HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU BỆNH CÁC TỈNH PHÍA NAM LẦN THỨ 14
200
ĐỘT BIẾN SINH DƯỠNG GEN RET
TRONG CARCINÔM TUYẾN GIÁP DẠNG TỦY
Phạm Văn Hùng1, Phạm Quốc Thắng2, Ngô Nhất Hoa2,
Lưu Thị Thu Thảo2, Nguyễn Hoàng Tuyết Minh1,
Đào Thị Minh Nhã1, Thái Anh Tú3,
Hồ Quốc Chương4, Ngô Quốc Đạt2
TÓM TẮT23
Đặt vấn đề: Đt biến gen RET đng vai trò
quan trọng trong sinh bệnh học của ung thư tuyến
giáp dạng tủy. Việc xác đnh đt biến gen RET có
vai trò quan trọng trong chẩn đoán, điều trnhắm
trúng đch và quản lý bệnh. Mục tiêu: Nghiên cu
nhằm xác đnh các đt biến trên vng thường gp
đt biến nhất của gen RET là exon 11 và exon 16.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên
cu thực hiện giải trình tự gen 33 mẫu mô vi nến
được chẩn đoán ung thư tuyến giáp dạng tủy tại
Bệnh viện Ung Bưu Thành phố Hồ ChMinh từ
năm 2020 đến năm 2022. Kết quả: Nghiên cu
phát hiện 6 biến đổi gen (trên 11 trường hợp) tại
vng thường gp đt biến của exon 11 và 16, trong
đ c 4 đt biến gy bệnh, 1 biến thể được dự đoán
c khả năng gy bệnh và 1 biến thể được dự đoán
1Bộ môn Xét nghiệm, Đại học Y Dược Thành phố
Hồ Chí Minh
2Bộ môn Mô Phôi – Giải phẫu bệnh, Đại học Y
Dược Thành phố Hồ Chí Minh
3Khoa Giải phẫu bệnh, Bệnh viện Ung bướu
Thành phố Hồ Chí Minh
4Trung tâm Y Sinh học Phân tử, Đại học Y Dược
Thành phố Hồ Chí Minh
Chu trách nhiệm chính: Phạm Quốc Thắng
ĐT: 0783332527
Email: phamquocthang@ump.edu.vn
Ngày nhận bài: 22/09/2024
Ngày phản biện khoa học: 29/09/2024
Ngày duyệt bài: 15/09/2024
lành tnh. Trong các trường hợp mang biến thể gen
được phát hiện, c 10 trường hợp mang biến thể
đơn nucleotit và chỉ c 1 trường hợp mang biến thể
mất kèm chèn đoạn ngắn gy dch khung đọc. Tất
cả các biến đổi gen được phát hiện trên mô u đều
không xuất hiện trên mô lành, cho thấy các biến đổi
này không phải dòng mầm. Kết luận: Exon 11 và
exon 16 là hai vng gen c xuất đ đt biến cao
được phát hiện từ mẫu mô u. Do đ khi phn tch
gen RET bệnh lý ung thư tuyến giáp dạng tủy
người bệnh Việt Nam cần đánh giá kỹ hai vng gen
này.
Từ khóa: RET, ung thư tuyến giáp dạng tủy
SUMMARY
RET SOMATIC MUTATIONS IN
MEDULLARY THYROID CARCINOMA
Background: Mutations in the RET gene play
a crucial role in the pathogenesis of medullary
thyroid carcinoma. Identifying RET gene mutations
is essential for diagnosis, targeted therapy, and
disease management. Objectives: This research
aims to identify mutations in the most commonly
mutated “hotspot” exons, including exon 11 and
exon 16. Methods: The study involves sequencing
the genes of paraffin-embedded tissue samples
diagnosed with medullary thyroid carcinoma at Ho
Chi Minh City Oncology Hospital from 2020 to
2022. Results: Our study identified 6 genetic
alterations in the hotspot regions of exon 11 and
exon 16, including 4 pathogenic mutations, 1
variant predicted to be pathogenic, and 1 variant
predicted to be benign. Among the alterations, there
were 10 single nucleotide variants and 1 short indel.
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
201
All detected genetic alterations were found
exclusively in tumor tissue and were absent in
normal thyroid tissue, indicating that these
alterations are not germline mutations.
Conclusions: Exon 11 and exon 16 are regions of
the RET gene with a high mutation frequency, as
identified in tumor tissue samples. Therefore, when
analyzing the RET gene in Vietnamese patients
with medullary thyroid carcinoma, it is crucial to
thoroughly examine these two regions.
Keywords: RET, Medullary thyroid carcinoma
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Gen RET được Takahashi và các cng sự
mô tả đầu tiên năm 1985. Nằm trên nhánh dài
của nhiễm sắc thể số 10 (10q11.2), gen này m
ha cho mt thụ thể Tyrosin kinase xuyên
màng là trung gian của con đường tn hiệu ni
bào [10]. Đt biến của gen RET được nghiên
cu cho thấy c vai trò trong sinh bệnh học của
nhiều loại ung thư khác nhau trong đ c ung
thư tuyến giáp dạng tủy [8]. Protein được m
ha bi gen RET gồm 3 vng riêng biệt: vng
ngoại bào, vng xuyên màng và vng ni bào.
Các đt biến thường gp nhất đ được báo cáo
bao gồm các đt biến điểm xuất hiện vng
ngoại bào giàu cystein (exon 11) và vng ni
bào Tyrosin kinase (exon 16) [9]. Do đ chúng
tôi lựa chọn hai exon 11 và 16 để tiến hành giải
trình tự bằng phương pháp Sanger.
Ngày nay, các thuốc điều tr trúng đch đc
hiệu RET (RET kinase inhibitors) đ cho thấy
tnh hiệu quả và an toàn trên các thnghiệm
lm sàng, giảm đc tnh so vi các chất c chế
kinase không chọn lọc như trưc đy. Do vậy
việc xác đnh đt biến gen RET sẽ giúp ch cho
người bệnh trong việc s dụng thuốc điều tr
trúng đch [11].
Đt biến gen RET bệnh ung thư tuyến
giáp dạng tủy đ được nghiên cu nhiều
nưc trên thế gii, tuy nhiên số lượng nghiên
cu Việt Nam vẫn còn hạn chế. Do đ,
nghiên cu này nhằm cung cấp thêm các thông
tin về đt biến gen RET trên đối tượng người
bệnh  Việt Nam, qua đ ng dụng trong chẩn
đoán, điều tr và quản lý người bệnh tốt hơn
trong tương lai.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cu thực hiện trên khối mô u vi
nến (FFPE) đ được chẩn đoán ung thư tuyến
giáp dạng tủy tại Khoa Giải phẫu bệnh, Bệnh
viện Ung Bưu Thành phố Hồ Chí Minh trong
thời gian từ năm 2020 đến năm 2022.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Thiết kế nghiên cứu: Báo cáo loạt ca.
Phương pháp thực hiện
Các thông tin của đối tượng tham gia
nghiên cu được thu thập từ phần mềm lưu trữ
kết quả bao gồm: tuổi (tại thời điểm được chẩn
đoán bệnh), gii, kch thưc u ghi nhận trên
đại thể, v tr của u.
Các khối mô vi nến của đối tượng được
thu thập, sau đ cắt mỏng nhum tiêu bản
Hematoxyline và Eosin (H&E). Trên tiêu bản
H&E các vng mô u và mô lành được đánh
dấu trưc khi thu thập vào các ống mẫu riêng
biệt để tách chiết DNA. Tất cả các mẫu mô u
sẽ được phn tch. Các mẫu mô lành chỉ
được phn tch trong trường hợp c phát hiện
đt biến trên mẫu mô u nhằm xác đnh đt
biến mầm hay sinh dưỡng. Các mẫu mô được
tách chiết DNA bằng b kit ReliaPrep™
FFPE gDNA Miniprep System (Promega,
Mỹ) theo đúng hưng dẫn của nhà sản xuất.
DNA sau đ được kiểm tra nồng đ, đ tinh
sạch và được PCR khuếch đại vng gen hot
spot của 2 exon 11 và 16 theo trình tự mồi
được thiết kế (Bảng 1).
HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU BỆNH CÁC TỈNH PHÍA NAM LẦN THỨ 14
202
Bảng 7: Trình tự mồi được thiết kế của nghiên cứu
Ký hiệu mồi
Trình tự mồi (5’→3’)
Kích thước sản phẩm PCR (bp)
RET-11F
CATACGCAGCCTGTACCCAG
225
RET-11R
CCTCCGGAAGGTCATCTCAG
RET-16F
CCTCCTTCCTAGAGAGTTAG
193
RET-16R
GGCCCCACTACATGTATAAG
Thành phần của phản ng PCR được thiết
lập theo hưng dẫn của nhà sản xuất b kit
Takara PCR (Takara Bio, Nhật Bản) sao cho
đạt nồng đ cuối của mỗi ha chất ph hợp.
Chu kỳ nhiệt cho phản ng PCR như sau: giai
đoạn biến tnh  98°C 3 phút, lp lại 45 chu kỳ
(biến tnh 98°C 10 giy, gắn mồi 58°C, 30
giy, kéo dài 72°C, 40 giy), ổn đnh 72°C
trong 2 phút.
Kết quả PCR sẽ được kiểm tra bằng cách
điện di sản phẩm trên gel agarose 2% vi đệm
TBE 0,5X. Sau đ, sản phẩm PCR được tinh
sạch bằng ExoSAP-IT™ PCR Product
Cleanup (Thermo Fisher, Mỹ), thựa hiện phản
ng giải trình tự và tủa sản phẩm giải trình tự
trưc khi điện di mao quản trên máy giải trình
tự ABI 3500 Genetic Analyzer (Applied
Biosystem, Mỹ).
Trình tự các nucleotide được phn tch
bằng phần mềm CLC Main Workbench v5.5,
xếp ging ct và so sánh vi trình tự chuẩn
NG_007489.1 và NM_020630.7 trên NCBI.
Phân tích thống kê
Các đc điểm của người tham gia nghiên
cu được phn tch bằng phần mềm STATA.
Các biến đnh lượng sẽ được biểu diễn dưi
dạng trung bình, đlệch chuẩn nếu phn phối
chuẩn hoc trung v, khoảng t phn v nếu
không phn phối chuẩn. Các biến đnh tnh
được thể hiện bằng số lượng và tỷ lệ phần
trăm. Sự khác biệt về tỉ lệ giữa các nhm được
xác đnh thông qua kiểm đnh Chi bình
phương. Trong trường hợp không thỏa điều
kiện (c vọng tr nhỏ hơn 1 hoc 20% vọng tr
nhỏ hơn 5) thì s dụng kiểm đnh Fisher’s.
Phép kiểm thống kê Student’s t-test được áp
dụng cho biến đnh lượng. Giá tr p-value
<0,05 được xem là c ý nghĩa thống kê.
Đạo đức nghiên cứu
Nghiên cu đ được thông qua Hi đồng
Đạo đc trong Nghiên cu Y sinh học của Đại
học Y Dược Thành phố Hồ Ch Minh, số
916/HĐĐĐ-ĐHYD ngày 10/10/2023.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Các đặc điểm của đối tượng nghiên
cứu
Tỷ lệ nữ/nam của nghiên cu này là 19/14.
Đtuổi trung v của người bệnh tại thời điểm
được chẩn đoán là 43. Trường hợp nhỏ tuổi
nhất là 20 tuổi, ln tuổi nhất là 76 tuổi. Kch
thưc mô u trung bình 28mm. C 28 trường
hợp chỉ c 1 u, 5 trường hợp còn lại c từ 2 u
trlên (Bảng 2).
Bảng 8: Đặc điểm của mẫu nghiên cứu
Các đặc điểm
Giá trị
Tuổi
Nhỏ nhất
25
Trung v
43
Ln nhất
76
Kích thước u (mm)
28 ± 18,4
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
203
Giới tính
Nữ
19 (58%)
Nam
14 (42%)
Số lượng u
1
28 (85%)
≥2
5 (15%)
Vị trí u trên tuyến giáp
Thùy trái
17 (52%)
Thy phải
12 (36%)
Cả hai thy
4 (12%)
3.2. Kết quả giải trình tự
Trong số 33 mẫu được phn tch, tổng
cng 6 biến thể của gen RET được phát hiện
trên 11 trường hợp, bao gồm 6 trường hợp
được phát hiện exon 11 và 5 trường hợp
được phát hiện trên exon 16. Trong đ, 10 biến
thể được xác đnh là đt biến gy bệnh, còn lại
1 biến thể chưa rõ chc năng (Variant of
uncertain significance). Ở exon 11 c 4 loại
biến thể trong đ c 2 loại đt biến gy bệnh
khác nhau cng nằm  v tr codon số 634, mt
trong số đc xuất đ cao nhất (p.C634R vi 3
trường hợp). Ở exon 16 phát hiện 2 loại đt
biến gy bệnh khác nhau, trong đ đt biến
p.M918T chiếm tần suất cao exon này vi 4
trường hợp được phát hiện, đt biến còn lại
được phát hiện là R912Q vi 1 trường hợp.
Hầu hết các biến thể gen được phát hiện là biến
thể thay thế mt nucleotit dẫn đến thay đổi mt
axit amin, chỉ trừ mt trường hợp biến thể mất
đoạn 7 nucleotit kèm chèn 1 nucleotit dẫn đến
dch khung đọc. Các biến thể được xác đnh
chc năng bằng các cơ s dữ liệu Clivar,
COSMIC, hoc s dụng công cụ PolyPhen-2,
Mutationtaster để dự đoán chc năng (Bảng 3).
Bảng 9: Kết quả phân tích trình tự gen của mẫu nghiên cứu
Vị trí
Sự thay đổi protein
Số trường
hợp
Loại đột biến
Chức năng/Dự
đoán chức năng
Exon
11
p.C634R (p.Cys634Arg)
3
Thay thế
nucleotit
Gy bệnh
p.C634G (p.Cys634Gly)
1
Thay thế
nucleotit
Gy bệnh
p.C630_D631del
(p.Cys630_Asp631del)
1
Mất kèm chèn
đoạn
Khả năng lành tnh
(Mutationtaster)
p.H665Y
(p.His665Tyr)
1
Thay thế
nucleotit
Khả năng gy bệnh
(PolyPhen-2)
Exon
16
p.M918T (p.Met918Thr)
4
Thay thế
nucleotit
Gy bệnh
p.R912Q (p.Arg912Gln)
1
Thay thế
nucleotit
Gy bệnh
Các mẫu mô lành của 11 trường hợp cbiến đổi trình tự gen đ được phn tch và toàn b
đều c kiểu gen bình thường (wild type).
HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU BỆNH CÁC TỈNH PHÍA NAM LẦN THỨ 14
204
Hình 19: Đột biến thường gặp nhất ở exon 11 và exon 16 của gen RET
(p.C634R – hình A và p.M918T – hình B)
3.3. Mối liên quan giữa các trường hợp đột biến được phát hiện trên exon 11 và exon 16
với các đặc điểm của đối tượng nghiên cứu
Bảng 1: Mối liên quan giữa các trường hợp đột biến với các đặc điểm của đối tượng
nghiên cứu
Đặc điểm
Có đột biến
Không đột biến
p - value
Tuổi
<40
3
5
0,682
40-60
6
12
>60
1
6
Giới tính
Nữ
8
11
0,131
Nam
2
12
Số lượng u
Chỉ 1 u
9
19
1,000
Từ 2 u tr lên
1
4
Vị trí u
Thùy trái
5
12
1,000
Thy phải
4
8
Cả hai thy
1
3
Tuổi trung bình
41,3
49
0,15
Như vậy không c sự khác biệt c ý nghĩa
thống kê về nhm tuổi, gii tnh, số lượng, v
trcủa u và đ tuổi trung bình giữa nhm đối
tượng c phát hiện đt biến vi các đối tượng
còn lại.
IV. BÀN LUẬN
Đy là nghiên cu đầu tiên Việt Nam