Đi u h n tr ng tr n Tây S n
ồ
ố
ơ
ệ
ậ
ấ ứ ế ấ ơ ị Ti ng tr ng vang trên đ t Tây S n (Bình Đ nh) hoàn toàn không h gi ng ti ng tr ng c a b t c ố ố c ti ng tr ng nh v y... n i đâu trên đ t n c, và cũng ch ng n i đâu trên th gi i này có đ ề ố ượ ủ ư ậ ấ ướ ế ớ ế ơ ế ẳ ơ ố
Bình Đ nh. T i Vi ơ ạ ổ ế ươ ủ ề ị ạ ệ ườ ả t ệ ở ệ ặ ể ẽ i t p võ đánh đ ạ ng truy n lo i nh c ở i t p võ s dùng hai tay đ đánh 12 chi c, còn l ượ i 5 chi c đánh ế ạ ậ c xem là "võ thu t ế c 17 tr ng đ ố ộ ộ ố ằ ườ ậ ỷ ườ ậ ượ Nh c võ Tây S n g n v i lò võ n i ti ng c a ng ườ ớ ắ này do ba anh em ng ớ i anh hùng áo v i Nguy n Hu đ t ra cho quân kh i nghĩa luy n võ. V i ễ m t b tr ng 17 chi c, ng ế b ng đ u, 2 gót chân và 2 khu u tay. Ng ầ nh th n". ư ầ
đ t ữ ạ ị ạ ố t Nam. i Vi Sau khi ba Ngài m t, m i d p t l ấ ỗ ị ế ễ ể ưở s ch quân xâm l c ra kh i b cõi, nhân dân ỏ ờ ạ ượ S n tr thành m t lo i nh c l ạ ễ ộ ơ ng ni m nh ng v anh hùng đã lãnh đ o quân sĩ quét ệ quê các Ngài v n đánh tr ng võ. Nh c võ Tây ở trong di s n ngh thu t c a ng ệ ẫ ườ ậ ủ ệ ạ ả ở
ơ ầ ạ ầ ư ượ ế t ự ố ố ề ề ế ọ ủ ạ ạ ế ồ ổ ả ủ ậ ặ ồ ậ ủ ộ ủ ề ề ạ ư ố ề ư ề ấ ế ị do h đánh là th ng nên c sau m i l n công thành là h i kh i hoàn l i. Nhi u du khách, k c các nhà nghiên c u đ u l y làm thú v khi phát hi n ra chi ti ứ ẽ ể ả ắ ứ ễ ạ ồ ử ụ ả ể ị ấ ượ ồ ữ ờ ầ ề ị c s d ng (?). K cũng không l y gì làm l ố ổ ắ ướ c ộ ầ ủ ộ ầ ộ ả ớ ư ướ ư ủ ậ ộ Nh tên g i, nh c võ Tây S n có hai ph n: nh c và võ. Ph n nh c đ c ph i âm d a trên ti ạ ấ t u ch đ o c a tr ng chi n trên n n âm c truy n (hò, xang, x ,...). Chia thành ba h i: xu t ấ quân, xung tr n - công thành và ca khúc kh i hoàn, hoàn toàn không có h i lui quân ho c thu ế quân nh tr ng tr n c a các tri u đ i khác cũng nh quân đ i c a nhi u qu c gia khác trên th ố gi t này. ệ ớ i có d p vang lên, v Có l ề ỗ ầ sau nh ng h i lui quân, thu quân không có d p đ ạ vì ị trong đ i c m quân c a mình, v hoàng đ có tên tu i g n li n v i bài tr ng đ c đáo này là ế Quang Trung ch a m t l n thua tr n, đ i quân c a ông cũng ch a m t l n ph i lùi b c tr k thù nào. ẻ
ỉ ồ ư ả ậ ạ ộ ơ ề ẫ ng hùng tráng h ng h c hào ưở ừ ự ắ ố ố ơ ả ơ ng võ Tây S n. Tuy ch có 3 h i, gi n đ n là v y nh ng nh c võ Tây S n không h l n tr n v i b t c ti ng ớ ấ ứ ế tr ng nào trên kh p năm châu, tr ng tr n Tây S n là b n giao h khí Quang Trung và th m đ m tinh th n th ấ ậ ầ ượ ượ ơ
ố ồ ế ế ế ạ ng ni m vong h n t ậ ứ ế ưở ướ ệ ươ ạ ọ ủ sĩ tr ướ ế ậ ạ ầ ậ ườ ệ ệ ị ư ơ ệ ệ ỉ i. Khi ti ng tr ng c t lên, l p t c không gian nh vang v ng h n thiêng sông núi. Nghe nh r m ư ầ ư ấ t gió, ch m nhau c a binh khí; ti ng reo hò vang d i c a ba r p ti ng quân đi, voi thét; ti ng l ộ ủ ậ c khi nh ng thanh âm reo vui, r n rã quân. Và c s tr m l ng t ộ ữ ồ ử ắ ả ự ầ ng. Th tr n th n t c, táo b o năm nào d trong khúc kh i hoàn ca chan hòa muôn ph ườ ng ầ ố ả i nghe. Tr ng tr n Tây nh đang hi n di n, r n r t chuy n lan trong t ng m ch nh p c a ng ừ ể ậ ố ủ i đ ng viên, c vũ ba quân mà còn là nh ng đòn th tâm công S n không ch là hi u l nh, là l ế ữ ổ ờ ộ xoáy sâu, đánh th ng vào tâm lý c a quân thù, góp ph n làm nên th ng l ợ ủ ẳ ầ ắ
ế ơ ồ ố ọ ạ ồ ầ ng tr ng cho th p nh đ a chi (Tý, S u, D n, ị ủ ư ử ế ạ ậ ố ị t lý tam tài (Thiên - Đ a - Nhân). Dàn nh c võ Tây S n bao g m: tr ng chi n, kèn xona (còn g i là kèn bóp), chiêng, phèng la. Linh h n c a dàn chi n nh c là 12 chi c tr ng, t Mão...), x p thành ba b c trên giá đ , ng v i tri ậ ế ỡ ứ ượ ế ế ớ ị
ộ ạ ầ ữ ế ậ ộ ạ ừ ế ậ ố ị ướ ữ ể ệ ế ủ ỉ ể ướ ứ ư ề ậ ườ ệ ể ừ ế ệ ấ ả ố ơ ề ố ậ ẳ ệ ế ộ ẽ ố ậ ự ệ ể ệ ậ ố ể ử ụ ườ ể ố ị ấ ứ ộ ể ạ ủ ạ ủ Ph n võ, nét đ c đáo t o thành nh c võ Tây S n, chính là nh ng đòn th võ thu t hàm ch a ứ ạ ơ t: "Tr ng tr n Tây trong t ng th pháp th hi n nh c tr ng. M t lão võ s đ t Bình Đ nh cho bi ư ấ ố ể ệ ấ ng chuy n nh ng m nh l nh chi n đ u S n không ch là hi u l nh hành quân, là cách các t ệ ệ ệ i đánh ng. Nó hàm ch a nhi u đòn th võ thu t siêu đ ng. Khi x a, ng đi u binh khi n t ế chi n đ u đ v a b o v mình v a b o v ti ng tr ng, tín hi u gi tr ng tr n cũng ph i t ị nh p ả ự ả ữ ừ ậ tr n đánh không b ng t quãng. Chính vì l đó mà đôi dùi tr ng, đ ng tác đánh tr ng, b pháp di ộ ị ố ắ i đánh di chuy n h t s c linh v . Khi đánh tr ng tr n, ng chuy n cũng là m t ngh thu t t ế ứ ể ộ ho t, b t c b ph n nào c a thân th cũng có th s d ng đ đ i đ ch. Tuy nhiên, n u quan ế ậ sát k s th y tính sát ph t c a nh ng đòn th này không cao, nó mang tính răn đe nhi u h n. ơ ế V l i múa c (cũng hàm ch a ngh thu t t ề v ) h tr ". ữ c ng i đánh tr ng cũng đ ố ỹ ẽ ấ i, ng ườ ậ ự ệ ỗ ợ ả ạ ượ ườ ứ ệ ờ
ọ ẹ c đi u h n tr ng tr n Tây S n không h gi n đ n. Năm ơ ệ ậ ồ ố ơ ủ ộ ự ể ệ ườ ệ ủ ữ ố ấ ậ ề ơ ấ ễ ủ ệ ế ơ ố ạ ư ụ ể Cho đ n nay đ th hi n tr n v n đ ề ả ể ể ệ ượ ế i dân Th đô đã t ng th y, t ng 2000, trong l ừ h i k ni m 990 năm Thăng Long - Hà N i, ng ừ ễ ộ ỷ ệ nghe âm vang tr ng tr n Tây S n qua s th hi n c a n ngh nhân Nguy n Th Thu n, cũng ị ậ i th hi n thành công nh t nh c võ Tây S n hi n nay. Ti ng tr ng c a ch khi r n vang là ng ị ườ ể ệ t, c vũ ba quân xông lên, nh ng cũng có lúc khoan hòa, thúc gi c, đ s c lay chuy n ý quy t li ủ ứ ổ ế ệ chí chi n đ u c a k thù. ấ ế ủ ẻ
ề ị "Ai v Bình Đ nh mà coi Con gái Bình Đ nh đánh roi, đi quy n". ề ị
ễ ệ ả c ngh nhân Nguy n Th Thu n là cô bé C m Mai. M t cô gái có vóc dáng m nh mai ẩ i có th khi n dàn tr ng tr n Tây S n kiêu hãnh y b t tung nh ng thanh âm ạ ế ậ ậ ộ ấ ữ ậ ơ ị ố ề ể ấ ờ ủ ả ơ ư ạ ủ c, khi Quang ổ ư đôi dùi tr ng c a cô nh g ch n i đ a chúng tôi ừ ệ ư ề ǎ ố ế ủ ế ạ ấ ư ư t đi u đã ệ ỗ ế ả ộ c đi u h n tr ng tr n Tây S n". Ti p b ướ ế bé nh mà l ỏ chuy n rung đ t tr i. Ngay trên n n nhà c x a c a ba anh em nhà Tây S n (nay là b o tàng ể Quang Trung), dòng thác xoáy âm thanh t ố ư th ng hoa v quá kh hào hùng, nh tái hi n khí th c a ngày này 213 năm v tr ề ướ ứ Trung đ i phá quân Thanh gi a Thăng Long thành. Ti ng tr ng y tuy còn non n t nh ng nh ớ l ễ ờ th m đ m đ ượ ố ng đ i nh c võ b o tàng Quang Trung, "trong m i ti ậ ữ i anh Nguy n Xuân H , đ i tr ổ ộ ưở ố ồ ấ ạ ơ ượ ệ
ể ạ ả ơ ự ừ ế ế ệ ỏ ơ c s giao hòa y qua m i ti t đi u th hi n, nh ng đi u ki n không d tìm th y trong l p tr ệ t đi u, h n th thăng hoa ớ ỉ ầ ệ ữ ự ồ ể ệ ầ ế ấ ỗ ế ề ự ệ ề ễ ấ ẻ ạ Đ th hi n thành công nh c võ Tây S n không ch c n có s am hi u c hai ph n võ và nh c ể ể ệ c truy n, mà còn đòi h i tâm huy t và s đ ng đi u trong t ng ti ổ đ ượ hi n nay. ệ
ớ ơ ấ ượ ừ ệ ị ổ ng võ Tây S n, cô bé đã theo th y luy n võ t i võ c truy n t nh Bình Đ nh hai năm liên ti p (2000 và 2001) đã ề ỉ ầ ế ề ươ ỏ ủ ẹ ệ ả ớ ệ ớ ậ ự ủ ẳ ở ủ khi nào đã tr thành s đam mê c a cô bé. B i v y, tuy đ ạ ượ ớ ư ề ế ổ ổ ư ấ ộ ệ ầ ố ủ ề ụ ữ ễ ổ ắ ệ ụ ữ ẳ ị nh . Hai Sinh ra và l n lên trên m nh đ t th ỏ ả ng vàng trong gi huy ch ả ch ng t năng khi u và b n lĩnh quy n võ c a cô bé. M làm vi c trong b o tàng nên ngay t ừ ả ế ứ c ti p xúc v i không gian thiêng. Nh ng âm đi u hào hùng c a dàn tr ng nh cô bé đã s m đ ố ữ ế ượ ỏ c ch n t t tr n Tây S n ch ng bi ọ ở ậ ế ừ ơ i hay lén các cô chú tìm đ n v i nh ng làm c ng tác viên bi u di n võ c truy n nh ng cô bé l ữ ễ ể ả t đi u c x a y. Phát hi n cái "duyên nghi p" c a cô bé, ông Tr n Đình Ký - giám đ c b o ti ệ ệ ế tàng Quang Trung và anh Nguy n Xuân H đã truy n th nh ng tinh hoa, dìu d t cô bé vào ngh . Không ph lòng tin, cô bé đã và đang ngày càng kh ng đ nh nh ng nét đi u tài hoa c a ủ ề mình.
ơ ề ấ ế ậ ơ ạ c nghe ti ng tr ng tr n Tây S n, khách xa quê có c m giác nh trăm v n ả i ánh lên m t tri t lý ượ ớ ớ ư ộ ế ề ế ạ V đ t Tây S n, đ ố hùng binh đang l p l p xông lên, nh ng trong ti ng tr ng vang r n đó l ư th m đ m ch t nhân văn c a dân t c: khoan hòa nh ng kiên quy t. ộ ố ư ủ ế ấ ẫ ấ
