THCS Phước Hưng Đề cương Ngữ Văn 7
1
ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP GIỮA HỌC KÌ I
MÔN NGỮ VĂN 7– NĂM HỌC 2022-2023
I. Đọc – hiểu (trắc nghiệm): 4,0 điểm- Sử dụng ngữ liệu ngoài SGK
1. Văn bản:
a. Nội dung:
- Văn bản Thơ bốn chữ, năm chữ; Truyện ngụ ngôn
b. Yêu cầu:
- Nắm định nghĩa và đặc điểm của thể loại thơ bốn chữ, năm chữ; truyện ngụ ngôn.
- Hiểu được đặc điểm của thể loại thơ bốn chữ, năm chữ (gieo vần; ngắt nhịp; hình ảnh,
từ ngữ; thông điệp); truyện ngụ ngôn (đề tài, cốt truyện, sự kiện, tình huống, nhân vật,
không gian, thời gian, bài học).
- Nhận biết và hiểu được ý nghĩa của các chi tiết, hình ảnh trong văn bản.
2. Tiếng Việt:
a. Nội dung:
- Phó từ
- Dấu chấm lửng
b. Yêu cầu:
- Nhận diện phó từ, công dụng của dấu chấm lửng trong ngữ cảnh cụ thể.
II. Vận dụng: 6,0 điểm
1. Tiếng việt:1đ
a. Nội dung:
- Phó từ
- Dấu chấm lửng
b. Yêu cầu:
- Đặt một câu có sử dụng phó từ hoặc dấu chấm lửng theo yêu cầu.
2. Làm văn tự sự: 5đ
- Kể lại một sự việc có thật liên quan đến nhân vật hoặc sự kiện lịch sử mà em có dịp
tìm hiểu.
THCS Phước Hưng Đề cương Ngữ Văn 7
2
PHẦN MỘT: ĐỌC – HIỂU (Trắc nghiệm)
1/ Đặc điểm thể loại:
Thể loại
Khái niệm
Đặc điểm
Thơ bốn chữ,
năm chữ
- Thơ bốn chữ là thể
thơ mỗi dòng thơ có
bốn chữ, thường có
nhịp 2/2.
- Thơ năm chữ là thể
thơ mỗi dòng thơ có
năm chữ, thường có
nhịp 3/2 hoặc 2/3.
Thơ bốn chữ, năm chữ không hạn chế về số lượng
dòng thơ trong một khổ thơ, số khổ thơ trong một bài
thơ và thường được sử dụng đan xen vần chân với
vần lưng.
- Hình ảnh trong thơ: là những chi tiết, cảnh tượng
từ thực tế đời sống, được tái hiện bằng ngôn ngữ thơ
ca, góp phần diễn tả cảm xúc, suy ngẫm của nhà thơ
về thế giới và con người.
- Vần và vai trò của vần trong thơ:
+ Vần chân (hay cước vận) là vần được gieo vào
cuối dòng thơ, nghĩa là các tiếng ở cuối dòng vần với
nhau.
+ Vần lưng (hay yêu vận): là vần được gieo ở giữa
dòng thơ, nghĩa là tiếng cuối của dòng trên vần với
một tiếng nằm ở giữa dòng dưới hoặc các tiếng trong
cùng một dòng thơ hiệp vần với nhau.
+ Vai trò của vần trong thơ: vần có vai trò liên kết
các dòng và câu thơ, đánh dấu nhịp thơ, tạo nhạc
điệu, sự hài hòa, sức âm vang cho thơ, đồng thời làm
cho dòng thơ, câu thơ dễ nhớ, dễ thuộc.
- Nhịp thơ và vai trò của nhịp trong thơ:
+ Nhịp thơ được biểu hiện ở chỗ ngắt chia dòng và
câu thơ thành từng vế hoặc ở cách xuống dòng (ngắt
dòng) đều đặn cuối mỗi dòng thơ.
+ Nhịp có tác dụng tạo tiết tấu, làm nên nhạc điệu
của bài thơ, đồng thời cũng góp phần biểu đạt nội
dung thơ.
THCS Phước Hưng Đề cương Ngữ Văn 7
3
- Thông điệp (của văn bản) là ý tưởng quan trọng
nhất, là bài học, cách ứng xử mà tác giả muốn gửi
đến người đọc.
Truyện ngụ
ngôn
Truyện ngụ ngôn là
những truyện kể ngắn
gọn, hàm súc, bằng
văn xuôi hoặc văn
vần. Truyện thường
đưa ra bài học ngắn
gọn về cách nhìn sự
việc, cách ứng xử của
con người trong cuộc
sống.
- Truyện ngụ ngôn: là những truyện kể ngắn gọn,
hàm súc, bằng văn xuôi hoặc văn vần. Truyện thường
đưa ra bài học về cách nhìn sự việc, cách ứng xử của
con người trong cuộc sống.
- Đề tài trong truyện ngụ ngôn: thường là những
vấn đề đạo đức hay những cách ứng xử trong cuộc
sống.
- Nhân vật trong truyện ngụ ngôn: có thể là loài
vật, đồ vật, cây cối hoặc con người. Các nhân vật hầu
như không có tên riêng, thường được người kể
chuyện gọi bằng danh từ chung như: rùa, thỏ, sói,
cừu, cây sậy, thầy bói, bác nông dân… Từ suy nghĩ,
hành động, lời nói của nhân vật ngụ ngôn, người
nghe, người đọc có thể rút ra những bài học sâu sắc.
- Sự kiện (hay sự việc): là yếu tố quan trọng góp
phần làm nên câu chuyện. Trong truyện ngụ ngôn,
một câu chuyện thường xoay quanh một sự kiện
chính. Chẳng hạn, ở truyện Thỏ và rùa, sự kiện chính
là cuộc chạy thi giữa hai nhân vật thỏ và rùa.
- Cốt truyện của truyện ngụ ngôn: thường xoay
quanh một sự kiện (một hành vi ứng xử, một quan
niệm, một nhận thức phiến diện, sai lầm,…) nhằm
đưa ra bài học hay lời khuyên nào đó.
- Tình huống truyện: là tình thế được tạo nên bởi
một sự kiện đặc biệt; qua đó đặc điểm, tính cách của
nhân vật và tư tưởng của nhà ăn được thể hiện rõ nét.
- Không gian trong truyện ngụ ngôn: là khung
cảnh, môi trường hoạt động của nhân vật ngụ ngôn,
THCS Phước Hưng Đề cương Ngữ Văn 7
4
nơi xảy ra sự kiện, câu chuyện (một khu chợ, một
giếng nước, một khu rừng,…).
- Thời gian trong truyện ngụ ngôn: là một thời
điểm, khoảnh khắc nào đó mà sự việc, câu chuyện
xảy ra, thường không xác định cụ thể.
2/ Hệ thống hóa các văn bản đã học:
Thể
loại
TT
Văn
bản
Nghệ thuật
Nội dung
Thơ
bốn
chữ,
năm
chữ
01
Lời
của
cây
Thể thơ bốn chữ, lối
viết giản dị, gần gũi,
bài thơ ghi lại một
cách sinh động quá
trình hạt phát triển
thành cây.
Lời của cây ghi lại một cách
sinh động quá trình hạt phát
triển thành cây. Qua đó, thể
hiện tình cảm, cảm xúc
nâng niu, trân trọng mà
nhân vật trình dành cho
mầm cây.
02
Sang
thu
- Thể thơ 5 chữ tinh tế
nh nhàng mà gợi cảm
sâu sắc. Sử dụng
nhiều từ ngữ gợi cảm
giác và trạng thái.
- Hình ảnh chọn lọc
mang nét đặc trưng
của sự giao mùa.
Bài thơ Sang thu là cảm
nhận tinh tế của nhà thơ
Hữu Thỉnh về cảnh đất trời
sang thu có những biến
chuyển nh nhàng và rõ rệt.
Đồng thời thể hiện lòng yêu
thiên nhiên tha thiết và suy
ngẫm của nhà thơ.
03
Con
chim
chiền
chiện
- Cách gieo vần đa
dạng.
- Nhịp thơ 2/2, tạo
điểm nhấn cho cảm
xúc của chủ thể trữ
tình bài thơ.
- Sử dụng các biện
pháp tu từ: so sánh, ẩn
dụ, nhân hóa, điệp
ngữ,…
Niềm vui sướng, hạnh phúc
khi được hòa mình vào
thiên nhiên, lắng nghe tiếng
chim chiền chiện hót giữa
đất trời.
Thể
loại
TT
Văn
bản
Nhân
vật
chính
Tình huống
truyện
Đề tài
Chủ đề
Bài học
Truyện
ngụ
ngôn
01
Ếch
ngồi
Con
ếch
Bị nước đẩy lên
mặt đất con ếch
lâu năm “ngồi
Những
bài học
về
Truyện Ếch
ngồi đáy
giếng kể về
- Hoàn cảnh sống hạn
hp sẽ ảnh hưởng đến
nhận thức về chính
THCS Phước Hưng Đề cương Ngữ Văn 7
5
đáy
giếng
đáy giếng” vẫn
quen thói nhâng
nháo tự phụ,
xem bầu trời là
cái vung và bản
thân là chúa tể
nên đ bị một
con trâu dẫm
chết
cách
nhìn
nhận,
đánh
giá sự
vật.
cách nhìn
nhận, đánh
giá thế giới
bên ngoài
chỉ qua cái
miệng giếng
nhỏ hp của
ếch.
mình và thế giới xung
quanh.
- Phải nhận ra hạn
chế của mình
- Phải khiêm tốn
không được chủ
quan, kiêu ngạo
- Luôn học hỏi mở
rộng tầm hiểu biết
của mình bằng mọi
hình thức.
02
Thầy
bói
xem
voi
Năm
ông
thầy
bói
Năm ông thầy
bói mù rủ nhau
“xem voi”; mỗi
ông chỉ sờ được
một phần cơ thể
con voi nhưng
ai cũng tin chỉ
có mình miêu tả
đúng về con voi
dẫn đến xô xát,
đánh nhau.
Những
bài học
về
cách
nhìn
nhận,
đánh
giá sự
vật.
Truyện chế
giễu cách
xem voi và
phán về voi
của năm ông
thầy bói mù.
- Khi chưa chắc về ý
kiến, suy nghĩ, nhận
định của bản thân thì
đừng bao giờ kết luận
mình là đúng
- Phải xem xét vấn đề
ở mọi khía cạnh một
cách toàn diện, có
chiều sâu.
- Sự nông cạn, hời
hợt, thiếu chín chắn,
thực tế đều dẫn đến
kết luận sai lầm, lệch
lạc
- Biết lắng nghe ý
kiến của người khác,
không giải quyết vấn
đề bằng vũ lực.
03
Hai
người
bạn
đồng
hành
và
con
gấu
Hai
người
bạn
Hai người bạn
đi trong rừng
thì một chủ gấu
nhảy ra vồ.
Người bạn đi
trước đ bỏ
mặc người còn
lại để chạy
thoát thân.
Tình
bạn,
tình
người.
Cách nhìn
nhận sự việc,
cách ứng xử
của con
người trong
cuộc sống.
+ Không nên tin vào
những kẻ bỏ mặc bạn
bè trong cơn hoạn
nạn.
+ Cần biết vượt lên
những nỗi sợ thông
thường, biết giúp đỡ
bạn bè lúc khó khăn,
hoạn nạn.
04
Chó
sói và
Chó
sói,
Một con sói
đang đói bụng,
lại gặp chiên
Kẻ
mạnh
Cách nhìn
nhận sự việc,
cách ứng xử
Hy coi chừng “kẻ
mạnh” thường chà
đạp lên chân lí, đạo lí