Chương 2: Thị Trường lao động

ChCh­¬­¬ngng II: II: thÞthÞ trtr­­êngêng laolao ®®ééngng

NNééii dung c

dung c¬¬ bb¶¶nn

thÞ trtr­­êngêng laolao ®®ééngng thÞ trtr­­êngêng laolao ®®ééngng thÞ trtr­­êngêng laolao ®®ééngng

thÞ trtr­­êngêng laolao ®®ééngng

thÞ trtr­­êngêng laolao ®®ééngng

11

2.1.2.1.KhKh¸¸ii niniÖÖmm vÒvÒ thÞ chÊt ccññaa thÞ 2.2.B2.2.B¶¶n n chÊt 2.3.2.3.§§ÆÆc c trtr­­ngng ccññaa thÞ 2.4.ý nghnghÜÜaa ccññaa thÞ 2.4.ý 2.5.Ph©©n lon lo¹¹i i thÞ 2.5.Ph 2.6.2.6.§§ÆÆc c ®®iiÓÓmm TTTT laolao ®®ééngng ViViÖÖtt NamNam

• 2.1.Kh¸i niÖmvÒthÞtr ­ênglao®éng •ThÞtr ­ênglao®éng-®ãlµph¹m trïkinh tÕ-x·héi, baogåmmétc¬chÕx·héitiÕn triÓnriªngbiÖtthùchiÖn®ångbénh÷ng quanhÖlao®éngx·héix¸c®Þnhvµthóc ®ÈyviÖcx¸clËpvµtu©ntheoc©nb»ngc¸c quyÒnlîigi÷ang ­êilao®éng, ng ­êisö dônglao®éngvµNhµ n ­íc.

2

•ThÞtr ­ênglao®énglµmétphÇncÊu

thµnhphøct¹p vµkh«ngthÓt¸chrêicña nÒnkinhtÕthÞtr ­êng, tuynhiªn, kh«ng cãmétsùthèngnhÊttrongviÖcx¸c®Þnh b¶nchÊtcñathÞtr ­ênglao®éng.

3

•ThÞtr ­ênglao®éng -®ãlµmétd¹ng ®Æc

biÖtcñathÞtr ­ênghµngho¸, mµnéidung cñanãlµthùchiÖnvÊn®Ò muavµb¸nlo¹i hµngho¸cãý nghÜa®ÆcbiÖt-søclao ®éng, hay lµkh¶n¨nglao®éngcñacon ng­êi.

•Nh ­ métph¹m trïkinhtÕthÞtr

­ênglao

®éngthÓhiÖnquanhÖkinhtÕgi÷a, mét bªn, ng­êilµmchñhµngho¸nµy, sëh÷u søclao®éng -ng ­êib¸nnãvµbªnkia, víi ng­êisëh÷uvèn -muasøclao®éng”.

4

•Qu¸tr×nhsödôngsøclao®éng, lao®éngsÏ ® ­îc

5

h×nhthµnhtrongs¶nxuÊtchøkh«ngph¶itrªnthÞ tr­êng. §èivíing ­êin¾m gi÷søclao®éngsÏ ®­îct¹o rac¬héi®ÓnhËnchçlµmviÖc, n¬imµ anhtacãthÓlµmviÖc, thÓhiÖnkh¶n¨ng, vµnhËn thunhËp®Ót¸is¶nxuÊtsøclao®éngcñam×nh. §èivíing ­êithuªlao®éngsÏcãc¬héit¨nglîi nhuËnkinhtÕ.

•Hay nãic¸chkh¸c, thÞtr

­ênglao®énglµ

tËphîpnh÷ngquanhÖkinhtÕ, ph¸plý, xuÊthiÖngi÷ang ­êisëh÷usøclao®éng (ng­êilao®éng) vµng ­êisödôngnã (ng­êithuªlao®éng) vÒvÊn®Ò chçlµm viÖccôthÓ, n¬imµhµngho¸vµdÞchvô sÏ ®­îclµmra.

6

Theo Tæchøclao®éngquèctÕ

(ILO) th×:

“ThÞtr ­ênglao®énglµthÞtr

­êng

trong®ãcãc¸cdÞchvôlao®éng ®­îcmuavµb¸nth«ngqua qu¸ tr×nh®Óx¸c®Þnh møc®écãviÖc lµm cñang ­êilao®éng, còng nh­ møc®étiÒnc«ng”.

7

C¸cnhµkhoahäcMüchor»ng:

­êng

­îngchç

8

•“.. ThÞtr ­êng, mµ®¶m b¶oviÖclµmcho ng­êilao®éngvµkÕthîpgi¶iquyÕttrong lÜnhvùcviÖclµm, th× ® ­îcgäilµthÞtr lao®éng”. HoÆc, “.. ThÞtr ­ênglao®éng - ®ãlµmétc¬chÕ, mµvíisùtrîgiópcñanã hÖsègi÷ang ­êilao®éngvµsè l lµmviÖc ® ­îc®iÒutiÕt” .[1] RonaldErenberg, Robert Smith . “KinhtÕlao®éngngµynay. LýthuyÕtvµchÝnhs¸ch cñanhµ n ­íc”. B¶ndÞchtõtiÕngAnhsang tiÕngNga, M. NXB MGU, 1996, tr.32 vµ37.

C¸cnhµkhoahäcNgachor»ng:

• “ThÞtr ­ênglao®éng ® ­îchiÓunh ­ méthÖthèng

quanhÖx·héi, nh÷ng®ÞnhmøcvµthÓchÕx·héi (trong®ãcãc¶ph¸pluËt), ®¶m b¶ochoviÖct¸i s¶nxuÊt, trao®æivµsödônglao®éng”. [1] ­îch×nhthµnh

­êisödônglao

­êilµm

­ícnhÊt

[1] Xem: K.I.Mikylskovo. “ThÞtr ­ênglao®éngëNga: vÊn®Ò h×nhthµnhvµ®iÒutiÕt”. M.,1995, tr.13. [2] Xem: ThÞtr ­ênglao®éngNga . M. 1993. tr.5.

9

•HoÆc: “HÖthèngnh÷ngquanhÖ, ® trªnc¬sëgi¸trÞgi÷anh÷ngng ®éng(sëh÷u t ­ liÖus¶nxuÊt) vµnh÷ngng thuª(sëh÷usøclao®éng) vÒvÊn®Ò tr tho¶m·ncÇulao®éngvµvÊn®Ò tiÕptheolµlµm thuªnh ­ nguånph ­¬ngtiÖn®Ótånt¹i”. [2]

­¬ngph¸pluËn, ®iÒutiÕtcña

•“.. ThÞtr ­ênglao®éng -®ãlµmétd¹ng ®ÆcbiÖt cñathÞtr ­ênghµngho¸, mµnéidung cñanãlµ thùchiÖnvÊn®Ò muavµb¸nlo¹i hµngho¸cãý nghÜa®ÆcbiÖt-søclao®éng, hay lµkh¶n¨nglao ®éngcñacon ng ­êi. Nh­ métph¹m trïkinhtÕ thÞtr ­êngsøclao®éngthÓhiÖnquanhÖkinhtÕ gi÷a, métbªn, ng ­êilµmchñhµngho¸nµy, së h÷usøclao®éng -ng ­êib¸nnãvµbªnkia, víi ng­êisëh÷uvèn -muasøclao®éng”. [3]

[3]V.I.Plakxia. ThÞtr ­ênglao®éngvµthÊtnghiÖp: vÊn®Ò lýthuyÕt, ph

nhµ n­íc. B¶ntiÕngNga, M., 1996, tr.16.

10

­ thuª m­ínvµsath¶ilao

,

­êilao®éng

­êisödônglao

• C¸cnhµkhoahäcViÖtNam chor»ng: • “ThÞtr ­ênglao®énglµtoµnbéc¸cquanhÖ lao®éng ® ­îcx¸clËptronglÜnhvùcthuª m­ínlao®éng(nãbaogåmc¸cquanhÖlao ®éngc¬b¶nnhÊtnh ®éng, tiÒn l­¬ngvµtiÒnc«ng, b¶ohiÓmx·héi tranhchÊplao®éng..), ë®ãdiÔnrasùtrao ®æi, tho¶thuËngi÷amétbªnlµng tùdo vµmétbªnlµng ®éng”.[1]

•

. VÒ chÝnhs¸chgi¶iquyÕtviÖclµmëViÖtNam. NXB

[1] Xem: NguyÔnH÷uDòngvµTrÇnH÷uTrung ChÝnhtrÞquècgia. HµNéi. 1997.tr.112.

11

•“ThÞth ­ênglao®éng ® ­îch×nhthµnh

,

trongbèic¶nh gi¶iphãngng ­êilao®éng tõtrongc¸cxÝnghiÖpvµt¨ngthÊt nghiÖp. B¶nth©nthÞtr ­ênglao®éng th­êngxuyªn®ångnhÊtvíithÊtnghiÖp cunglµnh÷ngng ­êikh«ngcãviÖclµm, nh­ng®ang®i t×mnã, cßncÇulµnh÷ng chçlµmviÖctrèng”.

[2]

[2] Xem: TrÇnHoµng . ThÞtr ­ênglao®éng ëViÖtNam. NghiªncøukinhtÕsè2/1997, tr.21-23.

12

•“ThÞtr ­ênglao®éng(hoÆcthÞtr

­êngsøclao®éng) gi÷ang ­êib¸n c¸cquanhÖx·héi

­êi

­êisödôngsøclao®éng),

[3] Xem: LªXu©nB¸, NguyÔnThÞKim Dung, TrÇnH÷uH©n. MétsèvÊn®Ò vÒph¸ttriÓnthÞtr

­ênglao

®éng ëViÖtNam. NXB khoahäcvµküthuËt. HµNéi. 2003, tr.11.

13

lµn¬ithùchiÖn søclao®éng(ng ­êilao®énglµmthuª) vµng muasøclao®éng(ng th«ngqua c¸ch×nhthøctho¶thuËnvÒgi¸c¶(tiÒn c«ng, tiÒn l­¬ng) vµc¸c®iÒukiÖnlµmviÖckh¸c, trªnc¬sëméthîp®ånglao®éngb»ngv¨nb¶n, b»ngmiÖng, hoÆcth«ngqua c¸cd¹ng hîp®ånghay tho¶thuËnkh¸c”. [3]

gi÷ang ­êilao®énglµmthuª

• “ThÞtr ­êng“søclao®éng”lµn¬ithÓhiÖn

quanhÖx·héi vµng ­êithuª m ­ínlao®éngth«ngqua sù ®iÒuchØnhgi¸c¶tiÒnc«ng

”.[4]

•“ThÞtr ­ênglao®éngbiÓuhiÖnmèiquanhÖ

­êicãsøclao®éngvµbªn

gi÷amétbªnlµng kialµng ­êisödôngsøclao®éngnh»mx¸c ®Þnh sè l­îngvµchÊt l ­înglao®éngsÏ®em ratrao®æi vµmøcthïlao t ­¬ngøng”. [5]

[4] Xem: NguyÔnThÞCµnh(chñbiªn)

. ThÞtr ­ênglao®éngthµnhphèHåChÝMinhtrongqu¸tr×nhchuyÓn®æinÒnkinhtÕvµkÕtqu¶®iÒutradoanhnghiÖpvÒnhucÇulao

®éng. NXB Thèngkª, 2001, tr.31.

[5] Xem: NguyÔnThÞLan H ­¬ng (chñbiªn). ThÞtr ­ênglao®éngViÖtNam -§Þnh h

­íngvµph¸ttriÓn. NXB Lao ®éngvµx·héi, HµNéi, 2002,

14

tr.7.

• KÕtluËn • ThÞtr ­ênglao®éng - ®ãlµmétc¬

chÕho¹t ®éng t ­¬nghçgi÷ang ­êi ­êilao®éng södônglao®éngvµng trongmétkh«nggiankinhtÕx¸c ®Þnh, thÓhiÖnnh÷ngquanhÖkinh tÕvµph¸plýgi÷ahävíinhau.

15

• 2.2. B¶nchÊtcñathÞtr ­ênglao®éng •ThÞtr ­ênglao®éngkh¸cbiÖtso víithÞtr

­êng

hµngho¸ëchç, nãthÓhiÖnphÇnlínnh÷ng biÓuhiÖnkinhtÕ-x·héicñac¶x·héivµcãrÊt nhiÒuyÕutè¶nh h ­ëngtíisùph¸ttriÓncña nã.

•V×vËy, thÞtr ­ênglao®éngcñaMü, NhËt, T©y

¢u, Nga, TrungQuècvµViÖtNam cãrÊt nhiÒukh¸cnhau.

16

• Kh¸iniÖmnµolµchÝnhx¸c?

”?

17

• “ThÞtr ­ênglao®éng ”? • “ThÞtr ­êngsøclao®éng ”? • “ThÞtr ­êngd©nsèho¹t ®éngkinhtÕ • “ThÞtr ­êngnguånnh©nlùc ”? • “ThÞtr ­êngviÖclµm ”? • “ThÞtr ­êngchçlµmviÖc ”? • “ThÞtr ­êngthÊtnghiÖp ”?

• ThÞtr ­ênglao®éng? • Lao ®éngkh«ngph¶ilµhµngho¸. •Chonªn, quan®iÓmchor»ng, trªnthÞ

tr­ênglao®éng ® ­îcb¸nchÝnhb¶nth©n “lao®éng ”lµkh«ngchÝnhx¸chay nãi c¸chkh¸clµkh«ngcãc¬sëkhoahäc.

­ênglao

•V×vËy, nÕudïngcômtõ“ThÞtr ®éng”lµ kh«ngchÝnhx¸c .

18

• ThÞtr ­êngsøclao®éng? •XuÊtph¸ttõquan®iÓm, ®èi t

­îngmuavµb¸n

trªnthÞtr ­ênglao®énglµ “ søclao®éng ”, nÕu xÐtvÒph ­¬ngdiÖnlýthuyÕtth×, chÝnhx¸ch¬n thÞtr ­êng®ãph¶i ® ­îcgäilµ “ thÞtr ­êngsøc lao®éng ”.

•Nh ­ngtrªnthùctÕ, trongc¸cv¨nb¶nchÝnh

­îcdïngnh ­ lµmét thÞtr ­êngsøclao

19

thèngcñaILO, còngnh ­ ënhiÒu n ­ícph¸t ­êng ®­îcdïngtªngäi triÓnvµëViÖtNam th “thÞtr ­ênglao®éng ”v×vËy®Óchothèng nhÊtc¸chgäicômtõ®ã ® kh¸iniÖm®ångnhÊtvíi “ ®éng”.

• ThÞtr ­êngd©nsèho¹t ®éngkinhtÕ? •D©nsèho¹t ®éngkinhtÕbaogåmtÊtc¶giíichñdoanh

­êitùtæchøc

nghiÖp, chñng©nhµng, cïngvíinh÷ngng viÖclµmchob¶nth©nm×nh, tøclµ®iÒu®ãkh«ngthÓ®ång nhÊtvíikh¸iniÖmsøclao®éng.

•Nh÷ngng ­êithÊtnghiÖpcòngkh«ngthÓ ®

­a vµothµnh ­êithÊtnghiÖplµsøclao

phÇncñasøclao®éng, bëiv×ng ®éngtiÒmn¨ngvµchØ ® ­îcchuyÓnthµnhsøclao®éng trongtr ­ênghîp ® ­îcthuª, m ­ín.

”lµqu¸réng,

•VÒ mÆt®Þnh l ­îngthדd©nsèho¹t ®éngkinhtÕ”lính¬n nhiÒuso víi“søclao®éng”. Tõ®ãchóngtathÊyr»ngdïng cômtõ “ thÞtr ­êngd©nsèho¹t ®éngkinhtÕ kh«ngchÝnhx¸c.

20

• ThÞtr ­êngnguånnh©nlùc? •Theo quan®iÓmnµy, th×ngoµid©nsèho¹t ®éng kinhtÕcßnc¶nguåndùtr÷lao®éng -nh÷ngsinh viªns¾p tètnghiÖpc¸cc¬s뮵o t¹o ®¹i häc, trunghäcchuyªnnghiÖpvµd¹y nghÒ, nh÷ng ng­êilao®éngnéitrî, phôgiópgia®×nhcòng ph¶ithamgiavµothÞtr

­ênglao®éng.

•Tøclµkh¸iniÖm “

thÞtr ­êngnguånnh©nlùc ”lµ

qu¸réng, vµkh«ngchÝnhx¸c.

21

• ThÞtr ­êngchçlµmviÖc? •ChçlµmviÖcth×kh«ngthÓb¸n ®

­îcvµcòng

­êngsøclao®éng, nÕukh«ng

kh«ngcãgi¸c¶, ®ãchØlµmétphÇnkh«ngthÓ t¸chrêicñathÞtr cãnãth×ng ­êithuªlao®éngkh«ngthÓthuª c«ngnh©n ® ­îc.

•Hay nãic¸chkh¸c, søclao®énglµchñthÓcña

­îngcña

viÖclµm, cßnchçlµmviÖc-lµ®èi t viÖclµm.

•Dïngkh¸iniÖm “

thÞtr ­êngchçlµmviÖc ”lµ

22

kh«ng®óngvÒb¶nchÊt, kh«ngcãc¬sëkhoa häc.

• ThÞtr ­êngthÊtnghiÖp? •Theo quan®iÓmnµy, nghÜalµqui m«cña thÞtr ­êng ®­îcx¸c®Þnhbëisè l ­îng ng­êithÊtnghiÖp. Tøclµ, chØcãnh÷ng ng­êithÊtnghiÖpmíithamgiavµothÞ tr­êng.

•§ãlµsùgi¶ithÝchh¹n hÑp, ch

­a ®Çy®ñ vÒthÞtr ­ênglao®éngvµhoµntoµnkh«ng t­¬ngthÝchvíiho¹t ®éngcñanã.

23

• ThÞ tr­êng viÖc lµm? •Qu¸tr×nhsödôngsøclao®éng, lao®éngsÏ ®

thµnhtrongs¶nxuÊtchøkh«ngph¶itrªnthÞtr

•§èivíing

­îch×nh ­êng. ­îct¹o rac¬

­êin¾m gi÷søclao®éngsÏ ® héi®ÓnhËnchçlµmviÖc, n¬imµanhtacãthÓlµmviÖc, thÓhiÖnkh¶n¨ng, vµnhËnthunhËp®Ót¸is¶nxuÊtsøc lao®éngcñam×nh.

•§èivíing

­êithuªlao®éngsÏcãc¬héit¨nglîinhuËn kinhtÕ. TrªnthÞtr ­êngsÏh×nhthµnhnh÷ngquanhÖ viÖclµm.

•V×vËy, nãx¸c®Þnhnéidung ®ÝchthùccñathÞtr

­êng

lao®éngnh ­ thÞtr ­êngviÖclµm.

•Hay nãic¸chkh¸c, cômtõ “

thÞtr ­êngviÖclµm ”, vÒ

mÆtb¶nchÊt, ®ångnghÜavíi “

thÞtr ­êngsøclao®éng ”.

24

KÕt luËn •Cômtõ “ thÞtr ­êngsøclao®éng ”lµkh¸i

niÖmcã®Çy®ñc¬sëkhoahäcvµchÝnh x¸ch¬nc¶, ®ångnghÜavíinãlµcômtõ “thÞtr ­êngviÖclµm ”cßnnh÷ngcômtõ kh¸choÆclµqu¸réng, hoÆclµqu¸hÑp kh«ngthÓhiÖn ® ­îcb¶nchÊtcñac¸cqu¸ ­êngsøclao tr×nh®angdiÔnratrªnthÞtr ®éng.

25

•Cômtõ “ thÞtr ­ênglao®éng ”chØ®ång nhÊtvíithÞtr ­êngsøclao®éngqua c¸ch gäitrongthùctÕ.

QuyÒnsëh÷uhµngho¸kh«ngbÞt¸chrêi

Phèihîph/®l©udµigi÷ab¸nvµmua

Tånt¹i nhiÒucÊutrócthÓchÕ®ÆcbiÖt

Møc®éc¸thÓho¸cñang

­êilao®éngcao

2.3. §Æc tr­ng cñathÞ tr­êng lao®éng

Trao®æisøclao®éngdiÔnratheohîp®ång

Gi¸c¶søclao®énglµquanträng, nh­ngkh«ngph¶ilµ®Çy®ñ

26

1.Kh«ngt¸chrêiquyÒnsëh÷uhµngho¸-søclao

TrªnthÞtr ­ênglao®éng

®éngkháisëh÷uchñ. ng­êimuachØcãquyÒnsödôngvµlµmchñtõng phÇnkh¶n¨nglao®éng-søclao®éng, mµho¹t ®éngtrongmétkho¶ngthêigiannhÊt®Þnh.

­ métc¸

Nh­ngng ­êimuakh«ng®¬n gi¶nlµmuasøclao®éng nh­ nh÷nglo¹i hµngho¸kh¸c, mµcãquanhÖvíi ng­êicãnh÷ngquyÒnh¹n nhÊt®Þnhnh nh©ntùdo, mµanhtaph¶itu©nthñ. NÕuvi ph¹m nh÷ngquyÒnh¹n ®ãng ­êimuaph¶ichÞu

27

­îcgäilµ

tr¸chnhiÖmph¸plývµcãthÓcãnh÷ngtænthÊtvÒ kinhtÕ. Ng ­êimuanµy, chÝnhx¸ch¬n, ® ng­êithuªlao®éng(ng ­êisödônglao®éng).

­¬ng®èi 2. Cãtr¸chnhiÖmphèihîphµnh®éng t

­êilao®éng, ­îng

28

dµivíinhaugi÷ang ­êib¸nvµng ­êimua . §iÓm ­¬nghçhai nµy®ÆtmétdÊuÊntrongmèiquanhÖ t bªnvµ®ãngmétvaitrßkh«ngÝtquanträngtrong kh¶n¨ngc¹nh tranhcñac«ngty. Ng nh­ métc¸thÓ, cãthÓtùkiÓmso¸tchÊt l c«ngviÖccñam×nhvíinh÷ngnçlùckh¸cnhau, thÓhiÖnmøc®étrungthùckh¸cnhauvíic«ngty ®·thuªhä. Ng ­êithuªph¶itÝnh®Õnnh÷ngyÕutè ®ã®Óqu¶nlýs¶nxuÊt, nghÜalµph¶ix©ydùngmét c¬chÕ®·i ngé, kÝchthÝch, t¹o ®énglùc®èivíi ng­êilao®éngmétc¸chphïhîp, nh ­: ®iÒukiÖn lµmviÖc, tiÒn l ­¬ng, tiÒnth ­ëngvµc¸cphóclîix· héikh¸c.

­íng

29

3. Tånt¹i sèlíncÊutrócthÓchÕlo¹i ®Æc biÖt (hÖthèngph¸pluËtph©nnh¸nh, nh÷ngch ­¬ngtr×nhkinhtÕ-x·héi, dÞch vôviÖclµm, c¸ctæchøcC«ng®oµn, liªn hiÖpHéic¸cnhµdoanhnghiÖpvµv.v..) sinhra®ÆcthïquanhÖgi÷ac¸cchñthÓ cñathÞtr ­ênglao®éng. V×vËy, ph¶icÇn thiÕtthÓchÕho¸thËtchi tiÕtmäi h ho¹t ®éngkh¸cnhaucñahä.

thÓlùc,

­êi

4. ChÊt l­înglao®éng ëtõngng ­êilao®éng

cãkh¸cnhautheogiíitÝnh, tuæit¸c, trÝtuÖ, tr×nh®échuyªnm«n, nghiÖpvôc«ng t¸c, ®énglùclµmviÖc.v.v. V×vËy, møc®éc¸ thÓho¸caokhikýkÕtgiaokÌo, g¾n víitr×nh ®échuyªnm«nkh¸cnhaucñasøclao®éng, sù ®a d¹ng cñac«ngnghÖvµtæchøclao®éng, ­înglao®éngkhi nªnviÖc®¸nhgi¸chÊt l tuyÓndông, tr¶c«ngphïhîpchotõngng gÆpnhiÒukhãkh¨nvµphøct¹p.

30

5. Qu¸tr×nhtrao®æisøclao®éng

, kh¸cso víitrao ­îcb¾t ®ÇutronglÜnhvùc

­¬ngdanhnghÜa ­uth«ngcñac¶ivËtchÊt,

­ênghµngho¸vµdÞchvô ® ­îc

31

®æihµngho¸vËtchÊtlµ ® quyÒnsödôngkh¶n¨ng l­uth«nghµngho¸-lµ lao®éng ® ­îcchuyÓnsang ng ­êimuachØtheo nh÷ngg×®· ® ­îcÊn®Þnhtronghîp®ånghay tho¶ ­íctËpthÓ. Qu¸tr×nhtrao®æi ® ­îctiÕptôctrong s¶nxuÊt d ­íih×nhthøctrao®æisøclao®éng®ang ho¹t ®éng, lao®éngthùctÕthµnh l vµkÕtthóctronglÜnhvùc l cãnghÜalµtrªnthÞtr trao®æi l ­¬ngdanhnghÜathµnhph ­¬ngtiÖnsèng.

32

­a ®Õn2 kÕt Tõ®Æc®iÓm®·nãiëtrªn ® qu¶: thønhÊt-thÞtr ­ênglao®éngliªnkÕt ­êngkh¸c xungquanhm×nhc¸cthÞtr nhau; thøhai-tiÒnc«nglao®éngthùctÕ ®­îcthùchiÖn t ­¬ngøngvíikÕtqu¶cuèi cïng, cãnghÜalµvíigi¸s¶nphÈmmµlao ®éng®ãlµmra. §iÓmnµy®ÆtcÇusøclao ®éngsøclao®éngphôthuécvµocÇu hµngho¸vµdÞchvôcuèicïng. CÇusøc lao®énggièngnh ­ ®­îcsinhrabëikÕt qu¶lao®éngcuèicïng.

tiÒn

6. §èivíing ­êilao®éngvaitrßquanträng kh«ngchØlµph ­¬ngdiÖngiaotiÕpvÒ c«ngvµtiÒn l ­¬ng, mµcßnlµ: néidung vµ ®iÒukiÖnlao®éng; b¶o®¶m duytr× chçlµmviÖc; t ­¬nglaic«ngviÖcvµtriÓn vängth¨ngtiÕntrongnghÒnghiÖp; bÇu kh«ngkhÝlµmviÖctrongtËpthÓ, vµ quanhÖgi÷ang ­êilao®éngvíing ­êi thuªlao®éng.

33

­ nu«i

2.4. ý nghÜacñathÞtr ­ênglao®éng l Tr­íchÕt, thÞtr ­ênglao®éng®¶m b¶oviÖclµm chod©nsèho¹t ®éngkinhtÕ, kÕtnèihävµolÜnh vùcs¶nxuÊtvµdÞchvô, t¹o kh¶n¨ngchohänhËn ®­îcnh÷ngthunhËpthiÕtyÕu®Ót¸is¶nxuÊtsøc lao®éngcñachÝnhb¶nth©nm×nh, còngnh sènggia®×nhm×nh.

l ThÞ tr­ênglao®éngdÔdµngchuyÓn®æing ­êilao

34

®éngsang chçlµmviÖcthÝchhîph¬nvíihä, n¬i mµthµnhqu¶lao®éngcñahäcãn¨ngsuÊth¬nvµ cãc¬héinhËn ® ­îcthunhËpcaoh¬n.

3. Th«ngqua thÞtr ­ênglao®éngc¸cc«ngty, xÝ nghiÖp ®­îctrangbÞ®ångbésøclao®éngcÇn thiÕttheokhèi l ­îng®ÆtravµchÊt l

­îng®ßihái.

4. thÞtr ­ênglao®énglµnguånth«ngtin rÊtquan trängvµnãquanhÖchÆtchÏvíitÊtc¶c¸cthÞ tr­êng.

5. Th«ngtin trªnthÞtr ­ênglao®éng®eml¹i c¬së

­

­êi

­êithuªlao®éngcòngnh t­ duylínchoc¶ng ng­êilao®éng®Óx©ydùngkÕho¹ch ho¹t ®éng trong t­¬nglaicñahä. Ng ­êilao®éngbiÕtrÊtrâ r»ng, giíichñcã®ßiháingµycµngcaovíing lµmthuªtrªnthÞtr

­ênglao®éng.

35

6. C¹nh tranh gi÷a nh÷ng ng­êi lao ®éng sÏ thóc®ÈymëréngvïngthîchuyªnnghiÖp lµmthuª, n©ngcaochuyªnm«nvµkh¶ n¨ngtænghîpcñahä.

7. C¹nh tranhcñac¸c«ngchñtrªnthÞ

36

tr­ênglao®éngsÏb¾t buéchäkh«ngchØ duytr×møc l ­¬ng®·®Ætra, mµcßnt¹o ra nh÷ngm«itr ­ênglµmviÖcthuËnlîi, thÓ hiÖnsùquant©mnhÊt®ÞnhvÒtho¶m·n nh÷ngcÇnthiÕtvµ®¶m b¶onh÷ngquan hÖqua l¹i b×nhth ­êngtrongtËpthÓlao ®énggi÷anh÷ngng ­êilao®éng, còng nh­ gi÷al·nh®¹o vµnh©nviªn.

8. ThÞtr ­ênglao®éng®¶m b¶oviÖcph©n chiavµs¾p xÕpl¹i d©nsèho¹t ®éngkinh tÕtrongtr ­ênghîpc¶ic¸chcÊutrócnÒn kinhtÕ.

9. ThÞtr ­ênglao®énglµmt¨ngtÝnhc¬

®éng, tÝchcùcchuyÓn®éngcñasøclao ®énggi÷ac¸cxÝnghiÖptrongmétngµnh, gi÷ac¸cngµnhvµc¸ckhuvùcvíinhau.

37

­êngtheobèn h ­íng

Tãml¹i: thÞtr ­ênglao®éng®iÒutiÕtdßngchuyÓn ®éngsøclao®éngtrªnthÞtr c¬b¶nsau:

1.

Ng­êilao®éngbÞmÊtviÖc

Ng­êithÊtnghiÖp

2.

Ng­êithÊtnghiÖp

Ng­êilao®éngcãviÖclµm

3.

D©nsèH§kinhtÕ

D©nsèkh«ngH§kinhtÕ

4.

D©nsèkh«ngH§kinhtÕ

D©nsèH§kinhtÕ

38

2.5. Ph©nlo¹i thÞtr ­ênglao®éng

• C¸cm«h×nhthÞtr ­ênglao®éng • Sùph©nchiathÞtr ­ênglao®éng

39

ThÞtr ­ênglao®éng h ­íngrabªnngoµi

C¸cm« h×nhthÞ tr­êng lao®éng

ThÞtr ­ênglao®éng h ­íngvµobªntrong

40

C¸c m« h×nh thÞ tr­êng lao ®éng D¹ng thønhÊt-thÞtr ­ênglao®éng h ­íngrabªn

­êngmë), -dßngchuyÓn®éng

ngoµi,

•

•

­êilao®éngcña

­ênghîp®Òuduytr× ®

­îc®éingò

cñasøclao®éngtrongmétngµnhgi÷ac¸cxÝnghiÖp. ThÞtr ­êngnµy, phÇncungsøclao®éngn»mngoµixÝnghiÖp ®ã; thÞtr ­êngdù®Þnhthuhótsøclao®éngtõbªnngoµixÝ nghiÖp®ã. ThÞtr ­êngc¹nh tranhc«ngkhai, n¬imµng métxÝnghiÖp ® ­îctùdo theomongmuènhoÆcsùcÇnthiÕt cñam×nh®ÓchuyÓnsang xÝnghiÖpkh¸c, mµkhithuyªn chuyÓn®ãphÇnlínc¸ctr c¸nbétheongµnhnghÒ. • Nh÷ng®Æc®iÓmcñad¹ng thÞtr

­êngnµy ® ­îc¸p dôngréngr·i ­ênglao®éngMü.

ëMü, nªncãtªngäilµm«h×nhthÞtr

41

(thÞtr ­êngchuyªnngµnhhay thÞtr

­êi

thÊtnghiÖptheotõngBang riªngbiÖt.

• Thñtôcsath¶i®¬n gi¶nmµkh«ngcÇnph¶idïng®Õn ­êi biÖnph¸pgi¶mthêigianlµmviÖc®Óduytr×sèng lao®éng, ng ­êilao®éngkh«ng ® ­îcb¸otin tr ­ícvÒ viÖcgi¶mbiªnchÕcñam×nh, mµchØngaytr ­íckhisù viÖcx¶yra.

• RÊtÝtchóý tíiviÖc®µo t¹o, n©ngcaotaynghÒchuyªn m«nchoc«ngnh©ntrongc«ngty, mµchØngo¹i trõ nh÷ngtr ­ênghîp®ÆcbiÖt®ÓphôcvôchoxÝnghiÖp.

• TÝnhc¬®éngho¸caotheochuyªnm«nvµkhuvùc

42

l·nhthæ, tÊtnhiªnkÓc¶møc®éthÊtnghiÖpcòngcao h¬n.

§Æc®iÓm: • Ph©nchiaquyÒnh¹n vÒviÖclµmvµtrîgiópchong

D¹ng thøhai-thÞtr ­ênglao®éng h ­íng dßngchuyÓn®éngcñasøclao®éngvµo bªntrong (thÞtr ­êng®ãngho¹t ®éngtrong giíih¹n cñamétxÝnghiÖp).

• §ãlµthÞtr ­êngmµphÇncungsøclao®éngcã ­êngdù®Þnh

ngaybªntrongxÝnghiªp, thÞtr ph©nbæc¸nbéngaybªntrongxÝnghiÖp. • D¹ng nµy ®­îcvËndôngëNhËtB¶n, bëivËy ­ênglao®éng

ng­êitagäilµm«h×nhthÞtr NhËtB¶n .

43

¦u ®iÓm: 1)®¶m b¶o ® ­îcqu¸tr×nhchuyÓngiao

­íc

nh÷ngkiÕnthøc®ÆcthïvµkinhnghiÖm cñanéibéc«ngtytõlípc¸nbé®i tr sang lípc¸nbésau;

2)ng¨n ® ­îcdßngch¶ykinhnghiÖmvµ

kiÕnthøc®· ® ­îctÝchluürangoµigiíi h¹n c«ngty.

44

§Æc®iÓm: • HÖthèngquanhÖlao®éng, dùatrªnc¬sënguyªnt¾c “

thuªsuèt ­êilao®éngth ­êngxuyªnëxÝnghiÖp ­u(65 tuæi®èivíic¶namvµ

®êi”, khi®ãviÖclµmcñang ®­îc®¶m b¶o®Õnkhihä®ñtuæivÒ h n÷).

• L­¬ngcñang ­êilao®éngvµc¸cb¶ohiÓmx·héikh¸ctrùctiÕp

phôthuécvµosèn¨mlµmviÖccñahä.

• Ng­êilao®éngtheotr×nhtù ®

­îcn©ngcaotaynghÒchuyªnm«n

­îcchuyÓn

ënh÷ngc¬s뮵o t¹o ngaytrongc«ngty, sau®ãsÏ ® ®ÕnchçlµmviÖcmíiphïhîpvíikÕho¹ch chungcñatoµnxÝ nghiÖp.

• ChÝnhs¸chnh ­ vËysÏgi¸odôcng ­êilao®éngs¸ngt¹o thùchiÖn

nghÜavôcñam×nh, n©ngcaotr¸chnhiÖmcñahävíic«ngviÖc ®­îcgiao, t¹o rasùquant©mvÒuytÝncñac«ngtyvµtinhthÇn¸i quèctrongnéibéxÝnghiÖp.

• ChñdoanhnghiÖpkhicÇnph¶ithuhÑps¶nxuÊtth×gi¶iquyÕt

­êngsath¶ic«ngnh©n,

nh÷ngvÊn®Ò nµykh«ngph¶ib»ngcon ® mµcãthÓb»ngc¸chgi¶mthêigiancñangµylµmviÖchoÆct¹m thêichuyÓnmétbéphËnc«ngnh©nsang xÝnghiÖpkh¸ctheosù tho¶thuËnvíihä.

45

Tãm l¹i: •TrongthùctÕc¶hailo¹i thÞtr ­êngnãitrªn®Òutån

t¹i cïngnhau.

•Trongmét®Êt n ­íchoÆcmétkhuvùcth×cãlîithÕ

d¹ng thÞtr ­ênglao®éngnµyhay d¹ng kiamµth«i. ­ênglao •BÊtk×mét n ­ícnµokhih×nhthµnhthÞtr

®éngcñam×nh®Òuph¶itÝnh®Õn®Æcthï, ®ÆctÝnh riªngcñanÒnkinhtÕ.

•Métnhãm n ­ícth×®Þnh h ­íngrathÞtr ­êngbªn ngoµi, nhãmkh¸c®Þnh h ­íngvµothÞtr ­êngbªn trong.

•§èivíiMüvµAnhth×cãthÕm¹nh vÒthÞtr ­ênglao

­êng®ãng(thÞtr ­êng

46

®éngmë(thÞtr ­êngchuyªnngµnh), cßnvíiNhËtvµ Ph¸pth×nghiªngvÒthÞtr h­íngvµotrong).

M«h×nhcñaThuþ§iÓn: •ChÝnhphñ¸p dôngchÝnhs¸ch®oµnkÕttrong

l­¬ng;

•§¸nhthuÕthunhËpcaovíinh÷ngxÝnghiÖpcã

thunhËpcao;

•Trîgiópcãlùachännh÷ngxÝnghiÖpcãnhiÒu

triÓnväng;

•ChÝnhs¸chcñanhµ n ­ícrÊttÝchcùctronglÜnh

­íc

vùcviÖclµm, do vËymøc®éthÊtnghiÖpë n nµylu«nëmøctèithiÓu;

•Nh÷ngchÝnhs¸chnµytõnh÷ngn¨m70 ®·bÞmÊt

47

­êngnµycã

ý nghÜa, nh­ngtronggiai®o¹n hiÖnnay ®èivíi nh÷ng n­íccãnÒnkinhtÕchuyÓn®æiviÖcnghiªn cøuvµ¸p dôngkinhnghiÖmcñathÞtr ý nghÜakh«ngkÐmphÇnquanträng.

Sùph©nchiathÞtr ­ênglao®éng

ThÞtr ­ênglao®éngtuæitrÎ

ThÞtr ­ênglao®éngtrungniªn

ThÞtr ­ênglao®éngn÷

Ph©nchia theodÊu hiÖunh©n chñnghäc.

ThÞtr ­ênglao®éngnh÷ng ng­êikhuyÕttËt.

48

ThÞtr ­ênglao®énggi¸oviªn

ThÞtr ­ênglao®éngb¸csü

Ph©nchia theodÊuhiÖu nghÒnghiÖp

ThÞtr ­ênglao®éngkü s ­

Vµv.v.

49

ThÞtr ­ênglao®éngQuècgia

ThÞtr ­ênglao®éngquèctª

Ph©nchia theokhuvùc hµnhchÝnh

ThÞtr ­ênglao®éng®Þaph ­¬ng

Vµ..khuvùcv.v.

50

ThÞtr ­ênglao®éngcã®iÒutiÕt

Ph©nchia theoqui m« ®iÒutiÕt

ThÞtr ­ênglao®éngkh«ng®iÒutiÕt

51

ThÞtr ­ênglao®éngtùdo

Ph©nchia theotr×nh ®équ¶nlý

ThÞtr ­ênglao®éng®Þnh h ­íngx·héi

52

2.6. §Æc®iÓmho¹t ®éngcñathÞtr ­ênglao®éng

ViÖtNam

­êngkh¸c

53

• Cung • CÇu • Gi¸c¶ • M«itr ­êngph¸plý • QuanhÖvíic¸cthÞtr • Qu¶nlýcñaNhµ n ­íc • §¹i diÖnc¸cchñthÓ(ng ­êilao®éng, thuªL§) • V.v.

§Ò tµI seminnar

1.§Æc tr ­ng cña thÞ tr­êng lao ®éng 2.Ph©n lo¹i thÞ tr ­êng lao ®éng vµm«

h×nh vËn dông cho ViÖt Nam

3.§Æc ®iÓm thÞ tr ­êng lao ®éng ViÖt

Nam

54