Can thiệp mạch vành trên bệnh
nhân Nhồi máu cơ tim
(Kỳ 2)
VI. Những xử trí nào được thực hiện tại bệnh viện
Tại bệnh viện khi bạn than phiền đau ngực trái nhiều kèm vả mồ hôi, sau
khi bác sĩ đo huyết áp và thăm khám cho bạn, các xét nghiệm cần thiết sẽ thực
hiện khẩn trương . ECG là xét nghiệm quan trọng ban đầu giúp chẩn đoán bạn có
bị nhồi máu cơ tim hay không để có thể đưa ra quyết định kịp thời. Nếu chẩn đoán
được xác minh là có nhồi máu cơ tim, người bệnh sẽ được chăm sóc chặt chẽ hơn
tại giường.
* Điều trị ban đầu: Được theo dõi ECG liên tục tại giường, đo huyết áp
thường xuyên; Thiết lập đường truyền tĩnh mạch; Thở oxy; Sử dụng thuốc dãn
mạch vành (nhóm nitrate), thuốc làm chậm nhịp và ổn định tim ( nhóm thuốc ức
chế thụ thể bêta), thuốc chống kết tập tiểu cầu (Aspirin, Clopidogrel)...; Nếu đau
nhiều cần phải sử dụng thuốc giảm đau mạnh :Morphin tiêm tĩnh mạch để giảm
đau. Với sử dụng ngắn hạn có kiểm soát theo chỉ dẫn bác sĩ, người bệnh sẽ không
lo bị nghiện.
* Điều trị tiếp theo: Can thiệp mạch vành trên bệnh nhân
- Nhồi máu cơ tim là một tình trạng cấp cứu. Nguyên tắc chung là tái lập
dòng máu chảy trong đoạn động mạch vành bị tắc càng sớm càng tốt để cứu vãn
tối đa phần cơ tim thoi thóp do thiếu máu nuôi dưỡng nằm xen lẫn với những vùng
cơ tim đã chết vì hoại tử do thiếu máu. Dòng chảy động mạch vành chỉ được khôi
phục khi loại bỏ được cục máu đông bằng thuốc tiêu cục máu đông hoặc sử dụng
các biện pháp can thiệp qua da như nong bắng bóng và hoặc đặt giá đỡ trong lòng
động mạch vành (chụp và can thiệp động mạch vành) kết hợp với việc hút bỏ cục
máu đông... Chỉ có một tỷ lệ rất nhỏ cục máu đông tự tan còn đa số phải được can
thiệp.
- Tuy nhiên hiệu quả của các biện pháp này phụ thuộc rất nhiều vào thời
gian áp dụng điều trị, thuốc tiêu cục máu đông chỉ có lợi thực sự khi được dùng
ngay trong vòng từ 2 đến 4 giờ kể từ lúc khởi phát. Can thiệp động mạch vành qua
da cũng chỉ có lợi rõ rệt khi được tiến hành trong vòng 12-18 giờ kể từ lúc khởi
phát trừ một số trường hợp can thiệp muộn (trong vòng 36 giờ) vẫn có lợi như đau
ngực tái phát sau nhồi máu, sốc tim, suy tim hoặc rối loạn nhịp tiến triển. Một tỷ lệ
nhất định các trường hợp tới muộn không dùng được thuốc tiêu sợi huyết, thương
tổn không phù hợp để can thiệp bằng bóng hoặc đặt giá đỡ thì mổ bắc cầu nối chủ
vành cấp cứu là biện pháp cuối cùng để mở thông lòng mạch và cứu sống bệnh
nhân dù tỷ lệ thành công ở giai đoạn cấp không phải là cao.
Như vậy khi đã nhồi máu cơ tim, bệnh nhân cần được điều trị tích cực
càng sớm càng tốt, nhất là việc mở thông đoạn mạch bị tắc, 60 phút sau khi
nhập viện nếu sử dụng thuốc tiêu cục máu đông, và 90 phút nếu dùng phương
pháp can thiệp động mạch vành. Đó là tiêu chuẩn do Hoa Kỳ đề ra cho các
bệnh viện của họ.
Can thiệp trên bệnh nhân nhồi máu cơ tim tại BV Hoàn Mỹ Sài Gòn
Sau khi tái lưu thông mạch vành, việc điều trị các thuốc phối hợp như
thuốc ức chế ngưng tập tiểu cầu, thuốc ức chế men chuyển, thuốc giãn mạch,
thuốc chống loạn nhịp, chữa suy ti ... là vô cùng cần thiết, giúp cơ tim nghỉ ngơi,
tăng cường hiệu quả của việc tái lưu thông dòng chảy trong động mạch vành, ngăn
ngừa sư lan rộng và hạn chế ảnh hưởng của vùng cơ tim đã chết đối với chức năng
co bóp thất trái và sự sống còn của bệnh nhân kể cả trong giai đoạn trước mắt cũng
như lâu dài. Đối với những bệnh nhân không được can thiệp thì điều trị nội khoa
không hề vô tác dụng mà ngược lại, không ít bệnh nhân vẫn duy trì được chất
lượng và thời gian sống. Sau khi sống sót và phục hồi một phần qua giai đoạn cấp,
bệnh nhân sẽ có chương trình phục hồi chức năng phù hợp, điều chỉnh lối sống và
chế độ dự phòng cũng như điều trị và theo dõi lâu dài.
Nhồi máu cơ tim chỉ là một biến cố, biểu hiện cấp tính của cả một quá
trình bệnh lý xơ vữa tiến triển âm ỉ tiềm tàng. Các biện pháp điều trị trong giai
đoạn cấp cũng chỉ giải quyết được hậu quả của đoạn động mạch thủ phạm tức thời
ngay lúc đó mà thôi. Thuốc tiêu cục máu đông không làm giảm mức độ hẹp của
động mạch vành thủ phạm. Can thiệp động mạch vành qua da hoặc mổ bắc cầu nối
trong giai đoạn cấp cứu cũng không phải là điều trị triệt để, không thể giải quyết
được mọi chỗ hẹp và hoàn toàn không ngăn ngừa được tiến trình xơ vữa đang diễn
ra âm thầm. Về lâu về dài, điều trị nội khoa bằng thuốc kết hợp với những biện
pháp dự phòng khác vẫn là nền tảng cơ bản trong điều trị. Việc can thiệp động
mạch vành qua da, mổ bắc cầu chủ vành có thể được tiến hành nhiều lần về sau để
tiếp tục giải quyết những chỗ hẹp khác còn tồn đọng hoặc xuất hiện mới theo thời
gian.
VII. Phòng ngừa
Điều chỉnh lối sống thích hợp làm giảm nguy cơ xơ vữa động mạch nói
chung và nguy cơ nhồi máu cơ tim nói riêng (kể cả nhồi máu mới hoặc nhồi máu
lại) bao gồm việc: