ViÖn Nghiªn cøu Trung Quèc
Ths. Bïi ThÞ Thanh H−¬ng
V
Ên ®Ò n«ng nghiÖp, n«ng th«n, n«ng d©n (tam n«ng) ®· vµ ®ang lµ vÊn ®Ò næi cém hiÖn nay cña Trung Quèc, lµ mét vÊn ®Ò mÊu chèt cÇn ®−îc gi¶i quyÕt tèt ®Ó thùc hiÖn môc tiªu x©y dùng x· héi kh¸ gi¶ toµn diÖn vµ cã thÓ nãi “kh«ng cã kh¸ gi¶ cña n«ng d©n, th× kh«ng cã sù kh¸ gi¶ cña nh©n d©n toµn quèc, kh«ng cã hiÖn ®¹i hãa n«ng th«n, th× kh«ng cã hiÖn ®¹i ho¸ quèc gia” (1). ChÝnh v× vËy, vÊn ®Ò “tam n«ng” hiÖn nay ®−îc §¶ng vµ ChÝnh phñ Trung Quèc coi träng.
Trong nh÷ng n¨m qua, vÊn ®Ò “tam n«ng” ®−îc ®Æt vµo vÞ trÝ träng t©m trong träng t©m cña toµn bé c«ng t¸c §¶ng vµ chÝnh quyÒn ë Trung Quèc, Trung Quèc ®· thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p tÝch cùc ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, ®Õn nay ®· thu ®−îc nh÷ng thµnh qu¶ nhÊt ®Þnh. dung hiÖn ®¹i hãa n«ng nghiÖp Trung Quèc nh− sau: (1) C¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng cña n«ng d©n, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng n«ng ngiÖp vµ søc c¹nh tranh cña n«ng nghiÖp; (2) B¶o ®¶m an toµn l−¬ng thùc, t¨ng thu nhËp cña n«ng d©n, lo¹i bá nghÌo ®ãi, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sinh ho¹t cña gia ®×nh; (3) Thùc hiÖn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn bÒn v÷ng, c¶i thiÖn m«i tr−êng sinh th¸i; (4) Lo¹i bá lÖch gi÷a c«ng kho¶ng c¸ch chªnh nghiÖp víi n«ng nghiÖp vµ kÕt cÊu nhÞ nguyªn, thùc hiÖn viÖc ph¸t triÓn hµi hoµ gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. Kh«ng ph¶i v× hiÖn ®¹i hãa mµ hiÖn ®¹i hãa, mµ lµ v× nhu cÇu ph¸t triÓn cña con ng−êi míi thùc hiÖn hiÖn ®¹i hãa. §Ó thùc hiÖn ®−îc nh÷ng néi dung trªn Trung Quèc ®· thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch cô thÓ sau:
1. §iÒu chØnh mang tÝnh chiÕn lù¬c
I. Nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ lÜnh vùc
kÕt cÊu n«ng nghiÖp
n«ng nghiÖp.
¦u hãa kÕt cÊu n«ng nghiÖp lµ b−íc ®i quan träng n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña n«ng nghiÖp, thùc chÊt cña nã lµ −u hãa sù bè trÝ yÕu tè s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Trung Quèc ®· tiÕn hµnh ®iÒu chØnh mang tÝnh chiÕn l−îc kÕt cÊu n«ng
Nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ lÜnh vùc n«ng nghiÖp ®Òu tËp trung xoay quanh vÊn ®Ò hiÖn ®¹i hãa n«ng nghiÖp. §Ó lµm ®−îc vÊn ®Ò nµy, Trung Quèc ®· x¸c ®Þnh cho m×nh mét néi dung thÝch hîp, mét b−íc ®i v÷ng ch¾c cho hiÖn ®¹i hãa n«ng nghiÖp ®Æc s¾c Trung Quèc. Cô thÓ néi
14
nghiÖp, t¹o cho n«ng nghiÖp cã ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ kinh tÕ nh− mong muèn.
- T¨ng c−êng sù khèng chÕ vÜ m« cña Nhµ n−íc ®Ó viÖc ®iÒu chØnh ®−îc tiÕn hµnh thuËn lîi. - §iÒu chØnh vµ −u hãa kÕt cÊu n«ng
nghiÖp ë mçi vïng mµ nã cã thÕ m¹nh
2. Tæ chøc n«ng d©n ®i vµo con ®−êng kinh doanh s¶n nghiÖp hãa n«ng nghiÖp
- §Èy m¹nh viÖc x©y dùng c¸c tæ chøc kinh tÕ hîp t¸c chuyªn nghiÖp ë n«ng th«n.
- §−a ra nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî, ®Èy m¹nh kinh doanh s¶n nghiÖp hãa n«ng nghiÖp
Mét ph−¬ng thøc ®−îc thùc hiÖn tèt hiÖn nay ë Trung Quèc lµ n«ng d©n thµnh lËp hîp t¸c x· cña riªng m×nh, tæ chøc n«ng hé thùc hiÖn viÖc kinh doanh s¶n xuÊt, gia c«ng vµ tiªu thô ®−îc nhÊt thÓ hãa. HoÆc hîp t¸c x·, n«ng d©n liªn
hîp víi c«ng ty, víi m« thøc “C«ng ty + hîp t¸c x· + n«ng hé” ®Ó lµm viÖc kinh - KiÖn toµn hÖ thèng th«ng tin, hÖ thèng thÞ tr−êng vµ hÖ thèng tiªu chuÈn chÊt l−îng cña s¶n phÈm n«ng nghiÖp.
- Cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt n«ng nghiÖp, ®Èy nhanh viÖc ®iÒu chØnh kÕt cÊu n«ng nghiÖp.
doanh s¶n nghiÖp hãa n«ng nghiÖp. T¹i Trung Quèc, kinh doanh s¶n nghiÖp hãa n«ng nghiÖp lµ mét s¶n phÈm míi, nã còng lµ mét néi dung quan träng cña
T×nh h×nh ph¸t triÓn tæ chøc kinh doanh s¶n nghiÖp hãa n«ng nghiÖp
hiÖn ®¹i hãa n«ng nghiÖp.
N¨m 1996 1998 2000 2001
11824 30344 66000 94000 Tæng sè tæ chøc kinh doanh s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp (tæ chøc)
Sè n«ng hé tham gia (v¹n hé) 1995,1 4923,27 5900 9400
10 15 25 30,5 Tû lÖ chiÕm trong tæng sè n«ng hé trong toµn quèc (%)
------- 800 900 1000 Thu nhËp ®−îc t¨ng lªn cña mçi hé tham gia kinh doanh s¶n nghiÖp hãa n«ng nghiÖp (NDT)
nghiÖp Trung Quèc.
Nguån t− liÖu: Tæng hîp ®iÒu tra lÇn thø 4 cña v¨n phßng s¶n nghiÖp hãa Bé n«ng
15
T×nh h×nh ph©n bè tæ chøc kinh doanh
s¶n nghiÖp hãa n«ng nghiÖp cña c¸c miÒn
N¨m ph©n bè MiÒn §«ng MiÒn Trung MiÒn T©y Tæng
11824 1996: Sè tæ chøc (tæ chøc) 6613 4334 877
100 Ph©n bè khu vùc (%) 55,9 36,7 7,4
30344 1998: Sè tæ chøc (tæ chøc) 14588 13588 2188
100 Ph©n bè khu vùc (%) 48,07 44,78 7,15
66000 2000: Sè tæ chøc (tæ chøc) 32344 21198 13146
100 Ph©n bè khu vùc (%) 48,5 31,8 19,7
94000 2002: Sè tæ chøc (tæ chøc) 43000 29000 22000
100 Ph©n bè khu vùc (%) 45,2 31,2 23,6
nghiÖp Trung Quèc
KÕt cÊu ph−¬ng thøc liªn kÕt liªn doanh gi÷a tæ chøc kinh doanh s¶n
nghiÖp n«ng nghiÖp víi n«ng hé (%)
Nguån t− liÖu: Tæng hîp ®iÒu tra lÇn thø 4 cña V¨n phßng S¶n nghiÖp hãa Bé n«ng
Ph−¬ng thøc liªn kÕt 1996 1998 2000 2002
Quan hÖ hîp ®ång 70,84 55,68 49,0 51,9
Quan hÖ chÕ ®é hîp t¸c 13,26 9,2 14,0 12,6
Quan hÖ hîp t¸c cæ phÇn 18,8 11,19 13,0 13,3
Ph−¬ng thøc kh¸c ---- 23,76 24,0 22,2
nghiÖp Trung Quèc.
Nguån t− liÖu: Tæng hîp ®iÒu tra lÇn thø 4 cña V¨n phßng S¶n nghiÖp hãa Bé n«ng
®ai hiÖn cã cña m×nh chø kh«ng cã con ®−êng nµo kh¸c.
3. Thùc hiÖn viÖc kinh doanh th©m canh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i kiÓu Trung Quèc.
- Tõ n¨m 1992, Trung −¬ng §CS vµ
Quèc vô viÖn Trung Quèc ®· ®Ò ra môc tiªu “tam vÞ nhÊt thÓ” tøc lµ héi tô ®ñ ba yÕu tè s¶n l−îng cao, chÊt l−îng tèt, hiÖu qu¶ cao, tõ ®ã ®· chØ ra ph−¬ng h−íng cho sù ph¸t triÓn kinh doanh th©m canh n«ng nghiÖp, ®ång thêi còng ®Ò ra nhiÖm Do t×nh h×nh cña Trung Quèc lµ ®Êt Ýt ng−êi ®«ng, tû lÖ gi÷a ng−êi vµ ®Êt ®ai rÊt c¨ng th¼ng, viÖc cung cÊp lao ®éng l¹i rÊt phong phó, gi¸ c«ng cña lao ®éng rÎ, nh− vËy, Trung Quèc chØ cã thÓ thùc hiÖn viÖc kinh doanh th©m canh trªn ®Êt
16
vµo viÖc thùc hiÖn hiÖn ®¹i hãa n«ng nghiÖp n−íc m×nh v× ®©y lµ mét kh©u cùc kú quan träng ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò “tam n«ng”.
II. Nh÷ng chÝnh s¸ch ®èi víi
n«ng d©n
1. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch “lÊy Ýt cho
nhiÒu”
Nh»m xóc tiÕn chiÕn l−îc c«ng nghiÖp
hãa ®Êt n−íc, Trung Quèc ®· chän chÝnh
s¸ch “lÊy nhiÒu cho Ýt” ®èi víi n«ng d©n.
Nhê chÝnh s¸ch nµy mµ c«ng nghiÖp vµ
thµnh thÞ Trung Quèc cã ®−îc sù ph¸t
triÓn, nh−ng lÞch sö ®· ®Ó l¹i mét tr¹ng
th¸i n«ng nghiÖp chÊt l−îng kÐm, n«ng
th«n lµ khu vùc cã thÕ yÕu, n«ng d©n lµ
mét quÇn thÓ thÕ yÕu. HiÖn nay, do t×nh vô míi ®ã lµ: thø nhÊt, kinh doanh th©m canh vÉn tiÕp tôc viÖc n©ng cao s¶n l−îng cña mét ®¬n vÞ diÖn tÝch, nh−ng s¶n l−îng cao, chÊt l−îng tèt, nh»m ®¸p øng yªu cÇu n«ng s¶n phÈm chÊt l−îng cao cña thÞ tr−êng; thø hai, th©m canh n«ng nghiÖp nhÊt thiÕt ph¶i d−íi tiÒn ®Ò bè trÝ hîp lý c¸c lo¹i tµi nguyªn, thùc hiÖn ph¸t triÓn bÒn v÷ng, cè g¾ng h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, nh»m ®¸p øng t¨ng thu nhËp cña n«ng d©n; thø ba, kinh doanh th©m canh ë giai ®o¹n míi hiÖn nay nhÊt thiÕt ph¶i phï hîp víi yªu cÇu an toµn thùc phÈm, dùa theo tiªu chuÈn quèc tÕ vµ quy ®Þnh cña Nhµ n−íc, thùc hiÖn viÖc vËn doanh an toµn cña toµn bé qu¸ tr×nh, n©ng cao h×nh ®· thay ®æi, Trung Quèc buéc ph¶i
thay ®æi chÝnh s¸ch nãi trªn, ®ã lµ chÝnh søc c¹nh tranh thÞ tr−êng cña n«ng nghiÖp. s¸ch thùc hiÖn chÝnh s¸ch “lÊy Ýt cho
nhiÒu”, v× ®©y chÝnh lµ yªu cÇu kh¸ch
quan ®Ó gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò “tam
n«ng”. Néi dung cô thÓ nh− sau:
(cid:1) T¨ng vèn chi viÖn cho n«ng nghiÖp
tõ tµi chÝnh Trung −¬ng. - Ph¸t triÓn ®a h×nh, ®a d¹ng kinh doanh th©m canh n«ng nghiÖp, Trung Quèc do cã nhiÒu vïng khÝ hËu kh¸c nhau, ®Þa h×nh ®Þa m¹o phøc t¹p, tµi nguyªn thiªn nhiªn ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu vµ m«i tr−êng sinh th¸i còng rÊt
§Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch nµy, tæng sè
kh¸c nhau, do vËy, sù ph¸t triÓn cña c¸c khu vùc trong n−íc còng rÊt kh«ng ®ång
vèn mµ tµi chÝnh Trung −¬ng chi cho n«ng nghiÖp n¨m 2003 lµ 120 tû NDT,
®Òu, v× thÕ viÖc kinh doanh th©m canh tÊt nhiªn lµ ph¶i cã nhiÒu lo¹i h×nh vµ
n¨m 2004 ®· t¨ng lªn lµ 150 tû NDT, tû lÖ t¨ng tr−ëng lµ 20%. N¨m 2005 tµi ph−¬ng thøc kh¸c nhau ®Ó ph¸t triÓn.
chÝnh Trung −¬ng chi cho n«ng nghiÖp ®¹t 300 tû NDT, n¨m 2006 dù to¸n tµi
chÝnh Trung −¬ng chi cho n«ng nghiÖp lµ 339,7 tû NDT, so víi n¨m 2005 t¨ng
14,2%, chiÕm 21,4% tæng chi tµi chÝnh cña Trung Quèc(2). Tãm l¹i, con ®−êng hiÖn ®¹i hãa n«ng nghiÖp Trung Quèc cßn 2/3 qu·ng ®−êng ph¶i ®i, cßn ph¶i nç lùc mÊy chôc n¨m n÷a. Nh−ng dï sao thêi gian võa qua nh»m gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò “tam n«ng” Trung Quèc ®· tÝch cùc b¾t tay
17
(cid:1) ThiÕt lËp chÕ ®é hç trî trùc tiÕp cho
ng−êi n«ng d©n. n¨m 2004 lµ 2936 NDT, cßn n¨m 2005 møc thu nhËp b×nh qu©n lµ 3255 NDT (3)
- Thùc hiÖn chÕ ®é hç trî trùc tiÕp ®èi
2. ChuyÓn dÞch søc lao ®éng d«i thõa
víi n«ng d©n s¶n xuÊt l−¬ng thùc.
ë n«ng th«n.
- Hç trî cho viÖc mua gièng tèt, mua
m¸y mãc n«ng nghiÖp.
(cid:1) T¨ng møc båi th−êng khi thu håi
®Êt ®ai.
Nh− chóng ta ®· biÕt, n«ng d©n Trung Quèc rÊt ®«ng, muèn cho n«ng d©n giµu cã lªn ®−îc, nhÊt thiÕt ph¶i gi¶m thiÓu l−îng n«ng d©n. VÊn ®Ò dÞch chuyÓn søc lao ®éng d«i thõa hiÖn nay ë n«ng th«n Trung Quèc ®ang ®øng tr−íc mét m©u thuÉn l©u dµi lµ nguån cung øng lµ v« h¹n, nh−ng nguån nhu cÇu lao ®éng l¹i cã h¹n. ChÝnh v× thÕ mµ nhiÖm vô dÞch chuyÓn søc lao ®éng d«i thõa ë n«ng th«n Trung Quèc lµ rÊt nÆng nÒ. Do ®ã, Trung Quèc ®· cho ra ®êi mét sè chÝnh s¸ch nh»m gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò nµy.
Nh»m kh¾c phôc t×nh tr¹ng bÞ thiÖt thßi cña n«ng d©n khi bÞ thu håi ®Êt ®ai canh t¸c phôc vô cho c¸c môc ®Ých sö dông kh¸c. Héi nghÞ Trung −¬ng lÇn thø 3 Kho¸ XVI §CS Trung Quèc ®· ®−a ra viÖc ph¶i thùc hiÖn chÕ ®é ®Êt canh t¸c mét c¸ch nghiªm kh¾c, ®ång thêi b¾t tay vµo viÖc hoµn thiÖn tr×nh tù thu håi ®Êt vµ c¬ chÕ båi hoµn, n©ng cao tiªu chuÈn båi hoµn, c¶i tiÕn biÖn ph¸p ph©n phèi, bè trÝ n«ng d©n bÞ thu håi ®Êt mét c¸ch tho¶ ®¸ng. Kiªn quyÕt chÊm døt t×nh tr¹ng n«ng d©n sau khi bÞ thu håi ®Êt ®· trë thµnh ng−êi “bèn kh«ng” tøc lµ “kh«ng cã ruéng, kh«ng cã viÖc lµm, kh«ng cã vèn ®Ó lµm nghÒ, kh«ng cã b¶o hiÓm x· héi”, t¹o nªn nh÷ng nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn sù æn ®Þnh ë n«ng th«n vµ toµn x· héi.
Tõ sau ®¹i héi XVI cña §¶ng, chÝnh s¸ch viÖc lµm cho n«ng d©n ®· cã sù chuyÓn biÕn quan träng. “QuyÕt ®Þnh cña Trung −¬ng §CS Trung Quèc vÒ mét sè vÊn ®Ò hoµn thiÖn thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng” ®−îc th«ng qua t¹i Héi nghÞ toµn thÓ BCH Trung −¬ng lÇn thø 3 khãa XVI ®· ®Ò ra, cÇn ph¸t triÓn m¹nh kinh tÕ khu vùc huyÖn, t¨ng nhanh tiÕn tr×nh ®« thÞ hãa, dÇn tõng b−íc thèng nhÊt thÞ tr−êng søc lao ®éng n«ng th«n vµ thµnh thÞ, h×nh thµnh chÕ ®é b×nh ®¼ng vÒ viÖc lµm cña ng−êi lao ®éng, nh»m t¹o cµng nhiÒu c¬ héi viÖc lµm cho ng−êi n«ng d©n. §Ó thùc hiÖn quyÕt ®Þnh trªn, Trung Quèc ®· ®−a ra nhiÒu quyÕt ®Þnh vµ nh÷ng biÖn ph¸p nh− sau:
- B·i bá chÕ ®é giÊy tê chuyÓn ®æi ®èi víi n«ng d©n ®i ra ngoµi n«ng th«n lµm Tãm l¹i, ®Ó hãa gi¶i ®−îc vÊn ®Ò “tam n«ng”, lµm cho kinh tÕ n«ng th«n ph¸t triÓn, n«ng d©n cã thu nhËp cao vµ n«ng th«n æn ®Þnh lµ mét vÊn ®Ò cèt lâi cña “tam n«ng”, trong thêi gian qua Trung Quèc ®· nç lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò t¨ng thu nhËp cho ng−êi n«ng d©n, chÝnh v× thÕ mµ cuéc sèng cña ng−êi n«ng d©n Trung Quèc ngµy nay ®· t¨ng lªn râ rÖt, thu nhËp b×nh qu©n cña ng−êi n«ng d©n
18
viÖc, ®¬n gi¶n hãa c¸c thñ tôc liªn quan. Trong“V¨n kiÖn sè 1” n¨m 2004 cña Trung −¬ng quy ®Þnh, lo¹i bá dÇn tiÕn ®Õn thñ tiªu nh÷ng quy ®Þnh mang tÝnh kú thÞ vµ thu phÝ kh«ng ®óng quy ®Þnh ®èi víi n«ng d©n ®i vµo thµnh phè lµm viÖc vµ nh÷ng ®¬n vÞ thuª c«ng nh©n. n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, gi¶i quyÕt tËn gèc vÊn ®Ò n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ n«ng d©n, lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn môc tiªu vÜ ®¹i x©y dùng x· héi kh¸ gi¶ toµn diÖn. §Ó n©ng cao ®−îc tè chÊt gi¸o dôc cho n«ng d©n, Trung Quèc ®· b¾t tay vµo nh÷ng vÊn ®Ò d−íi ®©y:
- Xóc tiÕn viÖc c¶i c¸ch chÕ ®é hé tÞch ë thµnh phè lín vµ võa, níi réng ®iÒu kiÖn vµo thµnh phè lµm c«ng ®Þnh c− ®èi víi n«ng d©n. - Xóc tiÕn viÖc hoµ hîp kinh tÕ thµnh thÞ vµ kinh tÕ n«ng th«n, th«ng qua sù giao l−u gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n ®Ó n©ng cao tè chÊt cña n«ng d©n.
- ChÝnh quyÒn thµnh phè ph¶i tiÕn hµnh båi d−ìng nghÒ, d¹y dç con c¸i, b¶o hiÓm lao ®éng vµ nh÷ng phôc vô kh¸c mét c¸ch thiÕt thùc, ®ång thêi qu¶n lý, xuÊt nhËp dù to¸n mét c¸ch minh b¹ch.
- B¾t ®Çu tõ n¨m 2004, Bé N«ng
nghiÖp, Bé Tµi chÝnh, Bé Lao ®éng vµ B¶o hiÓm x· héi, Bé Gi¸o dôc, Bé Khoa - T¨ng c−êng viÖc gi¸o dôc kinh tÕ thÞ tr−êng x· héi chñ nghÜa, lµm cho n«ng nghiÖp chuyÓn biÕn nhanh sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, tÝch cùc ph¸t triÓn nh÷ng yÕu tè thÞ tr−êng trong tµi chÝnh tiÒn tÖ, ®Êt ®ai, søc lao ®éng, kü thuËt, th«ng tin, s¶n nghiÖp vµ nh÷ng yÕu tè kh¸c.
- T¨ng c−êng gi¸o dôc c¬ së ë n«ng th«n. Gi¸o dôc c¬ së cã quan hÖ trùc tiÕp ®Õn t×nh tr¹ng tè chÊt cña thanh thiÕu niªn- chñ thÓ cña n«ng th«n sau nµy.
häc kü thuËt vµ Bé X©y dùng ®· cïng nhau thùc hiÖn “C«ng tr×nh ¸nh mÆt trêi båi d−ìng tËp huÊn chuyÓn dÞch søc lao ®éng n«ng th«n”, ®· cho ra ®êi “Quy tr×nh båi d−ìng tËp huÊn n«ng d©n ®i lµm c«ng n¨m 2003 – 2010”.
- §Èy m¹nh viÖc d¹y nghÒ ë n«ng th«n vµ gi¸o dôc ng−êi tr−ëng thµnh, vÊn ®Ò nµy kh«ng nh÷ng gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng khã kh¨n vÒ thiÕu kü thuËt tr−íc m¾t ë n«ng th«n mµ nã cßn cã t¸c dông vÒ sau nµy. - D−íi sù l·nh ®¹o cña Trung −¬ng, tõ cuèi n¨m 2003, trong toµn quèc ®· kh¬i dËy s«i ®éng phong trµo n«ng d©n ®i “kiÕm l−¬ng”. ChÝnh phñ ®· lËp “tæ chØ ®¹o” ®Ó ®iÒu hoµ vÊn ®Ò nµy.
3. N©ng cao tè chÊt gi¸o dôc cho
- §Èy m¹nh ph¸t triÓn sù nghiÖp v¨n hãa ë n«ng th«n, th«ng qua ho¹t ®éng
n«ng d©n
v¨n hãa nghÖ thuËt phong phó ®a d¹ng ë n«ng th«n, lµm cho n«ng d©n trong vui
ch¬i gi¶i trÝ tiÕp nhËn ®−îc nh÷ng tri thøc, kü n¨ng míi,…
- T¨ng c−êng x©y dùng v¨n minh tinh thÇn, thóc ®Èy n©ng cao tè chÊt v¨n hãa, T¨ng c−êng tè chÊt gi¸o dôc cña n«ng d©n, n©ng cao toµn diÖn tè chÊt cña n«ng d©n lµ thùc thi chiÕn l−îc khoa gi¸o chÊn h−ng n«ng th«n, t¨ng thu nhËp cho ng−êi n«ng d©n, thùc hiÖn hiÖn ®¹i hãa
19
1. Thùc hiÖn viÖc c¶i c¸ch thuÕ vµ phÝ
x¸c lËp ®−îc quan niÖm t− t−ëng thÝch øng víi v¨n minh hiÖn ®¹i.
ë n«ng th«n mét c¸ch toµn diÖn
- T¨ng c−êng x©y dùng ph¸p chÕ, n©ng cao tè chÊt ph¸p chÕ cho n«ng d©n.
VÊn ®Ò thuÕ vµ phÝ ë n«ng th«n Trung Quèc lµ mét viÖc diÔn biÕn rÊt phøc t¹p, tr−íc khi b−íc vµo c«ng cuéc c¶i c¸ch thuÕ vµ phÝ ë n«ng th«n, n«ng d©n Trung Quèc ®· ph¶i nép rÊt nhiÒu lo¹i thuÕ vµ nép nhiÒu lo¹i phÝ, t¹o nªn mét vÊn ®Ò rÊt nhøc nhèi, ®©y còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y nªn sù
gi¶m sót thu nhËp cña n«ng d©n vµ sù mÊt æn ®Þnh ë n«ng th«n. C¶i c¸ch thuÕ
vµ phÝ ®−îc chia thµnh 2 b−íc ®Ó tiÕn hµnh. B−íc thø nhÊt ®−îc kh¸i qu¸t lµ
“Gi¶m nhÑ, quy chuÈn, æn ®Þnh”. Chñ yÕu lµ chÊn chØnh l¹i thuÕ vµ lo¹i bá c¸c lo¹i phÝ, chÊn chØnh l¹i viÖc thu thuÕ vµ phÝ lén xén ë n«ng th«n, cã quy ph¹m vÒ
thu thuÕ n«ng nghiÖp vµ thuÕ phô thu mµ n«ng d©n ph¶i nép, nh»m gi¶m g¸nh
nÆng cho n«ng d©n.
Tuy ®· cã nhiÒu gi¶i ph¸p ®èi víi viÖc n©ng cao thu nhËp, n©ng cao tè chÊt cho ng−êi n«ng d©n, mét mÊu chèt cña gi¶i quyÕt vÊn ®Ò “tam n«ng” ®· ®−îc thùc hiÖn trong thêi gian võa qua, song vÊn ®Ò n©ng cao ®iÒu kiÖn vËt chÊt vµ tinh thÇn cho n«ng d©n vÉn ch−a tiÕn triÓn ®−îc nhiÒu, kho¶ng chªnh lÖch thu nhËp gi÷a c− d©n thµnh thÞ vµ c− d©n n«ng th«n cßn lín l¹i cã xu thÕ níi réng thªm. V× vËy, trong “v¨n kiÖn sè 1” n¨m 2006 §¶ng vµ Nhµ n−íc Trung Quèc ®· ®−a ra hµng lo¹t nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m x©y dùng n«ng th«n míi XHCN, tiÕp tôc gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò “tam n«ng”, trong ®ã mÊu chèt lµ vÊn ®Ò n©ng cao thu nhËp cho n«ng d©n, thu hÑp kho¶ng c¸ch chªnh lÖch vÒ thu nhËp cña ng−êi d©n thµnh thÞ vµ ng−êi d©n n«ng th«n.
III. Nh÷ng gi¶i ph¸p c¶i c¸ch
n«ng th«n
Trong “V¨n kiÖn sè 1” n¨m 2006 cña Trung −¬ng §¶ng vµ Quèc vô viªn
Trung Quèc vÒ viÖc “Thóc ®Èy x©y dùng n«ng th«n míi XHCN”, viÖc x©y dùng
n«ng th«n míi XHCN ®−îc x¸c ®Þnh lµ mét nhiÖm vô lÞch sö quan träng trong
tiÕn tr×nh hiÖn ®¹i hãa Trung Quèc. X¸c ®Þnh ®−îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò
nµy, Trung Quèc ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch t−¬ng quan ®Ó c¶i c¸ch n«ng th«n, cô thÓ
HiÖn nay, trªn c¨n b¶n ®· hoµn thµnh b−íc mét, b¾t ®Çu vµo b−íc hai. NhiÖm vô cña giai ®o¹n nµy lµ trªn c¬ së cña chÕ ®é thuÕ vµ phÝ ë n«ng th«n ®· ®−îc quy ph¹m, dùa theo yªu cÇu cña sù hoµn thiÖn thÓ chÕ thÞ tr−êng XHCN, lo¹i bá nh÷ng lo¹i thuÕ phÝ chuyªn thu tõ n«ng d©n, thiÕt lËp chÕ ®é tµi chÝnh c«ng phñ kh¾p thµnh thÞ vµ n«ng th«n, thiÕt lËp mét thÓ chÕ qu¶n lý hµnh chÝnh vµ c¬ chÕ vËn hµnh gän nhÑ cã hiÖu qu¶ ë c¬ së, thiÕt lËp c¬ chÕ cã hiÖu qu¶ cho viÖc t¨ng thu vµ gi¶m ®ãng gãp cho n«ng d©n, thùc hiÖn viÖc ph¸t triÓn ®ång bé thµnh thÞ vµ n«ng th«n. §Õn cuèi n¨m 2005 Trung Quèc ®· tuyªn bè lo¹i bá nh− sau:
20
h¼n thuÕ n«ng nghiÖp trªn toµn bé l·nh thæ Trung Quèc.
§Õn n¨m 2003 ®· cã 14,7% n«ng hé tham gia hîp t¸c kh¸m ch÷a bÖnh n«ng th«n, dù kiÕn vµo n¨m 2010 chÕ ®é hîp t¸c kh¸m ch÷a bÖnh n«ng th«n kiÓu mè trªn c¬ b¶n sÏ ®−îc phñ kh¾p vïng n«ng th«n Trung Quèc
Tãm l¹i, trong mét thêi gian Trung Qung Quèc thùc hiÖn viÖc c¶i c¸ch thuÕ vµ phÝ ë n«ng th«n ®· thu ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng mõng, t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng thu nhËp cho n«ng d©n, t¹o thªm tiÒn ®Ò ®Ó æn ®Þnh x· héi n«ng th«n, phôc vô ®¾c lùc cho viÖc thùc hiÖn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò “tam n«ng” ë Trung Quèc.
2. Ph¸t huy t¸c dông tµi chÝnh c«ng ë
vïng n«ng th«n Trung Quèc
- Trong “QuyÕt ®Þnh cña Quèc vô viÖn vÒ t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸o dôc ë n«ng th«n” ®· ®Ò ra, ®Õn n¨m 2007, tû lÖ ng−êi d©n ®−îc phæ cËp gi¸o dôc 9 n¨m ë khu vùc phÝa T©y Trung Quèc ph¶i ®¹t trªn 85%, tû lÖ thanh niªn khoÎ m¹nh cßn mï ch÷ h¹ thÊp chØ cßn d−íi 5%. MÊy n¨m gÇn ®©y tµi chÝnh Trung −¬ng ®· t¨ng ®Çu t− cho gi¸o dôc ë n«ng th«n vµ bæ sung quü l−¬ng cho gi¸o viªn n«ng th«n, ®Æc biÖt lµ khu vùc miÒn T©y. §· ph¸t hµnh c«ng tr¸i gi¸o dôc ®Ó x©y míi vµ c¶i t¹o c¬ së tr−êng líp cho c¸c tr−êng trung häc vµ tiÓu häc ë n«ng th«n..
X©y dùng x· héi kh¸ gi¶ toµn diÖn, träng ®iÓm lµ n«ng th«n, ®iÓm khã còng lµ ë n«ng th«n. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng x· héi kh¸ gi¶ ë n«ng th«n, ph¸t triÓn sù nghiÖp x· héi n«ng th«n l¹i cµng khã. C¶i thiÖn vµ t¨ng c−êng sù nghiÖp x· héi n«ng th«n lµ nhu cÇu kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x· héi n«ng th«n. Cho nªn trong nh÷ng n¨m qua, Trung Quèc ®· tËp trung vµo gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò næi cém ë n«ng th«n nh− sau:
- Trung Quèc ®ang t×m kiÕm m« thøc b¶o hiÓm d−ìng l·o ë n«ng th«n. §Õn cuèi n¨m 2003, sè ng−êi tham gia b¶o hiÓm d−ìng l·o n«ng th«n ®· lªn tíi con sè 60 triÖu ng−êi, sè quü ®−îc tÝch luü lµ gÇn 20 tû NDT, h¬n 14 triÖu n«ng d©n ®· ®−îc lÜnh tiÒn b¶o hiÓm d−ìng l·o.
- Trung Quèc còng ®ang th¨m dß chÕ ®é b¶o hiÓm møc sinh ho¹t thÊp nhÊt cña c− d©n n«ng th«n. TÝnh ®Õn th¸ng 5 n¨m 2002, sè nh©n khÈu n«ng th«n ®−îc h−ëng chÕ ®é b¶o hiÓm sinh ho¹t tèi thiÓu lµ 3,38 triÖu ng−êi, chiÕm 1/10 nh©n khÈu khã kh¨n ë n«ng th«n.
Trung Quèc ®· b¾t tay vµo viÖc x©y dùng “6 c«ng tr×nh nhá ë n«ng th«n” ®ã lµ c«ng tr×nh tiÕt kiÖm n−íc t−íi, c«ng tr×nh cung cÊp n−íc s¹ch cho ng−êi vµ gia sóc, x©y dùng tr¹m thuû ®iÖn nhá, lµm hµng rµo bao quanh c¸nh ®ång cá, bª t«ng hãa ®−êng n«ng th«n, më réng diÖn sö dông khÝ bi-«-ga, nh»m c¶i thiÖn mét c¸ch c¨n b¶n ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ chÊt l−îng cuéc sèng cña n«ng d©n, ngoµi nh÷ng c«ng tr×nh nãi trªn cßn tiÕn hµnh mét sè c«ng viÖc kh¸c nh−:
- TiÕn hµnh viÖc thÝ ®iÓm x©y dùng chÕ ®é hîp t¸c ch÷a bÖnh ë n«ng th«n. ThiÕt lËp chÕ ®é tµi chÝnh c«ng phñ kh¾p thµnh thÞ vµ n«ng th«n lµ mét qu¸ tr×nh tiÖm tiÕn ®Çy gian nan, còng nh− viÖc ®−a sù nghiÖp kinh tÕ x· héi n«ng
21
th«n nhËp vµo tµi chÝnh c«ng, ®iÒu nµy sÏ liªn quan ®Õn nhiÒu mÆt cña viÖc ®iÒu chØnh quan hÖ lîi Ých.
chñ vµo chÕ ®é qu¶n lý ®Ó tiÕn hµnh tù qu¶n lý c¸c sù vô c«ng céng vµ c¸c hµnh vi c¸ nh©n theo ®óng ph¸p luËt vµ nh÷ng chÕ ®é ®· quy ®Þnh.
3. Thùc hiÖn chÕ ®é tù qu¶n ë n«ng
th«n
Gi¸m s¸t d©n chñ, ®©y lµ nãi quyÒn gi¸m s¸t d©n chñ vµ chÕ ®é gi¸m s¸t d©n chñ cña c− d©n n«ng th«n gi¸m s¸t ®èi víi c«ng t¸c cña uû ban th«n vµ c¸c hµnh vi cña c¸n bé. Gi¸m s¸t d©n chñ lµ mét néi dung quan träng cña tù qu¶n n«ng th«n vµ d©n chñ c¬ së. Nguyªn t¾c cña n«ng th«n tù qu¶n lµ tù m×nh qu¶n lý, tù m×nh gi¸o dôc, tù m×nh phôc vô, nguyªn t¾c “3 tù m×nh” nµy trong thùc tiÔn ®· ph¸t triÓn thµnh 4 quyÒn d©n chñ ®ã lµ: bÇu cö d©n chñ, ra quyÕt ®Þnh d©n chñ, qu¶n lý d©n chñ
vµ gi¸m s¸t d©n chñ, ®Ó thùc hiÖn ®−îc mét c¸ch cã hiÖu qu¶ 4 quyÒn d©n chñ
nµy, dÇn dÇn h×nh thµnh 4 chÕ ®é d©n chñ t−¬ng øng ®ã lµ chÕ ®é bÇu cö d©n chñ, chÕ ®é ra quyÕt ®Þnh d©n chñ, chÕ ®é qu¶n lý d©n chñ vµ chÕ ®é gi¸m s¸t C¶i c¸ch n«ng th«n Trung Quèc ®· tiÕn hµnh ®−îc gÇn 30 n¨m, ®Õn nay lÜnh vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ n«ng d©n Trung Quèc ®· ®−îc biÕn ®æi mang tÝnh lÞch sö: Mét lµ, n¨ng lùc s¶n xuÊt tæng hîp cña n«ng nghiÖp ®· ®−îc n©ng cao mét c¸ch râ rµng, l−¬ng thùc vµ c¸c
d©n chñ. Thùc hiÖn 4 quyÒn d©n chñ vµ vËn hµnh 4 chÕ ®é d©n chñ nãi trªn ®©y n«ng s¶n kh¸c ®−îc t¨ng tr−ëng víi biªn ®é lín, tõ chç thiÕu hôt l©u ngµy ®i ®Õn
nã ®· cÊu thµnh néi dung c¬ b¶n cña n«ng th«n tù qu¶n vµ d©n chñ c¬ së cña
n«ng th«n Trung Quèc.
BÇu cø d©n chñ, tøc lµ nãi ®Õn quyÒn d©n chñ vµ chÕ ®é d©n chñ cña qu¶ng
chç tæng l−îng l−¬ng thùc lµ c©n b»ng, trªn c¨n b¶n ®· gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò ¨n cho nh©n d©n toµn quèc; hai lµ, khoa häc kü thuËt n«ng nghiÖp ®· cã sù tiÕn bé mang tÝnh lÞch sö, ®Æc biÖt lµ n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, lÊy viÖc øng dông réng ®¹i c− d©n n«ng th«n trùc tiÕp bÇu ra c¸n bé uû ban th«n, theo ®óng “Ph¸p
lÖnh uû ban n«ng th«n”
QuyÕt ®Þnh d©n chñ, tøc nh÷ng vÊn
®Ò ë n«ng th«n cã liªn quan ®Õn lîi Ých r·i khoa häc kü thu¹t hiÖn ®¹i lµm tiªu chÝ ®· ®−îc ph¸t triÓn víi tèc ®é cao; ba lµ, kÕt cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ®· ®−îc −u hãa, n«ng nghiÖp tõ chç cña c− d©n n«ng th«n, nhÊt thiÕt ph¶i do
c− d©n n«ng th«n thùc hiÖn quyÒn d©n lÊy trång trät lµm chÝnh thµnh trång trät, ch¨n nu«i, nghÒ c¸, nghÒ rõng cïng chñ ra quyÕt ®Þnh vµ chÕ ®é ra quyÕt
®Þnh d©n chñ ®Ó tham gia vµo viÖc ra ph¸t triÓn, kÕt cÊu n«ng th«n tõ chç lÊy n«ng nghiÖp lµm nghÒ chÝnh chuyÓn quyÕt ®Þnh.
thµnh ph¸t triÓn hµi hoµ gi÷a n«ng nghiÖp vµ ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp.
Qu¶n lý d©n chñ, ®©y lµ nãi thùc hiÖn quyÒn qu¶n lý d©n chñ vµ tham gia d©n XÝ nghiÖp h−¬ng trÊn mäc lªn ®· l«i kÐo
22
Tµi liÖu tham kh¶o.
1- Ng−u Nhîc Phong, Lý Thµnh Quý, TrÞnh H÷u Quý: Nh×n l¹i vµ triÓn väng vÊn
®Ò “tam n«ng” ë Trung Quèc. Nxb, Khoa häc
x· héi Trtung Quèc, B¾c Kinh, 2004 (b¶n
tiÕng Trung)
2- Khæng Tõ¬ng TrÝ (chñ biªn): B¸o c¸o vÊn dÒ “tam n«ng” Trung Quèc. Nxb. Kinh tÕ
thêi ®¹i Trung Quèc, B¾c Kinh, n¨m 2005.
vÊn ®Ò næi cém, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò “tam n«ng” vÉn lµ nhiÖm vô quan träng ®Çy khã kh¨n, trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸…”.
*b¶n tiÕng Trung)
sù biÕn ®æi kÕt cÊu ngµnh nghÒ, kÕt cÊu viÖc lµm vµ ph¸t triÓn thÞ trÊn, thÞ tø ë n«ng th«n, ®· më ra con ®−êng hiÖn ®¹i hãa n«ng th«n ®Æc s¾c Trung Quèc; bèn lµ, thÓ chÕ kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ®· ph¸t sinh sù biÕn ®æi quan träng, tiÕn tr×nh thÞ tr−êng hãa n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n ®−îc ®Èy m¹nh. HÖ thèng thÞ tr−êng n«ng s¶n phÈm ban ®Çu ®−îc thiÕt lËp, ®· h×nh thµnh thÕ côc më ®èi ngo¹i toµn diÖn cña n«ng nghiÖp; n¨m lµ, thu nhËp cña n«ng d©n lu«n ®−îc n©ng cao, diÖn m¹o n«ng th«n Trung Quèc ngµy nay ®· cã sù biÕn ®æi vÒ chÊt; s¸u lµ, diÖn m¹o chÝnh trÞ d©n chñ còng cã sù biÕn ®æi mang tÝnh lÞch sö, quan niÖm t− t−ëng cña n«ng d©n b−íc ®Çu ®· theo kÞp ®−îc yªu
3- Mét sã ý kiÕn cña Trung ¬ng §CS Trung Quèc vµ Quèc vô viÖn ®èi víi vÊn ®Ò
x©y dùng n«ng th«n míi “v¨n kiÖn sè 1 n¨m
cÇu ph¸t triÓn cña thêi ®¹i, x©y dùng v¨n minh tinh th©n vµ ph¸p chÕ d©n chñ
2006”. (b¶n tiªng Trung)
ë n«ng th«n Trung Quèc tiÕn bé râ rÖt, x· héi n«ng th«n Trung Quèc ®· ®−îc
4- TÊt Tø Sinh (chñ biªn): B¸o c¸o vÒ vÊn ®Ò n«ng nghiÖp, n«ng th«n, n«ng d©n Trung
Quèc (b¶n tiÕng Trung n¨m 2003) Nxb.
Nh©n d©n, B¾c kinh, n¨m 2003.
ph¸t triÓn toµn diÖn.
5- Lý MËu C−¬ng: Nghiªn cøu vÊn ®Ò ®ãng gãp cña n«ng d©n trung Quèc. Nxb.
Nãi nh− vËy, kh«ng ph¶i vÊn ®Ò “tam n«ng” ë Trung Quèc ®· gi¶i quyÕt ®−îc mét c¸ch vÑn trßn. Trong “v¨n kiÖn sè 1”
Kinh tÕ ThiÓm T©y, T©y an, n¨m 1996. (b¶n
tiÕng Trung).
n¨m 2006 “Mét sè ý kiÕn cña Trung −¬ng ®¶ng vµ Quèc vô viÖn Trung Quèc
6- Lôc Häc NghÖ: “LuËn tam n«ng” – Nghiªn cøu n«ng nghiÖp, n«ng th«n, n«ng
vÒ viÖc thóc ®Èy x©y dùng n«ng th«n míi XHCN” cã ®o¹n viÕt “…CÇn ph¶i thÊy
d©n Trung Quèc ®¬ng ®¹i. Nxb. V¨n hiÕn
kho ahäc x· héi, B¾c Kinh, n¨m 2002 (b¶n
r»ng, sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n vÉn ®ang n»m ë giai ®o¹n leo dèc
tiÕng Trung).
7- Niªn gi¸m thèng kª n«ng th«n cÊp
gian nan. C¬ së n«ng nghiÖp cßn yÕu, ph¸t triÓn sù nghiÖp x· héi ë n«ng th«n
quèc gia hµng n¨m cña Trung Quèc.
cßn tôt hËu, m©u thuÉn kho¶ng chªnh lÖch vÒ giµu nghÌo cña c− d©n thµnh thÞ
vµ c− d©n n«ng th«n bÞ níi réng ®ang lµ
