CHẤT MÀU CỦA VAN GOGH THEO QUAN
ĐIỂM CỦA BÁC SĨ
Ô ng không thể hiểu nổi hà cớ gì
mà hai y tá lực lưỡng l
ại nhảy bổ
vào ông khi ông đang vẽ, dùng
chi
ếc áo bó quấn chặt lấy ông rồi
chuyển ông vào bệnh viện. Họ
nói:
- Này bác Vincent, xin bác đừng
chửi bới om xòm n
ữa. Chúng em
chỉ túm tay chân bác lại để bác
không bất ngờ gây tổn thương
cho mình mà thôi.
- Các nhân viên của các bệnh
viện ở thị trấn Anles của Pháp
chẳng lấy gì làm ngạc nhiên về
sự cố này. Họ biết rõ là đang tiếp xúc với ai. Cái nhà ông họa sĩ dở hơi
này quá nổi tiếng bởi những trò oái oăm của mình. Và lần n
ày trong lúc
đang vẽ ông ta bỗng tự nhiên lại bóp màu dầu ra khỏi túyp và ăn ngấu
nghiến. Rồi sau đó, khi nhìn thấy một đống than ở gần đấy ông ta bèn
trèo lên để trượt xuống như con nít...
những bông hoa Irises (Diên vĩ) hiện
diện trong rất nhiều tác phẩm của
Van Gogh. Các bác sĩ cho rằng
chính tác dụng phụ (chữa bệnh) của
loài hoa này đ
Cơn khủng hoảng đã qua đi nhưng dân chúng ở cái thị trấn nọ vẫn
không quên người họa sĩ ngoại quốc hâm hấp sống trong “căn nhà màu
vàng”.
Vincent Van Gogh đã ba mươi nhăm tuổi, nhưng tranh của ông vẫn
chưa được ai nhòm ngó tới.
Một số con bệnh “nổi tiếng” có thể lấy làm tự đắc về một bản danh
sách dài dằng dặc gồm những căn bệnh được gán cho họ lúc còn sống
cũng như sau khi chết: bệnh động kinh, bệnh điên, bệnh tâm thần, bệnh
thoái hóa thần kinh, bệnh ung thư não, bệnh tâm thần phân liệt, bệnh
động kinh vận động, bệnh ngộ độc nhựa thông...
Dù sao chăng nữa thì chí ít vào những năm cuối đời, Van Gogh đã đưa
vào tranh trạng thái bối rối của tâm hồn. Sự bùng nổ về nguồn cảm
hứng sáng tạo thực thụ đã đến với Van Gogh trong thời gian ông sống
trong nhà thương điên ở Saint Rémy. Tại đây, vào năm cuối đời, trong
một thời gian ngắn, ông đã vẽ được hơn hai trăm bức tranh.
Thoạt tiên ở Hà Lan rồi sau đó ở Paris, Van Gogh ham thích rượu vang
và rượu mạnh. Họa sĩ Toulouse-Lautrec đã dẫn ông vào những nhà thổ
rẻ tiền ở Paris. Nhưng cơn bệnh thần kinh càng ngày càng hành h
ạ ông.
Hai bác sĩ điều trị cho ông đã thành thật khuyên ông nên từ bỏ rượu và
đàn bà.
Sau khi chuyển từ Paris đến thị trấn Arles, Van Gogh tiếp tục bị căn
bệnh thần kinh hành hạ và bệnh tình mỗi ngày một trở nên nặng thêm
khi ông gặp một tay họa sĩ ăn chơi bán giời không văn tự khác là
Gauguin. Sự thể đi đến chỗ là Gauguin sau khi thấy ông bạn định rủ
mình cùng quyên sinh bằng lưỡi dao cạo, đã hoảng sợ và lập tức chuồn
khỏi “căn nhà màu vàng” nổi tiếng. Song chuyện gì đã xảy ra sau đó?
Sáng sớm hôm sau, khi sửa soạn để đi Paris, Gauguin đã nhìn thấy một
đám đông tụ họp trước ngôi nhà của Vincent.
- Gã dở hơi kia đã xẻo tai mình - mọi người thì thào nói và chỉ tay vào
cửa sổ của họa sĩ.
Mấy cảnh sát cùng thầy đội xuất hiện và lập tức đưa Vincent vào bệnh
viện.
Té ra là khi mưu toan định giết Gauguin không thành, Van Gogh bèn
trở về nhà, sau đó ngồi trước gương, xẻo một bên tai trái của mình, và
do chảy nhiều máu, ông lại phải nhập viện.
Sau khi xuất viện, ông đã vẽ bức Chân dung tự họa nổi tiếng và đem
tặng cho bác sĩ. Ông này nhận bức tranh nhưng đã đem cất
trên gác xép
vì không thích bức chân dung ấy.
Trong khi đó những cơn rối loạn thần kinh ngày càng dồn dập hơn.
Thoạt tiên Vincent buộc tội chủ quán đã rắc thuốc độc vào bát súp của
ông. Sau đó, để đáp lại những lời nhạo báng của “bọn du thủ du thực”
tụ tập quanh ngôi nhà của ông, họa sĩ đã ném tất cả đồ đạc của phòng
mình từ trên ban công xuống. Viên thị trưởng Tardieu không còn cách
nào khác là phải nhân nhượng đối với yêu cầu của 80 cư dân đòi b
ảo vệ
họ khỏi những trò ngông cuồng của “gã dở hơi”.
Tháng 4/1889 Vincent Van Gogh tự ý quyết định dọn đến nơi trú ngụ
của những người mắc bệnh tâm thần ở Saint-Paul-de-Mausol gần thị
trấn Sait-Rémy. Ông nhận được một căn phòng riêng được trang bị đầy
đủ để làm việc và được phép đi dạo quanh vùng ngoại ô để vẽ phong
cảnh dưới sự giám sát của người trông coi ngôi nhà đặc biệt này.
Chính ở đây ông nhận được một tin mừng: một quý bà có tên là Anna
Bauche đã mua của ông một bức tranh Chùm nho đỏ với giá 400
fơrăng. Đó là họa phẩm duy nhất mà ông bán được lúc sinh thời.
Bác sĩ Gachet của ông cũng ngồi làm mẫu cho họa sĩ vẽ. Những bức
chân dung của bác sĩ Gachet được dùng làm cơ sở cho một số kết luận
có liên quan đến tính chất của căn bệnh thần kinh mà nhà danh họa Hà
Lan mắc phải.
Bác sĩ T.Cartni Li của trường y khoa thuộc trư
ờng Đại học Georgetown
trong khi nghiên cứu hai bức chân dung bác sĩ Gachet do Van Gogh vẽ
đã chú ý tới một chi tiết thú vị. Trong một bức chân dung, tay phải của
bác sĩ cầm một bông hoa. Trong bức kia, cũng chính bông hoa đó được
cắm trong cái cốc. Bông hoa ở đây là hoa của cây Irises màu huyết dụ
mà lá dùng để làm thuốc. Từ đó Li đi đến kết luận là chứng rối loạn
thần kinh của Van Gogh là do bị ngộ độc bởi cây Irises.
Các bác sĩ của Van Gogh nhận thấy rằng ông mắc chứng động kinh mà
vào thời gian đó được điều trị bằng cây Irises, nhưng không phải dưới
dạng bột mà dưới dạng nước hãm với sự gia tăng lượng thuốc bào chế
ở mức độ cho phép. Còn trong số những triệu chứng của sự ngộ độc
Irises có “chứng nhìn vàng” (Xanthopsia), tức là sức nhìn bị ám ảnh
bởi màu vàng.
Vào những năm cuối đời, tranh của Van Gogh thấm đẫm màu vàng.
Ông cũng sống trong ngôi nhà sơn màu vàng, còn bảng pha màu của
ông thì đầy rẫy sắc vàng.
Thậm chí bầu trời cũng được ông nhuộm màu vàng, bởi lẽ “thiếu màu
vàng thì không có màu xanh” bức tranh Hoa hướng dương của Van
Gogh ánh lên một sắc vàng sống động...
Tuy nhiên, giả thuyết về sự ngộ độc Irises không có sức thuyết phục
hoàn toàn nếu chúng ta nhớ lại rằng bác sĩ Gachet là thày thuốc chuyên
dùng liệu pháp vi lượng đồng căn (homéopathe) và vì thế ông ta phải
chỉ định cho bệnh nhân một liều lượng thuốc tối thiểu.
Song không loại trừ là trước bác sĩ Gachet, các thày thuốc khác đã điều
trị cho Van Gogh bằng Irises.
...Một hôm, sau bữa trưa, Van Gogh bước ra khỏi nhà và đi tha thẩn
trên cánh đồng. Ông rẽ vào một mảnh sân vắng người của một ngôi nh
nông dân, rút súng lục và nã một phát đạn vào tim. Chiếc xương sườn
đã làm cho viên đạn đi chệch hướng. Lấy tay bịt vết thương, Vincent
trở về nhà và nằm lăn ra giường. Bác sĩ của thị trấn Masri, bạn của
Gachet lập tức được mời tới. Vết thương có lẽ không làm cho Vincent