1
TẬP CÔNG TY ĐIỆN LỰC MIỀN BẮC
TRƯỜNG CAO ĐẲNG ĐIỆN LỰC MIỀN BẮC
GIÁO TRÌNH
NHÀ MÁY ĐIỆN VÀ TRẠM BIẾN ÁP
NGHỀ QUẢN LÝ VẬN HÀNH, SỬA CHỮA ĐƯỜNG DÂY
VÀ TRẠM BIẾN ÁP CÓ ĐIỆN ÁP 110KV TRỞ XUỐNG
TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG
(Lưu hành nội bộ)
Hà Nội, năm 2020
2
Tuyên bố bản quyền:
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên
bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ
bị nghiêm cấm.
3
LỜI NÓI ĐẦU
Nhà máy điện và trạm biến áp là các khâu không thể thiếu được trong hệ
thống năng lượng. Cùng với sự phát triển của hệ thống năng lượng quốc gia, ở
nước ta ngáy càng xuất hiện nhiều nhà máy điện và trạm biến áp công suất lớn.
Việc giải quyết đúng đắn vấn đề kinh tế kỹ thuật trong thiết kế, xây dựng và vận
hành là một trong những đề cấp thiết và luôn được coi trọng hành đầu. Muốn giải
quyết tốt các vấn đề trên cần phải có những hiểu biết toàn diện và đúng đắn về bản
chất vật lý, phương thức làm việc của từng loại thiết bị trong hệ thống điện.
Giáo trình “Nhà máy điện & trạm biến áp” được biên soạn trên cơ sở các
kiến thức, lý thuyết cơ bản, được trình bày một cách ngắn gọn và dễ hiểu, chủ yếu
đi sâu vào các kiến thức cơ bản về thiết bị, trang bị cho người đọc những kiến thức
cơ bản nhằm làm việc và tính toán được các thiết bị chính trong các nhà máy điện
và trạm biến áp nước ta. Cuốn giáo trình này được dùng chủ yếu cho sinh viên
chuyên ngành Hệ thống điện, trình độ Cao đẳng nên các phần kiến thức trong đó
mới chỉ dừng ở mức độ giới thiệu cho người học những kiến thức cơ bản về các
thiết bị chính liên quan trực tiếp hay gián tiếp đến phần điện trong nhà máy điện và
trạm biến áp.
Chúng tôi rất mong và xin chân thành cảm ơn sự đóng góp của độc giả để
cuốn giáo trình ngày một hoàn thiện hơn. Các ý kiến đóng góp xin gửi về Khoa
Điện, Trường Cao đẳng điện lực miền Bắc – Tân Dân, Sóc Sơn, Hà Nội.
Xin chân thành cảm ơn!
Tập thể giảng viên
KHOA ĐIỆN
4
MỤC LỤC Trang
Lời nói đầu ............................................................................................................ 3
Chương 1. Khái niệm chung về nhà máy điện và trạm biến áp ..................... 8
1. Năng lượng và vấn đề sản xuất năng lượng ...................................................... 8
2. Phân loại và đặc điểm của nhà máy điện ......................................................... 9
3. Trạm biến áp .................................................................................................... 17
4. Đồ thị phụ tải ................................................................................................... 18
5. Chế độ làm việc của điểm trung tính trong hệ thống điện .............................. 25
Chương 2. Sơ đồ nối điện trong nhà máy điện và trạm biến áp ................... 32
1. Sơ lược về sơ đồ nối điện trong nhà máy điện và trạm biến áp ...................... 32
2. Sơ đồ cấu trúc ................................................................................................. 35
3. Sơ đồ hệ thống thanh góp ................................................................................ 36
4. Một số dạng sơ đồ của Nhà máy điện và trạm biến áp .................................. 51
Chương 3. Nguồn thao tác trong nhà máy điện và trạm biến áp ................. 56
1. Nguồn thao tác một chiều ............................................................................... 56
2. Nguồn thao tác xoay chiều .............................................................................. 61
Chương 4. Điện tự dùng trong nhà máy điện và trạm biến áp .................... 65
1. Khái niệm chung ............................................................................................ 65
2. Nguồn cung cấp điện tự dùng ......................................................................... 66
3. Hệ thống tự dùng của nhà máy thủy điện ....................................................... 68
4. Hệ thống tự dùng của nhà máy nhiệt điện....................................................... 70
5. Điện tự dùng của trạm biến áp ........................................................................ 72
Tài liệu tham khảo ............................................................................................... 74
5
CHƯƠNG TRÌNH MÔN HỌC
Tên môn học: Nhà máy điện và trạm biến áp
Mã môn học: MH 22
Thời gian thực hiện môn học: 45 giờ (Lý thuyết: 32 giờ; Thực hành, thí nghiệm,
thảo luận, bài tập: 10 giờ; Kiểm tra: 03 giờ)
I. Vị trí, tính chất của môn học:
- Vị trí: Môn học được bố trí vào học kỳ 2, năm thứ 2 trong chương trình đào
tạo.
- Tính chất: Là môn học chuyên ngành.
II. Mục tiêu môn học:
- Về kiến thức:
+ Trình bày được vai trò, đặc điểm, nhiệm vụ của các loại nhà máy điện và
trạm biến áp;
+ Trình bày được nguyên lý làm việc, đặc điểm cấu tạo, công dụng đặc tính,
chế độ làm việc của các thiết bị điện và khí cụ điện chính trong nhà máy điện và
trạm biến áp;
+ Trình bày được các sơ đồ nối điện, cách thao tác vận hành, ưu nhược
điểm của từng sơ đồ nối điện để phục vụ cho công tác quản lý, vận hành, sửa chữa
tại các nhà máy điện và trạm biến áp.
- Về kỹ năng:
+ Phân biệt được các sơ đồ nối điện của nhà máy điện và trạm biến áp;
+ Đọc được ký hiệu, thông số, phân biệt, nhận dạng các thiết bị điện.
+ Thao tác đóng cắt các thiết bị trong sơ đồ nối điện.
- Về năng lực tự chủ và trách nhiệm:
+ Tác phong làm việc khoa học, nghiêm túc, cẩn thận, tự giác.
III. Nội dung môn học
1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian: