TRƯỜNG THPT NGÔ GIA
TỰ
TỔ: NGỮ VĂN
(Đề có 02 trang)
KIỂMTRACUỐI HỌCKÌII
NĂM HỌC 2024 - 2025
Môn: Ngữ Văn - Khối: 10
Thời gian: 90 phút (không kể thời gian phát
đề)
Họ tên học sinh:............................................. SBD:.................. Lớp:…… Phòng:……
I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
Đọc đoạn trích sau:
Năm tháng qua đi, bạn sẽ nhận ra rằng ước mơ không bao giờ biến mất. Kể cả
những ước mơ… trong lứa tuổi học trò – lứa tuổi bất ổn định nhất. Nếu bạn không
theo đuổi nó, chắc chắn nó sẽ trở lại một lúc nào đó, day dứt trong bạn, thậm chí dằn
vặt bạn mỗi ngày.
Nếu vậy, sao bạn không nghĩ đến điều này ngay từ bây giờ?
Sống một cuộc đời cũng giống như vẽ một bức tranh vậy. Nếu bạn nghĩ thật lâu về
điều mình muốn vẽ, nếu bạn dự tính được càng nhiều màu sắc mà bạn muốn thể hiện,
nếu bạn càng chắc chắn về chất liệu mà bạn sử dụng thì bức tranh trong thực tế càng
giống với hình dung của bạn. Bằng không, có thể nó sẽ là những màu mà người khác
thích, là bức tranh mà người khác ưng ý, chứ không phải bạn.
Đừng để ai đánh cắp ước mơ của bạn. Hãy tìm ra ước mơ cháy bỏng nhất của
mình, nó đang nằm ở nơi sâu thẳm trong tim bạn đó, như một ngọn núi lửa đợi chờ
được đánh thức…
(Theo Phạm Lữ Ân,%Nếu biết trăm năm là hữu hạn,
NXB Hội Nhà Văn, 2012, tr.43-44)
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1. Xác định vấn đề nghị luận của đoạn trích.%
Câu 2. Theo tác giả, ước mơ cháy bỏng nhất của mỗi người nằm ở đâu?
Câu 3. Hãy chỉ ra và nêu tác dụng của phép tu từ được sử dụng trong câu văn sau:
“Sống một cuộc đời cũng giống như vẽ một bức tranh vậy”.
Câu 4. Anh/chị hiểu thế nào về ý kiến: “Đừng để ai đánh cắp ước mơ của bạn”?%
Câu 5. “Ước mơ cháy bỏng nhất” của anh/chị là gì? Anh/chị làm gì để biến ước
mơ đó thành hiện thực? (Trả lời trong khoảng 5-7 dòng).%
II. VIẾT (6,0 điểm)
Câu 1(2,0 điểm)
Trang: 1/2
Từ góc nhìn của một người trẻ, anh/chị hãy viết một đoạn văn nghị luận (khoảng
200 chữ) với chủ đề: Theo đuổi ước mơ.
Câu 2(4,0 điểm)
Anh/chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích tâm trạng của
nhân vật trữ tình trong bài thơ sau:
TỰ TÌNH THÁNG BA
Bình Nguyên Trang
Mùa xuân ơi
Người gieo hạt trên cánh đồng kỉ niệm
Tháng ba sương khói như lòng
Tôi thả tình tôi trên một dòng sông
Chiều đồng giao thức màu hoa bèo tím
Mặc năm tháng ngày đêm
Kí ức xanh một vùng bến bãi
Nôn nao nỗi niềm hoa cà hoa cải
Dáng con đò gầy như dáng chị tôi
Vàng đi nắng ơi
Cho nỗi buồn tôi rạng ngời hy vọng
Tôi mặc lòng tôi lang thang đầu con sóng
Nghe tiếng chuông nguồn cội nhắc tên mình
Xin được bắt đầu bằng hai chữ bình minh
Cho bài hát hoài niệm về quê cũ
Dẫu tháng năm chưa bao giờ yên ngủ
Và trong tôi hoa gạo vẫn nhọc nhằn
Tôi đi xa để gần gũi ngàn năm
Nỗi đau đáu của một người viễn xứ
Ngày đang mới trong một chiều đã cũ
Gọi tên mùa trong tiếng lá dần xanh.
(Bình Nguyên Trang*, Bài hát ngày trở về, NXB Văn học, 2024, tr.49)
* Nhà thơ Bình Nguyên Trang sinh năm 1977, quê ở Nam Định. Chị là gương mặt thơ ca
ấn tượng trong đời sống văn học hiện nay. Thơ Bình Nguyên Trang ý vị, đậm nữ tính, giàu nội
tâm, đôi khi man mác nỗi u hoài xa vắng. Chị sống chân thành, viết chân thành, thơ như chính
con người chị, tinh khôi mà da diết nỗi người, nỗi đời.
---------------- HẾT ----------------
-Thí sinh không được sử dụng tài liệu.
-Giám thị không được giải thích gì thêm.
Trang: 2/2
HƯỚNG DẪN CHẤM
Phầ
nCâu Nội dung Điể
m
I ĐỌC HIỂU 4,0
1Vấn đề nghị luận của đoạn trích: Con người cần chủ động theo
đuổi ước mơ của chính mình.
Hướng dẫn chấm:
- Trả lời như đáp án: 0,5 điểm.
- Trả lời không đúng như đáp án hoặc không trả lời: 0,0
điểm.
0,5
2Theo tác giả, ước mơ cháy bỏng nhất của mỗi người nằm ở “nơi
sâu thẳm trong tim bạn đó, như một ngọn núi lửa đợi chờ được
đánh thức”.
Hướng dẫn chấm:
- Trả lời như đáp án: 0,5 điểm.
- Trả lời không đúng hoặc không trả lời: 0,0 điểm.
0,5
3- Biện pháp tu từ so sánh: “Sống một cuộc đời” so sánh với
“vẽ một bức tranh”, qua từ so sánh “giống như”.
- Tác dụng:
+ Chỉ ra sự tương đồng giữa “sống một cuộc đời” với “vẽ
một bức tranh”, giúp người đọc dễ hình dung ra cách sống chủ
động để biến ước mơ của mình thành hiện thực.
+ Giúp câu văn giàu hình ảnh, sinh động hơn.
Hướng dẫn chấm:
- Trả lời đúng biện pháp tu từ: 0,25 điểm.
- Trả lời được tác dụng: 0,75 điểm.
- Trả lời không đúng hoặc không trả lời: 0,0 điểm.
1,0
4- Ước mơ là những khát khao, mong đợi hoặc những ý
tưởng đẹp đẽ mà con người muốn biến thành hiện thực.
- Câu nói là một lời khuyên con người cần biết giữ gìn, bảo
vệ, không để những thử thách, khó khăn trong cuộc sống làm
thui chột ước mơ và cũng không để người khác ngăn cản việc
chúng ta hiện thực hóa ước mơ ấy.
Hướng dẫn chấm:
- Trả lời đúng 2 ý như đáp án (hoặc tương đương): 1,0
điểm
- Trả lời đúng 1 ý như đáp án: 0,5 điểm
- Trả lời không đúng hoặc không trả lời: 0,0 điểm.
- Chấp nhận cách diễn đạt khác, nhưng phải hợp lí.
1,0
Trang: 1/3
5Học sinh trả lời theo yêu cầu:
+ Nêu ước mơ cháy bỏng của bản thân.
+ Cần làm gì để biến ước mơ thành hiện thực?
Hướng dẫn chấm:
Đây là câu hỏi mở, học sinh có thể có nhiều cách trả lời,
nhưng phải chặt chẽ, hợp lí, không trái với các chuẩn mực đạo
đức và pháp luật.
1,0
II VIẾT 6,0
1 Từ góc nhìn của một người trẻ, anh/chị hãy viết một
đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) với chủ đề: Theo đuổi
ước mơ.
2,0
a. Xác định được yêu cầu về hình thức, dung lượng của
đoạn văn.
Bảo đảm yêu cầu về hình thức và dung lượng (khoảng 200
chữ) của đoạn văn. Thí sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách
diễn dịch, quy nạp, tổng hợp, móc xích hoặc song hành.
0,25
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận.
Theo đuổi ước mơ.0,25
c. Viết đoạn văn đảm bảo các yêu cầu sau:
Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp, kết hợp chặt chẽ
lí lẽ và dẫn chứng trên cơ sở đảm bảo những nội dung sau:
Ước mơ là những khát khao, mong muốn thiết tha về những
điều tốt đẹp trong tương lai; Việc theo đuổi ước mơ có ý nghĩa
quan trọng đối với cuộc đời mỗi con người; Ước mơ làm cho
cuộc sống thêm tươi đẹp, ý nghĩa, giúp con người sống có mục
đích, lí tưởng, có động lực để vượt qua những khó khăn thử
thách, hướng tới thành công, thậm chí còn tạo ra những phát
minh vĩ đại cho nhân loại; Con người phải khát khao, kiên trì, nỗ
lực, dũng cảm vượt qua những thử thách, thậm chí chấp nhận hi
sinh để biến ước mơ thành hiện thực; Ước mơ không thể quá viển
vông, xa vời mà phải gắn liền với thực tế…
* Lưu ý: Không đúng hình thức đoạn văn trừ 0,5 điểm.
1,5
2Anh/chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 600
chữ) phân tích tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ
sau:
TỰ TÌNH THÁNG BA
Bình Nguyên Trang
4,0
a. Bảo đảm bố cục và dung lượng của bài văn nghị luận. 0,25
Trang: 2/3
Bảo đảm yêu cầu về bố cục và dung lượng (khoảng 600 chữ)
của bài văn.
b. Xác định đúng vấn đề nghị luận:
Phân tích tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ Tự
tình tháng ba của Bình Nguyên Trang.
0,25
c.Viết được bài văn nghị luận đảm bảo các yêu cầu:
Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp chặt chẽ
lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục
ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:
* Giới thiệu vấn đề nghị luận: Giới thiệu tác giả, tác phẩm.
Nêu khái quát về vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật của bài thơ.(0,25)
* Triển khai vấn đề nghị luận: .(3,0)
Về nội dung: Bài thơ là khúc tự tình của một người con xa
xứ, mỗi tháng ba về, vào dịp cuối xuân, lại trào dâng trong lòng
nỗi nhớ quê, nhớ nhà, nỗi niềm bâng khuâng, mơ màng, hoài
niệm về thuở hoa niên trong trẻo. Nhân vật trữ tình xưng tôi, ngôi
thứ nhất.
+ Tháng ba có những nỗi niềm được gọi thành tên (Nôn nao
nỗi niềm hoa cà hoa cải/ Cho nỗi buồn tôi rạng ngời hi vọng/ Nỗi
đau đáu của người viễn xứ...) ; nhưng cũng có nỗi niềm mơ hồ
như sương khói, bàng bạc những hoài niệm về một miền kí ức.
(khổ 1).
+ Nổi bật trong nỗi nhớ, dòng hoài niệm của nhân vật trữ
tình là hình ảnh một miền quê thanh bình yên ả với bến bãi, dòng
sông, con đò, hoa cà hoa cải, sắc tím của hoa bèo, đặc biệt là sắc
đỏ của hoa gạo tháng ba. (khổ 1-2).
+ Tình cảm của nhân vật trữ tình dành cho quê cũ là tình
yêu, nỗi nhớ, niềm thương đau đáu. Đặc biệt là niềm hi vọng, là
khát khao đi xa rồi sẽ trở về, đi xa để thêm gắn bó với quê hương,
nguồn cội. (khổ 3-4-5).
Về nghệ thuật:
+ Thể thơ tự do, giọng điệu tâm tình tha thiết, lắng sâu.
+ Nhan đề giàu ý nghĩa, thể hiện cảm hứng chủ đạo của bài
thơ: khúc tự tình của người con xa xứ, nhớ quê da diết mỗi độ
tháng ba về.
+ Ngôn ngữ thơ mộc mạc, giản dị mà giàu sức gợi. Hình ảnh
thơ mang tính biểu tượng cao với việc sử dụng thành công các
biện pháp tu từ như nhân hóa, so sánh, ẩn dụ.
* Đánh giá: Bài thơ hay về tình yêu quê hương, nguồn cội,
về kí ức tuổi hoa niên gắn bó với quê hương. Bài thơ còn tạo ấn
tượng với bạn đọc bởi cách biểu đạt dung dị, nhẹ nhàng, giàu nữ
tính.(0,25)
3,5
Trang: 3/3