Chẩn đoán và các phương pháp điều trị u não
A. BÁC SĨ SẼ LÀM GÌ ĐỂ CHẨN ĐOÁN U NÃO?
Khi một người có những triệu chứng gợi ý u não, bác sĩ sẽ thực hiện một hay
nhiều biện pháp sau đây:
- Khám thực thể: Bác sĩ khám kiểm tra lâm sàng tổng quát.
- Khám thần kinh: Bác sĩ kiểm tra độ tỉnh táo, sức cơ, sự phối hợp động tác, các
phản xạ, và đáp ứng với kích thích đau. Bác sĩ sẽ kiểm tra đáy mắt xem có phù gai thị
do u chèn ép thần kinh thị giác.
- MSCT scan: Chụp đa lát cắt vùng sọ não. Chích tĩnh mạch chất cản quang để
quan sát rõ hơn. Hình ảnh tổng hợp lại có thể cho thấy u não.
- Chụp Cộng Hưởng Từ MRI: Từ trường mạnh kết nối với một máy vi tính cho
thấy những hình ảnh chi tiết trong cơ thể. Hình ảnh có thể được in lại. Đôi khi phải
chích chất tương phản để hình ảnh quan sát được rõ ràng hơn. Có thể thấy u não hoặc
những vấn đề bất thường khác ở não.
Bác sĩ có thể chỉ định làm thêm
- Chụp mạch máu: Chất cản quang tiêm vào mạch máu sẽ di chuyển đến não bộ
để giúp bác sĩ quan sát rõ u não nếu có.
- X Quang sọ: Một số loại u não gây kết tủa calcium hoặc những thay đổi ở
xương sọ. Chụp XQuang giúp bác sĩ thấy những thay đổi đó.
- Chọc dò tuỷ sống: Bác sĩ rút một ít dịch não tuỷ qua chọc dò ống sống bằng
cây kim dài và mỏng. Thủ thuật này được thực hiện với gây tê tại chỗ. Thời gian thực
hiện kéo dài khoảng 30 phút. Bịnh nhân cần nằm đầu thấp vài giờ sau đó để tránh bị
nhức đầu. Phòng xét nghiệm sẽ kiểm tra dịch não tuỷ để tìm tế bào ung thư hoặc các
dấu hiệu bịnh lý khác.
- Chụp tuỷ sống: Chụp XQuang tuỷ sống có tiêm thuốc cản quang vào dịch não
tuỷ qua chọc dò ống sống để phát hiện u ở tuỷ sống.
- Sinh thiết: Lấy một ít mô để quan sát dưới kính hiển vi và tìm tế bào ung thư.
Sinh thiết có thể cho thấy hiện diện của tế bào ung thư, những thay đổi tế bào có thể
dẫn đến ung thư và những bất thường khác. Sinh thiết là phương pháp chính xác nhất
để chẩn đoán u não. Bác sĩ phẫu thuật có thể làm sinh thiết bằng 3 cách sau:
+ Sinh thiết kim: Rạch đường nhỏ ở da đầu, khoan một lỗ nhỏ qua xương sọ sau
đó dùng kim hút một ít mô não bị khối u.
+ Sinh thiết qua hướng dẫn của CT scan hoặc MRI.
+ Sinh thiết đồng thời với điều trị: Bác sĩ lấy một ít mô gửi xét nghiệm tế bào
sau khi đã cắt bỏ khối u não.
Đôi khi không thể thực hiện được sinh thiết. Phẫu thuật viên không thể lấy mô
bướu để làm sinh thiết mà không gây tổn thương đến não bộ khi khối u nằm ở thân não
hoặc một số vị trí nguy hiểm khác. Khi đó, bác sĩ sẽ dùng MRI, CT, hoặc các xét
nghiệm chẩn đoán hình ảnh khác.
Bệnh nhân cần làm sinh thiết có thể hỏi bác sĩ những câu hỏi như sau
- Tại sao tôi cần phải làm sinh thiết? Sinh thiết sẽ tác dụng đến kế hoạch điều trị
của tôi ra sao?
- Tôi sẽ được áp dụng phương pháp nào để sinh thiết?
- Sinh thiết sẽ kéo dài bao lâu? Tôi có tỉnh táo khi làm sinh thiết? Có đau
không?
- Nguy cơ nhiễm trùng và xuất huyết sau sinh thiết? Có nguy cơ nào khác
không?
- Kết quả sinh thiết sẽ có trong bao lâu?
- Nếu tôi thực sự bị u não, ai sẽ nói với tôi về phương pháp điều trị? Và khi
nào?
B. CHUẨN BỊ CHO ĐIỀU TRỊ
Bác sĩ có thể mô tả các chọn lựa trong điều trị và thảo luận về các kết quả hy
vọng sẽ đạt được cho mỗi phương pháp. Bác sĩ và bệnh nhân có thể cùng hợp tác với
nhau để hoạch định ra một phương án điều trị phù hợp với yêu cầu của người bệnh.
Điều trị tuỳ thuộc nhiều yếu tố, bao gồm loại u, vị trí, kích thước, và giai đoạn
của khối u. Đối với một vài typ u não, bác sĩ cũng cần biết xem tế bào ung thư có hiện
diện trong dịch não tuỷ hay không.
Sau đây là một số câu hỏi mà bệnh nhân có thể hỏi bác sĩ trước khi điều trị
- Tôi bị loại u não nào? U lành tính hay ác tính?
- Giai đoạn của khối u?
- Chọn lựa điều trị của tôi ra sao? Bác sĩ khuyên tôi điều gì? Tại sao?
- Lợi ích của từng phương pháp điều trị ? Nguy cơ và tác dụng phụ của từng
phương pháp?
- Chi phí điều trị?
- Việc điều trị sẽ ảnh hưởng đến công việc hàng ngày của tôi ra sao?
- Có thử nghiệm nghiên cứu lâm sàng nào có thể thích hợp đối với trường hợp
của tôi?
Bệnh nhân không cần phải hỏi tất cả các câu hỏi và hiểu rõ tất cả các câu trả lời
của bác sĩ. Trong quá trình điều trị, những điều chưa rõ sẽ được giải thích và bác sĩ sẽ
bổ sung thêm nhiều thông tin khác.
C. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ
Bệnh nhân u não có nhiều chọn lựa trong điều trị. Tuỳ theo typ của khối u và
giai đoạn và bịnh nhân có thể được điều trị bằng phẫu thuật, xạ trị hoặc hoá trị. Một số
bệnh nhân được điều trị phối hợp.
Ngoài ra, ở bất cứ giai đoạn nào của bệnh, bệnh nhân cũng cần được điều trị
giảm đau và các triệu chứng khác của ung thư, điều trị giảm nhẹ các tác dụng phụ và
điều trị nâng đỡ về mặt tinh thần. Phương pháp này được gọi là điều trị triệu chứng,
điều trị hỗ trợ hoặc hoặc điều trị giảm nhẹ. Bác sĩ sẽ là người phù hợp nhất để bàn luận
về những chọn lựa điều trị và dự báo các kết quả.
1. Phẫu thuật
là phương pháp điều trị thường dùng cho đa số u não. Cạo tóc sạch, gây mê
toàn phần, rạch da đầu, mở cửa sổ ở hộp sọ, mổ lấy một phần hoặc toàn bộ khối u,
đóng hộp sọ, khâu lại da đầu. Bệnh nhân có thể hỏi bác sĩ một số câu trước khi phẫu
thuật được tiến hành:
- Tôi sẽ cảm thấy ra sao sau phẫu thuật?
- Nếu đau thì bác sĩ sẽ xử trí thế nào?
- Tôi phải nằm viện bao lâu?
- Tác dụng phụ về lâu dài sau này? Tóc tôi có mọc trở lại không?
- Khi nào thì tôi có thể trở về với những hoạt động bình thường?
- Khả năng hồi phục hoàn toàn của tôi thế nào?