Chất độc ricin và những thủ đoạn trên chính trường

Suối nguồn tri thức<br /> <br /> <br /> <br /> Chất độc ricin và những thủ đoạn<br /> trên chính trường<br /> 35 năm trước, ricin chính là tác nhân gây tử<br /> vong trong vụ mưu sát Georgi Markov,<br /> một nhà văn gốc Bulgari. Mới đây, ricin lại tiếp tục<br /> gây sóng gió trên các phương tiện truyền thông<br /> Trong y học, đây là loại dược liệu hữu ích, liều cực nhỏ<br /> với vụ việc: "Thư chứa chất độc chết người gửi cho sẽ kích thích cơ thể động vật tổng hợp protein trung<br /> Tổng thống Obama”. Cùng ngày đó, một lá thư hòa chất độc, tăng cường miễn dịch; đặc biệt có tiềm<br /> khác tẩm ricin cũng được gửi cho thượng nghị sĩ năng trong điều trị ung thư. Giới y học gọi ricin là “viên<br /> Roger Wicker của bang Mississippi. đạn thần kỳ” tiêu diệt các tế bào ác tính.<br /> Nhưng mặt khác, ricin là chất độc cực kỳ nguy hiểm.<br /> Chỉ là chiết xuất từ hạt thầu dầu, nhưng nếu không<br /> Theo GS. Đỗ Tất Lợi, chỉ 3g khô dầu có thể khiến một<br /> cảnh giác, biết đâu ricin có thể trở thành loại vũ khí con bê 100kg tử vong. Với người, chỉ uống 1 hạt thầu<br /> đầu độc hàng loạt trong tay bọn khủng bố? dầu cũng gây nôn mửa, 3-4 hạt nguy hiểm cho trẻ em,<br /> 14-15 hạt làm tử vong người lớn. Do đó trong Đông y<br /> Độc hơn cả nọc rắn hổ mang chỉ sử dụng thầu dầu làm thuốc đắp ngoài da.<br /> Ricin là loại protein thực vật cực độc trong hạt thầu dầu, Trên lý thuyết, 1 gram ricin đủ gây tử vong cho khoảng<br /> chiếm tỷ lệ 3-5%, tương tự chất độc crotin trong bã đậu 36.000 người, độc hơn cả nọc độc của loài rắn hổ mang<br /> hoặc abrrin trong cam thảo dây. Khi ép lấy dầu, ricin nguy hiểm nhất. Quan trọng hơn nữa: không có thuốc<br /> được giữ lại toàn bộ trong khô dầu nên khô dầu rất độc, giải độc cho ricin - một trong những độc chất đáng sợ<br /> thường dùng làm thuốc trừ sâu. nhất hành tinh!<br /> <br /> Cây thầu dầu Quả Hạt<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Cơ chế gây độc của ricin ŠŠ Nuốt phải ricin gây tiêu chảy, nôn mửa, mất nước<br /> nghiêm trọng kèm theo co giật, suy thận, gan, lá lách<br /> Ricin xâm nhập cơ thể làm tê liệt ribosome của tế bào, và tử vong sau vài ngày.<br /> không cho tế bào sản xuất protein cần thiết. Tế bào chết<br /> đi khiến các chức năng trong cơ thể ngừng hoạt động, ŠŠ Nếu may mắn thoát chết thì cơ thể cũng tổn hại nặng nề.<br /> gây tử vong. Khác với những chất độc khác, triệu chứng Tuy nhiên, ricin không hấp thu qua da và tiếp xúc không<br /> ngộ độc ricin thường không xuất hiện trước 15 giờ sau chủ ý nên vẫn an toàn nếu vô tình chạm phải. Để phát<br /> khi nhiễm và tùy thuộc mức độ tiếp xúc, dễ nhầm với huy độc chất, ricin phải được cô đọng vào một kích<br /> bệnh cúm và ngộ độc thông thường. thước cực nhỏ tiêm dưới da, hòa tan vào nước (dạng<br /> Nhiễm ricin qua đường tiêm có tác hại lớn nhất, kế đến uống hoặc phun sương).<br /> là hít phải và cuối cùng là đường ăn, uống. Ricin tinh chế bằng kỹ thuật cao sẽ có độc chất mạnh<br /> ŠŠ Trường hợp bị tiêm ricin, hệ tuần hoàn suy kiệt nhanh hơn. Khi đó, chỉ 500 micro gram ricin (tương đương kích<br /> chóng. Nếu hít phải (như loại ricin trong lá thư gởi cho thước đầu kim) đủ gây tử vong cho người lớn. Tuy nhiên<br /> Tổng thống Obama), nạn nhân có thể suy hô hấp, sốt cao, ricin bị phá hủy ở nhiệt độ cao, nên một số trường hợp<br /> khó thở, ho, buồn nôn và tử vong trong vòng 3 ngày. ăn hạt thầu dầu đã nấu hay xào kỹ không bị ngộ độc.<br /> <br /> <br /> <br /> STinfo SỐ 5 - 2013 33<br /> Suối nguồn tri thức<br /> <br /> Ricin và những vụ án bí ẩn trên chính trường<br /> ,<br /> Một trong những truyền thuyết ly kỳ về chất độc ricin<br /> vẫn thường được nhắc đến là vụ mưu sát nhà văn<br /> Georgi Markov tại London năm 1978. Vụ án còn có tên:<br /> chiếc ô giết người (Umbrella Murder).<br /> Georgi Markov là một nhà văn Bulgari. Do mâu thuẫn về<br /> quan điểm chính trị, năm 1969, ông đào tẩu đến phương<br /> Tây, trở thành phóng viên của BBC World Service, Radio<br /> Free Europe và Germany's Deutsche Welle, với tiếng nói<br /> mạnh mẽ chỉ trích chế độ Bulgari lúc đó.<br /> Ngày 7 tháng 9 năm 1978, như thường lệ, Markov băng<br /> qua cầu Waterloo bắc ngang sông Thames đón xe buýt<br /> đến đài BBC. Đột nhiên cảm thấy mặt sau đùi phải nhói<br /> lên như bị cắn, ông ngoảnh lại và nhìn thấy một thanh<br /> niên đang cầm chiếc ô dúi vào chân mình. Bắt gặp ánh<br /> mắt nghi hoặc của Markov, gã thanh niên vội vã sang<br /> đường, nơi có chiếc taxi đợi sẵn và dông thẳng.<br /> Markov đến văn phòng với chân phải ngày càng đau<br /> Ricin tìm thấy trong viên bi đường kính 1,7mm<br /> nhức dữ dội. Những chấm đỏ bắt đầu xuất hiện quanh<br /> đã giết chết Markov.<br /> vết thương nhỏ xíu chỉ bằng đầu kim. Ông sốt cao, được<br /> đưa ngay vào bệnh viện nhưng đã qua đời 3 ngày sau<br /> ŠŠ Tháng 8 năm 2001, nhà chức trách Nga đột kích và<br /> đó ở tuổi 49. Nguyên nhân cái chết được xác định là<br /> thu giữ một số tài liệu điều chế thuốc nổ có ricin của<br /> nhiễm độc ricin từ một viên bi kim loại rỗng, đường<br /> Chechnya.<br /> kính 1,7 mm cấy vào chân.<br /> ŠŠ Năm 2011, FBI bắt giữ 4 người đàn ông tại Georgia<br /> Khi viên bi vào trong cơ thể, thân nhiệt làm tan chảy lớp<br /> (Mỹ), bị cáo buộc âm mưu sử dụng chất nổ và vũ khí<br /> vỏ bao, giải phóng chất độc vào máu. Đáng buồn thay,<br /> sinh học để tiêu diệt một số chính trị gia Mỹ. Theo The<br /> dù bác sĩ xác định được chất độc là ricin nhưng đành bó<br /> Guardian, những người này còn lên kế hoạch phát tán<br /> tay vì không có thuốc giải.<br /> 10 pound (1 pound = 454gr) ricin ở các thành phố lớn:<br /> Nhiều “sự cố” chính trị khác cũng có sự góp mặt của độc Atlanta, Jacksonville, Newark, Washington DC và New<br /> chất ricin: Orleans. Chất ricin trong kế hoạch sẽ rải từ máy bay<br /> trên bầu trời thủ đô Washington và tấn công các mục<br /> ŠŠ Tháng 8 năm 1981, tại cửa hàng thực phẩm ở Virginia,<br /> tiêu khác bằng chất nổ.<br /> nhân viên CIA - Boris Korczak - bị bắn vào thận bằng<br /> súng hơi. Nhờ cơ thể ông “hiểu nhầm” viên đạn là sỏi ŠŠ Tháng 11 năm 2003, ricin từng được phát hiện dưới<br /> thận và nhanh chóng thải ra ngoài mà Korczak thoát dạng bột trong thư gởi cho Nhà Trắng. Thông tin này<br /> chết. Thủ phạm được cho là các tổ chức bí mật từng được giữ kín và một số văn phòng của Thượng viện bị<br /> thiệt hại hàng triệu USD do bị Korczak phanh phui. đóng cửa trong 3 tháng để đảm bảo an toàn.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Các chuyên gia mặc quần áo bảo hộ chuẩn bị vào văn phòng<br /> Bức thư tẩm ricin gởi đến Nhà Trắng năm 2003 (Ảnh: Reuters). Thượng viện rà soát chất độc, năm 2003 (Ảnh: Reuters).<br /> <br /> <br /> 34 STinfo SỐ 5 - 2013<br />  Suối nguồn tri thức<br /> <br /> Qua những gì mà thế giới từng chứng kiến, cùng với lá Trường hợp đã tiếp xúc thì phải rửa sạch sớm nhất có<br /> thư tẩm độc chết người gửi cho Tổng thống Obama gần thể. Nên rời khỏi khu vực nhiễm độc đến nơi có không<br /> đây, có thể thấy độc chất ricin rất được “ưa chuộng” để khí trong lành. Làm sạch toàn thân với xà phòng và<br /> ngấm ngầm giải quyết những mâu thuẫn chính trị. nước. Đặc biệt nếu ricin dính vào áo, không nên cởi ra<br /> (với loại áo chui đầu) dễ khiến tiếp xúc nhiều hơn, mà<br /> Vũ khí “giấu mặt” nên dùng kéo cắt. Nếu ngộ độc qua đường ăn uống thì<br /> không nên nôn ra hoặc uống thêm nước mà phải đến<br /> Tuy được xem là loại vũ khí hóa sinh nguy hiểm và đã<br /> bác sĩ lập tức. Các chăm sóc y tế như: hỗ trợ hô hấp,<br /> bị cấm theo Hiệp ước vũ khí độc và sinh học (BTWC) và<br /> truyền dịch, dùng than hoạt tính… sẽ giúp giảm thiểu<br /> Công ước cấm vũ khí hóa học (CWC), nhưng ricin vẫn<br /> tác hại của độc chất.<br /> rất “được lòng” ngành công nghiệp chế tạo vũ khí vì<br /> nhiều ưu điểm: Ricin dễ bị lợi dụng trở thành tác nhân khủng bố sinh<br /> học nhờ khả năng phát tán với hiệu lực cao và không<br /> ŠŠ Thầu dầu là loài cây phổ biến nên việc sản xuất ricin<br /> có thuốc chữa. Nhiều thập niên đã trôi qua kể từ ngày<br /> rất dễ và rẻ.<br /> Georgi Markov đột tử, dẫu Anh và Mỹ tiến hành vô số<br /> ŠŠ Dễ phát tán chất độc qua tiếp xúc thông thường nghiên cứu nhưng đến nay vẫn chưa tìm ra loại thuốc<br /> (hít, uống, tiêm). giải nào có thể khống chế độc tính của chất kịch độc<br /> ricin. Riêng với các chính trị gia, có vẻ như ricin vẫn là<br /> ŠŠ Nhiệt độ ricin ổn định, có thể thêm vào bom để tăng<br /> khả năng sát thương. nỗi ám ảnh: những lá thư mang theo “tử thần”. �<br /> <br /> ŠŠ Không màu, không mùi, không vị, triệu chứng ngộ  ĐĂNG HƯNG<br /> độc khó chẩn đoán. Thời gian chẩn đoán kéo dài khiến<br /> đa số nạn nhân tử vong.<br /> ŠŠ Quan trọng nhất là không có thuốc chữa.<br /> Trong quyển sách nhan đề “Living Terrors” (tạm dịch:<br /> “Nỗi kinh hoàng sống”), các chuyên gia quốc tế về vũ khí<br /> sinh học tin rằng, Iraq đã sử dụng ricin trong cuộc chiến<br /> chống Iran, cả quân đội Mỹ và Anh cũng từng liên kết<br /> chế tạo loại bom hủy diệt chứa ricin. Ước tính khi nổ,<br /> lượng ricin phóng thích dưới dạng đám mây hóa học đủ<br /> sức tiêu diệt cả khu dân cư rộng hàng chục km.<br /> Các chuyên gia cũng khuyến cáo, vì không có thuốc giải<br /> độc nên cần tránh tiếp xúc ricin càng nhiều càng tốt. Nỗi ám ảnh của các chính trị gia: thư chứa ricin<br /> <br /> <br /> <br /> Trung thực như trẻ con Trí thông minh của người<br /> - Con: Bố ơi! Có phải cáo là con vật gian mạnh khoẻ<br /> ngoan, xảo quyệt, hay lường gạt kẻ khác phải<br /> không bố? Albert Einstein nói về thuyết tương đối<br /> của mình, có một anh chàng hay nghi<br /> - Bố: Đúng đấy, con ạ! ngờ hỏi:<br /> - Con: Hèn gì người ta không dùng “quảng heo”, “quảng - Trí thông minh của người mạnh khỏe<br /> báo”, “quảng hươu”, “quảng nai” mà lại dùng “quảng cáo”. như tôi không thể chấp nhận những cái<br /> mà nó không nhìn thấy.<br /> <br /> Như nhau Einstein đứng yên lặng một lúc rồi trả lời:<br /> <br /> Một lần vào quán ăn, Einstein quên kính nên không đọc - Được, điều đó có vẻ có lý lắm. Giờ ông<br /> được thực đơn, ông bèn nhờ người hầu bàn đọc hộ. đặt trí thông minh của ông lên bàn đây,<br /> và tôi có thể tin rằng ông có một bộ óc<br /> Với cái nhìn đầy thông cảm, anh bồi ghé tai Einstein nói thầm: thông minh.<br /> - Xin lỗi, tôi cũng không biết chữ như ngài.<br /> (Sưu tầm)<br /> <br /> <br /> STinfo SỐ 5 - 2013 35<br />