YOMEDIA
ADSENSE
Đàm, dịch hút đàm qua mũi, dịch hút rửa phế quản qua nội soi
72
lượt xem 6
download
lượt xem 6
download
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
Tài liệu Đàm, dịch hút đàm qua mũi, dịch hút rửa phế quản qua nội soi nhằm trình bày các nội dung chính: hướng da64n lâm sàng cho chỉ định đúng, cũng như hướng dẫn lâm sàng hay bệnh nhân lấy đúng các loại bệnh phẩm.
AMBIENT/
Chủ đề:
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: Đàm, dịch hút đàm qua mũi, dịch hút rửa phế quản qua nội soi
- Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau ÑAØM, DÒCH HUÙT ÑAØM QUA MUÕI, DÒCH HUÙT RÖÛA PHEÁ QUAÛN QUA NOÄI SOI Muïc tieâu · Höôùng daãn ñöôïc laâm saøng cho chæ ñònh ñuùng, cuõng nhö höôùng daãn ñöôïc laâm saøng hay beänh nhaân laáy ñuùng caùc loaïi beänh phaåm naøy nhôø bieát ñöôïc caùc chæ ñònh, phöông phaùp, vaø thôøi ñieåm ñeå laáy maãu ñaøm vaø caùc beänh phaåm coù ñaøm khaûo saùt vi sinh hoïc. · Ñaùnh giaù ñöôïc maãu ñaøm vaø caùc beänh phaåm coù ñaøm nhôø vaäy coù theå loaïi boû, khoâng tieán haønh nuoâi caáy caùc maãu khoâng coù giaù trò, traùnh ñöôïc caùc keát quaû xeùt nghieäm maãu ñaøm khoâng höõu duïng laâm saøng. · Trieån khai söû duïng ñöôïc caùc phöông tieän thích hôïp nhaát vaø ñaày ñuû nhaát ñeå coù theå phaân laäp ñöôïc ñuùng caùc vi khuaån gaây beänh coù trong maãu ñaøm vaø caùc beänh phaåm coù ñaøm, duø laø caùc vi khuaån khoù moïc nhaát, nhôø bieát ñöôïc qui trình xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng maãu ñaøm vaø caùc beänh phaåm coù ñaøm Chæ ñònh ¦ Caùc tröôøng hôïp vieâm nhieãm ñöôøng hoâ haáp döôùi nhö vieâm phoåi, vieâm pheá quaûn caáp, côn caáp cuûa vieâm pheá quaûn maïn. ¦ Neân cho chæ ñònh laáy maãu trong caùc tröôøng hôïp beänh nhaân coù moät trong caùc trieäu chöùng sau: Ho coù maùu hay ho nhieàu, ñau ngöïc, khoù thôû, coù daáu hieäu ñaëc phoåi nhö coù raâle aåm vaø rít; giaûm tieáng rì raøo pheá nang; goû ñuïc khi khaùm phoåi; phim phoåi coù thaâm nhieãm; coù nang, coù muû. Thôøi ñieåm laáy maãu ¦ Caøng ôû giai ñoaïn sôùm cuûa beänh caøng toát. Nghóa laø tieán haønh laáy maãu ngay sau khi coù chaån ñoaùn laâm saøng ¦ Neân laáy maãu tröôùc khi beänh nhaân duøng khaùng sinh heä thoáng. 78
- Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau Caùch laáy maãu 1. Ñaøm Ö Tröôùc heát cho beänh nhaân suùc mieäng saïch, khoâng suùc mieäng baèng nöôùc suùc mieäng coù chaát saùt truøng. Ö Höôùng daãn beänh nhaân hít thaät saâu vaøo roài haõy coá khaïc ñaøm ra. Coù theå giuùp beänh nhaân khaïc ñaøm baèng caùch voå nheï vaøo löng. Beänh nhaân khaïc ñaøm vaøo loï voâ truøng, roäng mieäng, naép chaët (duøng loï voâ truøng laáy maãu). Traùnh laãn nöôùc boït. 2. Dòch huùt ñaøm treân khí quaûn qua ñöôøng muõi (Naso-Tracheal-Aspirate) Ö Tröôøng hôïp beänh nhaân khoâng theå khaïc ñöôïc ñaøm, nhö ôû treû em. Ö Duøng duïng cuï ñaëc bieät goïi laø boä huùt khí quaûn (tracheal suction set), laø moät oáng nghieäm gaén vôùi moät naép vaën treân ñoù coù 2 voøi, moät noái vôùi moät oáng thoâng meàm, moät noái vôùi maùy boâm chaân khoâng ñang hoaït ñoäng vaø treân voøi naày coù moät van hoâng ñang môû. Tröôùc heát ngöôøi meï hay thaân nhaân beänh nhi aúm ngöõa beù vaøo loøng, giöõ ñaàu hôi ngöõa ra sau. Ñöa oáng thoâng qua muõi beänh nhi cho ñeán khi ñaàu oáng chaïm vaøo phaàn treân khí quaûn, luùc ñoù beänh nhi seõ coù phaûn xaï ho. Ngay luùc beänh nhi ho, duøng tay bòt chaët van hoâng laïi, nhôø vaäy ñaøm ñöôïc huùt vaøo oáng thoâng. Sau ñoù ruùt oáng thoâng khoûi muõi beänh nhi, roài cho ñaàu oáng thoâng vaøo moät loï chöùa 5ml nöôùc muoái sinh lyù voâ truøng. Nöôùc muoái sinh lyù seõ röûa ñaøm dính ôû thaønh oáng thoâng vaøo oáng nghieäm. Taét maùy boâm, thaùo naép coù voøi khoûi oáng nghieäm roài ñaäy chaët oáng nghieäm baèng moät naép vaën khaùc coù trong boä duïng cuï. Göûi maãu ñeán ngay phoøng thí nghieäm. Ö Neáu khoâng coù duïng cuï naøy, coù theå duøng oáng chích 60ml, noái moät ñaàu vôùi oáng thoâng meàm ñeå laáy ñaøm theo caùch nhö treân, nhöng thay vì duøng boâm chaân khoâng, huùt ñaøm baèng tay vôùi oáng chích treân 3. Dòch huùt pheá quaûn qua noäi soi (BW = Broncho-Washing) Do baùc só chuyeân khoa laáy khi ñang noäi soi, cho vaøo tube voâ truøng naép chaët roài göûi ngay ñeán phoøng thí nghieäm. 4. Caùc beänh phaåm khaùc 79
- Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau Nhö dòch huùt xuyeân khí quaûn, choïc huùt phoåi, do caùc baùc só chuyeân khoa laáy vaø göûi ngay ñeán phoøng thí nghieäm ñeå khaûo saùt. Ñaùnh giaù moät maãu coù giaù trò ñeå khaûo saùt vi khuaån hoïc ¦ Vì ñaøm cuõng nhö dòch huùt ñaøm treân khí quaûn qua ñöôøng muõi (NTA) hay dòch röûa pheá quaûn qua noäi soi (BW) coù theå bò ngoaïi nhieãm bôûi caùc vi khuaån thöôøng truù vuøng hoïng, do ñoù caàn phaûi ñaùnh giaù tröôùc khi tieán haønh nuoâi caáy. ¦ Toát nhaát caùc maãu sau khi nhaän phaûi ñöôïc tieán haønh khaûo saùt ngay, khoâng chaäm treã. Neáu vì moät lyù do gì ñoù chöa theå khaûo saùt ngay ñöôïc, coù theå giöõ maãu trong tuû laïnh, nhöng khoâng quaù 2 giôø. 1. Khaûo saùt ñaïi theå maãu ñaøm Ghi nhaän tính chaát ñaïi theå cuûa maãu ñaøm, caùc tính chaát sau: Ö Coù nhieàu nöôùc boït khoâng? Ö Coù muû (purulent) khoâng, thöôøng maøu xanh hay vaøng ñuïc? Ö Coù muû nhaày (muco-purulent) khoâng? Ö Coù nhaày (mucoid) khoâng? Maãu coù laãn nhieàu nöôùc boït laø maãu khoâng thích hôïp ñeå caáy. 2. Khaûo saùt vi theå Ö Duøng moät que tre, goå, voøng caáy, hay pipette Pasteur laáy moät ít ñaøm töø vuøng nhaày muû, traûi ñeàu thaønh moät pheát 2 x 3 cm treân moät taám lame. Ñeå khoâ töï nhieân, sau ñoù gaén nheï treân löûa. Thöïc hieän pheát nhuoäm Gram. Ö Khaûo saùt döôùi kính hieån vi, tröôùc heát döôùi quang tröôøng x100 (vaät kính x10). Tìm vuøng nhaày nhôùt roài ghi nhaän soá löôïng teá baøo vaåy (squamous cells) laø caùc teá baøo coù goùc caïnh vaø teá baøo baïch caàu hay teá baøo muû (leukocyte hay purulent cells) laø caùc teá baøo troøn nhoû hôn vaø aên ñaäm maøu toaøn teá baøo. Ö Maãu khoâng thích hôïp laø maãu coù soá löôïng teá baøo vaåy trong moät quang tröôøng x100 quaù 25 teá baøo. Maãu tin caäy nhaát laø maãu coù nhieàu baïch caàu hay teá baøo muû, quaù 25 teá baøo trong moät quang tröôøng x100. Noùi chung, maãu tin caäy laø maãu coù nhieàu teá baøo baïch caàu (³ 25), ít teá baøo vaåy (≤ 10), tyû leä teá baøo baïch caàu/vaåy toát nhaát laø ³ 2.5. 80
- Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau Ö Ñeå deã daøng vaø khaùch quan, chuùng ta duøng thang ñieåm Barlett ñaùnh giaù maãu ñaøm, trong ñoù keát hôïp caû quan saùt ñaïi theå laãn vi theå ñeå cho ñieåm. Baûng 2: Thang ñieåm Barlett duøng ñaùnh giaù maãu ñaøm Tính chaát ñaïi/vi theå Ñieåm Maãu ñaøm 10 – 25 baïch caàu +1 > 25 baïch caàu +2 Nhaày, muû, muû nhaày +1 10 – 25 teá baøo vaåy -1 > 25 teá baøo vaåy -2 Maãu ñaøm huùt qua muõi (NTA=nasal tracheal suction ), noäi soi pheá quaûn 10 – 25 baïch caàu +1 > 25 baïch caàu +2 Teá baøo truï +1 10 – 25 teá baøo vaåy -1 > 25 teá baøo vaåy -2 Thang ñieåm ñeå ñaùnh giaù laø coäng taát caû caùc ñieåm laïi roài ñaùnh giaù nhö sau: £ 0 Khoâng tin caäy ñeå caáy. 1-2 Tin caäy vöøa. ³ 3 Raát ñaùng tin caäy. Ñôn giaûn hôn, coù theå ñaùnh giaù döïa vaøo soá löôïng teá baøo vaåy vaø teá baøo baïch caàu treân moät quang tröôøng x100. Maãu hoaøn toaøn tin caäy ñeå caáy khi coù ³ 25 baïch caàu vaø £ 10 teá baøo vaåy. Maãu hoaøn toaøn khoâng tin caäy khi coù £ 25 baïch caàu vaø ³10 teá baøo vaåy, ñaây laø maãu chæ laø nöôùc boït hay dòch tieát vuøng haàu hoïng. Maãu tin caäy vöøa khi coù khi coù ³ 81
- Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau 25 baïch caàu vaø > 10 teá baøo vaåy, ñaây laø maãu bò ngoaïi nhieãm nöôùc boït hay dòch tieát vuøng haàu hoïng. Sau khi ñaùnh giaù, chuyeån sang vaät kính daàu (x100), quan saùt vuøng nhaày nhôùt vaø quanh teá baøo baïch caàu ñeå ghi nhaän söï hieän dieän caùc vi khuaån theo nhö baûng 3. Baûng 3: Caùc tính chaát vi theå cuûa caùc loaïi vi khuaån ñích coù theå quan saùt ñöôïc trong pheát nhuoäm vi theå. Tính chaát Nghi VK ñích Tính chaát Nghi VK ñích Caàu khuaån Gram [+] Staphylococci Caàu khuaån Gram [+], Pneumococci xeáp thaønh chuøm xeáp ñoâi Caàu khuaån Gram [+], Streptococci Caàu khuaån Gram [-], M. catarrhalis xeáp chuoãi xeáp ñoâi Tröïc khuaån Gram [-] Haemophilus Tröïc khuaån Gram [-] Tröïc khuaån Gram [-] nhoû lôùn deã moïc Caáy phaân laäp vi khuaån gaây beänh ¦ Taát caû caùc maãu ñaøm sau khi ñaùnh giaù neáu tin caäy thì tieán haønh nuoâi caáy ngay. Caùc maãu khoâng tin caäy thì khoâng tieán haønh nuoâi caáy maø yeâu caàu laâm saøng laáy maãu laïi. Rieâng caùc maãu tin caäy vöøa, coù theå yeâu caàu laáy maãu laïi hay cuõng coù theå tieán haønh nuoâi caáy nhöng phaûi coá laáy maàm caáy laø vuøng ñaøm muû, traùnh laáy nhôùt hay nöôùc boït ñeå nuoâi caáy. ¦ Moãi moät maãu ñaøm phaûi ñöôïc tieán haønh nuoâi caáy 3 chieàu treân caùc moâi tröôøng phaân laäp ñuû khaû naêng ñeå caáy ra ñöôïc caùc vi khuaån gaây beänh duø khoù moïc. Trình baøy döôùi ñaây laø caùc moâi tröôøng phaân laäp caàn phaûi ñöôïc söû duïng ñeå caáy ñaøm vaø caùc beänh phaåm coù ñaøm: 1. Phaân laäp caàu khuaån Gram [+] Ö Thaïch maùu cöøu (BA) phaân laäp khoâng choïn loïc (caû vi khuaån Gram [+] laãn vi khuaån Gram [-] ñeàu moïc ñöôïc), hay thaïch maùu coù Nalidixic acid (BANg) ñeå phaân laäp choïn loïc caàu khuaån Gram [+]. 82
- Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau Ö Hay coù theå theâm thaïch maùu coù gentamicin (BAGe) ñeå phaân laäp choïn loïc S. pneumoniae. 2. Phaân laäp H. influenzae vaø M. catarrhalis Ö Thaïch naâu maùu ngöïa (CAXV) phaân laäp khoâng choïn loïc H. influenzae vaø M. catarrhalis. Ö Hay coù theå duøng thaïch naâu maùu ngöïa boå sung Bacitracin (CAHI) ñeå phaân laäp choïn loïc caùc vi khuaån naøy. 2. Phaân laäp tröïc khuaån ñöôøng ruoät vaø khoâng ñöôøng ruoät Ö Thaïch Mac Conkey (MC) duøng phaân laäp choïn loïc tröïc khuaån ñöôøng ruoät hay khoâng ñöôøng ruoät. Ö Hay coù theå duøng caùc hoäp thaïch phaân laäp khaùc coù cuøng muïc ñích Ö Coù moät soá tröïc khuaån khoâng ñöôøng ruoät khoâng moïc treân MC, nhöng trong caùc tröôøng hôïp naøy, vi khuaån coù theå phaân laäp ñöôïc töø thaïch maùu Caùc hoäp thaïch maùu hay thaïch naâu ñöôïc uû trong tuû aám 35-37oC vaø giöõ trong bình neán hay trong tuû CO2. Thaïch MC hay loaïi töông ñöông thì khoâng caàn uû CO2. Sau khi uû qua ñeâm, quan saùt caùc hoäp thaïch phaân laäp ñeå tìm caùc khuùm vi khuaån gaây beänh. Tieán haønh ñònh danh vaø khaùng sinh ñoà ñeå coù theå traû lôøi keát quaû ñeán laâm saøng vaøo ngaøy hoâm sau. Caùc tröôøng hôïp khoâng phaùt hieän ñöôïc vi khuaån gaây beänh thì coù theå traû lôøi ngay cho laâm saøng. Caùc vi khuaån gaây beänh coù theå tìm thaáy trong maãu ñaøm, NTA, vaø BW Thöôøng khi maãu tin caäy, vi khuaån phaân laäp ñöôïc treân maët caùc hoäp thaïch phaân laäp raát phuø hôïp vôùi keát quaû khaûo saùt tröïc tieáp qua pheát nhuoäm Gram. Sau ñaây laø caùc vi khuaån laø taùc nhaân gaây beänh coù theå phaân laäp töø maãu: 1. Thöôøng gaëp trong nhieãm truøng coäng ñoàng Ö H. influenzae Ö S. pneumoniae Ö M. catarrhalis Ö S. aureus Ö K. pneumoniae 83
- Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau 2. Thöôøng gaëp trong nhieãm truøng beänh vieän Ö S. aureus Ö P.aeruginosa Ö K. pneumoniae Ö Caùc tröïc khuaån Gram [-] deã moïc khaùc Caùc Enterobacteriaceae khaùc Caâu hoûi oân taäp 1. Cho bieát caùc chæ ñònh laâm saøng vaø thôøi ñieåm toát nhaát ñeå laáy ñaøm vaø caùc beänh phaåm chöùa ñaøm ñeå laøm xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng. 2. Haõy cho bieát caùc laáy vaø chuyeân chôû ñaøm vaø caùc loaïi beänh phaåm coù ñaøm naøy ñeán phoøng thí nghieäm ñeå laøm xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng. 3. Haõy cho bieát caùch ñaùnh giaù moät maãu ñaøm nhö theá naøo laø coù giaù trò ñeå nuoâi caáy. 4. Haõy cho bieát qui trình xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng thöïc hieän taïi phoøng thí nghieäm ñoái vôùi ñaøm vaø caùc beänh phaåm chöùa ñaøm. 5. Haõy cho bieát phöông tieän thích hôïp nhaát ñeå laøm xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng maãu ñaøm vaø caùc beänh phaåm coù ñaøm. 6. Haõy cho bieát caùc vi khuaån gaây beänh caàn phaûi phaân laäp trong ñaøm vaø caùc beänh phaåm chöùa ñaøm. 84
- Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau CAÁY ÑAØM VAØ BEÄNH PHAÅM CHÖÙA ÑAØM Caùc caâu hoûi thöôøng gaëp Ñeå laáy ñaøm laøm xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng tìm caùc vi khuaån gaây nhieãm truøng hoâ haáp döôùi, thôøi ñieåm toát nhaát coù phaûi laø vaøo luùc saùng sôùm khoâng? ¦ Laáy ñaøm vaøo saùng sôùm laø laáy ñaøm ñeå khaûo saùt tìm vi khuaån gaây beänh lao, vaø trong xeùt nghieäm naøy beänh nhaân laáy ñaøm vaøo 3 ngaøy lieân tieáp ñeå göûi ñeán phoøng xeùt nghieäm lao moãi ngaøy. Taïi phoøng thí nghieäm, maãu ñaøm ñöôïc tieán haønh nhuoäm khaùng acid (acid fast staining) vaø coù theå ñöôïc laøm thuaàn nhaát ñeå caáy vaøo moâi tröôøng caáy lao. ¦ Ñeå laøm xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng phaùt hieän caùc vi khuaån gaây nhieãm truøng hoâ haáp döôùi, phaûi tieán haønh laáy ñaøm ngay sau khi coù chaån ñoaùn vaø tröôùc khi cho beänh nhaân duøng khaùng sinh. Laâm saøng phaûi höôùng daãn beänh nhaân caùch laáy ñaøm vì neáu khoâng, raát nhieàu beänh nhaân khoâng bieát caùch khaïc ñaøm maø chæ khaïc ra nöôùc boït vaø nhö vaäy thì khoâng coù giaù trò ñeå laøm xeùt nghieäm. Taïi sao coù nhieàu khi keát quaû xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng khoâng phuø hôïp vôùi hieäu quaû ñieàu trò khaùng sinh treân beänh nhaân? Ví duï caáy ra vi khuaån P. aeruginosa khaùng raát nhieàu khaùng sinh trong khi ñoù chæ ñieàu trò beänh nhaân baèng Augmentin hay cephalosporin theá heä 2 beänh nhaân vaãn caûi thieän ñöôïc laâm saøng? ¦ Ñaøm laø moät beänh phaåm raát coù giaù trò ñeå töø ñoù coù theå phaùt hieän ñöôïc taùc nhaân vi khaån gaây nhieãm truøng caáp ñöôøng hoâ haáp döôùi, nhöng cuõng coù theå laø beänh phaåm khoâng coù giaù trò gì neáu nhö chuùng ta khoâng laáy ñöôïc ñaøm thaät söï maø beänh phaåm göûi ñeán phoøng thí nghieäm chæ laø nöôùc boït hay laø beänh phaåm ñaøm nhöng laïi taïp nhieãm quaù nhieàu nöôùc boït vuøng haàu hoïng. ¦ Tröôøng hôïp keå treân thöôøng laø do beänh phaåm göûi ñeán phoøng thí nghieäm chæ laø nöôùc boït hay taïp nhieãm nhieàu nöôùc boït maø phoøng thí nghieäm khoâng ñaùnh giaù vaø vaãn tieán haønh nuoâi caáy. Chính vì vaäy vi khuaån phaân laäp ñöôïc khoâng phaûi laø vi khuaån gaây beänh maø chæ laø vi khuaån thöôøng truù hay taïm truù treân vuøng haàu hoïng maø thoâi. ¦ Cuõng coù theå coù moät lyù do nöõa laø phoøng thí nghieäm khoâng duøng moâi tröôøng CA maùu ngöïa (CAXV) vaø BA maùu cöøu, chính vì vaäy khoâng coù khaû naêng phaân laäp ñöôïc S. pneumoniae, H. influenzae, vaø M. catarrhalis laø caùc vi khuaån raát thöôøng gaëp (>50% taùc nhaân gaây nhieãm truøng hoâ haáp döôùi laø caùc taùc nhaân naøy) nhöng laïi raát khoù moïc vaø khoù nhaän dieän treân caùc 85
- Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau moâi tröôøng thoâng thöôøng khaùc cuûa nhieàu phoøng thí nghieäm hieän nay nhö BA maùu ngöôøi vaø MC. Chính vì chæ duøng caùc moâi tröôøng naøy neân phoøng thí nghieäm chæ phaân laäp ñöôïc caùc taùc nhaân vi khuaån deã moïc, ñoù laø tröïc khuaån ñöôøng ruoät hay khoâng ñöôøng ruoät maø caùc vi khuaån naøy coù khi chæ laø vi khuaån taïp nhieãm töø haàu hoïng. Nhieàu khi treân hoäp thaïch phaân laäp chæ thaáy lieân caàu tieâu huyeát alpha, nhöng khoâng coù ñaëc ñieåm cuûa caùc khuaån laïc S. pneumoniae. Tröôøng hôïp naøy chuùng ta coù tieán haønh tieáp ñònh danh vaø laøm khaùng sinh ñoà ñeå traû lôøi keát quaû cho laâm saøng khoâng? ¦ Gaàn nhö 90% caùc maãu ñaøm laø coù lieân caàu tieâu huyeát alpha khoâng phaûi S. pneumoniae moïc treân caùc hoäp thaïch phaân laäp. Ña soá caùc tröôøng hôïp naøy laø taïp nhieãm vi khuaån lieân caàu töø vuøng haàu hoïng. ¦ Tuy nhieân trong tröôøng hôïp maãu coù giaù trò vaø treân thaïch maùu hay thaïch naâu chæ thaáy toaøn laø lieân caàu tieâu huyeát alpha khoâng phaûi S. pneumoniae thì chuùng ta phaûi tieán haønh ñònh danh vaø laøm khaùng sinh ñoà ñeå traû lôøi cho laâm saøng vì ñaây raát coù theå laø vi khuaån gaây beänh coù nguoàn goác töø vi khuaån thöôøng truù vuøng haàu hoïng nhöng lan xuoáng ñöôøng hoâ haáp döôùi ñeå gaây beänh. Xin cho bieát caùch nhaän daïng caùc khuùm S. pneumoniae, H. influenzae vaø M. catarrhalis? ¦ Khuùm vi khuaån S. pneumoniae moïc treân thaïch maùu cöøu cho tieâu huyeát alpha (treân maùu ngöôøi laïi cho tieâu huyeát beta neân raát deã nhaàm vôùi lieân caàu tieâu huyeát beta), treân thaïch naâu cho moät voøng maøu vaøng töôi quanh khuùm (bieåu hieän tieâu huyeát alpha treân thaïch naâu). Khuùm vi khuaån thöôøng deïp, khoâng loài, vaø ôõ giöõa khuùm thöôøng bò loõm xuoáng do vi khuaån bò töï tieâu. ¦ Treân thaïch maùu, khuùm vi khuaån H. influenzae chæ coù theå moïc thaønh caùc khuùm li ti veä tinh quanh caùc khuùm vi khuaån khaùc nhö Staphylococci, Streptococci hay Bacillus. Treân thaïch naâu (CAXV hay CAHI), H. influenzae moïc thaønh caùc khuùm ñuïc nheï, hôi deïp, ñöôøng kính #1mm raát deã nhaän dieän. ¦ Khuùm vi khuaån M. catarrhalis moïc treân thaïch maùu hay thaïch naâu thöôøng hôi loài, coù maøu traéng hay maøu vaøng, ñöôøng kính
- Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau A E D B F C G Hình 25: Moät soá vaät duïng hieän nay vaãn coøn duøng taïi nhieàu beänh vieän ñeå laáy maãu beänh phaåm trong ñoù coù maãu ñaøm (A, B, C, D ), caùc duïng cuï naøy raát khoù ñeå laáy maãu vì mieäng mieäng loï hay tube raát nhoû, ngoaøi ra cuõng khoâng an toaøn vì beänh phaåm coù theå dính vaøo nuùt goøn vaø ræ leân mieäng loï hay tube. Vôùi loï nhöïa chuyeân duïng naép vaën, ñöôïc khöû truøng baèng gamma thì khi laáy maãu nhö ñaøm coù theå ñaùnh giaù ngay laø maãu coù giaù trò vì chæ chöùa ñaøm (G) hay ít giaù trò vì laãn nöôùc boït (F), hay hoaøn toaøn khoâng giaù trò vì chæ laø nöôùc boït khoâng phaûi ñaøm (E). Ngoaøi ra phöông tieän naøy cuõng raát an toaøn khi chuyeân chôû maãu vì khoâng bò ræ beänh phaåm leân naép. A B Hình 26: Caùc duïng cuï duøng ñeå laáy maãu ñaøm qua oáng thoâng muõi: (A) Boä laáy ñaøm qua oáng thoâng muõi (NTS set) baùn saün treân thò tröôøng. (B) Neáu khoâng coù boä NTS naøy, coù theå duøng moät seryngue 20 hay 50ml gaén vôùi oáng thoâng meàm ñeå thay theá. 87
- Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau A B C D E F G H Hình 27: Keát quaû ñaùnh giaù maãu ñaøm qua pheát nhuoäm Gram quan saùt döôi quang tröôøng x100: (A) maãu khoâng tin caäy vì coù >25 teá baøo bieåu moâ vaø khoâng coù teá baøo baïch caàu, (B) maãu bò taïp nhieãm nöôùc boït vì coù >25 teá baøo bieåu moâ vaø >25 baïch caàu, (C, D) maãu hoaøn toaøn tin caäy vì coù 25 baïch caàu. Keát quaû quan saùt maãu ñaøm tin caäy qua pheát nhuoäm Gram ôû quang tröôøng x1.000: (E) song caàu Gram [+] nghi S. pneumoniae, (F) song caàu Gram [-] nghi M. catarrhalis, (G, H) tröïc khuaån Gram [-] nhoû vaø ngaén nghi H. influenzae. 88
- Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau Röûa ñaøm laãn nhieàu nöôùc boït vôùi 5 ml nöôùc muoái sinh lyù Ly taâm laáy caën ñaøm töø caùc beänh phaåm laø dòch voâ truøng huùt ñaøm treân thanh quaûn hay qua dòch huùt noäi soi khí quaûn Khoâng caàn röûa ñaøm neáu khoâng laãn nöôùc boït Laøm moät pheát nhuoäm Gram D0 Quan saùt pheát ñaøm qua kính hieån vi vaät kính x10, ñaùnh giaù maãu baèng thang ñieåm Bartlett Maãu tin caäy (ñieåm Maãu khoâng tin caäy Bartlett ³2) Maãu chöa ñuû tin caäy (ñieåm Bartlett £0) (ñieåm Bartlett =1) Yeâu caàu laáy laïi maãu, khoâng tieán haønh nuoâi caáy Caáy phaân laäp treân : UÛ 37oC qua ñeâm · BAGe (choïn loïc PNE, STR)* · BAGe (bình neán) · CAHI (choïn loïc HIN, BRA) · CAHI (bình neán ) · BANg (choïn loïc Gr[+] cocci)* · BANg (bình neán) · MC/EMB (choïn loïc Gr[-] rod) · MC/EMB (bình thöôøng) * Neáu khoâng coù BANg vaø BAGe, thay baèng BA D1 Ñònh danh sô boä Choïn khuùm vi khuaån ñích treân caùc hoäp thaïch phaân laäp choïn loïc Caáy taêng sinh baèng ñöôøng zic-zac leân maët thaïch BA Gaët vi khuaån taêng sinh hay maët thaïch thích hôïp. UÛ töø ñöôøng caáy zic-zac 37oC/CO2 trong 4-6 giôø Khaùng sinh ñoà Ñònh danh D2 Keát quaû chung cuoäc Sô ñoà 8: QUI TRÌNH VI SINH LAÂM SAØNG MAÃU ÑAØM/DÒCH HUÙT ÑAØM TREÂN THANH-KHÍ QUAÛN/DÒCH RÖÛA KHÍ QUAÛN QUA NOÄI SOI 89
ADSENSE
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
Thêm tài liệu vào bộ sưu tập có sẵn:
Báo xấu
LAVA
AANETWORK
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn