Ch−¬ng V:
thèng kª nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp
A. Tãm t¾t lý thuyÕt:
5.1. C¸c chØ tiªu ph¶n ¶nh t×nh h×nh cung øng vμ dù tr÷
nguyªn vËt liÖu:
5.1.1. ChØ tiªu khèi l−îng NVL cung øng:
Ph¶n ¶nh tæng khèi l−îng tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu thùc tÕ ®−îc cung cÊp
trong kú.
5.1.2. ChØ tiªu gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu cung øng:
Tæng gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu cung øng
= ∑ (Khèi l−îng tõng lo¹i NVL cung øng x gi¸ thμnh 1 ®¬n vÞ NVL)
5.1.3. KiÓm tra, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch cung cÊp nguyªn vËt liÖu
theo yªu cÇu ®Çy ®ñ:
* Tû lÖ hoμn thμnh kÕ ho¹ch cung cÊp nguyªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt SP cña
DN
%100
1x
M
M
k
Trong ®ã: M1, Mk: Sè l−îng vËt liÖu cung cÊp theo thùc tÕ, kÕ ho¹ch.
* Møc thêi gian ®¶m b¶o vËt t− cung cÊp cho s¶n xuÊt:
T = ∑mq
M
Trong ®ã:
- T: Thêi gian ®¶m b¶o nguyªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt (ngμy vμ ®ªm).
- m: møc tiªu hao NVL cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm.
- q: khèi l−îng s¶n phÈm s¶n xuÊt b×nh qu©n(ngμy vμ ®ªm)
5.2. Thèng kª t×nh h×nh sö dông nguyªn vËt liÖu trong
Doanh nghiÖp:
5.2.1.C¸c chØ tiªu thèng kª t×nh h×nh sö dông nguyªn vËt liÖu:
a. ChØ tiªu khèi l−îng nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng trong kú:
Lμ chØ tiªu ph¶n ¶nh khèi l−îng hiÖn vËt tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu thùc tÕ
sö dông vμo s¶n xuÊt trong kú.
∑
=qmM .
b. ChØ tiªu gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu sö dông trong kú:
Lμ chØ tiªu biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toμn bé khèi l−îng NVL thùc tÕ sö
dông vμo s¶n xuÊt trong kú
∑
=qmsM ..
Trong ®ã: s: ®¬n gi¸ nguyªn vËt liÖu
5.2.2. KiÓm tra, ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông nguyªn vËt liÖu:
a. KiÓm tra t×nh h×nh sö dông NVL:
* Theo ph−¬ng ph¸p gi¶n ®¬n:
- Sè t−¬ng ®èi: M1/M0
- Sè tuyÖt ®èi: M1 - M0
* Theo ph−¬ng ph¸p kÕt hîp víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt:
37
- Sè t−¬ng ®èi:
0
1
0
1
GO
GO
xM
M x100%
- Sè tuyÖt ®èi: M1 - ( M0 x GO1 / GO0)
b. Ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông nguyªn vËt liÖu:
*Tr−êng hîp doanh nghiÖp dïng mét lo¹i NVL ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm (hiÖn vËt)
C¨n cø vμo ph−¬ng tr×nh kinh tÕ:
M =
∑
)(mq
*Tr−êng hîp doanh nghiÖp dïng nhiÒu lo¹i NVL ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm (gi¸ trÞ)
C¨n cø vμo ph−¬ng tr×nh kinh tÕ:
M = ∑
)(smq
5.2.3. Ph©n tÝch møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm:
a. Tr−êng hîp doanh nghiÖp dïng 1 lo¹i nguyªn vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt 1 lo¹i s¶n
phÈm:
ChØ sè cã d¹ng: Im = m1 / m0
m = m
Δ1 m0
b.Tr−êng hîp doanh nghiÖp dïng 1 lo¹i NVL ®Ó s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm:
ChØ sè cã d¹ng:
Im = ∑
∑
10
11
qm
qm
m = ∑-
Δ)( 11qm
∑
)( 10 qm
c. Tr−êng hîp doanh nghiÖp dïng nhiÒu lo¹i NVL ®Ó s¶n xuÊt 1 lo¹i s¶n phÈm:
ChØ sè cã d¹ng:
Im = ∑
∑
00
10
ms
ms
Δm = -
∑)( 10 ms
∑
)( 00 ms
d.Tr−êng hîp doanh nghiÖp dïng nhiÒu lo¹i NVL ®Ó s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n
phÈm:
ChØ sè cã d¹ng:
Im = ∑
∑
100
110
qms
qms
m =
Δ
∑
∑−100110 qmsqms .
B. C¸C bμi tËp C¥ B¶N:
Bμi sè 1:
Cã sè liÖu sau vÒ t×nh h×nh sö dông g¹ch cña mét ®¬n vÞ x©y l¾p:
ChØ tiªu §Þnh møc Thùc tÕ
1. Khèi l−îng c«ng t¸c x©y t−êng (m3)
2. Sè l−îng g¹ch sö dông (viªn)
1.000
460.000
1.200
540.000
Yªu cÇu:
1. KiÓm tra t×nh h×nh sö dông khèi l−îng g¹ch trong kú theo 2 ph−¬ng
ph¸p?
38
2. Ph©n tÝch c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn t×nh h×nh sö dông khèi l−îng g¹ch
trong kú?
Bμi sè 2:
Cã tμi liÖu vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt vμ sö dông nguyªn vËt liÖu cña mét xÝ
nghiÖp ®å gèm trong 2 quý ®Çu n¨m 2006 nh− sau:
Khèi l−îng s¶n phÈm
SX (c¸i)
Møc hao phÝ nguyªn vËt
liÖu cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm
(kg/c¸i)
S¶n
phÈm
Quý 1 Quý 2 Quý 1 Quý 2
§¬n gi¸ cè
®Þnh
(1.000®/c¸i)
A
B
C
500
800
1.000
520
820
1.200
2,2
2,8
3,0
2,0
3,0
2,6
20
25
30
Yªu cÇu:
KiÓm tra t×nh h×nh sö dông nguyªn vËt liÖu cña xÝ nghiÖp theo 2
ph−¬ng ph¸p gi¶n ®¬n vμ kÕt hîp víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt?
Bμi sè 3:
Cã sè liÖu vÒ t×nh h×nh sö dông nguyªn vËt liÖu cña XÝ nghiÖp X©y l¾p X
trong 2 kú b¸o c¸o nh− sau:
Møc hao phÝ
NVL
cho 1 §VSP
§¬n gi¸ NVL
(1.000 ®ång)
Khèi l−îng
c«ng viÖc HT
C«ng viÖc
NVL
sö
dông
§¬n
vÞ
tÝnh KH TT KH TT KH TT
X©y
t−êng
110 (m3 )
G¹ch
C¸t
XM
viªn
m3
kg
460
0,2
35
450
0,22
35
0,5
30
1
0,45
28
0,9
1.000
1.200
Yªu cÇu:
Ph©n tÝch t×nh h×nh biÕn ®éng cña tæng khèi l−îng nguyªn vËt
liÖu kú b¸o c¸o so víi kú gèc do ¶nh h−ëng cña c¸c nh©n tè: §¬n gi¸ tõng lo¹i
nguyªn vËt liÖu, møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm vμ khèi
l−îng s¶n phÈm s¶n xuÊt?
Bμi sè 4:
Cã sè liÖu vÒ t×nh h×nh sö dông nguyªn vËt liÖu cña mét doanh nghiÖp X©y
l¾p Y trong 2 kú b¸o c¸o nh− sau:
Møc hao phÝ
NVL
cho 1 §VSP
§¬n gi¸ NVL
(1.000 ®ång)
Khèi l−îng
c«ng viÖc HT
C«ng
viÖc
NVL
sö
dông
§¬n
vÞ
tÝnh KH TT KH TT KH TT
§æ
bª t«ng
( m3 )
S¾t
§¸(1x2)
Xi m¨ng
kg
m3
kg
170
1,2
300
150
1,0
280
10
100
1
9,8
105
0,9
300
270
Yªu cÇu:
Dïng ph−¬ng ph¸p hÖ thèng chØ sè ph©n tÝch ¶nh h−ëng cña c¸c
nh©n tè ®Õn t×nh h×nh sö dông tæng khèi l−îng nguyªn vËt liÖu cña xÝ nghiÖp?
Bμi sè 5:
Cã sè liÖu vÒ t×nh h×nh sö dông nguyªn vËt liÖu cña XÝ nghiÖp X©y l¾p A
trong 2 kú b¸o c¸o nh− sau:
39
Møc hao phÝ
NVL
cho 1 §VSP
§¬n gi¸ NVL
(1.000 ®ång)
Khèi l−îng
c«ng viÖc HT
C«ng
viÖc
NVL
sö
dông
§¬n
vÞ
tÝnh KH TT KH TT KH TT
L¸t
nÒn
( m2)
G¹ch 20x20
C¸t
Xi m¨ng
viªn
m3
kg
25
0,3
10
26
0,25
7
6
30
1
5,8
28
0,9
240
250
Yªu cÇu:
Ph©n tÝch t×nh h×nh biÕn ®éng cña tæng khèi l−îng nguyªn vËt
liÖu kú b¸o c¸o so víi kú gèc do ¶nh h−ëng cña c¸c nh©n tè: §¬n gi¸ tõng lo¹i
nguyªn vËt liÖu, møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm vμ khèi
l−îng s¶n phÈm s¶n xuÊt?
Bμi sè 6:
Cã tμi liÖu sau ®©y vÒ t×nh h×nh sö dông nguyªn vËt liÖu cña mét xÝ nghiÖp
c¬ khÝ trong kú b¸o c¸o nh− sau:
Hao phÝ NVL cho
1 ®¬n vÞ s¶n phÈm
S¶n
phÈm
s¶n
xuÊt
S¶n
l−îng
thùc tÕ
(c¸i)
Nguyªn
vËt liÖu
sö dông
§¬n
vÞ
tÝnh §Þnh møc Thùc tÕ
§¬n gi¸
NVL
(1.000®/kg)
X Kg 250 220 120
Y - 300 280 250
A 10
Z - 100 90 400
X Kg 300 280 120
Y - 150 150 250
B 12
Z - 8 6 400
X Kg 100 110 120
Y - 5 6 250
C 15
Z - 6 5 400
Yªu cÇu:
H·y x¸c ®Þnh t×nh h×nh biÕn ®éng møc hao phÝ nguyªn vËt liÖu
cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm (tÝnh chung cho c¶ 3 lo¹i s¶n phÈm) thùc tÕ so víi
®Þnh møc?
Bμi sè 7:
C¨n cø vμo tμi liÖu sau, h·y ph©n tÝch t×nh h×nh biÕn ®éng chi phÝ nguyªn
vËt liÖu X do ¶nh h−ëng cña 3 nh©n tè:
Khèi l−îng SP SX (1.000c¸i) Nguyªn vËt liÖu X sö dông (tÊn)
S¶n phÈm N¨m 2004 N¨m 2005 N¨m 2004 N¨m 2005
A 800 1.000 96 115
B 1.000 1.300 55 65
C 1.900 1.500 57 48,75
BiÕt r»ng:
Gi¸ nguyªn vËt liÖu X n¨m 2004 lμ 20.000®ång/kg vμ n¨m 2005
t¨ng 20% so víi n¨m 2004.
Bμi sè 8:
Cã sè liÖu vÒ t×nh h×nh tiªu dïng nguyªn vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm cña
doanh nghiÖp nh− sau:
40
ChØ tiªu §¬n vÞ tÝnh Quý I Quý II
Khèi l−îng thμnh phÈm ChiÕc 20.000 23.923
Khèi l−îng NVL dïng cho s¶n xuÊt Kg 25.800 31.100
Trong ®ã:
- Dïng cho s¶n xuÊt thμnh phÈm
- Dïng cho phÕ liÖu
- Dïng cho phÕ phÈm
Kg
Kg
Kg
21.500
2.800
1.500
25.200
3.850
2.050
Yªu cÇu h·y tÝnh:
1. Møc chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt 1 s¶n phÈm?
2. Träng l−îng thùc cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm?
3. PhÕ liÖu vμ phÕ phÈm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt?
4. Ph©n tÝch møc ®é ¶nh h−ëng cña c¸c yÕu tè cÊu thμnh møc hao phÝ
nguyªn vËt liÖu tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm ?
Bμi sè 9:
XÝ nghiÖp b¸nh kÑo H¶i Hμ sö dông ®−êng ®Ó s¶n xuÊt b¸nh, theo ®Þnh
møc tÝnh ®−îc nh− sau: §Ó s¶n xuÊt mét s¶n phÈm th× träng l−¬ng thùc lμ 3.000
gam, hao hôt do phÕ liÖu lμ 60 gam, hao hôt do phÕ phÈm lμ 40 gam. Thùc tÕ
theo dâi vμ tÝnh ®ù¬c: Träng l−îng thùc cho mét s¶n phÈm gi¶m 5%, hao hôt do
phÕ liÖu gi¶m 10%, hao hôt do phÕ phÈm t¨ng 20%.
Yªu cÇu:
Ph©n tÝch c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn t×nh h×nh thùc hiÖn møc
hao phÝ nguyªn vËt liÖu cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm ?
Bμi sè 10:
Cã t×nh h×nh sö dông nguyªn vËt liÖu cña mét xÝ nghiÖp May xuÊt khÈu
nh− sau:
ChØ tiªu Kú gèc Kú b¸o c¸o
1. Khèi l−îng v¶i ®−a vμo s¶n xuÊt (m) 1.260 1.430
2. S¶n phÈm hoμn thμnh (thμnh phÈm) (c¸i) 1.200 1.300
3. S¶n phÈm háng (1.000 c¸i) 38 40
4. Träng l−îng thùc cho 1®¬n vÞ SP (m) 1 1,05
Yªu cÇu:
Ph©n tÝch t×nh h×nh biÕn ®éng khèi l−îng v¶i sö dông ¶nh h−ëng
bëi c¸c nh©n tè cÊu thμnh?
41