Giáo trình học Chăn nuôi thỏ Chương 1

Chia sẻ: Minh Nguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

182
lượt xem 67
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thỏ nhà là gia súc được biết như là một loài ăn cỏ chuyển hóa một cách có hiệu quả từ rau cỏ sang thực phẩm cho con người

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình học Chăn nuôi thỏ Chương 1

BÀI GI NG CH N NUÔI TH Giáo viên: LÂM THANH BÌNH TR NG CAO NG C NG NG SÓC TR NG
CH NG 1 T M QUAN TR NG VÀ C I M SINH H C C A TH I. V TRÍ VÀ T M QUAN TR NG Th nhà là gia súc c bi t nh là m t loài n c chuy n hoá m t cách có hi u qu t rau c sang th c ph m cho con ng i. Th có th chuy n hoá 20% protein chúng n c thành th t so v i 16-18% heo và 8-12% bò th t. M t cách c bi t chúng t n d ng t t ngu n protein và n ng l ng t th c v t t o ra th c ph m, trong khi các ngu n th c n này không c nh tranh v i con ng i, heo, gà ... so v i ng c c. Nh v y trong nh ng n c hay vùng không có ngu n ng c c d th a thì ch n nuôi th là m t trong nh ng ph ng án t t nh t s n xu t ra ngu n protein ng v t c n thi t cho dinh d ng con ng i m t cách kinh t . Trên th gi i ngành ch n nuôi th khá phát tri n. Trong nh ng th p niên 80 theo c tính t s s n xu t th t th , m i n m m t ng i tiêu th kho ng 200g th t th . S n xu t th t th cao các n c Nga, Pháp, Ý, Trung Qu c, Anh, M , v..v…M t cách chung nh t ngh này phát tri n m nh Châu Âu và Châu M , tuy nhiên kém phát tri n Châu Á và Châu Phi. Châu Âu s s n xu t và mua bán th t th và th gi ng c ng t ng nhanh. C th là các n c Nga, c, Pháp, an M ch, Hà Lan và Anh. Trung Qu c c ng là n c xu t kh u th t th có uy tính th tr ng Châu Âu. Th tr ng da th và lông len th c ng m nh m c bi t là nhu c u da xu t kh u sang Anh, Nh t, Ý, M ,…và lông len c a th Angora xu t sang M , Nh t và c t các n c s n xu t chính nh : Czechoslovakia, c, Anh, Tây Ban Nha, v.v… Vi t Nam m c dù ngh ch n nuôi th n c ta hi n nay nói chung còn r t m i và ch a phát tri n so v i các gia súc khác, tuy nhiên r i rác ng i dân c ng phát tri n chúng t thành th n nông thôn trên c n c cung c p th t cho c ng ng ng i dân, các nhà hàng, quán n, cung c p th các phòng thí nghi m, vi n, tr ng h c, dùng trong công tác nghiên c u và gi ng d y, v..v... Trong t ng lai g n v i dân s ngày càng gia t ng, nhu c u th c ph m cho ng i dân ngày càng l n, nhu c u nghiên c u khoa h c và gi ng d y c ng t ng lên. Do v y trong t ng lai g n chúng s phát tri n thành m t ngành ch n nuôi quan tr ng. Vi c t m t n n t ng khoa h c k thu t nh m phát tri n àn th Vi t Nam có vai trò quan tr ng c bi t. II. NH NG L I ÍCH C A NGH NUÔI TH http://www.ebook.edu.vn
Ch n nuôi th em l i nhi u l i ích và thu n l i cho ng i ch n nuôi vì nh ng lý do sau: 1. Th sinh s n nhi u và nhanh Th sinh s n nhanh, do tu i sinh s n ch 6-7 tháng và th i gian mang thai kho ng 1 tháng. Do v y n u tháng giêng th m thì tháng 7 cùng n m th con s và tháng giêng n m sau i cháu s . Nh v y trong kho ng 13-14 tháng c ba th h cùng có th s n xu t ra th con. M i l a th trung bình 6-7 con, m i th cái trung bình m i n m 6-7 l a. M i n m th có th sinh s n trung bình 30 con th con. 2. Th c n c a th r ti n d ki m và ít c nh tranh v i các gia súc khác Th c n ch y u cho th là các lo i c rau, lá cây là các lo i th c n d ki m hay d tr ng trong i u ki n gia ình, ít ho c không t n kém nhi u ti n. Th c n h n h p c a th dùng nuôi trong i u ki n t p trung không òi h i ch t l ng quá cao, chúng ta có th t n d ng các lo i s n ph m nông nghi p có s n b sung c ng c nh là lúa, b p, cám, khoai c ,… N u ch cho toàn b là rau c thì l ng protein c a th c ng c gi i quy t ph n l n, chúng ta b sung khi c n thi t. Dinh d ng th không òi h i c u k , không khó gi i quy t nh các loài gia súc khác. Nói chung hàm l ng m trong th c n xanh và các ph ph m khác c ng áp ng c protein c a th trong trong ch n nuôi thâm canh. 3. Nuôi th u t v n ít Nói chung nuôi th u t r t th p t c khâu con gi ng n th c n, lao ng chu ng tr i không nhi u mà c ng em l i hi u qu kinh t nh các ngành ch n nuôi khác tu theo quy mô phát tri n. Lý do là th sinh s n r t nhanh nên phát tri n àn gi ng r t l . T àn gi ng này có th nh hình quy mô phát tri n m t cách có hi u qu v kinh t nh t. Th c n có th t n d ng lao ng trong gia ình (c t c t nhiên, tr ng rau lang, rau mu ng) hay s d ng th c n s n có nh lúa, cám,… Do v y thu h i ti n v n và sinh l i r t nhanh. Tuy nhiên i u quan tr ng nh t v n là tìm th tr ng tiêu th th th t hay th con. Chúng ta c n ch ng m r ng th tr ng tiêu th s n ph m nh gi i thi u các món n ch bi n t th t th , v n ng vi c s d ng th trong công tác gi ng d y, thí nghi m, t o thú làm c nh, v..v... 4. Lao ng r t nh nhàng Ngh nuôi th không c n lao ng n ng nh c, t n d ng m i lao ng nhàn r i trong gia ình nh ph n , tr em, ng i cao tu i. c bi t ây là ngành ch n nuôi khá phù h p cho ng i l n tu i c n lao ng nh nhàng nh ng ch m sóc t m và chu áo. 5. Cung c p th t nhanh http://www.ebook.edu.vn
Th sau 3 tháng nuôi có tr ng l ng xu t chu ng 1,7-2kg. M t n m th m có th s n xu t kho ng 40 con và nh th s cung c p khoãng 70-75kg th t h i. 6. Th t th có giá tr dinh d ng t t: Th t th ngon ch t l ng t t (ít m nhi u m) d tiêu hóa thích h p v i ng i gìà, tr em và ng ì b nh. III. C I M SINH H C Th nhà là loài gia súc t ng i y u, khá nh y c m và d có ph n ng c th v i nh ng i u ki n thay i c a môi tr ng bên ngoài nh n ng, m a, m , nhi t , th c n, n c u ng, ti ng n và các ô nhi m môi tr ng khác. Vì v y ng i nuôi th c n ph i hi u rõ v các c tính sinh h c, nh m b o m t o cho th y các yêu c u t i u nh t cho th sinh s ng khi môi tr ng s ng có s thay i, b ng cách áp d ng các bi n pháp k thu t ch n nuôi. 1. Nh ng t p tính c bi t c a th Th có m t s các t p tính nh sau: th s ng bình th ng thì ào hang làm n i trú n và sinh s n, và d dàng nh n bi t mùi c a chính nó, th s ng thành b y và thông th ng s cái nhi u h n c, thông th ng s r ng tr ng c a th cái x y ra trong lúc ph i gi ng, th cái th ng dùng các v t li u k t h p v i lông b ng làm tr c khi , th n và u ng b t k th i gian nào trong 24 gi , chúng không n th c n ã d b n, ã r i xu ng t, v..v.. 2. S áp ng c th v i khí h u Nhi t là y u t quan tr ng nh t và nh h ng tr c ti p i v i th . Khi nhi t th p h n 10oC th cu n mình gi m di n tích ch ng l nh, nh ng khi o nhi t t 25-30 C thì chúng s n m dài soài thân th ra thoát nhi t. Tuy n m hôi th th ng không ho t ng. Tai c xem là b ph n phát tán nhi t và nh p th c ng c t ng c ng thoát nhi t khi nhi t môi tr ng nóng. N u nhi t o môi tr ng trên 35 C th s b stress nhi t do thân nhi t t ng cao. Th có ít tuy n http://www.ebook.edu.vn
m hôi d i da, th i nhi t ch y u qua ng hô h p, tr i nóng quá thì th th o nhanh n u nhi t lên 45 C thì th có th ch t nhanh. Th r t nh y c m v i m th p (40-50%), nh ng m quá cao c ng không thích h p. m trong không khí t 70-80% là t ng i thích h p i v i th . N u m quá cao và kéo dài thì th d b c m l nh và viêm m i. Th r t thích i u ki n thông thoáng, thông gió s l u chuy n trong không khí vào kho ng 0.3m/giây là thích h p nh t, tuy nhiên n u gió th i tr c ti p vào c th th thì chúng có th b b nh viêm m i và c m l nh. 3. Thân nhi t, nh p tim và nh p th Nhi t c th c a th ph thu c và t ng theo môi tr ng không khí t 38-410C trung bình là 39.50C. Nh p tim c a th r t nhanh t 120 n 160 l n/phút. T n s hô h p bình th ng là 60 - 90 l n/phút. Th bình th ng th nh nhàng. N u th lo s vì ti ng ng, âm thanh l n hay b ch c phá ho c tr i nóng b c, chu ng tr i ch t h p không khí ng t ng t thì các ch tiêu sinh lý u t ng. Do v y s t ng các ch tiêu sinh lý là i u c n tránh b ng cách t o môi tr ng s ng thích h p cho th nh thông thoáng, mát m và yên t nh. 4. c i m v kh u giác C quan kh u giác c a th r t phát tri n, nó có th ng i mùi mà phân bi t c con c a nó hay con c a con khác. Xoang m i th có nhi u vách ng n chi chít có th http://www.ebook.edu.vn
ng n ch n c các t p ch t b n trong không khí b i ho c t th c n. Các ch t d b n tích t t i ây có th kích thích m i th , t o i u ki n cho vi khu n phát tri n gây viêm nhi m ng hô h p. Vì th môi tr ng s ng và th c n c a th c n c s ch s n u cho th c n h n h p d ng b t thì c n ph i làm cho m ho c óng thành viên. L ng th ph i d n s ch s tránh b i b m, c n c v sinh l ng chu ng th ng xuyên. H t s c chú ý n các lo i th c n rau c còn d l i trong l ng làm cho b m m c và m cao trong l ng d gây b nh ng hô h p cho th . Tr ng h p mu n ghép th s sinh vào th m khác nuôi ta nên s d ng m t s ch t có mùi thoa trên c th con c a th m và th con ghép vào th m không phân bi t c, sau m t gi nh t chung mà th m không phân bi t c thì coi nh là s ghép thành công. 5. c i m v thính giác và th giác C quan thính giác th r t t t. Th r t nh y c m v i ti ng ng dù là r t nh chúng c ng phát hi n và chúng c ng r t nhát d s h i, do v y trong ch n nuôi tránh ti ng ng n ào cho th . Trong êm t i m t v n nhìn th y m i v t, do v y th v n có th n u ng ban êm c ng nh là ban ngày. 6. S tiêu hóa a. C th h c h tiêu hoá http://www.ebook.edu.vn
th tr ng thành (4-4,5kg hay 2,5-3kg) chi u dài h tiêu hoá có th 4,5-5,0m. Sau ng th c qu n ng n là d dày n c a th ch a kho ng 60-80g th c n. Ru t non dài kho ng 3m và có ng kính 1cm. Cu i ru t non là ti p giáp v i manh tràng b ph n tích tr và tiêu hoá th c n này có chi u dài kho ng 40-45cm v i ng kính 3-4cm. Nó ch a c 100-120g m t h n h p ch t ch a ng nh t v i t l ch t khô kho ng 20%. K n là ru t già v i chi u dài kho ng 1,5m. H tiêu hoá c a th phát tri n r t nhanh trong giai o n th ang t ng tr ng. Hai tuy n chính ti t vào ru t non là gan và t y t ng. D ch m t th ch a nhi u ch t h u c nh ng không có enzyme. D ch t y ch a nh ng enzyme tiêu hoá protein (trypsin, chymotrypsin), tinh b t (amylase), và m (lipase). b. Sinh lý tiêu hóa Th c n nhanh chóng i vào d dày, ây là môi tr ng acid và th c n l u l i kho ng 3 - 6gi và có nh ng thay i nh v m t hoá h c. B ng nh ng s co th t m nh ch t ch a trong d dày c y vào ru t non. u tiên ch t ch a s c hoà tan v i d ch m t và sau ó là d ch t y. Sau tác ng c a enzyme các nguyên t nh c gi i phóng ra và c h p thu qua thành ru t non. Nh ng m nh th c n ch a c tiêu hoá có th l u ru t non kho ng 1 gi 30 phút. Sau ó chúng c i vào manh tràng và có th l u l i ó 2 - 12gi và s c tiêu hoá b i các enzyme c a vi sinh v t. Ch y u là các th c n x c tiêu hoá t i ây và t o ra các acid béo bay h i, r i chúng c h p thu qua vách c a manh tràng vào máu cho s s d ng c a c th . Ph n ch t ch a c a manh tràng sau ó s c a vào ru t già. Kho ng phân n a còn l i c tiêu hoá và bao g m c vi sinh v t ây. Ph n u c a ru t già cò hai ch c n ng là t o ra phân m m và phân bình th ng c a th . S t o ra phân m m là c i m duy nh t có th . N u ch t ch a manh tràng i n ru t già vào bu i sáng s m, nó s tr i qua ít thay i v sinh hoá h c, r i các ch t nh y c a ru t già ti t ra s bao quanh các ch t ch a này g i là viên phân m m. Còn n u ch t ch a manh tràng i n ru t già vào các th i gian khác nhau trong ngày thì nh ng ph n ng hoá h c c a ph n ru t già tr c s hoàn toàn khác. Trong tr ng h p này s t o ra các viên phân c ng do ít n c. Các viên phân c ng s c y ra ngoài bình ht ng trong khi phân m m s c th thu h i tr l i b ng vi c th s nút các viên phân này khi chúng ra kh i h u môn r i th s nu t mà không ph i nhai l i gì c (Ceacotrophy). Th c ng có th nh n bi t phân m m ngay khi chúng l t ra r t trên sàn l ng n tr l i. Viên phân m m có giá tr protein và vitamin cao h n so v i viên phân c ng. Liên quan n v n này, m t s l ng th c n c a th s c s d ng tr l i t 2-4 l n. Do v y tu theo lo i th c n ti n trình tiêu hoá th c n c a th có th t 18 - 30 gi , trung bình là 20 gi http://www.ebook.edu.vn
7. Nhu c u dinh d ng c a th Th là loài ng v t n th c v t, có kh n ng tiêu hóa nhi u ch t x , cho nên có th nuôi th c b ng các lo i rau, c , c qu và các ph ph ph m gia ình. Nh ng mu n t ng n ng su t trong ch n nuôi th thì c n ph i b sung thêm th c n tinh b t, m, khoáng, vitamin… i u quan tr ng là ph i bi t b sung các ch t dinh d ng ó l a tu i và th i k nào áp ng nhu c u dinh d ng khác nhau c a chúng (Nguy n V n Thu, 2003). http://www.ebook.edu.vn
Nhu c u n ng l ng cho s sinh tr ng và phát tri n c a th Qua nhi u k t qu nghiên c u cho th y nhu c u n ng l ng c n thi t cho 1kg t ng tr ng thay i t 16-40 MJ. Lúc 3 tu n tu i là 16 MJ, 20 tu n tu i c n 40 MJ. Nhu c u n ng l ng c a 1kg th h u b là 600-700 KJ (140-170 Kcal) t ng ng v i 25-35 g tinh b t (Nguy n Quang S c & inh V n Bình, 2000). Nhu c u n ng l ng cho t ng tr ng còn ph thu c vào nhi u y u t khác nhau: khí h u, t l dinh d ng (n ng l ng, protein, acid min), x , tr ng thái s c kh e…Ch t b t ng có nhi u trong th c n h t ng c c, khoai, s n…Nh ng ch t này trong quá trình tiêu hóa s c phân gi i thành ng cung c p n ng l ng cho c th . i v i th con sau cai s a trong th i kì v béo thì c n t ng d n l ng tinh b t. i v i th h u b (4-6 tháng tu i) và con cái gi ng không sinh thì ph i kh ng ch l ng tinh b t tránh s vô sinh do quá béo. n khi th và nuôi con trong vòng 20 ngày u thì ph i t ng l ng tinh b t g p 2-3 l n so khi có ch a b i vì con m v a ph i ph c h i s c kh e, v a ph i s n xu t s a nuôi con. n khi s c ti t s a gi m (sau khi 20 ngày) thì nhu c u tinh b t c ng c n ít h n (Nguy n Quang S c & inh V n Bình, 2000). 8. Nhu c u ch t x c a th Vi c xác nh m c x t i u trong kh u ph n th là m t trong nh ng m c tiêu chính c a vi c nghiên c u v dinh d ng th . Th c cho n kh u ph n x th p thì có nh ng bi u hi n xáo tr n trong h th ng tiêu hóa v i nh ng bi u hi n nh tiêu ch y kèm v i t l ch t cao. i u này có th gi i thích là do kh u ph n có m c x th p s kéo dài th i gian l u gi c a th c n trong h th ng tiêu hóa (Hoover & Heitmann, 1972). H n th n a, kh u ph n x th p h n 12% s thay th ch t ch a trong manh tràng s th p h n. Tình tr ng này d n n hai tr ng h p: s lên men không mong mu n trong manh tràng và s gia t ng c a nh ng vi sinh v t gây b nh (Carabano et al., 1988). T c i m sinh lí tiêu hóa c a th ta th y th c n x thô v a là ch t ch a y d dày và manh tràng v a có tác d ng ch ng ói m b o sinh lí tiêu hóa bình th ng. Ch t x nh là ngu n cung c p n ng l ng, tác ng t t n quá trình lên men c a vi khu n manh tràng. Nhi u k t qu nghiên c u cho th y: n u cho th n th c n nghèo x (d i 8%) thì th s b tiêu ch y. Nhu c u t i thi u v x thô là 12% trong kh u ph n n c a th . Hàm l ng x phù h p nh t là 13-15%. Th c n này s kích thích s ho t ng c a ng tiêu hóa và nhu ng ru t bình th ng. Nh ng n u t ng t l x thô trên 16% thì s gây c n tr t ng tr ng và kh n ng s d ng th c n c a th . Riêng th gi ng tr ng thành có th s d ng c kh u ph n n ch a thành ph n x thô cao h n (16-18%). Cung c p x thô có th theo d ng c , lá xanh, khô ho c d ng b t nghi n nh 2-5 mm tr n vào th c n h n h p óng viên ho c d ng b t (Nguy n Quang S c & inh V n Bình, 2000). http://www.ebook.edu.vn
9. Nhu c u vitamin và khoáng ch t Dù th là loài n c nh ng th con sau cai s a ch a t ng h p c vitamin và th sinh s n v n thi u m t s vitamin quan tr ng nh A, B, D, E. N u thi u vitamin A, th sinh s n kém ho c r i lo n sinh s n, th con sinh tr ng ch m d b viêm da, viêm k t m c, niêm m c và ng hô h p. N u thi u vitamin E, thai kém phát tri n, s con s sinh ch t cao, th c không h ng, tinh trùng kém ho t l c, do ó t l th thai kém. N u thi u vitamin B, th d b th n kinh b i li t, nghiêng u, ch m l n, kém n, thi u máu. N u thi u vitamin D, th còi c c, m m x ng (Nguy n V n Thu, 2003). Th có th t t ng h p vitamin nhóm B trong h tiêu hóa. Ta có th cung c p vitamin cho th trong th c n h n h p. Theo Nguy n V n Thu (2003) trong 1 kg h n h p có th cung c p 9500 IU vitamin A, 2mg vitamin B1, 4 mg vitamin B2, 20 mg vitamin B3, vitamin D2, D3 950 IU. http://www.ebook.edu.vn