UBND HUYỆN CHÂU ĐỨC
TRƯỜNG THCS NGUYỄN HUỆ
ĐỀ KIẾM TRA GIỮA HỌC KỲ I
NĂM HỌC: 2024-2025
MÔN: NGỮ VĂN- LỚP 9
(Thời gian làm bài: 90 phút không kể thời gian phát đề)
I. PHẦN ĐỌC HIỂU: (6,0 điểm)
Đọc đoạn thơ sau:
Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hàng tre
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
Toả nắng xuống lòng sông lấp loáng
Chẳng biết nước có giữ ngày, giữ tháng
Giữ bao nhiêu kỷ niệm giữa dòng trôi?
Hỡi con sông đã tắm cả đời tôi!
Tôi giữ mãi mối tình mới mẻ
Sông của quê hương, sông của tuổi trẻ
Sông của miền Nam nước Việt thân yêu
(Trích Nhớ con sông quê hương, Tế Hanh, in trong Thơ miền Trung thế kỉ XX, NXB Đà
Nẵng, 1995)
*Trần Tế Hanh (1921-2009) là một nghệ sĩ thơ ca nổi tiếng trong lịch sử văn học Việt Nam
thời tiền chiến. Nguyên quán từ một làng chài ven biển ở tỉnh Quảng Ngãi, quê hương này
đã trở thành nguồn cảm hứng không thể thiếu trong cuộc đời và sáng tác của ông.
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1 (0,5 điểm) Xác định thể thơ của đoạn thơ ?
Câu 2 (1,0 điểm) Tìm những từ ngữ thể hiện hình ảnh gắn với kỉ niệm tuổi thơ của tác giả?
Câu 3 (1,0 điểm) Chỉ ra thông điệp của đoạn thơ trên.
Câu 4 (1,5 điểm) Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong hai dòng
thơ sau:
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
Toả nắng xuống lòng sông lấp loáng
Câu 5 (1,0 điểm) Trình bày cách hiểu của em về các dòng thơ sau:
Hỡi con sông đã tắm cả đời tôi!
Tôi giữ mãi mối tình mới mẻ
Sông của quê hương, sông của tuổi trẻ
Sông của miền Nam nước Việt thân yêu
Câu 6.(1,0 điểm) Sau khi đọc đoạn thơ, em có suy nghĩ gì về tình yêu quê hương, đất nước?
II. PHẦN VIẾT (4,0 điểm)
Viết bài văn phân tích, đánh giá truyện ngắn sau:
BỐ TÔI
Tôi đi học dưới đồng bằng. Còn bố tôi, từ nơi núi đồi hiểm trở, ông luôn dõi
theo tôi.
Bao giờ cũng vậy, ông mặc chiếc áo kẻ ô phẳng phiu nhất, xuống núi vào cuối
mỗi tuần, ông rẽ vào bưu điện để nhận những lá thư tôi gửi. Lặng lẽ, ông vụng về mở
nó ra. Ông xem từng con chữ, lấy tay chạm vào nó, rổi ép vào khuôn mặt đầy râu của
ông. Rồi lặng lẽ như lúc mở ra, ông xếp nó lại, nhét vào bao thư. Ông ngồi trầm ngâm
một lúc, khẽ mỉm cười rồi đi về núi.
Về đến nhà, ông nói với mẹ tôi : “Con mình vừa gửi thư về.”. Ông trao thư cho
bà. Bà lại cẩn thận mở nó ra, khen : “Con mình viết chữ đẹp quá ! Những chữ tròn,
thật tròn, những cái móc thật bén. Chỉ tiếc rằng không biết nó viết gì. Sao ông không
nhờ ai đó ở bưu điện đọc giùm ?”. Ông nói: “Nó là con tôi, nó viết gì tôi đều biết
cả.”. Rồi ông lấy lại thư, xếp vào trong tủ cùng với những lá thư trước, những lá thư
được bóc ra nhìn ngắm, chạm mặt rồi cất vào, không thiếu một lá, ngay cả những lá
đầu tiên nét chữ còn non nớt…
Hôm nay là ngày đầu tiên tôi bước chân vào trường đại học. Một ngày khai
trường đầu tiên không có bố. Bố tôi đã mất. Nhưng tôi biết bố sẽ đi cùng tôi trên
những con đường mà tôi sẽ đi, suốt cả hành trình cuộc đời.
(Nguyễn Ngọc Thuần- In trong Tuyển tập truyện ngắn hay viết cho thiếu nhi – Nxb
Giáo dục Việt Nam)
……… HẾT………
Họ và tên thí sinh: ………………………..…Số báo danh: ………………………….
Chữ kí giám thị 1: ………………………………………….………………………….
( Gồm 03 trang)
Phần
Câu
Nội dung
Điểm
I
Phần đọc – hiểu (6,0 điểm)
6,0
1
*HS nêu được:
- Thể thơ 8 chữ ( tự do)
0,5
2
*Học sinh tìm được những từ ngữ thể hiện hình ảnh gắn với kỉ
niệm tuổi thơ của tác giả:
- Con sông xanh biếc; Nước gương trong soi tóc những hàng
tre,…..
1,0
3
Thông điệp: Hãy luôn trân trọng, yêu quý vẻ đẹp bình dị của quê
hương mình. Vì những điều bình dị, mộc mạc ấy đã làm đẹp đời
sống tâm hồn ta và giúp ta có thể sống, cống hiến. Cần luôn trân
trọng, luôn khắc ghi bóng hình quê hương dẫu ta có đi nơi đâu đi
chăng nữa.
1,0
4
* Học sinh xác định được:
- Biện pháp tu từ: so sánh: (Tâm hồn tôi – một buổi trưa hè)
- Tác dụng:
+ Làm cho câu thơ giàu hình ảnh, giàu cảm xúc.
+ Thể hiện tâm hồn tràn đầy nhựa sống của tác giả - cái nắng của
buổi trưa hè là nắng gắt nhưng không soi, chiếu mà toả nắng
xuống lòng sông lấp loáng cũng như tâm hồn của tác giả mãnh liệt
lan toả ra không gian vạn vật của dòng sông quê hương.
+ Thể hiện tình yêu quê hương tha thiết của tác giả
1,5
0,75
0,75
5
* Học sinh nêu hiểu biết về những dòng thơ:
- “Hỡi con sông đã tắm cả đời tôi!”: Dòng sông gắn liền với cuộc
đời, chứng kiến bao nhiêu buồn, vui, những kỉ niệm của nhân vật
“tôi”
- ‘Tôi giữ mãi mối tình mới mẻ: Nhân vật “tôi” giữ mãi mối tình
sâu đậm với dòng sông, dù kí ức đã qua đi nhưng tình cảm với
1,0
UBND HUYỆN CHÂU ĐỨC
TRƯỜNG THCS NGUYỄN HUỆ
HƯỚNG DẪN CHẤM
KIẾM TRA GIỮA HỌC KỲ I
NĂM HỌC: 2024-2025
Môn: Ngữ văn 9
dòng sông luôn tươi mơi, sâu sắc.
- Hai câu thơ cuối khẳng định lại con sông mang nhiều ý nghĩa sâu
sắc gắn liền với cuộc đời của nhân vật tôi: con sông của quê
hương, sông của tuổi trẻ, của miền Nam thân yêu, sông của đất
nước.
=> Tóm lại những dòng thơ là sự gắn bó sâu sắc của nhân vật “tôi”
với quê hương.
6
Sau khi học xong bài thơ "Nhớ con sông quê hương" của Tế
Hanh, ta có thể cảm nhận sâu sắc hơn về tình yêu quê hương, đất
nước:
- Khi yêu quê hương, chúng ta không chỉ dừng lại ở việc hoài
niệm mà còn phải ý thức về trách nhiệm giữ gìn và phát triển
những giá trị ấy. …..
- Qua bài thơ, chúng ta thấy rằng tình yêu quê hương không chỉ là
một cảm xúc mà còn là nguồn động lực để mỗi người gìn giữ, bảo
vệ và phát huy những giá trị văn hóa và tài nguyên quê hương
mình…..
1,0
II
II. Phần viết (4,0 điểm)
4,0
a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận
0,25
b. Xác định đúng yêu cầu của đề.
Phân tích, đánh giá truyện ngắn Bố tôi của Nguyễn Ngọc
Thuần.
0,25
c. Phân tích, đánh giá
HS có thể triển khai bài nghị luận theo nhiều cách, nhưng cần đảm
bảo các yêu cầu sau:
* Mở bài:
- Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm ” Bố tôi”,
- Nêu nội dung khái quát của tác phẩm: xây dựng thành công hình
ảnh người bố – một người đàn ông miền núi chất phác, hiền hậu,
hết lòng yêu thương con, trân trọng tình cảm gia đình.
*Thân bài:
1. Phân tích nội dung, chủ đề của truyện:
- Làm rõ nội dung, chủ đề: Chủ đề của truyện được mở ra bằng
tình huống rất gần gũi, đời thường nhưng lại xúc động bởi sự xa
cách của hai bố con trong niềm thương nhớ khôn nguôi ( lấy dẫn
0.5
2.0
chứng)
- Chủ đề của truyện thể hiện ở hình ảnh người bố hiện ra thật giản
dị, đời thường nhưng gây ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc:
+ Hình ảnh người bố nghèo, tần tảo, vất vả, một nắng hai sương
làm nương rẫy ở trên vùng núi cao và không có điều kiện để đi học
( lấy dẫn chứng)
+ Một người bố luôn quan tâm, dõi theo con ( Lấy dẫn chứng)
- Chủ đề của truyện còn thể hiện ở nhân vật người bố tinh tế, thấu
hiểu được những tâm tư, tình cảm, suy nghĩ của con mình ( lấy
dẫn chứng)
- Đọc truyện Bố tôi người đọc còn hiểu được người bố rất trân
trọng, nâng niu tất cả những gì thuộc về con.
-Bố chính là điểm tựa vững chắc, luôn đứng sau che chở, động
viên tinh thần cho con, vì vậy chắc chắn người con sẽ rất tự hào,
kính trọng và yêu quý bố mình bởi luôn có bố yêu thương và ở bên
cạnh mỗi lần khai trường
- Một khía cạnh khác thể hiện chủ đề của truyện là tình yêu
thương, sự kính trọng và biết ơn sâu sắc của người con dành cho
bố.
- Chủ đề của truyện còn gửi gắm những bài học được gợi lên từ
câu chuyện:
+ Tình cảm cha con là thiêng liêng và quý giá vì đây là tình cảm
làm cơ sở cội nguồn cho tình yêu quê hương, đất nước.
+ Chúng ta cần yêu thương, trân trọng, kính yêu bố mẹ của mình
vì tình cảm bố, mẹ dành cho chúng ta là vô cùng lớn lao, cao cả.
2. Phân tích tác dụng của một số nét đặc sắc về nghệ thuật của
truyện.
+ Kết hợp khéo léo các phương thức kể, tả, biểu cảm khiến câu
chuyện hấp dẫn, lôi cuốn.
+ Cốt truyện ngắn gọn, tình huống truyện đơn giản, nhân vật
người bố được đặt trong những tình huống rất đời thường để bộc
lộ tính cách, phẩm chất.
+ Mạch truyện đi theo trình tự thời gian, có đan xen cả hồi tưởng
và đọng kết bằng những suy ngẫm sâu sắc trong hiện tại của nhân
vật “tôi” khiến câu chuyện vừa xúc động vừa có chiều sâu.
+ Nghệ thuật xây dựng nhân vật: nhân vật được xây dựng chủ yếu
thể hiện qua ngoại hình, hành động, lời nói; ngôn ngữ của nhân
vật.
0.5