Đánh giá diễn biến chất lượng nước mặt tại các hệ thống sông rạch tỉnh Tây Ninh đề xuất các biện pháp cải thiện

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Đánh giá diễn biến chất lượng nước mặt tại các hệ thống sông rạch tỉnh Tây Ninh đề xuất các biện pháp cải thiện nghiên cứu tập trung đánh giá hiện trạng, diễn biến chất lượng môi trường nước mặt, xác định các vấn đề môi trường nước mặt cấp bách và đề xuất các giải pháp để tham khảo giải quyết các vấn đề môi trường phát sinh như hiện nay nói riêng và công tác bảo vệ môi trường nói chung.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đánh giá diễn biến chất lượng nước mặt tại các hệ thống sông rạch tỉnh Tây Ninh đề xuất các biện pháp cải thiện

ĐÁNH GIÁ DIỄN BIẾN CHẤT LƯỢNG NƯỚC MẶT TẠI CÁC HỆ THỐNG SÔNG RẠCH TỈNH TÂY NINH ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP CẢI THIỆN Lê Thị Hồng Trúc Viện Khoa học Ứng dụng HUTECH, Trường Đại học Công nghệ TP. Hồ Chí Minh GVHD: PGS.TS Thái Văn Nam, ThS. Trịnh Trọng Nguyễn, ThS. Nguyễn Thanh Tùng TÓM TẮT Tây Ninh còn có nguồn tài nguyên nước dồi dào gồm có nguồn nước mặt và nguồn nước ngầm. Nguồn nước mặt chủ yếu dựa vào hệ thống kênh rạch trên địa bàn toàn Tỉnh, với chiều dài của toàn bộ hệ thống chủ yếu dựa vào hai sông lớn là sông Sài Gòn và sông Vàm Cỏ Đông; hồ Dầu Tiếng đã phát huy hiệu quả trong cân bằng sinh thái, phục vụ tưới tiêu trong nông nghiệp, cung cấp nước cho nuôi trồng thủy sản, sinh hoạt tiêu dùng và cho sản xuất công nghiệp; hệ thống suối, kênh, rạch đã tạo ra một mạng lưới thủy văn phân bố tương đối đồng đều trên địa bàn, đạt 0,314 km/km² và 3.500ha đầm lầy nằm rải rác ở các vùng trũng ven sông Vàm Cỏ Đông. Cùng với tốc độ đô thị hóa, quá trình phát kinh tế – xã hội nhanh và mạnh mẽ như hiện nay thì môi trường tự nhiên tại đây đang phải chịu một áp lực lớn, đặc biệt là ô nhiễm nguồn nước mặt với thực trạng điển hình là hiện tượng phú dưỡng hóa xãy ra hằng năm. Do vậy, nghiên cứu tập trung đánh giá hiện trạng, diễn biến chất lượng môi trường nước mặt, xác định các vấn đề môi trường nước mặt cấp bách và đề xuất các giải pháp để tham khảo giải quyết các vấn đề môi trường phát sinh như hiện nay nói riêng và công tác bảo vệ môi trường nói chung. Từ khóa: Chất lượng nước mặt, Tây Ninh, biện pháp cải thiện. 1.ĐẶT VẤN ĐỀ Tỉnh Tây Ninh thuộc vùng Đông Nam Bộ và tham gia vào Vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam, có diện tích tự nhiên 404.125,3 ha; giáp các tỉnh Svay Rieng, Tbong Khmum (Vương quốc Campuchia) với đường biên giới dài 240 km; có 03 cửa khẩu quốc tế (Mộc Bài, Xa Mát, Tân Nam), các cửa khẩu quốc gia (Chàng Riệc, Kà Tum, Phước Tân) và nhiều cửa khẩu tiểu ngạch được xem là một trong những tỉnh giữ vai trò quan trọng đối với sự phát triển năng động của cả vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và là đầu mối cửa ngõ quan trọng về giao thông đường bộ để vào Campuchia và các nước khác thuộc khối ASEAN. Cơ cấu kinh tế của tỉnh tiếp tục định hướng chuyển dịch theo hướng công nghiệp – dịch vụ – nông nghiệp. Cùng với tốc độ đô thị hóa, quá trình phát kinh tế – xã hội nhanh và mạnh mẽ như hiện nay thì môi trường tự nhiên tại đây đang phải chịu một áp lực lớn, đặc biệt là gia tăng đột biến một lượng lớn nước thải, khí thải và chất thải rắn từ hoạt động sản xuất công nghiệp (Khu/Cụm Công nghiệp), xây dựng, dịch vụ và nông nghiệp, … gây ô nhiễm môi trường tự nhiên – Phú dưỡng hóa trên hệ thống sông, kênh, rạch làm cho lượng tảo, bèo, lục bình phát triển bất thường là một 543
biểu hiện điển hình cho việc ô nhiễm nguồn nước mặt, đồng thời ô nhiễm môi trường cũng gây ra những tổn thất đáng kể về kinh tế - xã hội tỉnh Tây Ninh. Do vậy, đề tài “Đánh giá đánh giá diễn biến chất lượng nước mặt tại các hệ thống Sông rạch tỉnh Tây Ninh và đề xuất các biện pháp cải thiện” là rất cần thiết nhằm đánh giá hiện trạng, diễn biến chất lượng môi trường nước mặt, xác định các vấn đề môi trường nước mặt cấp bách và đề xuất các giải pháp để tham khảo giải quyết các vấn đề môi trường phát sinh như hiện nay nói riêng và công tác bảo vệ môi trường nói chung [2]. 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1 Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu hiện trạng nước mặt ở Sông Vàm Cỏ, hệ thống kênh rạch. 2.2 Nhóm phương pháp kế thừa Thu thập và tổng hợp tài liệu: thực hiện thu thập dữ liệu từ các nghiên cứu trước hoặc các kết quả nghiên cứu thực nghiệm, tài liệu tin cậy có liên quan là nguồn dữ liệu được thu thập và tổng hợp là cơ sở khoa học đáng tin cậy phục vụ cho thực hiện hiện nghiên cứu, tham khảo – viện dẫn và so sánh đối chứng kết quả nghiên cứu. Kế thừa: thực hiện kế thừa những thông tin/dữ liệu/kết quả thực nghiệm để ứng dụng thực hiện nghiên cứu này và là cơ sở khoa học để so sánh đối chứng kết quả nghiên cứu. 2.3 Nhóm phương pháp xử lý số liệu Áp dụng phương pháp tính toán đánh giá giá chất lượng môi trường nước (WQI) Quyết định số 1460/QĐ- TCMT như sau: Bước 1: Thu thập, tổng hợp số liệu quan trắc từ dữ liệu quan trắc môi trường nước (nước mặt); Bước 2: Tính toán các giá trị WQI thông số (tính toán theo công thức); Bước 3: Tính toán WQI; Bước 4: So sánh giá trị WQI với bảng tham chiếu về đánh giá chất lượng nước [5]. i) Thu thập, tập hợp số liệu quan trắc - Các thông số được sử dụng để tính WQI thành phần bao gồm các thông số: pH, nhiệt độ (0C), DO, BOD5, COD, N-NH4+, P-PO4, TSS, Độ đục, Tổng Coliform; nằm trong nhóm I, IV, V. Vì số liệu tính toán tối thiểu 03/05 nhóm thông số, bắt buộc phải có nhóm IV. - Dữ liệu quan trắc được đưa vào tính toán đã qua xử lý, đảm bảo đã loại bỏ các giá trị sai lệch, đạt yêu cầu đối với quy trình quy phạm về đảm bảo và kiểm soát chất lượng số liệu; 544
- Tính toán WQI; - So sánh WQI với bảng các mức đánh giá chất lượng nước. ii) Thu thập, tập hợp số liệu quan trắc - Các thông số được sử dụng để tính WQI thành phần bao gồm các thông số: pH, nhiệt độ (0C), DO, BOD5, COD, N-NH4+, P-PO4, TSS, Độ đục, Tổng Coliform; - Dữ liệu quan trắc được đưa vào tính toán đã qua xử lý, đảm bảo đã loại bỏ các giá trị sai lệch, đạt yêu cầu đối với quy trình quy phạm về đảm bảo và kiểm soát chất lượng số liệu. iii) Tính toán WQI WQI thông số (WQISI) được tính toán cho các thông số BOD5, COD, N-NH4+, P-PO4, TSS, độ đục, Tổng Coliform theo công thức (1) như sau: 𝒒𝒊 −𝒒𝒊+𝟏 WQISI = (𝑩𝑷𝒊+𝟏 − 𝑪𝒑 ) + 𝒒𝒊+𝟏 (1) 𝑩𝑷𝒊+𝟏 −𝑩𝑷𝒊 Bảng 1. Bảng quy định các giá trị qi, BPi Giá trị BPi quy định đối với từng thông số i qi BOD5 COD N-NH4 P-PO4 Độ đục TSS Coliform (mg/l) (mg/l) (mg/l) (mg/l) (NTU) (mg/l) (MPN/100ml) 1 100 ≤4 ≤ 10 ≤ 0,3 ≤ 0,1 ≤5 ≤ 20 ≤ 2.500 2 75 6 15 0,3 0,2 20 30 5.000 3 50 15 30 0,6 0,3 30 50 7.500 4 25 25 50 0,9 0,5 70 100 10.000 5 10 ≥ 50 ≥ 150 ≥5 ≥4 ≥ 100 ˃ 100 ˃ 10.000 (Nguồn: Tổng Cục Môi trường, 2019) (Ghi chú: Trường hợp giá trị Cp của thông số trùng với giá trị BPi đã cho trong bảng, thì xác định được WQI của thông số chính bằng giá trị qi tương ứng.) 545
Về chi tiết các giá trị WQISI được tính toán theo đúng hướng dẫn của Quyết định số 1460/QĐ-TCMT ngày 12 tháng 11 năm 2019 - Hướng dẫn kỹ thuật tính toán và công bố chỉ số chất lượng nước của Việt Nam (Tổng Cục Môi trường, 2019). iii) Tính toán WQI Sau khi tính toán WQI đối với từng thông số nêu trên, việc tính toán WQI được áp dụng theo công thức (2) sau: 𝟏 𝑾𝑸𝑰𝒑𝑯 𝟏 𝟏 𝟑 WQI = [ ∑𝟓𝒂=𝟏 𝑾𝑸𝑰𝒂 𝚡 ∑𝟐 𝑾𝑸𝑰𝒃 𝚡 𝑾𝑸𝑰𝒄 ] (2) 𝟏𝟎𝟎 𝟓 𝟐 𝒃=𝟏 Trong đó: - WQIa: Giá trị WQI đã tính toán đối với 05 thông số: DO, BOD5, COD, N-NH4+, P-PO4. - WQIb: Giá trị WQI đã tính toán đối với 02 thông số: TSS, Độ đục. - WQIc: Giá trị WQI đã tính toán đối với thông số Tổng Coliform. - WQIpH: Giá trị WQI đã tính toán đối với thông số pH. (Ghi chú: Giá trị WQI sau khi tính toán sẽ được làm tròn thành số nguyên) Sau khi tính toán được giá trị WQI, đối chiếu với Bảng 2 để đánh giá mức độ chất lượng nước mặt đạt mức độ sử dụng như thế nào, sử dụng được cho mục đích gì và các biện pháp xử lý chung cho từng trường hợp ứng với các màu biểu thị từ đó đề xuất các biện pháp tham khảo để giải quyết đối với ô nhiễm nguồn nước mặt tại hệ thống kênh, rạch trên địa bàn tỉnh Tây Ninh. Bảng 2. Giá trị WQI tương ứng với các mức đánh giá chất lượng nước Giá trị WQI Mức độ đánh giá chất lượng nước Màu 91 – 100 Sử dụng tốt cho mục đích sinh hoạt Xanh đậm Sử dụng cho mục đích cấp nước sinh hoạt nhưng 76 – 90 Xanh nước biển cần có biện pháp xử lý phù hợp Sử dụng cho mục đích tưới tiêu và các mục đích 51 – 75 Vàng tương đương khác Sử dụng cho giao thông thủy và các mục đích 26 – 50 Da cam tương đương khác 546
Nước ô nhiễm nặng, cần có biện pháp xử lý trong 10 – 25 Đỏ tương lai Nước nhiễm độc, cần có biện pháp khắc phục xử
Từ cơ sở dữ liệu mới nhất đáng tin cậy, nghiên cứu này thực hiện tính toán đánh giá chất lượng nước mặt cập nhật, bổ sung mới nhất chỉ số WQI của hệ thống sông, rạch trên địa bàn và có các đề xuất phương án tham khảo để có thể làm dự liệu tham khảo cho các nghiên cứu có liên quan khác. Tuy chất lượng nước mặt tại hệ thống sông rạch tại tỉnh Tây Ninh có diễn biến tích cực theo cơ chế tự làm sạch, nhưng cần chú trọng kiểm tra; giám sát các ngành/lĩnh vực hoạt động sản xuất xã thải ra nguồn nước tiếp nhận; theo dõi thường xuyên các chỉ tiêu ô nhiễm nguồn nước mặt trong năm để có biện pháp kiểm soát kịp thời. Bằng nhiều biện pháp trực tiếp, gián tiếp khác nhau tiếp tục thực hiện tuyên truyền về lĩnh vực bảo vệ môi trường nói chung và phát triển bền vững nói riêng. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Đánh giá hiện trạng chất lượng nước mặt tỉnh Tây Ninh giai đoạn (2013/2014) thông qua chỉ số WQI. 2. Ủy ban nhân dân tỉnh Tây Ninh (2020), Báo cáo hiện trạng môi trường tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2016 – 2020, trang 1 – 134. 3. Huỳnh Phú (2014), Điều tra đánh giá diễn biến chất lượng nước, tính toán khả năng chịu tải và đề xuất các giải pháp quản lí chất lượng sông vàm cỏ đông tỉnh Tây Ninh, Trường Đại học Tài Nguyên và Môi Trường Hà Nội, trang 19 – 24. 4. Trần Thanh Tú và công sự (2021), Ứng dụng chỉ số WQI để đánh giá chất lượng nước mặt tại khu công nghiệp Phước Đông – Bời Lời, huyện Gò Dầu, tỉnh Tây Ninh, Tạp chí Khoa học Tài nguyên và Môi trường số 37 (2021), trang 107 – 113. 5. Tổng cục Môi trường (2019), Quyết định số 1460/QĐ-TCMT ngày 12/11/2019 Hướng dẫn kỹ thuật tính toán và công bố chỉ số chất lượng nước của Việt Nam (VN_WQI). 6. Sở Tài nguyên và môi trường Tây Ninh (2020), Báo cáo tổng hợp kết quả thực hiện nhiệm vụ quan trắc chất lượng môi trường tỉnh Tây Ninh 2016, 2017, 2018, 2019; Báo cáo tổng hợp kết quả thực hiện nhiệm vụ Quan trắc các thành phần môi trường đất, nước, không khí trên địa bàn tỉnh Tây Ninh năm 2020. 548