SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TỈNH BÀ RỊA VŨNG TÀU
TRƯỜNG THPT XUYÊN MỘC
-----------
ĐỀ KIỂM TRA CUỐI HỌC KÌ 2
NĂM HỌC 2024 - 2025
MÔN: NGỮ VĂN – KHỐI 11
Thời gian làm bài: 90 phút
ĐỀ CHÍNH THỨC (Đề KT có 02 trang)
A. PHẦN ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
Đọc văn bản sau:
TÌNH CA BAN MAI
Chế Lan Viên
Em đi như chiều đi
Gọi chim vườn bay hết
Em về tựa mai về
Rừng non xanh lộc biếc
Em ở trời trưa ở
Nắng sáng màu xanh che
Tình em như sao khuya
Rải hạt vàng chi chít
Sợ gì chim bay đi
Mang bóng chiều bay hết
Tình ta như lộc biếc
Gọi ban mai lại về
Dù nắng trưa không ở
Ta vẫn còn sao khuya
Hạnh phúc trên đầu ta
Mọc sao vàng chi chít
Mai, hoa em lại về...
(Trích Thơ Chế Lan Viên, NXB Giáo
dục, 1993, tr.42,43)
Chú thích:
Chế Lan Viên(1920- 1989) là nhà thơ lớn của nền văn học hiện đại Việt Nam.
Năm 1996, ông được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
Thơ Chế Lan Viên có phong cách độc đáo: có vẻ đẹp trí tuệ, luôn có ý thức khai
thác triệt để những tương quan đối lập, giàu chất suy tưởng triết lí với thế giới hình ảnh
đa dạng, phong phú, đầy sáng tạo.
Tình ca ban mai rút từ tập Ánh sáng và phù sa (1960), tập thơ được xem là tiêu
biểu nhất cho phong cách Chế Lan Viên sau Cách mạng.
Thực hiện những yêu cầu sau:
Câu 1(0,5 điểm): Xác định thể thơ và chỉ ra một dấu hiệu để xác định thể thơ của văn bản
trên.
Câu 2(1,0 điểm): Chỉ ra và nêu ý nghĩa của các hình ảnh tượng trưng trong bài thơ.
Câu 3(1,0 điểm): Xác định và nêu tác dụng của biện pháp tu từ lặp cấu trúc được sử dụng
trong đoạn thơ:
Em đi như chiều đi
Gọi chim vườn bay hết
Em về tựa mai về
Rừng non xanh lộc biếc
Em ở trời trưa ở
Nắng sáng màu xanh che
Câu 4(1,0 điểm): Nêu chủ đề bài thơ Tình ca ban mai của Chế Lan Viên.
Câu 5(0,5 điểm): Qua bài thơ, anh/chị nhận thức được điều gì về vai trò của tình yêu đối
với sự sống và con người?
B. PHẦN VIJT (6,0 điểm)
Anh/ chị hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích những giá trị đặc
sắc về nội dung và nghệ thuật trong bài thơ Tình ca ban mai của Chế Lan Viên ở phần
Đọc hiểu.
(Giáo viên coi kiểm tra không giải thích gì thêm)
-----------------Hết-----------------
SỞ GD&ĐT BÀ RỊA – VŨNG TÀU
TRƯỜNG THPT XUYÊN MỘC KIỂM TRA CUỐI KỲ 2 – MÔN NGỮ VĂN 12
HƯỚNG DẪN CHẤM
(Hướng dẫn chấm gồm có 04 trang)
Phần Câu Nội dung Điểm
I ĐỌC HIỂU 4,0
1-Xác định thể thơ: năm chữ
-Chỉ ra 01 dấu hiệu để xác định thể thơ của đoạn thơ: Số tiếng trên
mỗi dòng thơ là 5, chia khổ thơ tự do .
Hướng dẫn chấm:
- HS làm đầy đủ các ý trên: 0,5 điểm
- HS làm được 01 ý: 0,25 đ.
0,5
2* Chỉ ra và nêu ý nghĩa của các hình ảnh tượng trưng trong bài thơ:
- Các hình ảnh tượng trưng trong bài thơ:
+Lộc biếc: Sức sống mãnh liệt, hồi sinh mọi thứ.
+Hạt vàng: Ánh sáng của những ngôi sao không bao giờ lụi tàn-> Tình
em tuy chỉ là những ngôi sao nhỏ bé trên bầu trời nhưng luôn sáng mãi và
vô tận.
+Ban mai: Gợi ra quãng thời gian rực rỡ, nồng nàn, hạnh phúc, tươi đẹp
nhất trong tình cảm của “anh” - “em”. => Tác giả khẳng định tình cảm
chân thành, tha thiết và đáng trân trọng của “tình ta”.
+Sao vàng: hạnh phúc của đôi ta nhiều như sao trên trời.
+ Hoa em: Em về mang theo những đóa hoa đủ màu sắc, rực rỡ trong ánh
nắng mai; giữa ánh nắng rực rỡ của buổi sớm, em chính là bông hoa đẹp
nhất, rực rỡ, nổi bật nhất. Chính em là người làm cho sự sống quay trở về
trong khu vườn tình của chúng ta. -> Đề cao tuyệt đối vai trò của “em”
trong câu chuyện tình của hai người. Chỉ cần em hiện diện, sự sống sẽ trở
về, vạn vật như được hồi sinh và anh cũng trở nên yêu đời.
-Ý nghĩa của các hình ảnh tượng trưng:
+Gợi mở chiều sâu cảm xúc, tăng sức gợi hình, gợi cảm.
+Tạo sự liên tưởng phong phú, làm nổi bật tình yêu của hai người.
* Hướng dẫn chấm:
- HS làm đầy đủ 2 ý: 1,0 điểm
1,0
- Trong ý 1 chỉ cần trả lời được 3 hình ảnh: 0,5 đ.
- Trong ý 2 trả lời được 1 ý nghĩa: 0,25 đ.
- HS làm 1, 2 hình ảnh/ ý nghĩa: 0,25 đ.
3Xác định và nêu tác dụng của biện pháp tu từ lặp cấu trúc được sử
dụng trong đoạn thơ:
-Biện pháp tu từ lặp cấu trúc câu: Em +...
-Tác dụng:
+Tạo nên sự nhịp nhàng, cân đối.
+Khẳng định sức mạnh và vẻ đẹp tuyệt vời của tình yêu, tình yêu đem lại
ánh sáng, sự sống, niềm tin, hạnh phúc.
Hướng dẫn chấm:
- HS làm mỗi ý đạt 0,5 đ.
1,0
4 Chủ đề bài thơ Tình ca ban mai của Chế Lan Viên:
Bài thơ khắc họa nổi bật những giai điệu vui tươi, ngọt ngào của bản tình
ca về tình yêu. Đó là tình yêu của tuổi trẻ đầy rực rỡ, nồng cháy của một
trái tim yêu thương, tha thiết và tin tưởng vào tình yêu của mình.
Hướng dẫn chấm:
-Học sinh trả lời theo cách riêng miễn có ý đúng: 1,0 đ
1,0
5Qua bài thơ Tình ca ban mai của Chế Lan Viên, anh/chị nhận thức về
vai trò của tình yêu đối với sự sống và con người:
Gợi ý:
-Tình yêu không chỉ là tình cảm riêng tư giữa con người với con người,
mà còn là động lực nuôi dưỡng sự sống, là nguồn sáng làm đẹp cho cuộc
đời.
->Tình yêu chân chính có sức mạnh nâng đỡ con người vượt qua khó
khăn, làm cho cuộc sống trở nên phong phú, ý nghĩa và tràn đầy hy
vọng.
HS chỉ cần diễn đạt đúng ý chốt lại là cho điểm tối đa.
0,5
II LÀM VĂN
Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích những giá trị đặc sắc
về nội dung và nghệ thuật trong bài thơ Tình ca ban mai của Chế Lan
Viên ở phần Đọc hiểu.
6,0
a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận
Mở bài nêu được vấn đề, Nội dung chính triển khai được vấn đề, Kết bài
khái quát được vấn đề
0,5
b. Xác định đúng yêu cầu của đề
Những giá trị đặc sắc về nội dung và nghệ thuật trong bài thơ Tình ca
ban mai của Chế Lan Viên.
0,5
c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm. 4.0
HS có thể viết bài nhiều cách trên cơ sở kết hợp được lí lẽ và dẫn chứng
để tạo tính chặt chẽ, logic của mỗi luận điểm; đảm bảo các yêu cầu sau:
-Khái quát chung về tác giả Chế Lan Viên vàˆbài thơ Tình ca ban
ma(nêu khái quátˆnhững giá trị đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của bài
thơ Tình ca ban mai).
-Đặc sắc về nội dung, nghệ thuật:
Nội dung:
+Chủ đề: Bài thơ nói lên tình yêu đích thực, cao đẹp, tràn đầy niềm tin,
lạc quan.
+Bốn khổ thơ đầu: Những biến đổi của hình tượng “em” ở bốn khổ thơ
đầu được so sánh với những thời điểm trong một ngày và cảnh sắc thiên
nhiên:
Em điˆ“như chiều đi” để “chim vườn bay hết” (chiều)
Sự sống đang mất dần, bị tàn lụi.
Niềm cô đơn choáng ngợp trong tâm hồn, ánh nhìn của anh sự vật
như không tồn tại.
Em vềˆ“tựa mai về” “rừng non xanh lộc biếc” (sáng)
Mang theo ánh sáng, sự sống đang tái sinh.
Xoa dịu nỗi nhớ và niềm cô đơn trong anh.
Em ởˆ“trời trưa ở”ˆ “nắng sáng màu xanh che”(trưa)
Mọi vật bừng sáng sức sống, đẹp hơn, thanh tao hơn.
Nhóm lên ngọn lửa niềm tin.
Tình emˆ“sao khuya”, “rải hạt vàng chi chít”
Nâng cao vị trí của em trong tình yêu nồng đượm của anh.
Một trái tim một mực thủy chung.
-> Ý nghĩa về sự hiện diện của “em” trong cuộc sống của anh. Em tựa
như quầng sáng chứa biết bao niềm hy vọng trong anh. Để anh tìm thấy
niềm hạnh phúc vô bờ khi em về, em ở.ˆ
=>Chủ thể cảm xúc của bài thơ là anh, là chàng trai. Chàng trai đã đề cao
tới mức như là tuyệt đối hóa vai trò của người con gái trong đời sống tinh
thần của mình. Có em như là có tất cả.
+Bốn khổ thơ sau: Niềm tin của anh về “tình ta”
Nếu như ở bốn khổ thơ trước ta chỉ thấy xuất hiện của “em” và “tình em”
thì với bốn khổ thơ sau, ta nhận thấy được sự chuyển biến rõ rệt khi tác
giả đã nâng chuyện tình cảm của mình lên một bước cao hơn đó là “tình
ta”. Giờ đây tình yêu song phương đã được hợp nhất, đã có đủ cả anh và
em.
+Câu thơ cuối cùng:
oKết thúc bằng dấu […] như một ngân rung không có giới hạn.
0,5
0,5
0,75
0,5
0,25
1,0