nghiên c u v n đ b o v quy n l i chính đáng c a v và các
ề ấ ầ ộ ấ ồ ợ ế ặ ệ con khi v ch ng ly hôn là m t v n đ r t c n thi t đ c bi ề t là v tài
ỉ ơ ủ ầ ợ ị ậ ự ổ ả s n. Đây không ch đ n thu n là s t ng h p các quy đ nh c a pháp lu t
ế ủ ụ ữ ề ẻ ể ễ ằ ề v quy n ph n và tr em mà còn nh m đ xem xét di n bi n c a quá
ả ệ ẻ ụ ữ ừ trình gi ạ ả i phóng ph n và chăm sóc, b o v tr em qua t ng giai đo n
ử ướ ấ ượ ự ể ủ ị l ch s n c ta, qua đó cũng th y đ ộ ề ấ c s phát tri n c a xã h i v v n
ề đ này.
ỏ ữ ề ế ấ ậ Làm sáng t ắ ả nh ng v n đ lý lu n liên quan đ n Nguyên t c b o
ề ợ ủ ợ ợ ồ ệ v quy n l ậ i chính đáng c a v và các con khi v ch ng ly hôn Lu t
ệ HN&GĐ Vi t Nam năm 2014.
ượ ủ ậ ệ ỉ Ch ra đ c vai trò c a Lu t HN&GĐ Vi ố t Nam năm 2014 đ i
ề ợ ệ ệ ả ủ ề ợ ớ v i vi c b o v quy n l ả i chính đáng v tài s n c a v , con khi v ợ
ự ụ ủ ể ễ ồ ị ậ ch ng ly hôn, qua đó tìm hi u th c ti n áp d ng các quy đ nh c a Lu t
4
ệ HN&GĐ Vi t Nam năm 2014.
ề ấ ị ả ụ ằ ộ ố ế Đ xu t m t s ki n ngh và gi ữ ắ i pháp nh m kh c ph c nh ng
ự ễ ụ ắ ậ ạ ệ ướ v ng m c trên th c ti n áp d ng các quy ph m Lu t HN&GĐ Vi t Nam
ệ ả ệ ề ợ ủ ợ năm 2014 vào vi c b o v quy n l ợ ồ i chính đáng c a v , con khi v ch ng
ly hôn.
ứ ề ạ 2.2. Ph m vi nghiên c u đ tài
ươ ứ ạ ố ộ ề Đ tài t ng đ i ph c t p, n i dung phong phú và có liên quan
ệ ố ậ ướ ề ậ ế đ n nhi u ngành lu t trong h th ng pháp lu t n ư c ta nh ng trong
ề ậ ớ ậ ạ ữ ữ ề ấ ấ ph m vi lu n văn tôi xin đ c p t ề i nh ng v n đ sau: Nh ng v n đ lý
ề ợ ệ ậ ắ ả ủ ợ lu n liên quan đ n ế nguyên t c b o v quy n l i chính đáng c a v và
ậ ợ ồ ệ các con khi v ch ng ly hôn Lu t HN&GĐ Vi t Nam năm 2014 , đ cặ
ệ ề ả ề ợ ệ ấ ủ ề ả bi t là v n đ b o v quy n l ợ i chính đáng c a v , con v tài s n khi
ợ ồ v ch ng ly hôn.
ụ ự ề ợ ệ ắ ễ Th c ti n áp d ng ả nguyên t c b o v quy n l ủ i chính đáng c a
ợ ồ ậ ệ ợ v và các con khi v ch ng ly hôn theo Lu t HN&GĐ Vi t Nam năm
ộ ố ế ị 2014 và m t s ki n ngh .
ủ ề ớ 3. Tính m i và đóng góp c a đ tài
ệ ụ ữ ậ ề ả ứ ẻ ả ộ Nghiên c u pháp lu t v b o v ph n và tr em là m t m ng đ ề
ượ ự ề ề ọ ộ ớ tài l n đ c khá nhi u nhà khoa h c, thu c nhi u lĩnh v c quan tâm.
ậ ả ậ ọ Trong khoa h c lu t nói chung và Lu t HN&GĐ nói riêng, b o v ệ
ề ợ ẻ ượ ư ộ ơ ở ứ quy n l ụ ữ i ph n và tr em đ c nghiên c u nh m t c s pháp lý
ạ ọ ườ ệ ạ quan tr ng t o khung s ậ n cho vi c ban hành các quy ph m pháp lu t
ệ ố ằ ề ụ ữ ẻ ọ ự nh m th c hi n t t m i chính sách v ph n và tr em.
ứ ế ề ọ Cho đ n nay dù đã có nhi u công trình khoa h c nghiên c u v ề
ủ ế ậ ư ặ pháp lu tậ HN&GĐ nh ng các công trình đó ho c ch y u t p trung vào
5
ụ ể ủ ứ ệ ả ặ ộ ướ m t m ng c th c a quan h này ho c nghiên c u d ộ i góc đ tranh
ợ ồ ự ư ề ễ ả ấ ậ ớ ộ ch p v tài s n v ch ng v i ý nghĩa lý lu n và th c ti n. Ch a có m t
ề ậ ớ ấ ề ả ề ợ ệ ủ ợ công trình nào đ c p t i v n đ b o v quy n l i chính đáng c a v và
ợ ồ ậ ệ các con khi v ch ng ly hôn theo Lu t HN&GĐ Vi t Nam năm 20 14 m tộ
ầ ủ ữ ề ệ ọ cách đ y đ và toàn di n. Chính vì nh ng lý do đã nêu, tôi đã ch n đ tài
ủ ể ậ ạ ứ trên đ làm công trình nghiên c u cho lu n văn th c sĩ c a mình.
ổ ệ 4. T ng quan tài li u
ộ ố ứ ở ọ ề ấ ộ Đã có m t s công trình khoa h c nghiên c u nhi u c p đ khác
ề ậ ự ặ ớ ấ ề ả ệ ế nhau đ c p tr c ti p ho c có liên quan t i v n đ b o v quy n l ề ợ i
ư ủ ợ chính đáng c a v , con nh sau:
ậ ậ Ở ể ệ Nhóm lu n văn, lu n án: nhóm này có th li ế t kê đ n m t s ộ ố
ế ộ ứ ể ọ ả ủ ợ ư Ch đ tài s n c a v , công trình nghiên c u khoa h c tiêu bi u nh : "
ậ ồ ệ ch ng theo Lu t Hôn nhân và gia đình Vi t Nam năm 2000 ậ ", Lu n án
ậ ọ ủ ừ ế ễ ườ ạ ọ ậ Ti n sĩ lu t h c, c a Nguy n Văn C , Tr ộ ng Đ i h c Lu t Hà N i,
ề ợ ệ ả ụ ữ ậ i ph n theo Lu t Hôn nhân và gia đình Vi ệ t 2004; "B o v quy n l
ậ ọ ị ừ ủ ậ ạ Nam năm 2000”, Lu n văn Th c sĩ lu t h c, c a Bùi Th M ng, Tr ườ ng
ạ ọ ả ả ủ ợ ế ấ ồ ộ Gi i quy t tranh ch p tài s n c a v ch ng khi ậ Đ i h c Lu t Hà N i; "
ậ ệ ly hôn theo Lu t Hôn nhân và gia đình Vi t Nam năm 2000 ậ ", Lu n văn
ậ ọ ạ ọ ủ ạ ạ ậ ị ố ọ Th c sĩ lu t h c, c a Ph m Th Ng c Lan, Khoa Lu t Đ i h c Qu c
ữ ậ ậ ả gia, 2008... Nh ng lu n án, lu n văn trên các tác gi đã đi vào nghiên
ờ ỳ ủ ề ả ợ ồ ề ậ ứ c u v tài s n c a v ch ng trong th i k hôn nhân và ly hôn, đ c p
ề ả ề ợ ệ ề ậ ớ ả ụ ữ ư ớ ấ t i v n đ b o v quy n l i ph n song ch a đ c p t i b o v ệ
ề ợ quy n l ả ủ i tài s n c a con.
ề ợ ủ ệ ẹ ắ ậ i c a cha, m và con trong Lu t Hôn ả "Nguyên t c b o v quy n l
ệ ậ ố ệ nhân và gia đình Vi t Nam năm 2000 ", Khóa lu n t ủ t nghi p, c a Lê Thu
6
ườ ạ ọ ộ ệ ắ ả Nguyên t c b o v quy n l ề ợ i Lý, Tr ậ ng Đ i h c Lu t Hà N i, 2008; "
ụ ữ ẻ ậ ủ c a ph n và tr em khi ly hôn theo Lu t Hôn nhân và gia đình Vi ệ t
ậ ố ủ ễ ệ ị ươ Nam năm 2000", Khóa lu n t t nghi p, c a Nguy n Th Ph ả ng Th o,
ạ ọ ậ ố ộ ệ ả B o v quy n l ề ợ ủ i c a Khoa Lu t Đ i h c Qu c gia Hà N i, 2007; "
ẹ ậ ố ủ ệ ồ ị con khi cha m ly hôn ", Khóa lu n t t nghi p, c a H Th Nga, Tr ườ ng
ạ ọ ậ ộ ề ợ ệ ắ ả i chính đáng Đ i h c Lu t Hà N i, 2007 ; "Nguyên t c b o v quy n l
ậ ợ ợ ồ ủ c a v và các con khi v ch ng ly hôn theo lu t Hôn nhân và gia đình
ệ ậ ạ Vi t Nam năm 20 ủ 00", Lu n văn Th c sĩ c a Lê Thu Trang, 2012; … Các
ả ề ợ ữ tác gi ứ đã đi vào nghiên c u nh ng quy n l ụ ữ ủ i chính đáng c a ph n và
ẻ ề ợ ủ ặ ẻ ợ tr em nói chung ho c quy n l i c a tr ồ em khi v ch ng ly hôn mà
ề ậ ớ ư ề ợ ủ ả ụ ữ ề ch a đ c p t i quy n l ả i chính đáng v tài s n c a c ph n và tr ẻ
ậ ợ ồ em khi v ch ng ly hôn theo Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014 .
ễ ậ ọ ệ Nhóm giáo trình, sách bình lu n chuyên sâu: Nguy n Ng c Đi n,
ậ ậ ọ ệ ậ Bình lu t khoa h c Lu t Hôn nhân và gia đình Vi ẻ t Nam, t p I, Nxb Tr ,
ố ồ ứ ễ ệ ề ọ Thành ph H Chí Minh, 2002; Nguy n Ng c Đi n, Nghiên c u v tài
ự ệ ố ồ ẻ ậ ả s n trong Lu t Dân s Vi t Nam, Nxb Tr , Thành ph H Chí Minh,
ưở ượ ộ ố ự ậ 2002; T ng Duy L ng, Bình lu n m t s án dân s và Hôn nhân và
ố ộ ị ị ươ gia đình, Nxb Chính tr qu c gia, Hà N i, 2001; Đinh Th Mai Ph ng,
ậ ậ ọ ệ Bình lu n khoa h c Lu t Hôn nhân và gia đình Vi t Nam, Nxb Chính tr ị
ộ ố ườ ạ ọ ậ ộ qu c gia, Hà N i, 2006. Tr ậ ng Đ i h c Lu t Hà N i, Giáo trình Lu t
ệ ộ Hôn nhân và Gia đình Vi t Nam, NXB Công an nhân dân, Hà N i, 2009.
ộ ố ậ ậ ọ Ngoài ra còn m t s giáo trình và bình lu n khoa h c Lu t HN&GĐ.
ỉ ừ ế ầ ớ ạ ở ệ H u h t các công trình này m i ch d ng l ậ vi c phân tích, bình lu n i
ủ ề ệ ậ ả ị các quy đ nh c a pháp lu t hôn nhân và gia đình v quan h tài s n nói
ề ậ ề ậ ư ữ ự ế ễ ặ ợ ồ chung gi a v , ch ng, ch a đ c p ho c ít đ c p đ n th c ti n thi
7
ậ ề ấ ủ ề ị hành các quy đ nh c a pháp lu t v v n đ trên.
ạ ậ ứ Nhóm các bài báo, t p chí chuyên ngành Lu t: Các bài nghiên c u
ủ ế ộ ượ ư ạ ề ậ ạ thu c nhóm này ch y u đ c đ c p trên các t p chí nh T p chí Tòa
ủ ể ạ ạ ậ án nhân dân (TAND), t p chí Ki m sát, t p chí Dân ch và Pháp lu t,
ả ể ế ậ ọ ế ủ ả ạ t p chí Lu t h c... Trong đó ph i k đ n bài vi t c a tác gi ễ Nguy n
ừ ạ ớ ề Quy n sề ở ậ ọ Văn C đăng trên t p chí Lu t h c (6) năm 2002 v i nhan đ "
ệ ậ ữ ủ ợ ồ h u c a v ch ng theo Lu t Hôn nhân và gia đình Vi t Nam năm 2000 ";
ộ ở ữ ố ớ ủ ề ẳ ả ợ ồ "Quy n bình đ ng c a v ch ng đ i v i tài s n thu c s h u chung
ấ ậ ệ ợ h p nh t theo Lu t Hôn nhân và gia đình Vi t Nam năm 2000 ạ ", T p chí
ướ ậ ố ậ ớ Lu t Hôn nhân và gia đình năm 2000 v i Nhà n c và pháp lu t, s 5; "
ệ ả ệ ề ợ ủ ế ủ ầ ị vi c b o v quy n l i c a ph n ụ ữ", bài vi ệ ặ t c a TS. Tr n Th Hu , Đ c
ậ ọ ầ ớ ố ế san Lu t h c, s 03/2004… Ph n l n các bài vi t này ch đ c p t ỉ ề ậ ớ i
ề ụ ể ủ ộ ố ấ ư ả ợ ồ ề ậ ệ m t s v n đ c th c a quan h tài s n v ch ng mà ch a đ c p
ề ề ợ ả ả ủ ợ ề sâu v nguyên tác ệ b o v quy n l i chính đáng v tài s n c a v , con
ợ ồ ậ khi v ch ng ly hôn theo Lu t Hôn nhân và gia đình năm 2014 .
ộ ươ ứ 5. N i dung và ph ng pháp nghiên c u
ứ ộ 5.1. N i dung nghiên c u
ề ợ ệ ắ ủ ợ ả Nguyên t c b o v quy n l i chính đáng c a v và các con khi v ợ
ồ ậ ệ ch ng ly hôn theo Lu t Hôn nhân và gia đình Vi t Nam năm 20 14.
ươ ứ 5.2. Ph ng pháp nghiên c u
ươ ủ ậ ậ ậ ề V ph ử ụ ng pháp lu n: Lu n văn s d ng lý lu n ch nghĩa Mác
ủ ả ả ồ ộ Lênin, t ư ưở t ể ng H Chí Minh và quan đi m c a Đ ng C ng s n Vi ệ t
ươ ứ ề ậ Nam làm ph ng pháp lu n trong quá trình nghiên c u đ tài.
ươ ử ụ ứ ươ ề V ph ậ ng pháp nghiên c u: Lu n văn s d ng các ph ng pháp
ụ ể ứ ư ươ ử ươ nghiên c u c th nh : ph ị ng pháp l ch s , ph ng pháp so sánh,
8
ươ ươ ừ ổ ợ ph ố ng pháp th ng kê, ph ng pháp phân tích, t ng h p… T đó tìm ra
ệ ữ ậ ớ ự ủ ễ ố ị ợ m i liên h gi a các quy đ nh c a pháp lu t v i th c ti n đã phù h p
ậ ề ư ủ ắ ộ ị ả hay ch a, xem xét n i dung quy đ nh c a pháp lu t v nguyên t c b o
ề ợ ủ ợ ặ ợ ồ ệ ệ v quy n l i chính đáng c a v và con khi v ch ng ly hôn đ c bi t là
ự ễ ờ ố ụ ề ả ớ ộ ấ v n đ tài s n trong các v án ly hôn v i th c ti n đ i s ng xã h i.
ế ấ ủ ậ 6. K t c u c a lu n văn
ở ầ ụ ế ệ ầ ả ậ ộ Ngoài ph n m đ u, k t lu n và danh m c tài li u tham kh o, n i
ủ ậ ồ ươ dung c a lu n văn g m ba ch ng:
ươ ắ ả ữ ệ ề ấ ậ Ch ng 1 : Nh ng v n đ l ề ý lu n v nguyên t c b o v quy n l ề ợ i
ủ ợ ợ ồ chính đáng c a v và các con khi v ch ng ly hôn.
ươ ề ợ ệ ắ ả ộ Ch ng 2 : N i dung nguyên t c b o v quy n l ủ i chính đáng c a
ậ ợ ồ ợ v và các con khi v ch ng ly hôn theo Lu t Hôn nhân và gia đình Vi ệ t
Nam năm 2014.
ươ ự ễ ụ ệ Ch ng 3 ậ : Th c ti n áp d ng Lu t Hôn nhân và gia đình Vi t Nam
ề ợ ệ ả ủ ợ năm 2014 v ề nguyên t c ắ b o v quy n l i chính đáng c a v và các con
9
ợ ồ khi v ch ng ly hôn ị ộ ố ế và m t s ki n ngh .
ươ Ch ng 1
Ắ Ả Ữ Ấ Ậ Ề Ề Ệ NH NG V N Đ LÝ LU N V NGUYÊN T C B O V
Ủ Ợ Ề Ợ QUY N L I CHÍNH ĐÁNG C A V VÀ CÁC CON
1.1.
Ợ Ồ KHI V CH NG LY HÔN
ả ệ ề ợ ệ ắ Khái ni m Nguyên t c b o v quy n l ủ i chính đáng c a
ợ ồ ợ v và các con khi v ch ng ly hôn
ề ợ ệ ắ ủ ợ ả Nguyên t c b o v quy n l i chính đáng c a v và các con khi v ợ
ồ ộ ậ ủ ậ ắ ộ ệ là m t nguyên t c đ c l p c a Lu t HN&GĐ Vi t Nam, ch ng ly hôn
ứ ự ữ ỉ ạ ự ệ ch a đ ng nh ng nguyên lý và t ư ưở t ự ng ch đ o vi c xây d ng và th c
ề ả ệ ệ ậ ạ hi n các quy ph m pháp lu t hôn nhân và gia đình v b o v quy n l ề ợ i
ườ ụ ữ ả ưỡ ẻ ủ c a ng ệ i ph n và b o v , chăm sóc, nuôi d ấ ng tr em khi ch m
ệ ứ d t quan h hôn nhân (Khi ly hôn).
ơ ở ủ ự ệ ệ ả ắ 1.2. C s c a vi c xây d ng nguyên t c b o v quy n l ề ợ i
ủ ợ ợ ồ chính đáng c a v và các con khi v ch ng ly hôn
ơ ở ự ễ C s th c ti n:
ố ệ ế ố ứ Th nh t ố ủ ả ụ ữ ấ , theo s li u th ng kê ph n chi m 51% dân s c a c
ướ ề ự ượ ụ ữ ế ầ ộ n c, v l c l ng lao đ ng, ph n cũng chi m g n 50% và tham gia
ự ế ộ ầ lao đ ng trong h u h t các lĩnh v c.
ụ ữ ứ ứ ộ ứ Th hai ả , ph n có thiên ch c sinh s n là m t thiên ch c vô cùng
ủ ệ ạ ố cao quý trong vi c duy trì nòi gi ng c a gia đình và toàn nhân lo i.
ứ ượ ầ ủ ặ ậ ọ ườ Th baứ , m c dù nh n th c đ c t m quan tr ng c a ng i ph n ụ ữ
ữ ư ộ ạ ậ trong xã h i nh ng nh ng t ư ưở t ng l c h u, ăn sâu bám r ễ ừ ờ th i t
ể ạ ề ề ớ ế tr ngọ phong ki n đ l i v hôn nhân gia đình, v gi i, v t ề ư ưở t ng “
10
ệ ẫ ệ ệ ạ ệ nam khinh nữ” v n còn hi n di n trong gia đình Vi t Nam hi n đ i.
ự ủ ầ ợ Th tứ ư, t ồ ề do yêu c u ly hôn là quy n nhân thân c a v ch ng
ượ ậ đ ậ c pháp lu t ghi nh n.
ủ ề ấ ả ồ ợ ị Th nămứ , v n đ xác đ nh và chia tài s n c a v ch ng khi tranh
ứ ạ ụ ề ấ ấ ả ớ ố ch p ly hôn là r t ph c t p, v i nhi u v ly hôn có kh i tài s n tranh
ấ ị ỷ ồ ch p tr giá hàng trăm nghìn t đ ng.
ẻ ượ ố ượ ệ ủ ươ Tr em luôn đ c xem là đ i t ặ ng đ c bi t c a tình yêu th ng,
ỗ ỉ ươ ệ ở ộ không ch trong m i gia đình mà còn trên ph ng di n xã h i. B i vì,
ẻ ươ ủ ấ ướ "tr em là h ủ nhạ phúc c a gia đình, t ng lai c a đ t n ớ c, là l p ng ườ i
ệ ổ ệ ả ự ế ụ ự k t c s nghi p xây d ng và b o v T qu c" ố . Nói cách khác tr emẻ
ủ ấ ướ ậ ươ ữ ầ ệ chính là v n m nh c a đ t n c trong t ng lai, là nh ng m m non gây
ơ ồ ấ ướ ự d ng c đ cho đ t n c.
ở ậ ệ ế Cơ s pháp lý: Hi n pháp năm 2013; Lu t HN&GĐ Vi t Nam
ủ ố ủ ị ị năm 2014; Ngh đ nh c a Chính ph s 126/2014/NĐCP ngày
ị ế ộ ố ề 31/12/2014 quy đ nh chi ti ậ ệ t m t s đi u và bi n pháp thi hành Lu t
ư ố ị HNGĐ; Thông t liên t ch s 01/2016/TTLT –TANDTC VKSNDTC
ướ ộ ố ẫ ị BTP ngày 06 tháng 01 năm 2016 h ng d n thi hành m t s quy đ nh
ậ ủ c a Lu t hôn nhân và gia đình …
ề ả ệ ậ ấ ủ ệ 1.3. Ý nghĩa c a vi c ghi nh n v n đ b o v quy n l ề ợ chính i
ụ ữ ủ ẻ ằ ậ đáng c a ph n và tr em b ng pháp lu t
ề ợ ủ ụ ữ ẻ ệ ả ỉ ệ B o v quy n l ậ i c a ph n và tr em không ch là vi c ghi nh n
ườ ủ ụ ữ ẻ ả ề các quy n con ng i c a ph n , tr ả em mà còn b o đ m cho các
ề ượ ự ệ quy n đó đ c th c hi n.
ề ả ủ ệ ệ ạ ậ ấ Bên c nh đó ý nghĩa c a vi c ghi nh n v n đ b o v quy n l ề ợ i
ẻ ơ ở ằ ậ ủ c a tr ẹ em b ng pháp lu t khi cha m ly hôn còn là c s pháp lý đ ể
ủ ệ ầ ẹ nâng cao tinh th n trách nhi m c a cha m .
11
ệ ẻ ề ượ ả ả ộ ộ B o v tr em luôn là m t đi u đ c c xã h i quan tâm, ể ệ th hi n
ạ ủ ủ ấ ằ ậ tính ch t công b ng, dân ch , nhân đ o c a pháp lu t XHCN.
ấ ủ ề ả ướ ế ộ Qua phân tích v b n ch t c a ly hôn d i ch đ XHCN, chúng
ấ ượ ự ế ộ ủ ậ ta th y đ c s ti n b c a pháp lu t XHCN.
ắ ả ệ ề ợ ủ ợ 1.4. Nguyên t c b o v quy n l i chính đáng c a v và các con
ợ ồ ờ ỳ ở ướ khi v ch ng ly hôn qua các th i k n c ta
ợ 1.4.1. Nguyên t c b o v q ắ ả ệ uy n ề l i chính đáng ủ ợ c a v và con
ợ ồ ậ ệ khi v ch ng ly hôn trong pháp lu t Vi t Nam t ừ ướ Cách m ngạ tr c
tháng Tám năm 1945
ề ủ ợ ợ ồ ượ ị c quy đ nh trong c ổ * Quy n c a v và con khi v ch ng ly hôn đ
ệ ả ượ ự ậ ủ ậ lu t Vi t Nam : Hai văn b n đ ậ c coi thành t u l p pháp c a pháp lu t
ế ệ ộ ề ệ ể ệ ề ế ả phong ki n Vi ể t Nam đã th hi n nhi u đi m ti n b v vi c b o v ệ
ề ợ ẻ ộ ậ ứ ọ quy n l ụ ữ i ph n và tr ồ em đó là B lu t H ng Đ c hay còn g i là
ộ ậ ề ậ ố "Qu c tri u hình lu t" và B lu t Gia Long.
ủ ề ậ ợ ồ ợ ệ t * Quy n c a v và con khi v ch ng ly hôn trong pháp lu t Vi
ờ ỳ ự ệ ộ ờ Nam th i Pháp thu c ộ : Th i k Pháp thu c vì th c hi n chính sách chia
ự ướ ỳ ươ ươ ể ị đ tr nên th c dân Pháp chia n c ta thành ba k và t ng đ ng là ba
ậ ể ề ụ ụ ợ ữ ệ ộ ỉ ệ ố h th ng pháp lu t đ đi u ch nh nh ng quan h xã h i, ph c v l i ích
ẻ ế ế ạ ậ ả ộ ỳ ủ c a k đi xâm chi m. T i Nam K , B Dân lu t Gi n Y u năm 1883
ế ộ ủ ề ợ ồ ị ạ ả không có quy đ nh v ch đ tài s n c a v ch ng trong gia đình. T i
ỳ ươ ắ ỳ ứ ậ ắ ộ ỳ B c K và Trung K , t ng ng có hai b Dân lu t B c K (1931) và
ệ ượ ụ Hoàng Vi ỳ ộ ậ t Trung K h lu t (1936) đ c áp d ng.
ợ 1.4.2. Nguyên t c b o v q ắ ả ệ uy n ề l i chính đáng ủ ợ c a v và con
ợ ồ ậ ệ khi v ch ng ly hôn trong pháp lu t Vi t Nam t ạ ừ Cách m ng tháng
ế Tám năm 1945 đ n nay
12
ủ ề ợ ồ ợ * Quy n c a v và con khi v ch ng ly hôn trong pháp lu t ậ ở
ề ướ ướ ề ạ ố Mi n Nam n c ta tr c ngày th ng nh t đ t n c ấ ấ ướ : T i mi n Nam
ạ ằ ướ ự ị ủ ế ố ỹ trong giai đo n 19541975 đang n m d i s cai tr c a đ qu c M và
ụ ề ệ ượ ự ng y quy n Sai Gòn, các quan h HN&GĐ đ c xây d ng trên nguyên
ề ệ ả ưở ự ấ ữ ẳ ợ ắ t c b o v quy n gia tr ng, duy trì s b t bình đ ng gi a v và
ế ộ ư ỏ ồ ị ườ ợ ẫ ộ ch ng; ch đ đa thê đã b bãi b nh ng ng ụ i v v n ph thu c vào
ch ng.ồ
ủ ề ậ ợ ồ ợ * Quy n c a v và con khi v ch ng ly hôn trong pháp lu t Hôn
ủ ướ ừ ế ậ nhân và gia đình c a Nhà n c ta t năm 1945 đ n nay : Lu t HN&GĐ
ệ ệ ậ Vi t Nam ậ năm 1986; Lu t HN&GĐ Vi t Nam năm 2000 ; Lu t HN&GĐ
ệ ể ả ệ ậ ả Vi t Nam năm 20 ắ ụ 14 trong đó có vi c v n d ng đ đ m b o nguyên t c
ư ề ợ ệ ả ẻ ậ ệ u tiên b o v quy n l ụ ữ i ph n và tr em. Lu t HN&GĐ Vi t Nam
ự ủ ố ệ ằ năm 2014 xây d ng nh m c ng c gia đình Vi t Nam XHCN, phát huy
ố ố ẹ ủ ệ ờ ồ ề các truy n th ng t t đ p c a gia đình Vi t Nam đ ng th i nâng cao
ủ ệ ướ ệ ả ệ ề ộ ợ trách nhi m c a Nhà n c và xã h i trong vi c b o v quy n và l i ích
ụ ữ ẻ ủ ợ h p pháp c a ph n , tr em.
ế ậ ươ K t Lu n Ch ng 1
ề ợ ủ ụ ữ ệ ẻ ả ỉ ệ B o v quy n l ậ i c a ph n và tr em không ch là vi c ghi nh n
ườ ủ ụ ữ ẻ ả ề các quy n con ng i c a ph n , tr ả em mà còn b o đ m cho các
ề ượ ự ệ ả ằ ả ậ ộ ữ Đ m b o b ng pháp lu t, m t trong nh ng quy n đó đ c th c hi n. "
ấ ể ệ ề ề ọ ự đi u ki n quan tr ng nh t đ quy n con ng ườ ượ i đ c th c hi n ệ ". V iớ
ụ ữ ề ề ủ ụ ữ ắ ự ph n đi u này càng có ý nghĩa sâu s c khi quy n c a ph n trên th c
ạ ị ườ ụ ữ ị ự ệ ố ử ế ườ t th ng b xâm ph m. Ng i ph n ch u s phân bi t đ i x là tình
ọ ơ ổ ế ế ớ ạ ẽ ệ ắ tr ng khá ph bi n kh p m i n i trên th gi i. Vì l ậ đó, vi c ghi nh n
ườ ủ ế ứ ầ ụ ữ ằ ậ ề các quy n con ng i c a ph n b ng pháp lu t là h t s c c n thi ế . t
13
ệ ẻ ề ả ộ ượ ả ấ ộ B o v tr em luôn là m t đi u đ c c xã h i quan tâm, nh t là
ố ắ ệ ệ ề ả ạ ạ ộ trong giai đo n hi n nay. C xã h i đã luôn c g ng t o đi u ki n cho
ẻ ượ ể ệ ộ ướ ư ấ tr em đ c phát tri n m t cách toàn di n. Nhà n ề c đã đ a ra r t nhi u
ủ ươ ề ấ ậ ch tr ng, chính sách và nâng lên thành lu t. R t nhi u quy n l ề ợ ủ i c a
ẻ ượ ậ ả ư ệ ề ượ ẹ tr em đ c pháp lu t b o v nh quy n đ c cha m chăm sóc, nuôi
ượ ọ ượ ệ ẻ ơ ưỡ d ng, đ c h c hành, đ ể c vui ch i và phát tri n toàn di n… Tr em
ộ ố ượ ẹ ệ ở ữ ẻ ớ có cha m ly hôn là m t đ i t ặ ng đ c bi t b i vì so v i nh ng tr em
ề ị ệ ấ ạ ậ ả khác thì chúng ph i ch u nhi u thi ậ t thòi và b t h nh. Do v y, pháp lu t
ể ả ề ợ ữ ả ị ữ đã có nh ng quy đ nh đ b o đ m quy n l i cho chúng. Và nh ng quy
ủ ủ ề ẹ ậ ữ ệ ị đ nh c a Lu t HN&GĐ v trách nhi m c a cha m khi ly hôn và nh ng
ề ợ ủ ộ ự ụ ể ẻ ả ắ quy n l i c a tr em chính là m t s c th hóa nguyên t c b o v tr ệ ẻ
ườ ặ ợ ể ệ ằ em trong tr ng h p đ c bi ủ ệ Th hi n tính ch t công b ng, dân ch , ấ t.
ạ ủ ậ nhân đ o c a pháp lu t XHCN.
ạ ề ợ ệ ắ ả ủ ợ Tóm l i, Nguyên t c b o v quy n l i chính đáng c a v và các
ợ ồ ủ ắ ậ ộ ộ ậ là m t nguyên t c đ c l p c a Lu t HN&GĐ con khi v ch ng ly hôn
ệ ự ứ ữ ỉ ạ ệ Vi t Nam, ch a đ ng nh ng nguyên lý và t ư ưở t ng ch đ o vi c xây
ự ệ ậ ạ ự d ng và th c hi n các quy ph m pháp lu t hôn nhân và gia đình v ề
ề ợ ủ ệ ườ ụ ữ ả ả b o v quy n l i c a ng ệ i ph n và b o v , chăm sóc, nuôi d ưỡ ng
ứ ẻ ệ ấ tr em khi ch m d t quan h hôn nhân (Khi ly hôn).
ươ Ch ng 2
Ề Ợ Ộ Ắ Ả Ệ N I DUNG NGUYÊN T C B O V QUY N L I CHÍNH ĐÁNG
Ợ Ồ Ủ Ợ C A V VÀ CÁC CON KHI V CH NG LY HÔN
Ậ Ệ THEO LU T HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH VI T NAM NĂM 2014
14
ả ệ ề ợ ủ ườ ợ 2.1. B o v quy n l i chính đáng c a ng ợ ồ i v khi v ch ng
ệ ậ ly hôn theo Lu t hôn nhân và gia đình Vi t Nam năm 2014
ề ợ ệ ả ề ề 2.1.1. B o v quy n l ủ i chính đáng v quy n nhân thân c a
ườ ợ ợ ồ ậ ng i v khi v ch ng ly hôn theo Lu t hôn nhân và gia đình Vi ệ t
Nam năm 2014
ụ ữ ướ ề ề ộ ủ D i góc đ quy n nhân thân c a ph n cũng chính là quy n con
ườ ướ ế ả ừ ầ ả ậ ọ ng i, Nhà n ả c c n ph i th a nh n, tôn tr ng và cam k t b o đ m,
ề ướ ữ ư ề ệ ố ế ệ ả b o v quy n đó đúng nh nh ng đi u c qu c t mà Vi t Nam là
thành viên.
ề ợ ả ủ ườ ợ ả ệ 2.1.2. B o v quy n l ề i chính đáng v tài s n c a ng i v khi
ệ ậ ợ ồ v ch ng ly hôn theo Lu t hôn nhân và gia đình Vi t Nam năm 2014
ủ ệ ả ả ườ ợ ợ ồ 2.1.2.1. B o v tài s n riêng c a ng i v khi v ch ng ly hôn
ậ ệ theo Lu t hôn nhân và gia đình Vi t Nam năm 2014
ả ợ ượ ự ể ậ ờ Tài s n riêng c a ủ ng i ườ v đ c xác l p d a vào th i đi m tài
ướ ạ ủ ự ị ự ế ả s n đó phát sinh tr c khi k t hôn; d a vào s đ nh đo t c a ng ườ ể i đ
ự ệ ặ ặ ự ả ả ả ạ l ủ i di s n ho c t ng cho di s n; d a vào s ki n chia tài s n chung c a
ờ ỳ ợ ồ v ch ng trong th i k hôn nhân.
ả ả ườ ợ ố 2.1.2.2. B o v ệ tài s n chung c a ủ ng ả i v trong kh i tài s n
ợ ồ ậ ệ chung khi v ch ng ly hôn theo Lu t hôn nhân và gia đình Vi t Nam năm
2014
ị ủ ứ ợ ị ắ Nguyên t c xác đ nh ồ ả : căn c xác đ nh tài s n chung c a v ch ng
ố ủ ự ả ờ ồ là d a vào th i đi m ạ ể phát sinh tài s n chung và ngu n g c c a các lo i
ả ả ộ ố tài s n thu c kh i tài s n chung.
ả ợ ồ ả ủ * Chia tài s n chung c a v ch ng khi ly hôn ủ : Tài s n chung c a
ượ ế ố ư ế ồ ợ v ch ng đ c chia đôi nh ng có tính đ n các y u t sau đây: Hoàn
15
ủ ợ ủ ợ ủ ứ ồ ồ ả c nh c a gia đình và c a v , ch ng; Công s c đóng góp c a v , ch ng
ệ ạ ậ ả ố ộ ủ ể vào vi c t o l p, duy trì và phát tri n kh i tài s n chung. Lao đ ng c a
ồ ượ ư ợ v , ch ng trong gia đình đ ộ c coi nh lao đ ng có thu nh p; ả ậ B o v l ệ ợ i
ủ ề ấ ỗ ệ ả ích chính đáng c a m i bên trong s n xu t, kinh doanh và ngh nghi p
ề ệ ạ ộ ế ụ ể đ các bên có đi u ki n ti p t c lao đ ng t o thu nh p; ỗ ậ L i c a m i ỗ ủ
ụ ủ ủ ề ế ạ ả ợ bên trong vi ph m quy n, nghĩa v c a v ch ng ồ . N u tài s n c a v ợ
ủ ả ố ồ ị ượ ch ng trong kh i tài s n chung c a gia đình không xác đ nh đ c thì v ợ
ặ ồ ượ ủ ả ầ ộ ố ho c ch ng đ c chia m t ph n trong kh i tài s n chung c a gia đình
ệ ạ ậ ứ ứ ủ ợ ồ căn c vào công s c đóng góp c a v , ch ng vào vi c t o l p, duy trì,
ờ ố ủ ư ể ả ố phát tri n kh i tài s n chung cũng nh vào đ i s ng chung c a gia đình.
ệ ầ ả ỏ ố ồ ộ ợ ậ Vi c chia m t ph n trong kh i tài s n chung do v ch ng th a thu n
ế ậ ỏ ượ ả ớ v i gia đình; n u không th a thu n đ ầ c thì yêu c u Tòa án gi i quy t ế ;
ườ ợ ớ ồ ố ợ Trong tr ng h p v ch ng s ng chung v i gia đình mà tài s n c a v ả ủ ợ
ủ ể ả ố ồ ị ượ ch ng trong kh i tài s n chung c a gia đình có th xác đ nh đ c theo
ả ủ ợ ầ ầ ồ ượ ừ ph n thì khi ly hôn, ph n tài s n c a v ch ng đ c trích ra t ố kh i tài
ể ả s n chung đó đ chia .
ề ệ ả ấ ưỡ ườ 2.1.2.3. B o v quy n đ ượ c p d c ng c a ủ ng i v ợ khi vợ
ồ ậ ệ ch ng ly hôn theo Lu t hôn nhân và gia đình Vi t Nam năm 2014
ầ ấ ưỡ ế ế Khi ly hôn, n u bên khó khăn, túng thi u có yêu c u c p d ng mà
ụ ấ ưỡ có lý do chính đáng thì bên kia có nghĩa v c p d ủ ả ng theo kh năng c a
mình.
ề ợ ả ủ ệ 2.2. B o v quy n l ẹ i chính đáng c a các con khi cha m ly
ệ ậ hôn theo Lu t hôn nhân và gia đình Vi t Nam năm 2014
ề ợ ủ ề ả ệ 2.2.1. B o v quy n l ề i chính đáng v quy n nhân thân c a các
ẹ ậ ệ con khi cha m ly hôn theo Lu t hôn nhân và gia đình Vi t Nam năm
16
2014
ủ ề ệ ẹ ả B o v quy n nhân thân c a con khi cha m ly hôn là vi c ệ khi cha
ẹ ề ề ả ở ọ ưỡ ứ m ly hôn ph i đáp ng các quy n v ăn, , h c hành, nuôi d ng.
ề ợ ả ủ ề ả ệ 2.2.2. B o v quy n l i chính đáng v tài s n c a các con khi
ệ ẹ ậ cha m ly hôn theo Lu t hôn nhân và gia đình Vi t Nam năm 2014
ề ợ ệ ả ả ủ ề 2.2.2.1. B o v quy n l ư i chính đáng v tài s n c a các con ch a
ẹ ậ ệ thành niên khi cha m ly hôn theo Lu t hôn nhân và gia đình Vi t Nam
năm 2014
ủ ư ả ồ ợ V ch ng ly hôn thì tài s n riêng c a con ch a thành niên s đ ẽ ượ c
ộ ở ườ ự ế ườ ự giám h b i ng i tr c ti p nuôi con, ng ế i không tr c ti p nuôi con có
ụ ề ệ ộ ườ ườ quy n và nghĩa v giám sát vi c giám h . Tr ợ ng h p ng i đó không
ể ự ể ử ề ệ ệ ườ ạ ệ có đi u ki n đ th c hi n vi c giám sát thì có th c ng ệ i đ i di n
ườ ủ ệ ậ ộ ị làm ng i giám sát vi c giám h theo quy đ nh c a pháp lu t.
ề ợ ệ ả ả ủ ề 2.2.2.2. B o v quy n l i chính đáng v tài s n c a con đã thành
ậ ự ấ ả ị niên b tàn t ộ ự t, m t năng l c hành vi dân s , không có kh năng lao đ ng
ể ự ả ẹ ậ và không có tài s n đ t nuôi mình khi cha m ly hôn theo Lu t hôn
ệ nhân và gia đình Vi t Nam năm 2014
ự ệ ẹ ượ ụ ủ Khi th c hi n nghĩa v c a mình, cha m không đ c phân bi ệ t
ữ ườ ườ ườ ậ ố ử ữ đ i x gi a nh ng ng i con bình th ng và ng i con tàn t ấ t, m t
ự ự ườ ự ế ượ năng l c hành vi dân s . Ng i tr c ti p nuôi con không đ c dành s ự
ươ ủ ộ ườ ỏ ườ quan tâm, yêu th ng c a mình cho m t ng i con và b bê ng i con
ả ự ủ ầ ầ ả ỗ ứ khác mà ph i d a vào nhu c u chăm sóc, nhu c u tình c m c a m i đ a
ể ả ấ ệ ườ ự con đ chúng không c m th y bi thi t thòi. Còn ng ế i không tr c ti p
ấ ưỡ ở ứ ứ ầ ộ nuôi con, c p d ng cho con ọ m c đ nào là căn c vào nhu c u h c
ủ ạ ượ ệ ấ ưỡ ậ t p, sinh ho t… c a con, không đ c vi n lý do c p d ng cho các con
ằ ệ ườ ầ ớ ơ là b ng nhau mà gây thi t thòi cho ng i có nhu c u l n h n.
17
ề ợ ệ ả ủ 2.2.2.3. B o v quy n l ẹ i chính đáng c a các con khi cha m ly
ế ị ề ấ ậ hôn thông qua quy t đ nh v c p d ưỡ theo Lu t hôn nhân và gia đình ng
ệ Vi t Nam năm 2014
ụ ấ ẹ ưỡ ư Cha, m có nghĩa v c p d ng cho con ch a thành niên, con đã
ể ự ả ả ộ thành niên không có kh năng lao đ ng và không có tài s n đ t nuôi
ườ ặ ố ợ ố mình trong tr ớ ớ ng h p không s ng chung v i con ho c s ng chung v i
ụ ư ưỡ ạ con nh ng vi ph m nghĩa v nuôi d ng con .
ề ợ ả ụ ữ ủ ẻ ệ 2.3. B o v quy n l i chính đáng c a ph n và tr em khi
ư ợ ồ ữ ố ế nam, n chung s ng nh v ch ng mà không đăng kí k t hôn theo
ậ ệ Lu t hôn nhân và gia đình Vi t Nam năm 2014
ậ ề ấ ủ ố ề ị 2.3.1. Quy đ nh c a pháp lu t v v n đ chung s ng nh v ư ợ
ồ ế ch ng mà không đăng ký k t hôn
ủ ề ữ ệ ế ậ ị Nam, n có đ đi u ki n k t hôn theo quy đ nh c a ủ Lu t HN&GĐ
ệ ớ ồ ố Vi t Nam năm 2014 ư ợ chung s ng v i nhau nh v ch ng mà không đăng
ụ ữ ế ề ợ ồ ký k t hôn thì không làm phát sinh quy n, nghĩa v gi a v và ch ng.
ụ ố ớ ữ ụ ề ả ồ ợ Quy n, nghĩa v đ i v i con, tài s n, nghĩa v và h p đ ng gi a các bên
ượ ả ế ị ạ ề ề đ c gi i quy t theo quy đ nh t i Đi u 15 và Đi u 16 c a ủ Lu tậ
ệ HN&GĐ Vi t Nam năm 2014.
ề ợ ả ủ ụ ữ ề ả ệ 2.3.2. B o v quy n l i chính đáng v tài s n c a ph n và
ẻ ườ ố ồ ợ tr em trong tr ư ợ ng h p chung s ng nh v ch ng không đăng kí
ầ ả ế ề ả ậ ế k t hôn mà yêu c u gi i quy t v tài s n và con theo Lu t hôn nhân
ệ và gia đình Vi t Nam năm 2014
ố ớ ụ ữ 2.3.2.1. Đ i v i ph n
ữ ụ ủ ệ ả ồ ố ợ Quan h tài s n, nghĩa v và h p đ ng c a nam, n chung s ng
ư ợ ế ồ ượ ả ớ v i nhau nh v ch ng mà không đăng ký k t hôn đ c gi ế i quy t theo
ữ ậ ỏ ườ ậ ợ ỏ th a thu n gi a các bên; trong tr ng h p không có th a thu n thì gi ả i
18
ộ ậ ủ ự ủ ế ị ị quy t theo quy đ nh c a B lu t dân s và các quy đ nh khác c a pháp
ậ lu t có liên quan.
ả ả ả ế ệ ề ả ợ ệ Vi c gi i quy t quan h tài s n ph i b o đ m ả quy n, l ợ i ích h p
ủ ệ ộ ợ ệ ụ ữ pháp c a ph n và con; công vi c n i tr và công vi c khác có liên
ờ ố ể ượ ư ậ quan đ duy trì đ i s ng chung đ ộ c coi nh lao đ ng có thu nh p.
ố ớ ẻ 2.3.2.2. Đ i v i tr em
ề ậ ồ ợ ườ ự ế ỏ V , ch ng th a thu n v ng ụ i tr c ti p nuôi con, nghĩa v ,
ố ớ ủ ề ỗ ườ ợ quy n c a m i bên sau khi ly hôn đ i v i con; tr ỏ ng h p không th a
ượ ế ị ự ế ộ ậ thu n đ c thì Tòa án quy t đ nh giao con cho m t bên tr c ti p nuôi
ề ợ ề ọ ặ ủ ứ ế ừ ủ ổ ở căn c vào quy n l i v m i m t c a con; n u con t đ 07 tu i tr lên
ủ ệ ả ọ thì ph i xem xét nguy n v ng c a con.
ề ợ ả ủ ợ ệ 2.4. B o v quy n l i chính đáng c a v và các con khi v ợ
ế ố ướ ồ ậ ch ng ly hôn có y u t n c ngoài theo Lu t hôn nhân và gia đình
ệ Vi t Nam năm 2014
ề ợ ủ ườ ợ ợ ồ ả ệ 2.4.1. B o v quy n l i chính đáng c a ng i v khi v ch ng ly
ậ ệ hôn có y u t ế ố ướ n c ngoài theo Lu t hôn nhân và gia đình Vi t Nam năm
2014
ế ố ướ ệ Trong quan h hôn nhân và gia đình có y u t n ề c ngoài, quy n
ợ ườ ụ ữ ượ ệ ọ ợ và l ủ i ích c a ng i ph n đ ớ ả c tôn tr ng và b o v phù h p v i
ậ ị ệ ề ướ ố ế ủ các quy đ nh c a pháp lu t Vi t Nam và đi u c qu c t mà Vi ệ t
ế ặ Nam ký k t ho c tham gia .
ề ợ ủ ẹ ả ệ 2.4.2. B o v quy n l i chính đáng c a các con khi cha m ly hôn
ế ố ướ ậ ệ có y u t n c ngoài theo Lu t hôn nhân và gia đình Vi t Nam năm
2014
ề ả ề ệ ấ ợ ủ ợ Ở ệ Vi t Nam v n đ b o v quy n và l i ích h p pháp c a ng ườ i
19
ượ ậ ị ẹ con khi cha m ly hôn có yêu t ố ướ n c ngoài đ c quy đ nh trong lu t và
ề ướ ố ế ệ ế ặ ợ các đi u c qu c t mà Vi ớ t Nam tham gia ho c ký k t phù h p v i
ậ ệ pháp lu t Vi t Nam.
ế ươ ậ K t lu n Ch ng 2
ề ợ ủ ụ ữ ẻ ệ ả ỉ ệ B o v quy n l ậ i c a ph n và tr em không ch là vi c ghi nh n
ườ ủ ụ ữ ẻ ả ề các quy n con ng i c a ph n , tr ả em mà còn b o đ m cho các
ề ượ ự ệ quy n đó đ c th c hi n.
ủ ể ậ ệ ị Qua tìm hi u các quy đ nh c a Lu t HN&GĐ Vi t Nam năm 2014
ề ợ ự ề ễ ệ ắ ả và th c ti n thi hành v Nguyên t c b o v quy n l ủ i chính đáng c a
ợ ồ ấ ằ ớ ủ ị ậ ợ v và các con khi v ch ng ly hôn th y r ng, các quy đ nh m i c a Lu t
ề ợ ệ ả ằ ủ ợ nh m b o v quy n l ạ i chính đáng c a v và các con khi ly hôn đã đ t
ượ ữ ự ờ ỳ ấ ướ ớ đ c nh ng thành t to l n. Tuy nhiên, trong th i k đ t n c đang
ố ế ể ậ ộ ệ trong quá trong quá trình phát tri n và h i nh p qu c t , các quan h hôn
ứ ạ ề ẫ ườ ợ nhân ngày càng ph c t p cho nên v n còn nhi u các tr ng h p mà khi
ự ệ ế ượ ư ử ả ly hôn Tòa án không d li u h t đ ả c, hay xét x còn ch a đ m b o
ượ ề ợ đ c quy n l ủ ợ i chính đáng c a v và các con.
ắ ả ề ợ ể ệ ậ ủ ợ Do v y, đ nguyên t c b o v quy n l i chính đáng c a v và các
ậ ợ ồ ệ con khi v ch ng ly hôn theo Lu t HN&GĐ Vi t Nam năm 2014 đ ượ c
ự ế ả ể ề ả ả đ m b o trên th c t , chúng ta ứ ổ ầ c n ph i nghiên c u t ng th v các quy
ề ề ệ ấ ị đ nh v hôn nhân gia đình trong đó có v n đ ly hôn, nâng cao hi u qu ả
ơ ở ư ậ ả ệ ằ ả ả pháp lu t. Trên c s đó đ a ra gi i pháp nh m b o đ m cho vi c áp
ề ợ ệ ả ủ ợ ụ d ng pháp lu t v ậ ề b o v quy n l i chính đáng c a v và các con khi
20
ả ơ ợ ồ v ch ng ly hôn ệ ngày càng hi u qu cao h n.
ươ Ch ng 3
Ự Ụ Ậ Ễ Ệ TH C TI N ÁP D NG LU T HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH VI T
Ề Ợ Ề Ả Ệ Ủ NAM NĂM 2014 V B O V QUY N L I CHÍNH ĐÁNG C A
Ợ Ồ Ợ Ộ Ố Ế V VÀ CÁC CON KHI V CH NG LY HÔN VÀ M T S KI N
NGHỊ
ề ợ ả ủ ợ ệ 3.1. B o v quy n l i chính đáng c a v và các con khi v ợ
ồ ễ ự ch ng ly hôn trong th c ti n thi hành Lu t ậ Hôn nhân và gia đình
ệ Vi t Nam năm 2014
ự ữ ụ ệ 3.1.1. Nh ng thành t u trong vi c áp d ng nguyên t c b o v ắ ả ệ
ề ợ ợ ồ ủ ợ quy n l i chính đáng c a v và các con khi v ch ng ly hôn
ậ ệ ầ Qua g n hai năm thi hành Lu t HN&GĐ Vi t Nam năm 2014 , nhìn
ệ ệ ề ẻ ả chung vi c b o v quy n l ề ợ v nhân thân i ụ ữ ủ c a ph n và tr em nói
ệ ề ả ồ ợ ả chung và b o v chính đáng v tài s n khi v ch ng ly hôn nói riêng đã
ượ ả ự ế ả đ c đ m b o trên th c t .
ộ ố ạ ụ ế ệ 3.1.2. M t s h n ch trong vi c áp d ng nguyên t c b o v ắ ả ệ
ề ợ ủ ợ ợ ồ quy n l i chính đáng c a v và các con khi v ch ng ly hôn theo
ậ ệ Lu t hôn nhân và gia đình Vi t Nam năm 2014
ệ ạ ả ả ủ ợ ồ ế ề ế 3.1.2.1. H n ch trong vi c gi i quy t v tài s n c a v ch ng
ệ ả ế ề ệ ả ồ Trong vi c gi ợ i quy t v tài s n khi v ch ng ly hôn, vi c xác
ấ ậ ề ả ả ị đ nh tài s n chung, tài s n riêng còn nhi u b t c p.
ề ợ ế ệ ệ ạ ả ề 3.1.2.2. H n ch trong vi c b o v quy n l i chính đáng v tài
ả ủ s n c a con khi cha mẹ ly hôn
21
ư ệ ẫ ả ớ ấ ể ư ề Vi c chia tài s n v n ch a chú ý t i v n đ ai nuôi con đ u tiên
ườ ề ề ấ ẫ ơ cho ng i đó h n. V n đ giao con cho ai nuôi v n còn nhi u v ướ ng
ệ ấ ầ ưỡ m c. ắ Vi c yêu c u c p d ng cho con sau khi cha m ẹ ly hôn trên th cự
ấ ậ ề ế t đang còn nhi u khó khăn, b t c p.
ộ ố ế ụ ệ ả ằ ị ậ 3.2. M t s ki n ngh nh m nâng cao hi u qu áp d ng Lu t
ệ ề ệ ả ệ Hôn nhân và Gia đình Vi t Nam năm 20 14 v vi c b o v quy n l ề ợ i
ủ ợ ợ ồ chính đáng c a v và các con khi v ch ng ly hôn
ề ấ ề ệ ậ 3.2.1. V v n đ hoàn thi n pháp lu t
ố ớ ụ ả ế ợ ợ Đ i v i các v ly hôn, Tòa án có gi ầ i quy t h p tình, h p lý ph n
ẽ ủ ữ ự ệ ậ ầ ậ ặ ị ớ l n d a theo nh ng quy đ nh ch t ch c a lu t, vì v y vi c c n hoàn
ậ ặ ệ ệ ề ậ thi n pháp lu t đ c bi ầ t là lu t hôn nhân gia đình là đi u vô cùng c n
thi tế .
ổ ế ụ ề ề ậ 3.2.2. V công tác tuyên truy n, giáo d c, ph bi n pháp lu t
ầ ườ ổ ế ữ ề ơ ả C n ph i tăng c ng h n n a công tác tuyên truy n ph bi n và
ọ ố ượ ụ ệ ẻ ậ giáo d c pháp lu t cho m i đ i t ặ ng đ c bi ụ ữ t là ph n a và tr em,
ẻ ấ ở ề ụ ữ nh t là ph n và tr em các vùng nông thôn, mi n núi, vùng sâu, vùng
ể ọ ệ ả ướ ậ ả xa đ h có thêm kh năng b o v mình tr c pháp lu t.
ế ươ ậ K t lu n Ch ng 3
ả ưở ộ ố ủ ọ ườ Ly hôn đã nh h ế ng nghiêm tr ng đ n cu c s ng c a ng i ph ụ
ẻ ế ậ ạ ệ ị ữ n và tr ự ầ em, s c n thi t hoàn thi n các quy đ nh pháp lu t t o ra
ắ ả ề ợ ể ệ ủ ợ khung pháp lý đ nguyên t c b o v quy n l i chính đáng c a v và các
ỏ ấ ồ ộ ợ ế ề con khi v ch ng ly hôn là m t đòi h i c p thi ậ t v lý lu n cũng nh ư
ự ễ ậ ệ th c ti n thi hành Lu t HN&GĐ Vi t Nam năm 2014.
ậ ề ả ơ ở ự ậ ạ ị Trên c s lý lu n và th c tr ng các quy đ nh pháp lu t v b o v ệ
22
ề ợ ủ ợ ồ ợ ạ quy n l i chính đáng c a v và các con khi v ch ng ly hôn t i ch ươ ng
ươ ả ư ữ ả ữ ể ơ 1 và ch ng 2 tác gi đ a ra nh ng gi ấ i pháp đ nâng cao h n n a ch t
ắ ả ủ ự ệ ệ ậ ị ượ l ề ng c a các quy đ nh pháp lu t và th c hi n nguyên t c b o v quy n
ủ ợ ợ ồ ậ ợ l i chính đáng c a v và các con khi v ch ng ly hôn theo Lu t HN&GĐ
ệ Vi t Nam năm 2014.
ề ợ ệ ậ ắ ệ Pháp lu t hi n hành v ả ề nguyên t c b o v quy n l i chính đáng
ậ ợ ợ ồ ệ ủ c a v và các con khi v ch ng ly hôn theo Lu t HN&GĐ Vi t Nam
ả ượ ầ ự ớ ị năm 2014 c n ph i đ ệ c xây d ng và hoàn thi n theo k p v i quá trình
ệ ề ậ ả hoàn thi n pháp lu t ậ v hôn nhân gia đình và các văn b n pháp lu t có
ờ ổ ồ ề ợ ả liên quan. Đ ng th i b sung các ị quy đ nh v ệ ề b o v quy n l i chính
ụ ữ ủ ữ ợ ơ ở ẻ ề đáng c a v và các con nhi u h n n a, b i ph n và tr ố em là đ i
ệ ợ ồ ượ t ị ng hay b thua thi t khi v ch ng ly hôn.
ứ ự ơ ạ Bên c nh đó, c ạ ầ ác c quan ch c năng c n nâng cao năng l c ho t
ề ợ ả ủ ợ ộ đ ng trong vi c ệ ệ b o v quy n l i chính đáng c a v và các con khi v ợ
ậ ồ ệ ể ả ả ch ng ly hôn theo Lu t HN&GĐ Vi t Nam năm 2014 ề . Đ đ m b o đi u
ề ợ ự ệ ệ ệ ki n cho vi c th c hi n ắ ả ệ nguyên t c b o v quy n l i chính đáng c a v ủ ợ
ậ ồ ợ ệ và các con khi v ch ng ly hôn theo Lu t HN&GĐ Vi t Nam năm 2014
ả ầ ệ ệ ậ ự ngày càng có hi u qu , c n xây d ng và hoàn thi n pháp lu t, các gi ả i
ả ư ự ệ ệ ầ ộ ộ ồ pháp khác cũng c n th c hi n m t cách đ ng b và có hi u qu nh quy
ậ ơ ộ ỉ ị ổ ứ ị đ nh các quy đ nh pháp lu t ngày m t hoàn ch nh h n và t ự ch c th c
ệ ố ệ ệ ả ộ ả ể hi n h th ng b o hi m xã h i có hi u qu .
Ậ Ế K T LU N
ề ợ ệ ậ ả ủ ợ ắ Ghi nh n nguyên t c b o v quy n l i chính đáng c a v và các
23
ồ ợ ể ế ệ ở con khi v ch ng ly hôn đã tr thành công vi c không th thi u khi các
ế ị ự ậ ậ ề nhà làm lu t xây d ng ch đ nh v ly hôn trong Lu t HN và GĐ Vi ệ t
ộ ấ ề ặ ộ Nam năm 2014. Do ly hôn là m t v n đ mang tính đ c thù xã h i mà ở
ụ ữ ẻ ố ượ ữ ệ ầ ượ đó, ph n và tr em là nh ng đ i t ị ng ch u thi t thòi, c n đ c quan
ệ ụ ể ắ ả ơ ả ề ợ ệ tâm h n c nên vi c c th hóa nguyên t c b o v quy n l i chính đáng
ế ị ề ậ ủ ợ c a v và các con thành các đi u lu t trong ch đ nh ly hôn là hoàn toàn
ế ể ấ ứ ắ ầ c n thi ể ệ t. Sau khi nghiên c u, ta có th th y nguyên t c này th hi n
ở ộ ố ể ự ủ ị ả ậ t p trung m t s đi m sau: S phân đ nh c a tòa án khi gi ế i quy t các
ề ợ ự ệ ắ ả ụ ệ ề v vi c v ly hôn d a trên nguyên t c b o v quy n l ủ i chính đáng c a
ủ ệ ế ề ạ ườ ồ ợ v và các con; vi c h n ch quy n ly hôn c a ng ố ớ i ch ng đ i v i
ườ ợ ặ ướ ổ ư ng i v đang mang thai ho c nuôi con d i 12 tháng tu i; u tiên
ề ướ ổ ườ ụ ữ ả ả ư quy n nuôi con d i 3 tu i cho ng i ph n ; đ m b o u tiên cho ph ụ
ủ ợ ồ ẻ ả ề ữ n và tr em khi phân chia tài s n chung c a v ch ng khi ly hôn; quy n
ạ ủ ẻ ề ổ ượ ưỡ ự ị t đ nh đo t c a tr em trên 7 tu i; quy n đ c chăm sóc, nuôi d ng,
ụ ủ ề ổ ườ ố ẹ giáo d c c a con cái sau khi b m ly hôn và quy n thay đ i ng i nuôi.
ề ả Nói tóm l ệ iạ , b o v quy n l ề ợ v nhân thân i nói chung, quy n l ề ợ i
ả ủ ụ ữ ẻ ộ chính đáng v ề nhân thân và tài s n c a ph n và tr em nói riêng là m t
ươ ự ế ộ ủ ố ườ ầ ủ ph n c a ch ng trình Qu c gia vì s ti n b c a ng ẫ ụ ữ i ph n . D u
ế ớ ự ứ ậ ả ự ả bi t, cho t i ngày nay s nh n th c và kh năng t ệ b o v quy n l ề ợ i
ướ ụ ữ ượ ề ấ ủ c a mình tr ậ ủ c pháp lu t c a ph n đ c nâng lên r t nhi u. Ph n ụ ữ
ẳ ị ượ ự ỏ ngày nay đã kh ng đ nh đ c ngày càng rõ nét s gi ả i giang, đ m đang
ụ ữ ở ư ủ ứ ữ ề và tri th c c a mình nh ng ph n nh ng mi n vùng sâu xa, nông
ứ ặ ế ề ề ấ ẫ ậ ệ ề ậ ạ thôn v n còn r t nhi u h n ch v nh n th c đ c bi t v pháp lu t. Vì
ề ợ ự ệ ệ ệ ắ ả ề ậ v y, vi c th c hi n nguyên t c b o v quy n l ả i chính đáng v tài s n
ự ể ệ ộ ồ ợ ắ ủ ợ c a v và con khi v ch ng ly hôn là s th hi n sinh đ ng và sâu s c
ủ ướ ộ ớ ủ ẻ ự s quan tâm c a Nhà n ầ ụ ữ c, c a xã h i v i ph n và tr em, góp ph n
24
ấ ướ ự ủ ạ ằ xây d ng đ t n c giàu m nh, công b ng, dân ch và văn minh.
25
