Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 5 * 2021
Nghiên cứu Y học
Chuyên Đề Điều Dưỡng – Kỹ Thuật Y Học
459
GIÁ TRỊ CHẨN ĐOÁN XƠ HOÁ GAN BẰNG KỸ THUẬT ARFI
VÀ APRI TRÊN BỆNH NHÂN VIÊM GAN SIÊU VI B MẠN
Ở BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Bùi Hữu Hoàng1,2, Võ Huy Văn1, Nguyễn Đình Chương1, Phan Thế Sang1, Quách Tiến Phong1,
Nguyễn Thị Bích Dung1
TÓM TẮT
Đặt vấn đề: Kỹ thuật tạo hình bằng xung lực bức xạ âm (ARFI: Acoustic Radiation Force Impulse) là một
phương pháp chẩn đoán hình ảnh không xâm nhập đơn giản, phù hợp để đánh giá xơ hoá gan ở Việt Nam. Kỹ
thuật này đã được ứng dụng khá phổ biến trên thế giới, tuy nhiên chưa có nhiều nghiên cứu chứng minh giá trị
của ARFI tại Việt Nam, đặc biệt là trên bệnh nhân viêm gan siêu vi B mạn.
Mục tiêu: So sánh giá trị chẩn đoán xơ hoá gan của kỹ thuật ARFI, chỉ số tỷ số AST trên số lượng tiểu cầu
(Aspartate aminotransferase to Platelet Ratio Index: APRI) trên bệnh nhân viêm gan siêu vi B mạn với
FibroScan được sử dụng làm tiêu chuẩn tham chiếu.
Đối tượng và Phương pháp: Nghiên cứu cắt ngang phân tích trên 114 bệnh nhân ≥18 tuổi đến khám tại
phòng khám Viêm Gan, bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh từ 02/2019 đến 03/2021. Các giá trị kết quả
của ARFI và APRI được phân tích nhằm tìm mối tương quan, giá trị chẩn đoán, ngưỡng cắt trong chẩn đoán xơ
hoá gan đáng kể trở lên (F ≥2) và xơ gan (so với FibroScan).
Kết quả: Mức độ xơ hoá gan đo bằng ARFI và FibroScan có mối tương quan rất chặt (r=0,917, p <0,001),
còn APRI chỉ có mối tương quan trung bình với FibroScan (r=0,592, p <0,001). Diện tích dưới đường cong
(AUROC) của ARFI trong chẩn đoán F ≥2 và XG (F4) lần lượt là 0,975 (khoảng tin cậy (KTC) 95%: 0,942 –
0,995, p <0,001) và 0,986 (KTC 95%: 0,947 – 0,999, p <0,001). Điểm cắt tối ưu của ARFI để chẩn đoán F ≥2 và
F4 lần lượt là 1,3 m/s (độ nhạy: 83,3%, độ đặc hiệu: 100%), và 1,7 m/s (độ nhạy: 97%, độ đặc hiệu: 93%).
Kết luận: ARFI là phương pháp tốt để đánh giá xơ hoá gan và xơ gan ở người bệnh viêm gan siêu vi B mạn
khi so sánh với FibroScan.
Từ khoá: viêm gan siêu vi B mạn, xơ hoá gan, ARFI, FibroScan
ABSTRACT
THE VALUE OF ACOUSTIC RADIATION FORCE IMPULSE IMAGING AND APRI
FOR EVALUATING LIVER FIBROSIS IN PATIENTS WITH CHRONIC HEPATITIS B INFECTION
AT UNIVERSITY MEDICAL CENTER, HO CHI MINH CITY
Bui Huu Hoang, Vo Huy Van, Nguyen Dinh Chuong, Phan The Sang, Quach Tien Phong
Nguyen Thi Bich Dung * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Vol. 25 - No. 5 - 2021: 459 - 465
Background: Acoustic radiation force impulse (ARFI) is a simple, non-invasive method for assessment of
liver fibrosis which is compatible with Vietnamese healthcare system. ARFI has been widely studied and accepted
worldwide but poorly researched in Vietnam, especially in patients with chronic hepatitis B (CHB) infection.
Objectives: To evaluate the correlation, performance, cut-off values of ARFI and The Aspartate
aminotransferase to Platelet Ratio Index (APRI) using trasient elastography (FibroScan) as a reference in patients
1Khoa Tiêu Hoá, Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh
2Bộ môn Nội Tổng Quát, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh
Tác giả liên lạc: PGS.TS.BS. Bùi Hữu Hoàng ĐT: 0903762195 Email: hoang.bh@umc.edu.vn
Nghiên cứu Y học
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 5 * 2021
Chuyên Đề Y Học Cổ Truyền
460
with CHB infection.
Methods: In this cross-sectional study, 114 adult patients with CHB infection who visited Liver clinic at the
University Medical Center, Ho Chi Minh city from February 2019 to March 2021 were enrolled. The clinical
information and non-invasive liver stiffness methods (APRI, ARFI and FibroScan) were collected. The Area
Under the Receiver Operating Characteristic (AUROC), Pearson correlation were used to analyze the correlation
and accuracy of ARFI, APRI in comparison to FibroScan.
Results: ARFI correlated closely with FibroScan (r=0.917, p <0.001) while the correlation between
APRI and FibroScan was just moderate (r=0.592, p <0.001). AUROC analysis showed that the Area Under
the Curve (AUC) of ARFI in diagnosing significant fibrosis and cirrhosis were 0.975 (95% confidence
interval (CI): 0.942 - 0.995, p <0.001), and 0.986 (95% CI: 0.947 - 0.999, p <0.001), respectively. The
optimal cut-off value of ARFI for predicting significant fibrosis was 1.37 (sens: 83.3%, spec: 100%), and for
cirrhosis was 1.7 (sens: 97%, spec: 93%).
Conclusion: ARFI can be a significant non-invasive technique for liver stiffness assessment in patients with
CHB infection.
Keywords: chronic hepatitis B, liver fibrosis, ARFI, FibroScan
ĐẶT VẤN ĐỀ
Đánh giá xơ hoá gan (XHG) là việc làm bắt
buộc khi tiếp cận một bệnh nhân viêm gan siêu
vi B mạn (VGSVBM)(1,2). Mặc dù sinh thiết gan
vẫn được xem là tiêu chuẩn vàng nhưng hiện
nay hầu như không còn được sử dụng để đánh
giá XHG ở nhóm bệnh nhân này vì đây là
phương pháp xâm nhập, có thể gây biến chứng,
khó thực hiện nhiều lần để theo dõi diễn tiến
bệnh. Kỹ thuật đo độ đàn hồi gan thoáng qua
bằng máy FibroScan là phương pháp không xâm
nhập, được Cục quản lý thực phẩm và dược
phẩm Hoa Kỳ (FDA) chấp thuận vào năm 2013
như là tiêu chuẩn tham chiếu để đánh giá XHG
ở các bệnh gan mạn tính(3). Năm 2015, hiệp hội
nghiên cứu bệnh gan Châu Âu đã đề nghị có thể
sử dụng FibroScan là tiêu chuẩn để đánh giá xơ
hoá gan(4). Kỹ thuật tạo hình bằng xung lực bức
xạ âm (ARFI) đã có nhiều nghiên cứu chứng
minh mức độ tương quan tốt với sinh thiết gan
và FibroScan nhưng đa phần được thực hiện ở
bệnh nhân viêm gan siêu vi C mạn. Tại Việt
Nam, có một số nghiên cứu so sánh giá trị chẩn
đoán XHG của ARFI khi đối chiếu với FibroScan
và sinh thiết gan nhưng lại tiến hành trên đối
tượng bệnh gan mạn nói chung(5,6).Chính vì vậy,
chúng tôi tiến hành nghiên cứu so sánh giá trị
chẩn đoán XHG của kỹ thuật ARFI so với
FibroScan ở bệnh nhân VGSVBM. Bên cạnh đó,
nghiên cứu cũng đánh giá giá trị của APRI trên
các bệnh nhân này, một chỉ số đã được Tổ chức
Y tế Thế giới khuyến cáo sử dụng để ước lượng
XHG ở các quốc gia có nguồn lực y tế hạn chế(7).
Mục tiêu
Khảo sát giá trị chẩn đoán XHG và XG của
kỹ thuật ARFI và APRI trên bệnh nhân
VGSVBM, bằng cách sử dụng giá trị kết quả của
FibroScan làm ngưỡng tham chiếu. Mục tiêu cụ
thể bao gồm:
Khảo sát mối tương quan giữa ARFI, APRI
so với FibroScan trong đánh giá XHG ở bệnh
nhân VGSVBM.
Khảo sát giá trị, điểm cắt tối ưu trong chẩn
đoán XHG đáng kể trở lên (F ≥2) và XG (F4) của
ARFI, APRI ở bệnh nhân VGSVBM.
ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu
Bệnh nhân viêm gan siêu vi B mạn
(VGSVBM) đến khám tại phòng khám Viêm
Gan, bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí
Minh từ 02/2019 đến 03/2021.
Tiêu chuẩn chọn vào
Bệnh nhân ≥18 tuổi bị nhiễm siêu vi viêm
gan B mạn (có HBsAg dương tính >6 tháng hoặc
HBsAg dương tính và antiHBc IgM âm tính)
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 5 * 2021
Nghiên cứu Y học
Chuyên Đề Điều Dưỡng – Kỹ Thuật Y Học
461
được đưa vào nghiên cứu(8).
Tiêu chuẩn loại trừ
Bệnh nhân xơ gan cổ trướng, u gan, phụ nữ
có thai, đợt cấp của viêm gan mạn (ALT tăng 5
lần so với giới hạn trên mức bình thường); viêm
gan siêu vi C mạn và viêm gan do rượu (nam
tiêu thụ >30 g cồn/ngày, nữ >20 g cồn/ngày); gan
nhiễm mỡ mức độ trung bình - nặng (CAP ≥ S2,
đo bằng máy FibroScan); kết quả ARFI,
FibroScan không đạt chuẩn (tỷ lệ thành công
<60% hay IQR >30%), người bệnh không đồng ý
tham gia nghiên cứu.
Phương pháp nghiên cứu
Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu cắt ngang mô tả có phân tích,
tiến cứu.
Cỡ mẫu
Với mục tiêu không bỏ sót bệnh nhân XHG
đáng kể trở lên (F≥2) nên cỡ mẫu để ước tính độ
nhạy được tính toán theo công thức:
TP (True positive) + FN (False negative) =
= 31,46.
N = = = 54,25.
Như vậy cỡ mẫu tối thiểu là 55 bệnh nhân
nếu dựa vào tiêu chí độ nhạy trong chẩn đoán
XHG đáng kể trở lên (F≥2).
Với mục tiêu chẩn đoán chính xác bệnh nhân
XG (F4) nên cỡ mẫu để ước tính độ đặc hiệu
được tính toán theo công thức:
TN (True negative) + FP (False positive) =
= 12,98.
N = = = 68,29.
Như vậy cỡ mẫu tối thiểu là 69 bệnh nhân
nếu dựa vào tiêu chí độ đặc hiệu trong chẩn
đoán XG (F4).
Z là hằng số phân phối chuẩn, khi α=0,05
thì Z=1,96. Sai số của các xác suất mong muốn
(w) là 10%. Pse là độ nhạy của ARFI trong
chẩn đoán XHG từ mức đáng kể trở lên, ở đây
Pse=0,91 theo nghiên cứu của Kirchel G(9). Psp
là độ đặc hiệu của ARFI trong chẩn đoán XG, ở
đây Psp=0,965 theo nghiên cứu của Kirchel
G(8). Pdis (tỉ lệ hiện hành) của XHG đáng kể trở
lên (F ≥2) và XG (F4) trong số bệnh nhân
VGSVBM lần lượt là 0,58 và 0,19 theo phân
tích gộp của Lian MJ(10).
Như vậy, cỡ mẫu tối thiểu của nghiên cứu là
69 bệnh nhân. Thực tế, nghiên cứu của chúng tôi
thu nhận được 114 bệnh nhân thoả tiêu chí.
Thu thập số liệu
Bệnh nhân VGSVBM thoả tiêu chuẩn chọn
vào, đồng ý tham gia nghiên cứu được thu thập
thông tin theo mẫu, xét nghiệm máu và siêu âm
đàn hồi trong cùng 1 ngày. Siêu âm đo độ đàn
hồi gan bằng kỹ thuật ARFI (máy ACUSON
Juniper, Siemens Healthineers) được thực hiện
bởi các bác sĩ chuyên khoa Tiêu Hoá, bệnh viện
Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh, đã được huấn
luyện thuần thục. Đo độ đàn hồi gan bằng
FibroScan (Echosens) được thực hiện bởi các bác
sĩ ở phòng khám Gan Mật Sài Gòn. Quy trình đo
ARFI, FibroScan theo sự hướng dẫn của hiệp hội
siêu âm thế giới(11). Độ cứng của gan đo bằng
FibroScan được biểu diễn bằng đơn vị kPa trong
khi đó kết quả ARFI được biểu diễn dưới dạng
vận tốc sóng biến dạng (m/s). Phân độ xơ hoá
gan dựa theo hệ thống phân loại METAVIR: F0
(không xơ hoá), F1 (xơ hoá gan nhẹ), F2 (xơ hoá
gan đáng kể), F3 (xơ hoá gan nặng), F4 (xơ
gan)(12). Ngưỡng cắt của FibroScan: F0-1 <7 KPa,
F2: 7 - <9,5 KPa, F3: 9,5 - <11 KPa, F4 ≥11 KPa(8).
Độ nhiễm mỡ gan được đo đồng thời trên cùng
một thể tích gan, được thể hiện bằng “thông số
giảm âm được kiểm soát” CAP (Controlled
Attenuation Parameter). Giá trị đo độ nhiễm mỡ
CAP được thể hiện bằng đơn vị Decibel/ m (dB/
m). Kết quả của độ nhiễm mỡ của gan (CAP)
cũng là giá trị trung vị (median) của 10 lần đo
hợp lệ. Mức độ nhiễm mỡ (Steatosis Grade (S))
được phân loại theo điểm CAP như sau: S0 < 248
dB/m, S1 (248 – 268 dB/m), S2 (268-280 dB/m) và
S3 >280 dB/m(13).
Nghiên cứu Y học
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 5 * 2021
Chuyên Đề Y Học Cổ Truyền
462
APRI được tính theo công thức:
APRI =
Giới hạn trên của mức bình thường (Upper
Limit Normal) của AST là 40 U/L (nam) và 31
U/L (nữ) theo giá trị tham chiếu của phòng xét
nghiệm, bệnh viện Đại Học Y Dược TP.HCM.
Phương pháp thống kê và xử lý số liệu
Số liệu được quản lý bằng phần mềm Excel
2010 và xử lý bằng phần mềm thống kê R 3.5.2.
So sánh trung bình từ 3 nhóm trở lên bằng phân
tích phương sai 1 yếu tố (one way ANOVA).
Phân tích hậu kiểm để thấy sự khác biệt giữa
từng nhóm bằng phương pháp Tukey. Sử dụng
tương quan Pearson để đánh giá mức độ tương
quan giữa APRI, ARFI với FibroScan. Tính AUC
để đo lường giá trị chẩn đoán XHG đáng kể trở
lên (F ≥2) và XG (F4) của ARFI, APRI. Điểm cắt
tối ưu trong chẩn đoán được xác định bằng
phương pháp Youden. Chỉ số p <0,05 được xem
là có ý nghĩa thống kê.
Y đức
Nghiên cứu đã được thông qua Hội đồng
Đạo đức trong nghiên cứu Y sinh học của bệnh
viện ĐH Y Dược TP. HCM, số 71/GCN-HĐĐĐ
ký ngày 26/06/2021.
KẾT QUẢ
Từ tháng 02/2019 đến tháng 03/2021, có 114
bệnh nhân thỏa tiêu chuẩn tham gia nghiên cứu.
Đặc điểm mẫu nghiên cứu
Tuổi trung bình của dân số nghiên cứu
khoảng 50 tuổi, 2/3 là nam giới. Đa số bệnh nhân
tham gia nghiên cứu đã từng điều trị bằng thuốc
kháng siêu vi B, chỉ khoảng 15% chưa điều trị.
Khoảng 15% bệnh nhân có tình trạng gan nhiễm
mỡ nhẹ (Bảng 1).
Bảng 1. Đặc điểm dân số nghiên cứu (N=114)
Biến số
Tuổi (năm)
51,60 ± 10,06
Giới tính (nam)
69 (60,53%)
Bệnh nhân chưa điều trị
17 (14,91%)
BMI (kg/m2)
21,56 ± 1,91
HbsAg dương tính và anti HbcIgM âm tính
9 (7,89%)
HbsAg dương > 6 tháng
105 (92,11%)
HBeAg dương tính
28 (24,56%)
AST (U/L)
35,67 ± 13,07
ALT (U/L)
29,67 ± 14,45
GGT (U/L)
43,26 ± 38,58
Tiểu cầu (109/L)
169,25 ± 67,97
APRI
0,72 ± 0,668
WBC (109/L)
6,14 ± 1,91
Hb (g/l)
140,39 ± 22,15
Creatinin (mg/dl)
0,91 ± 0,11
FibroScan (kPa)
F0
4,53 ± 0,5
F1
5,98 ± 0,55
F2
8,13 ± 0,67
F3
10,43 ± 0,52
F4
22,18 ± 11,38
Mức độ nhiễm mỡ
S0
100 (87,72%)
S1
14 (12,28%)
CAP (giá trị trung bình)
197,85 ± 37,46
Bảng 2. Vận tốc sóng biến dạng trung bình theo từng mức độ xơ hoá gan
F0
F1
F2
F3
F4
16 (14%)
25 (21,9%)
28 (24,6%)
13 (11,4%)
32 (28,1%)
Chỉ số p
1,11 ± 0,15
1,29 ± 0,14
1,51 ± 0,11
1,61 ± 0,15
2,3 ± 0,56
<0,001
Tỉ lệ bệnh nhân XHG F ≥2 là 64,1%. Vận tốc
sóng biến dạng đo bằng ARFI (m/s) có sự khác
biệt giữa các nhóm khi phân tích phương sai
ANOVA (Bảng 2). Tuy nhiên, phân tích hậu
kiểm (post-hoc analysis) chỉ ghi nhận trị số ARFI
ở nhóm F4 khác biệt có ý nghĩa thống kê với các
nhóm còn lại. Từ F3 đến F0, giữa hai nhóm liền
kề không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê
giữa vận tốc sóng biến dạng của ARFI (Bảng 3).
Bảng 3. Phân tích hậu kiểm sự khác nhau về vận tốc
sóng biến dạng giữa các mức độ XHG
Sự khác biệt giữa các nhóm
KTC 95%
Chỉ số p
F1-F0
0,18
-0,09-0,45
0,36
F2-F0
0,4
0,13-0,66
< 0,001
F2-F1
0,22
-0.02-0,46
0,088
F3-F0
0,50
0,18-0,83
< 0,001
F3-F1
0,32
0,03-0,62
0,03
F3-F2
0,1
-0,19-0,4
0,86
F4-F0
1,19
0,93-1,46
< 0,001
F4-F1
1,01
0,78-1,25
< 0,001
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 5 * 2021
Nghiên cứu Y học
Chuyên Đề Điều Dưỡng – Kỹ Thuật Y Học
463
Sự khác biệt giữa các nhóm
KTC 95%
Chỉ số p
F4-F2
0,80
0,57-1,02
< 0,001
F4-F3
0,69
0,41-0,98
< 0,001
Mối tương quan giữa APRI, ARFI với
FibroScan trong đánh giá xơ hoá gan
APRI có mối tương quan thuận, mức độ
trung bình yếu (r=0,592) với FibroScan. Mức độ
XHG đo bằng kỹ thuật ARFI so với FibroScan có
mối tương quan thuận, rất chặt chẽ (r=0,917)
(Bảng 4).
Bảng 4. Mối tương quan giữa ARFI, APRI với
FibroScan trong đánh giá xơ hoá gan
Biến số
FibroScan (KPa)
Hệ số r
KTC 95%
Chỉ số p
APRI
0,592
0,465 - 0,704
< 0,001
ARFI (m/s)
0,917
0,883 - 0,942
< 0,001
Giá trị chẩn đoán xơ hoá gan từ mức đáng kể
trở lên, xơ gan của APRI và ARFI
ARFI là một công cụ tốt để chẩn đoán XHG F
≥2 và F4 khi dùng giá trị kết quả của FibroScan
làm ngưỡng tham chiếu, với AUC lần lượt là
0,975 và 0,986. Với ngưỡng cắt 1,37 m/s để chẩn
đoán F ≥2 thì ARFI có độ nhạy và đặc hiệu lần
lượt là 83,33% và 100%. Ngưỡng cắt 1,7 m/s của
ARFI cho phép chẩn đoán F4 với độ nhạy và đặc
hiệu lần lượt là 97% và 93%. ARFI có độ tương
hợp tốt với FibroScan khi chẩn đoán XHG F ≥2
và F4 với hệ số Kappa lần lượt là 0,863 và 0,849
(Bảng 5).
APRI là một công cụ có mức độ tương quan
trung bình để chẩn đoán XHG F ≥ 2 và F4 khi lấy
FibroScan là ngưỡng tham chiếu, với AUC lần
lượt là 0,702 và 0,785. Với ngưỡng cắt 0,45 để
chẩn đoán F ≥2 thì APRI có độ nhạy và đặc hiệu
lần lượt là 71% và 63,5%. Ngưỡng cắt 0,73 m/s
của ARFI cho phép chẩn đoán F4 với độ nhạy và
đặc hiệu lần lượt là 80,1% và 82,5%. ARFI có độ
tương hợp trung bình với FibroScan để chẩn
đoán XHG F ≥2 và F4 với hệ số Kappa lần lượt là
0,557 và 0,623 (Bảng 5).
Bảng 5. Giá trị chẩn đoán XHG đáng kể trở lên, XG và ngưỡng cắt tối ưu của ARFI, APRI
AUC
Ngưỡng cắt
Độ nhạy
Độ đặc hiệu
Giá trị tiên đoán dương
Giá trị tiên đoán âm
Hệ số Kappa
Xơ hoá gan từ mức đáng kể trở lên (F ≥2)
ARFI (m/s)
0,975
1,37
83,33%
100%
1
0,81
0,863
APRI
0,702
0,45
71%
63,5%
0,73
0,61
0,557
Xơ gan (F4)
ARFI (m/s)
0,986
1,7
97%
93%
0,95
0,96
0,849
APRI
0,785
0,73
80,1%
82,5%
0,86
0,74
0,623
BÀN LUẬN
Đặc điểm mẫu nghiên cứu
Tỉ lệ XHG F ≥2 trong nghiên cứu là 64,1%,
tương đồng với các nghiên cứu khác trên đối
tượng VGSVBM ở trong nước như của Bùi Hữu
Hoàng (58%) và ở thế giới như phân tích gộp của
Lian MJ (58%)(10,14).
Vận tốc sóng biến dạng đo bằng kỹ thuật
ARFI bắt đầu có sự khác biệt khi bệnh nhân có
mức XHG F ≥2 và rõ rệt hơn ở F3 và F4. Số liệu
gián tiếp cho thấy ARFI khó có thể phân biệt
rạch ròi F0 và F1, tuy nhiên điều này không
mang nhiều ý nghĩa trên lâm sàng vì ngưỡng F
≥2 mới là cột mốc đáng lưu ý khi quản lý bệnh
nhân VGSVBM. Các phân tích gộp về giá trị
chẩn đoán XHG trên bệnh nhân VGSVBM của
ARFI cũng chỉ xem xét từ mức F ≥2(15,16).
Mối tương quan giữa APRI, ARFI với
FibroScan trong đánh giá xơ hoá gan
Trong nghiên cứu của chúng tôi, độ XHG đo
bằng kỹ thuật ARFI (m/s) và FibroScan (KPa) có
mối tương quan chặt chẽ với nhau (r=0,917).
Nghiên cứu tương tự như chúng tôi khi dùng
ngưỡng tham chiếu bằng FibroScan của Lê
Thanh Liêm (2012) và Kircheis G (2012) đều cho
thấy kết quả tương đồng với hệ số tương quan
lần lượt là 0,83 và 0,92(6,9). Hai nghiên cứu nói
trên đều thu nhận cả người khoẻ mạnh và viêm
gan do các nguyên nhân khác chứ không chỉ đơn
thuần là VGSVBM như nghiên cứu của chúng
tôi. Do vậy, có thể thấy độ XHG đo bằng kỹ
thuật ARFI và FibroScan có mối tương quan chặt
với nhau trong bệnh lý gan mạn nói chung.