Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005
ÑIEÀU TRÒ VIEÂM PHUÙC MAÏC PHAÂN XU
BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP DAÃN LÖU ÑÔN THUAÀN (Baùo caùo 3 tröôøng hôïp)
Uoâng Anh Tuù*, Taï Vuõ Quyønh*,- Traàn Vaên Tuaán*, - Traàn Vaên Deã*
TOÙM TAÉT
Muïc ñích: Baùo caùo naøy giôùi thieäu moät phöông phaùp ñieàu trò vieâm phuùc maïc phaân xu baèng phöông
phaùp daãn löu ñôn thuaàn.
Phöông phaùp: Ba beänh nhaân ñöôïc ñieàu trò baèng phöông phaùp daãn löu ñôn thuaàn taïi Beänh vieän Nhi
khoa Caàn Thô töø thaùng 2 naêm 2004 ñeán thaùng 8 naêm 2004.
Keát quaû: Ngoaøi phöông phaùp can thieäp phaãu thuaät trieät ñeå,ñoái vôùi vieâm phuùc maïc phaân xu daãn löu
ñôn thuaàn laø phöông phaùp ñieàu trò ñaàu tieân ñöôïc löïa choïn vaø ñem laïi keát quaû laønh beänh cao.
SUMMARY
TREATMENT OF MECONIUM PERITONITIS BY ABDOMINAL SIMPLE DRAINAGE.
Uong Anh Tu, Ta Vu Quynh, Tran Van Tuan, Tran Van De
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 53 – 57
Purpose: This report introduces our method in treatment of meconium peritonitis by abdominal
simple drainage.
Material and Methods:Three patients were treated by abdominal simple drainage in Surgery
Department of CanTho pediatric Hospital from February to August 2004.
Results: Two Cases were Surrived (One case had infected meconium peritonitis and another had
meconium ascites). One case was died
Conclusions: abdominal simple drainage is a frirst choice for treatment of meconium peritonitis
beside the thoughout operation, which could reduce the mortality..
ÑAËT VAÁN ÑEÀ
Vieâm phuùc maïc phaân xu laø moät caáp cöùu ngoaïi
khoa, toån thöông beänh lyù raát phöùc taïp. Chuùng ta caøng
coá gaéng giaûi quyeát trieät ñeå thì tyû leä töû vong caøng taêng
cao, do phaãu thuaät keùo daøi,söùc chòu ñöïng cuûa beänh
nhi hoaëc do nguyeân nhaân beänh lyù naøo ñoù maø chuùng
ta chöa hieåu heát.
Maëc duø ñaõ coù nhieàu tieán ñoä trong chuaån ñoùan,
gaây meâ hoài söùc vaø phaãu thuaät nhöng tyû leä töû vong coøn
raát cao, nhieàu khi laøm naûn loøng caùc phaãu thuaät vieân
nhi khoa.
Phöông phaùp daàn löu ôû buïng trong vieâm phuùc
maïc ôû treû sô sinh ñaõ ñöôïc giôùi thieäu trong moät soá baùo
caùo cuûa: Nguyeãn Thaønh Coâng vaø Nguyeãn Thanh
Lieâm(2) (3)
, H.George s. Noble .
Taïi Khoa Ngoaïi Beänh vieän Nhi ñoàng Caàn Thô
trong naêm 2004 ñaõ ñieàu trò cho ba beänh nhi bò vieâm
phuùc maïc phaân xu baèng phöông phaùp daãn löu ñôn
thuaàn vaø ñaõ coù keát quaû. Döôùi ñaây, chuùng toâi xin giôùi
thieäu ba beänh aùn.
BEÄNH AÙN BAÙO CAÙO
Beänh aùn (1)
Beänh nhaân: con baø Nguyeãn Thò Caãm Hoàng
(nam) (3 ngaøy).
- Ñòa chæ: Taân Bình - Bình Minh - Vónh Long.
- Vaøo vieän luùc: 9 giôø 30, ngaøy 9/ 2/ 2004.
* Khoa Ngoaïi - Beänh vieän Nhi ñoàng Caàn Thô
53
- Hoà sô soá: 2014 / 2004.
- Lyù do vaøo vieän: buïng chöôùng + vaøng da.
- Beänh söû
+ Chaùu con thöù 4, thai 8 thaùng, sanh thöôøng.
+ Sau khi sanh, chaùu buù keùm, hay oäc, buïng
chöôùng daàn, khoâng ñi caàu Æ nhaäp vieän.
* Tình traïng luùc nhaäp vieän: - Beù tænh, lôø ñôø, caân
naëng 1950 gr. - Thôû nhanh, gaáp. - Da vaø nieâm vaøng. -
Buïng chöôùng caêng, coù nhieàu tónh maïch noåi. - Khoâng
ñi caàu. - AÁn ruoät (-).
* Caän laâm saøng:
+CTM: Hct: 50,6%; BC: 21.000; N: 19,8 %; L:
76,2 %
+XQ: Hình aûnh hôi töï do trong oå buïng.
Chaån ñoaùn: Vieâm phuùc maïc do thuûng taïng roãng.
Chaùu ñöôïc phaãu thuaät caáp cöùu luùc 17 giôø cuøng
ngaøy.
Töôøng trình phaãu thuaät
Voâ caûm: NKQ. - Môû buïng theo ñöôøng giöõa treân
roán, oå buïng coù hôi xì ra + dòch xanh + phaân vaøng lôïn
côïn. - Kieåm tra coù 1 loã thuûng ôû ñaïi traøng goùc gan. -
Tieán haønh huùt heát dòch phaân vaø röûa oå buïng. - ~Ñaët 2
oáng daãn löu: 1 döôùi gan, 1 Douglas. - Ñoùng buïng 1
lôùp.
* Chaêm soùc sau moå:
* Haäu phaãu dieãn bieán thuaän lôïi
Ngaøy thöù 3: sonde haäu moân ra phaân xu. Baét ñaàu
cho buù.
Ngaøy thöù 4: töï ñi caàu.
Ruùt oáng daãn löu ôû buïng ngaøy thöù 6.
Caét chæ veát moå ngaøy thöù 12.
Chaùu xuaát vieän sau 15 ngaøy ñieàu trò.
* Tình traïng luùc ra vieän:
Tænh taùo, buù toát.
Veát moå khoâ.
Leân caân.
* Hình aûnh: X Q qñ haäu phaãu
03: Chuaån bò ra vieän.
Beänh aùn (2):
Beänh nhaân: con baø Phaïm Thò Nga (nöõ) (2 ngaøy).
- Ñòa chæ: Vò Bình - Vò Thuûy - Haäu Giang.
- Vaøo vieän: luùc 9 giôø ngaøy 29 / 4 / 2004. Hoà sô soá:
5200 / 2004.
- Nuoâi aên qua ñöôøng tónh maïch. - Lyù do vaøo vieän: buïng chöôùng + noân oùi.
- Khaùng sinh.
Chuyeân ñeà Ngoại Chuyeân Ngaønhi
54
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005
Beänh söû:
Chaùu con thöù 3, song thai, sinh thöôøng, sau sanh
noân nhieàu, buïng chöôùng caêng, khoâng ñi caàu Æ nhaäp
vieän.
Tình traïng luùc nhaäp vieän:
Beù tænh, lôø ñôø. - Thôû nhanh, aäm aïch. - Da xanh
nhôït (traéng beäch). - Buïng chöôùng caêng, coù nhieàu
tónh maïch noåi. - Caân naëng 2500g
Caän laâm saøng
+ CTM: Hct: 48,3%; BC: 12.000; N:25,7%;
L:71,7%.
+XQ: oå buïng môø toøan boä.
* ECHO: coù nhieàu dòch khoâng thuaàn traïng trong
oå buïng.
Chaån ñoùan Vieâm phuùc maïc sô sinh.
Chaùu ñöôïc phaãu thuaät caáp cöùu luùc 14 giôø cuøng
ngaøy.
Töôøng trình phaãu thuaät
* Voâ caûm: teâ taïi choã. - Môû buïng theo ñöôøng
ngang döôùi roán. - OÅ buïng coù raát nhieàu vaøng ñuïc laãn
phaân xu traøo ra, khoûang 500 ml. - Toaøn boä ruoät non
+ ñaïi traøng taïo thaønh moät khoái ñaày giaû maïc dính
chaët vôùi nhau, khoâng theå boùc taùch ñöôïc.
- Huùt heát dòch phaân + röûa oå buïng. - Ñaët 1 oáng
daãn löu. - Ñoùng buïng 1 lôùp.
* Chaêm soùc sau khi moå:
- Nuoâi aên qua ñöôøng tónh maïch. - Khaùng sinh.
* Dieãn bieán
- OÁng daãn löu ôû buïng ra nhieàu dòch vaøng ñuïc
Dòch xanh: trong 3 ngaøy ñaàu.
- Ngaøy thöù 4: chaùu ñi caàu ñöôïc - Cho buù.
- Ngaøy thöù 5: oáng daãn löu töï rôi ra.
- Ngaøy thöù 11: caét chæ veát moå.
- Ngaøy thöù 12: xuaát vieän.
* Tình traïng luùc xuaát vieän:
- Tænh taùo, buù toát. - Veát moå khoâ.
*Hình aûnh
02: XQ coù caûn quang sau moå.
Beänh aùn (3)
Beänh nhaân: con baø NGUYEÃN THÒ HOÀNG PHÖÔNG,
2 ngaøy tuoåi (nam). - Ñòa chæ: Long Bình - Long Myõ -
55
Haäu Giang. - Vaøo vieän: 18 giôø ngaøy 27 / 7 / 2004. - Hoà
sô soá: 8898 / 2004 - Lyù do vaøo vieän: buïng chöôùng
Chaån ñoùan : Vieâm phuùc maïc sô sinh
Chaùu ñöôïc moå caáp cöùu luùc 23 giôø ngaøy 28/ 7/
2004
Beänh söû
Chaùu con thöù 2, sanh thöôøng, ñuû thaùng. Sau sanh
buïng chöôùng caêng, oäc, khoâng ñi caàu Æ nhaäp vieän. *Voâ caûm: Teâ taïi choã
- Moå 2 loã nhoû »ð 1cm caïnh roán 2 beân, huùt ra
nhieàu dòch phaân xu »ð 500 ml. Coá ñònh 2 oáng daãn
löu 2 beân
Tình traïng luùc nhaäp vieän
- Beù tænh, Thôû nhanh, ñeàu; Buïng chöôùng caêng,
coù nhieàu tónh maïch noåi; Caân naëng 2700g
Caän laâm saøng
+ CTM: HCT: 38,3 %; BC: 20800; N: 54,6 % L:
36,7 %
+ Hình aûnh XQ
-Film 1 khoâng chuaån bò: oå buïng môø, coù möùc nöôùc,
möùc hôi giöõa oå buïng
-Film 2 coù chuaån bò: hình aûnh thuoác caûn quang vaøo oå
buïng
*Chaêm soùc sau moå:
- Nuoâi aên qua ñöôøng tónh maïch
- Khaùng sinh
Ngaøy 1: 2 oáng daãn löu ra nhieàu dòch phaân xu
Ngaøy 2:
- 2 oáng daãn löu khoâng ra dòch
- Buïng chöôùng caêng
Chaùu töû vong luùc 15 giôø ngaøy 30 / 7, sau moå 2
ngaøy.
BAØN LUAÄN
Vieâm phuùc maïc phaân xu laø phaûn öùng vieâm voâ
truøng, do ñöôøng tieâu hoùa bò thuûng trong thôøi kyø baøo
thai hoaëc ngay sau khi sanh. Tuøy theo thôøi ñieåm
thuûng vaø phaûn öùng cuûa cô theå thai nhi maø toån thöông
coù caùc hình thaùi sau:
- Vieâm phuùc maïc dính (Plastic generalizad
Meconium Peritonitis): hình thaønh khi thuûng ñöôøng
tieâu hoùa xaûy ra sôùm trong thôøi kyø baøo thai.
- Vieâm phuùc maïc hình thaønh nang giaû (Meconium
Pseudocyst): ñöôøng tieâu hoùa bò thuûng, phaân xu traøn
vaøo oå buïng nhöng ñöôïc ruoät non vaø maïc noái lôùn bao
boïc khu truù laïi ôû moät phaàn cuûa oå buïng.
- Vieâm phuùc maïc keát boïc (Meconium Ascites):
thuûng ñöôøng tieâu hoùa xuaát hieän vaøi tuaàn tröôùc khi
sanh, phaân xu traøn ngaäp oå buïng, ruoät non dính vôùi
nhau thaønh moät khoái, phuùc maïc phaûn öùng daøy
coäm leân.
- Vieâm phuùc maïc töï do (Infected Meconium
Peritonitis): thuûng ñöôøng tieâu hoùa xaûy ra ngay thôøi kyø
chu sinh daãn tôùi oå buïng chöùa ñaày phaân xu, caùc quai
ruoät non chöôùng hôi
+ Caùc hình thaùi toån thöông trong vieâm phuùc
Chuyeân ñeà Ngoại Chuyeân Ngaønhi
56
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005
maïc phaân xu ñeàu laø tình traïng beänh lyù raát phöùc
taïp. Can thieäp ngay töø ñaàu haèng goõ dính vaø caét boû
ruoät laøm maát nhieàu maùu, thôøi gian phaãu thuaät keùo
daøi neân beänh nhaân thöôøng töû vong do maát maùu vaø
soác phaãu thuaät.
+ Hai tröôøng hôïp vieâm phuùc maïc phaân xu cuûa
chuùng toâi ñöôïc moå keát hôïp vôùi huùt röûa saïch ôû buïng
vôùi daãn löu ñôn thuaàn ñaõ cho keát quaû toát, haäu phaãu
dieãn bieán khaù nheï nhaøng vaø xuaát vieän sau 2 tuaàn
ñieàu trò.
+ Tröôøng hôïp thöù nhaát (Beänh aùn I) laø vieâm phuùc
maïc töï do, coøn tröôøng hôïp thöù 2 (Beänh aùn II) coù toån
thöông cuûa vieâm phuùc maïc keát boïc.
+ Chuùng toâi chuû ñoäng môû buïng, quan saùt toån
thöông, huùt heát phaân xu vaø röûa saïch oå buïng. Sau ñoù
môùi ñoù môùi ñaët oáng daãn löu. Baèng caùch naøy, chuùng
toâi ñaõ laáy heát phaân xu ngay trong luùc moå, ngaên chaën
quaù trình dieãn bieán vieâm phuùc maïc voâ truøng thaønh
vieâm phuùc maïc höõu truøng.
KEÁT LUAÄN
-Qua 2 tröôøng hôïp vieâm phuùc maïc phaân xu ñöôïc
ñieàu trò thaønh coâng baèng baèng phöông phaùp daãn löu
ñôn thuaàn cuûa chuùng toâi vaø keát quaû qua 8 tröôøng hôïp
cuûa Nguyeãn Thaønh Coâng vaø Nguyeãn Thanh Lieâm(2),
vôùi 8 tröôøng hôïp cuûa H.George s. Noble vaø coäng söï(3).
- Chuùng ta coù theå khaúng ñònh ñöôïc raèng, ñoái vôùi
vieâm phuùc maïc phaân xu, ngoaøi phöông phaùp phaãu
thuaät can thieäp trieät ñeå ngay töø ñaàu coøn coù moät
phöông phaùp khaùc an toaøn hôn, ñôn giaûn hôn vaø ñem
laïi keát quaû laønh beänh cao hôn ñoù laø daãn löu oå buïng
ñôn thuaàn.
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. Ñaëng Phöông Kieät, Nguyeãn Thanh Lieâm, Traàn thò
Kim Quy, Nguyeãn Vaên Baøng. Hoài söùc caáp cöùu vaø gaây
meâ treû em phaàn II, caùc caáp cöùu ngoaïi khoa,vieâm phuùc
maïc phaân xu trang 298 - 303.
2. Nguyeãn Thaønh Coâng, Nguyeãn Thanh Lieâm. Taïp chí y
hoïc thöïc haønh,chuyeân ñeà Ngoaïi nhi 2/ 2002 soá 410.
Daãn löu ôû buïng toái thieåu trong ñieàu trò vieâm nhieãm
phuùc maïc phaân xu (Meconium Peritonitis) trang 35 -
36.
3. Noble GHS. vaø coäng söï, the American journal of
surgery 181 (2001) 416 - 419. Trong noäi san nhi khoa
(trong Nhi khoa thaønh phoá Hoà Chí Minh), taäp 1,soá 2/
2003 Thoâng tin y hoïc Daãn löu ôû buïng ñôn thuaàn ôû treû
sô sinh raát nheï caân trang 58 - 59.
4. Nguyeãn Vaên Ñöùc, phaãu thuaät buïng ôû sô sinh vaø treû
em, chöông 7, vieâm phuùc maïc sô sinh trang 60 - 67,
1989.
5 Ein SH.; chapter 13. Meconium ileus and meconium
peritonitis, in: Neillv. Freemen, David M. Burge,
Mervyn Griffiths, P.S.J. Malone. Surgery of the
newborn. London - Madrid - Melbourne - NewYork
and Tokyo, 1994, page 1 - 824.
6 Val Catanzarite. Meconium peritonitis,1993 - 08 - 22 -
12 Meconium peritonitis © Catanzerite. Http:// www.
Thefetus. net.
7 Rish MI, Surgical Aspects of Cystic Fibrosis and
meconium ileus. Emedicine, Last updated October 17.
2003.
8 Wiener E; chapter 97, Meconium peritonitis, in:
Kenneth J. Welch, Judson G. Randolph, Mark M.
Ravitch, James A. O’neill, Marc I. Rowe. Pediatic
Surgery, Fourth edition volume 2, Year Book medical.
Publishers. ING Chicago - London - Boca Da
57
