Chương 5
{
QUÁ TRÌNH DỊCH
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
MỤC TIÊU
1. Trình bày được định nghĩa và các yếu
tố của quá trình dịch.
2. Giải thích được vai trò của nguồn
truyền nhiễm.
3. Giải thích được ảnh hưởng của các
yếu tố tự nhiên và xã hội tới quá trình
dịch.
4. Trình bày được cơ chế truyền nhiễm
và phân loại bệnh truyền nhiễm.
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
1. TÌNH HÌNH
Bệnh bại liệt: loại trừ năm 2000
Bệnh uốn ván sơ sinh: loại trừ
Bệnh ho gà:<3/100.000 (1995)
Bệnh bạch hầu: <0,4/100.000
(1994)
Bệnh dịch hạch
Bệnh sốt xuất huyết dengue
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
2. ĐỊNH NGHĨA
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
Là một dãy những ổ dịch liên quan tới nhau, ổ dịch này phát sinh ra từ ổ dịch khác với mối liên quan được quyết định bởi điều kiện môi trường sống của loài người.
Quá trình dịch của các bệnh khác nhau thì mang những nét đặc trưng khác nhau.
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
Phụ thuộc?
Phát hiện?
Phòng bệnh?
Tiếp thu?
Điều trị
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
3. CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN
3.1. Ba yếu tố trực tiếp
2
1
3
• Nguồn truyền nhiễm • Đường truyền nhiễm
• Khối cảm thụ
Trẻ em, người già…
- Người - Động vật
Không khí, máu,….
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
3. CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN 3.1. Ba yếu tố trực tiếp
3.1.1. Nguồn truyền nhiễm
a. Định nghĩa:
Là cơ thể sống của người hoặc động
vật để cho vi sinh vật gây bệnh tồn tại
và phát triển lâu dài, dù có biểu hiện
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
bệnh hoặc không có biểu hiện bệnh.
Sơ đồ Chuỗi lan truyền của một bệnh truyền nhiễm, các mắt xích cơ bản
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
NGUỒN TRUYỀN NHIỄM
YẾU TỐ TRUYỀN NHIỄM
KHỐI CẢM THỤ
CỬA RA
CỬA VÀO
- Người bệnh - Người lành mang mầm bệnh
- Động vật
- Tiếp xúc - Nước bọt - Đồ dùng - Nước…
- Người lành (tình trạng sk, dinh dưỡng, miễn dịch…)
- Máu - Da, niêm
- Máu - Da, niêm
mạc - Hô hấp - Tiêu hóa
mạc - Hô hấp - Tiêu hóa
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
3. CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN 3.1. Ba yếu tố trực tiếp
b. Nguồn truyền nhiễm là người
- Người bệnh
- Nguời lành mang mầm bệnh
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
• Thời kỳ ủ bệnh
• Thời kỳ phát bệnh
• Thời kỳ lui bệnh
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
*Người bệnh
• Người lành mang mầm bệnh
- Ít quan trọng về mặt dịch tễ học.
- Mang mầm bệnh không lâu dài.
- Khó phát hiện bệnh, là nguồn lây lan
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
bệnh.
3. CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN 3.1. Ba yếu tố trực tiếp
c. Nguồn truyền nhiễm là động vật - Những động vật trở thành nguồn truyền nhiễm cho người cần có điều kiện:
+ Trong cuộc sống hàng ngày, con
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
+ Về đặc điểm sinh vật học: động vật là loài tiếp xúc trực tiếp với con người. người có tiếp xúc với động vật.
Người
Muỗi
Muỗi
Lợn
Lợn
Muỗi
Chim
Chim
Muỗi
Muỗi
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
3.1.2. Đường truyền nhiễm
Phương thức truyền nhiễm
+ Trực tiếp
+ Gián tiếp
Yếu tố truyền nhiễm đất, nước, không khí, thực phẩm, muỗi…
Đường truyền nhiễm + Đường máu + Đường da và niêm mạc + Đường tiêu hóa + Đường hô hấp
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
3.1.3. Khối cảm nhiễm
a. Tính cảm nhiễm
- Tính cảm nhiễm cá thể:
- Tính cảm nhiễm tập thể: mọi người đều
cảm nhiễm (bệnh sởi, cúm…).
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
b. Tính miễn dịch
- Miễn dịch chủ động
- Miễn dịch di truyền
- Miễn dịch nhân tạo thụ động
- Miễn dịch nhân tạo chủ động
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
- Miễn dịch tự nhiên
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
3.2. Hai yếu tố gián tiếp
BÀI TẬP
Câu hỏi: Phân tích quá trình dịch của bệnh dại? - Nguồn truyền - Đường truyền - Khối cảm thụ
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
4. PHÂN LOẠI BỆNH TRUYỀN NHIỄM
Định nghĩa bệnh truyền nhiễm:
Là một căn bệnh gây ra bởi vi sinh bao
gồm virut, vi khuẩn, nấm.
Bệnh có thể truyền từ động vật - người,
người - người
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
4.1. Cơ chế truyền nhiễm
• VSV gây bệnh ra khỏi vật chủ
cũ
GĐ1
• VSV gây bệnh tồn tại ở môi
trường bên ngoài.
GĐ1
• VSV gây bệnh xâm nhập vật chủ
mới
GĐ1
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
4.2. Phân loại bệnh truyền nhiễm
Bệnh truyền nhiễm đường tiêu hóa
Bệnh truyền nhiễm đường máu
Bệnh truyền nhiễm đường hô hấp
Bệnh truyền nhiễm đường da và niêm mạc
Gv. Hoàng Thị Phương Trang Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai 01278792929 phuongtrang.qb@gmail.com
