PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
HUYỆN LƯƠNG TÀI
ĐỀ CHỌN HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN
NĂM HỌC 2020 - 2021
MÔN: NGỮ VĂN LỚP 7
Thời gian làm bài: 120 phút (Không kể thời gian giao đề)
Đề thi gồm: 01 trang
PHẦN I: ĐỌC HIỂU (6.0 điểm)
Đọc đoạn trích dưới dây và trả lời câu hỏi:
“Mỗi chúng ta đều giống một đóa hoa. Có những bông hoa lớn và cũng có những
bông hoa nhỏ, có những bông nở sớm và những bông nở muộn, có những đóa hoa rực rỡ
sắc màu được bày bán ở những cửa hàng lớn, cũng có những đóa hoa đơn sắc kết thúc
“đời hoa” bên vệ đường.
Sứ mệnh của hoa là nở. Cho dù không có những ưu thế để như nhiều loài hoa khác,
cho dù được đặt ở bất cứ đâu, thì cũng hãy bừng nở rực rỡ, bung ra những nét đẹp mà
chỉ riêng ta mới có thể mang đến cho đời. (…)
Hãy bung nở đóa hoa của riêng mình dù có được gieo mầm ở bất cứ đâu.”
(Kazuko Watanabe, Mình là nắng việc của mình là chói chang, Vũ Thùy Linh dịch, NXB
Thế giới, 2018)
Câu 1 (0.5 điểm) Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích trên?
Câu 2 (1.0 điểm) Xác định nội dung đoạn trích?
Câu 3 (2.5 điểm) Xác định và phân tích các biện pháp tu từ có trong câu văn: “Có những
bông hoa lớn và cũng có những bông hoa nhỏ, có những bông nở sớm và những bông nở
muộn, có những đóa hoa rực rỡ sắc màu được bày bán ở những cửa hàng lớn, cũng có
những đóa hoa đơn sắc kết thúc “đời hoa” bên vệ đường.”
Câu 4 (2.0 điểm) Thông điệp mà tác giả muốn giử gắm trong đoạn trích là gì?
PHẦN II: TẠO LẬP VĂN BẢN (14.0 điểm)
Câu 1 (4.0 điểm) Viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày cảm nhận của em về vẻ
đẹp của đoạn thơ sau:
“Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hàng tre
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
Toả nắng xuống lòng sông lấp loáng”
(Trích “Nhớ con sông quê hương”- Tế Hanh)
Câu 2 (10.0 điểm) Nhà thơ Xuân Diệu từng cho rằng: “Thơ hay là hay cả hồn lẫn xác,
hay cả bài”. Qua bài thơ “Cảnh khuya” của Hồ Chí Minh em hãy làm sáng tỏ nhận định
trên
------------Hết------------
Họ và tên học sinh:………………........................... Giám thị số
1:………………………….. SBD:……………………………………………….
Giám thị số 2:…………………………..
Giám thị không giải thích gì thêm
ĐÁP ÁN
Phần
Câu
Yêu cầu cần đạt
Điểm
I
ĐỌC HIỂU
1
-Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận
0.5
2
-Nội dung chính:
+Khẳng định giá trị to lớn của cuộc đời con người qua hình ảnh
cuộc đời của những bông hoa
+Dù ở đâu con người đều là một bản sắc riêng của chính mình,
bản sắc sáng ngời hay mù mịt con người đều là bản sắc riêng của
họ
0.5
0.5
3
-Biện pháp tu từ có trong câu văn:
+Điệp ngữ: “Những bông hoa” ; “cũng có những” ; “có những”
+Điệp cấu trúc câu: “Có những bông hoa lớn”; “Có những bông
hoa nhỏ”; “Có những bông hoa nở sớm”; “có những bông hoa nở
muộn”; “có những đóa hoa rực rỡ sắc màu được bày bán ở những
cửa hàng lớn”; “có những đóa hoa đơn sắc kết thúc “đời hoa” bên
vệ đường.”
+Liệt kê: Những cuộc đời khác nhau của mỗi đóa hoa
-Tác dụng:
+Nhấn mạnh một điều rằng ở mỗi cuộc đời ai cũng có những may
rủi, sướng hay khổ có khó khăn bị vùi dập căm ghét hay chà đạp
+Nhưng ẩn sâu trong đó mỗi người vẫn có một vẻ đẹp riêng bản
sắc riêng của chình mình bởi vậy phải phát huy tất cả bản sắc ấy
1.5
0.5
0.5
4
-Trình bày thành một đoạn văn dài từ 5-7 câu
-Qua đoạn văn trên tác giả muốn gửi gắm đến người đọc:
+Mỗi con người đều có một cuộc đời mỗi số phận khác nhau như
những bông hoa
+Nhưng dù bất hạnh hay đau khổ ta vẫn phải sống phải thể hiện vẻ
đẹp trong mình
1.0
1.0
II
TẠO LẬP VĂN BẢN
14.0
1
a, Đảm bảo hình thức một đoạn văn có mở đoạn thân đoạn và kết
đoạn
b, Xác định đúng nội dung đoạn văn: Trình bày cảm nhận về vẻ
đẹp về nội dung nghệ thuật của đoạn thơ
0.25
0.25
c, Yêu cầu cụ thể:
*Học sinh có thể viết theo định hướng sau:
-Đoạn thơ được trích từ thi phẩm “Nhớ con sông quê hương” của
Tế Hanh đã bộc lộ một vẻ đẹp duyên dáng của con sông quê hương
cùng lòng yêu quê hương sâu sắc thiết tha của nhà thơ
-Lời thơ hiện lên một cách sâu lắng thiết tha mà du dương trĩu nặng
một tâm hồn nghệ sĩ yêu quê hương đất nước da diết
-Vẻ đẹp của dòng sông được tác giả khắc họa qua tính từ “xanh
biếc” gợi một vẻ vừa tươi xanh, mát mẻ vừa ấm áp và tràn trề nhựa
sống
-Hay qua biện pháp so sánh ngầm “Nước gương trong” khơi gợi
một vẻ đẹp tuyệt diệu trong vắt nhưng mặt gương soi của dòng
sông
-Hình ảnh cô thiếu nữ “Hàng tre” hiện lên qua biện pháp so sánh
“Soi tóc hàng tre” cô thiếu nữ xinh tươi đẹp đẽ thu hút mặt gương
xanh mát, trong veo
-> Hình ảnh dòng sông hiện lên một vẻ rất đỗi sinh động, cụ thể
tạo ấn tượng sâu sắc trong trái tim độc giả
-Hai câu sau tác giả biệu lộ tình cảm và tâm hồn của mình qua biện
phá so sánh “Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè” giữa một ánh nhìn
thiết tha tâm hồn tác giả như một ánh nắng chói chang chiếu xuống
dòng sông mang một vẻ lấp loáng
-> Tình yêu quê hương của Tế Hanh thật sâu nặng thiết tha mà da
diết ấm áp đó vừa là một nền tảng vững chắc cho tình yêu đất nước
nồng nàn
*Liên hệ với lòng yêu quê hương, đất nước trong trái tim mỗi
người
d, Sáng tạo: cánh diễn đạt mới mẻ, cảm nhận sâu sắc thật sự ý
nghĩa
e, Chính tả: dúng đúng ngữ pháp chính tả
0.5
0.5
0.5
0.5
1.0
0.25
0.25
2
a, Đảm bảo hình thức bài văn nghị luận có mở bài thân bài và
kết bài
b, Xác định đúng nội dung bài văn
0.5
0.5
c, Yêu cầu cụ thể:
*Học sinh có thể viết theo định hướng sau:
1. Giới thiệu vấn đề: “Thơ hay là hay cả hồn lẫn xác” qua bài thơ
“Cảnh khuya” của Hồ Chí Minh
2. Giải thích ý kiến:
- “Thơ”: Có nhiều cách định nghĩa về thơ, có thể nói khái quát: thơ
là một hình thức sáng tác văn học nghiêng về thể hiện cảm xúc
thông qua cách tổ chức ngôn từ đặc biệt, giàu nhạc tính, giàu hình
ảnh và gợi cảm,…
- “Thơ hay là hay cả hồn” Tức là: Một bài thơ hay phải là bài thơ
9.0
0.5
1.0
hay từ nội dung, ý nghĩa của xuất phát từ bên trong bài thơ, đó có
thể là cảm xúc những tình cảm tốt đẹp, hay một chủ đề trong cuộc
sống hằng ngày
- “Thơ hay là hay lẫn cả xác”: Một biài thơ hay còn phải là bài thơ
hay lẫn cả về hình thức nghệ thuật bên ngoài thể hiện ở thể loại,
việc tổ chức ngôn từ, hình ảnh, nhịp điệu, cấu tứ
Như vậy, theo Xuân Diệu thơ hay là có sự sáng tạo độc đáo về
nội dung cũng như hình thức nghệ thuật, khơi gợi tình cảm cao
đẹp và tạo đ ược ấn tượng sâu sắc đối với người đọc. Chỉ khi
đó thơ mới đạt đến vẻ đẹp hoàn mĩ của một chỉnh thể nghệ
thuật.
(khát quát mở rộng ý kiến) Ý kiến của Xuân Diệu hoàn toàn
xác đáng bởi nó xuất phát từ đặc thù sáng tạo của văn chương
nghệ thuật Cái hay của một tác phẩm văn học được tạo nên từ
sự kết hợp hài hòa giữa nội dung và hình thức. Một nội dung
mới mẻ có ý nghĩa sâu sắc phải được truyền tải bằng một hình
thức phù hợp thì người đọc mới dễ cảm nhận, tác phẩm mới có
sức hấp dẫn bền lâu.
3. Chứng minh qua bài thơ “Cảnh khuya”
*Bài thơ “Cảnh khutya” của Hồ Chí Minh là một thi phẩm hay
về nội dung, ý nghĩa – “hay phần hồn”:
-Trước tiên nội dung và ý ngĩa của bài thơ đó là: Cảnh đêm trăng
tuyệt đẹp thơ mộng trữ tình (tập trung phân tích hai câu thơ đầu)
-Tiếp đến ý nghĩa đặc sắc ở bài thơ còn là một tâm trạng, lòng yêu
đất nước sâu nặng và thiết tha để mất ngủ trằn trọc (tập trung phân
tích hai câu thơ cuối để làm sáng tỏ)
*Lưa ý khi phân tích thơ để làm sáng tỏ luận điểm này học sinh
chưa chỉ ra và phân tích vẻ đẹp nghệ thuật (nếu mắc lối này mỗi
lần trừ 0.25 điểm)
*Bài thơ “Cảnh khutya” của Hồ Chí Minh còn là một thi phẩm
hay về hình thức nghệ thuật – “hay phần xác”:
-Đặc sắc nghệ thuật ở việc sử dụng linh hoạt nhuần nhuyễn thể thơ
thất ngôn tứ tuyệt
-Các biện pháp tu từ như nhân hóa, so sánh, điệp ngữ (dẫn chứng)
- Vẻ đẹp đêm trăng vừa cổ điển mang nét đẹp hiện đại. (dẫn chứng)
- Ngôn từ, hình ảnh giản dị, trong sáng (Dẫn chứng) toát lên tình
yêu thiên nhiên, yêu nước và sự lạc quan, yêu đời của Bác.
Đặc biệt là nghệ thuật tả cảnh ngụ tình, vừa trực tiếp giãi bày tình
cảm, tâm trạng của Bác vào những năm đầu của cuộc kháng chiến
chống Pháp đầy gian khổ . Thể hiện tình yêu thiên nhiên, lòng yêu
nước sâu nặng, tinh thần trách nhiệm lớn lao đối với dân, với nước.
4. Đánh giá, mở rộng:
- Bài học cho người nghệ sĩ: Những bài thơ hay góp phần làm
6.5
1.0
phong phú thêm cho thơ ca nhân loại. Vì vậy, bằng tài năng và tâm
huyết của mình, nhà thơ hãy sáng tạo nên những thi phẩm hay và
giàu sức hấp dẫn từ nội dung đến hình thức . Điều đó vừa là thiên
chức vừa là trách nhiệm của nhà thơ, là yêu cầu thiết yếu, sống còn
của sáng tạo nghệ thuật
- Sự tiếp nhận ở người đọc thơ: Cần thấy thơ hay là hay cả hồn lẫn
xác. Từ đó có sự tri âm, sự đồng cảm với tác phẩm, với nhà thơ để
có thể sẻ chia những tình cảm đồng điệu. Khi ấy, thơ sẽ có sức
sống lâu bền trong lòng người đọc nhiều thế hệ.
*Học sinh cần đánh giá khái quát về bài thơ
d, Sáng tạo: cánh diễn đạt mới mẻ, lập luận thuyết phục”
e, Chính tả: dúng đúng ngữ pháp chính tả
0.25
0.25
Điểm toàn bài: 20,0 điểm