Ạ Ọ
Ộ Ố Đ I H C QU C GIA HÀ N I KHOA LU TẬ
ƯƠ Ễ NGUY N TÀI D NG
HËU QU¶ PH¸P Lý CñA VIÖC HñY H¤N NH¢N TR¸I PH¸P LUËT THEO LUËT H¤N NH¢N Vµ GIA §×NH N¡M 2014
ố ụ ự ậ ự
Chuyên ngành: Lu t Dân s và T t ng dân s Mã số: 60 38 01 03
Ọ
Ắ
Ậ
Ạ
Ậ
TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ LU T H C
Ộ HÀ N I 2016
Công trình đ ậ ượ ạ ọ c hoàn thành ố ộ i Khoa Lu t Đ i h c Qu c gia Hà N i ạ t
ọ ẫ Ng ườ ướ i h Ị ng d n khoa h c: TS. LÊ ĐÌNH NGH
ả Ph n bi n 1 ệ : ......................................................................
ả Ph n bi n 2
ệ : ......................................................................
ậ ượ ả ệ ạ ộ ồ ọ ấ ậ Lu n văn đ c b o v t
i H i đ ng ch m lu n văn, h p ạ ọ ộ ạ t i Khoa Lu t Đ i h c Qu c gia Hà N i.
ờ ố ậ ...., ngày ..... tháng ..... năm 2016 ồ Vào h i .... gi
ể ể ạ Có th tìm hi u lu n văn t i
ậ ư ệ ố ậ Trung tâm t
ư ệ ố ư ệ Trung tâm t ộ ạ ọ li u Khoa Lu t – Đ i h c Qu c gia Hà N i ộ ạ ọ li u – Th vi n Đ i h c Qu c gia Hà N i
Ủ Ụ Ậ M C L C Ụ C A LU N VĂN
Trang
ươ
Ch
21 ng 3 ....................................................................................................................
ƯỜ
Ộ Ố Ả
Ố Ử
ƯỜ
Ả
Ệ
Đ
NG L I X LÝ VÀ M T S GI
I PHÁP TĂNG C
Ề NG HI U QU ĐI U
Ệ
Ỉ
Ậ CH NH PHÁP LU T TRONG VI C
21 .........................................................................
Ả
Ả Ế
Ậ
Ế
Ệ
GI
21 I QUY T H QU K T HÔN TRÁI PHÁP LU T ...........................................
Ở Ệ
Ệ
VI T NAM HI N NAY
21 .........................................................................................
ườ
ố ử
ụ ể
ườ
ế
ề
ệ
ế
ạ
ợ
3.1. Đ ng l
i x lý c th các tr
ng h p k t hôn vi ph m các đi u ki n k t hôn
ậ ị
21 theo lu t đ nh ....................................................................................................................
1
Trang ph bìaụ ờ L i cam đoan ụ ụ M c l c
M Đ UỞ Ầ
ấ ế ủ ề 1. Tính c p thi t c a đ tài
ệ ượ ộ ệ ượ Hôn nhân và gia đình là m t hi n t ộ ng xã h i. Hi n t
ể ủ ớ ự ể ộ ườ ồ ạ t n t i và phát tri n cùng v i s phát tri n c a xã h i loài ng ng này ở i. Thu
ườ ế ỉ ớ ằ ụ ơ s khai, con ng
ư ả ố ườ ắ ử ị gi ng. Nh ng tr i qua quá trình l ch s lâu dài, con ng
ệ ở ượ ệ ầ nhau b i quan h hôn nhân và quan h hôn nhân đã d n đ
ữ ị ữ ủ ệ ậ ị i k t hôn v i nhau ch nh m m c đích suy trì nòi ế ớ i g n k t v i ậ c pháp lu t ụ ể ả b o v . Trong nh ng quy đ nh c a pháp lu t có nh ng quy đ nh c th
ữ ệ ườ ủ ụ ế ấ ợ ế ề ề v đi u ki n k t hôn, nh ng tr ng h p c m k t hôn, th t c và hình
ứ ế th c k t hôn.
ộ ể
ố ả ườ ổ ổ đó là hoàn c nh s ng thay đ i, tâm lý con ng
ườ ớ ườ ổ i cũng thay đ i kéo theo đó d n t ệ ữ quan h gi a con ng i v i con ng
ữ ế ậ
ậ ả ưở ệ ệ Ngày nay, khi kinh tế xã h i ngày càng phát tri n thì đi kèm v i ớ ố i thay đ i và các m i ẫ ớ i ậ nh ng hành vi trái pháp lu t trong đó có hành vi k t hôn trái pháp lu t. ỏ Vi c hình thành quan h hôn nhân trái pháp lu t nh h ng không nh
ả ấ ữ ộ ớ ờ ố t ậ i đ i s ng xã h i, gây ra nh ng h u qu x u cho các thành viên trong
ữ ườ ể ạ ề ấ gia đình, cho nh ng ng i xung quanh và đ l ệ ụ i nhi u h l y x u cho
ộ ệ ố ệ ố ậ
ậ ề ấ ậ ề ẫ ạ
ể ự ệ ư ề ư ệ ộ ỉ xã h i. Trong khi đó, h th ng pháp lu t nói chung và h th ng pháp ế lu t v Hôn nhân và gia đình nói riêng v n còn nhi u b t c p, h n ch ; ườ ng ch a th d li u cũng nh đi u ch nh m t cách toàn di n các tr
ư ậ ả ậ ợ h p phát sinh cũng nh h u qu pháp lý mà hôn nhân trái pháp lu t cũng
ư ậ ủ ế ệ ả ậ nh h u qu pháp lý c a hôn nhân trái pháp lu t. Vì th , vi c nghiên
ủ ề ậ ậ ả ứ c u v hôn nhân trái pháp lu t và h u qu pháp lý c a hôn nhân trái
ế ứ ầ ề ậ ế ệ ệ pháp lu t trong tình hình hi n nay là đi u h t s c c n thi t. Vi c nghiên
ề ấ ự ệ ằ ỉ ợ ườ ứ c u v n đ này k hông ch nh m d li u thêm các tr
ệ ọ ơ ơ ệ ố ậ mà quan tr ng h n đó là hoàn thi n h n n a
ụ ắ ả ườ ợ ủ ậ ị kh c ph c, gi ế i quy t các tr ng h p vi ph m
2
ậ ớ ướ ề ả ư ậ nhân và gia đình. Nh v y pháp lu t m i có h ng h p phát sinh, ằ ữ h th ng pháp lu t nh m ạ quy đ nh c a lu t hôn ợ i ệ ng b o v quy n, l
ủ ợ ế ộ ự ả ích h p pháp c a công dân, ả đ m b o xây d ng ch đ hôn nhân và gia
ộ ườ ệ ề ả ườ ế đình văn minh, ti n b ,vì con ng i, b o v quy n con ng i.
ụ ứ 2. M c tiêu nghiên c u
ụ ổ 2.1. M c tiêu t ng quát
ậ ả ữ ự ề ễ ấ ậ Làm rõ nh ng v n đ lý lu n và th c ti n v ủ ề h u qu pháp lý c a
ệ ủ ậ ậ vi c h y hôn nhân trái pháp lu t theo lu t hôn nhân gia đình năm 2014.
ư ừ ấ ậ ế ủ ữ ể ạ ậ
ộ ố ư ụ ữ ế ằ ắ ổ T đó đ a ra nh ng đi m b t c p h n ch c a Lu t hôn nhân gia đình ạ năm 2014 và đ a ra m t s ý ki n nh m b sung, kh c ph c nh ng h n
ế ủ ậ ch c a lu t hôn nhân gia đình năm 2014
ụ ể ụ 2.2. M c tiêu c th
ể ạ ượ ạ ượ ụ ầ ổ Đ đ t đ c m c tiêu t ng quát nêu trên c n đ t đ c m t s ộ ố
ụ ể ư ụ m c tiêu c th nh sau:
ữ ủ ề ậ ậ ả ấ Làm rõ nh ng v n đ lý lu n v ệ ủ ề h u qu pháp lý c a vi c h y
ậ ậ hôn nhân trái pháp lu t theo Lu t hôn nhân gia đình năm 2014.
ổ ữ ủ ậ ợ ị
ệ ủ ủ ả ậ ậ ệ T ng h p, phân tích, đánh giá nh ng quy đ nh c a pháp lu t hi n ậ hành về h u qu pháp lý c a vi c h y hôn nhân trái pháp lu t theo Lu t
hôn nhân gia đình năm 2014.
ồ ạ ữ ấ ậ ủ ữ ế ạ ậ Nêu ra nh ng t n t ệ i, h n ch , nh ng b t c p c a pháp lu t hi n
ệ ủ ữ ủ ậ ả ậ hành nh ng h u qu pháp lý c a vi c h y hôn nhân trái pháp lu t theo
ậ lu t hôn nhân gia đình năm 2014.
ư ị ể ử ổ ệ ả ộ ố ế Đ a ra m t s ki n ngh , gi
ủ ệ ậ ả ị ủ ữ i pháp đ s a đ i, hoàn thi n nh ng ủ ậ ề h u qu pháp lý c a vi c h y hôn nhân trái
quy đ nh c a pháp lu t v pháp lu tậ
ủ ề ớ 3. Tính m i và đóng góp c a đ tài
ứ m t s Trong quá kh đã có
ữ ạ ọ , c a các b n h c viên, sinh viên t v vi
ủ ậ ả ậ . Tuy nhiên, t
ủ ế ự ữ ữ ủ ị nh ng chuyên gia pháp lý ệ ủ đ ề h u qu pháp lý c a vi c h y hôn nhân trái pháp lu t ả c nh ng ề đ tài khoa h c
3
ư ậ ữ ề ộ ố công trình nghiên c uứ khoa h cọ c aủ ế ề v nấ ủ tấ ọ đó ch y u d a trên nh ng quy đ nh c a Lu t ậ ậ ượ ế c h t hôn nhân gia đình cũ. Nh ng đ tài khoa h c ọ đó ch a c p nh t đ
ề ớ ề ữ ự ấ ậ ễ ư ư ư nh ng v n đ m i v lý lu n và th c ti n cũng nh ch a đ a ra đ
ấ ậ ữ ư ươ ướ ệ nh ng b t c p cũng nh ph ng h ng hoàn thi n pháp lu t v
ữ ủ ậ ả ị ượ c ậ ề hôn ệ ề h u qu pháp lý c a vi c nhân gia đình nói chung và nh ng quy đ nh v
ứ ượ ầ ủ h y hôn nhân trái pháp lu t ậ nói riêng đáp ng đ c yêu c u ngày càng
ự ễ ộ ố ủ cao c a th c ti n cu c s ng.
ậ ượ ế ể ờ ậ Lu n văn đ c vi t vào th i đi m sau
ự ậ ộ ậ năm 2014 và B lu t dân s 2015 ra đ iờ và có hi u l c khi Lu t hôn nhân gia đình ệ ự nên lu n văn có
ậ ễ ể ự ữ ể ư ớ ề ữ
ả ậ ủ ệ ủ ủ th đ a ra nh ng đi m m i v lý lu n và th c ti n trong nh ng quy ậ ề h u qu pháp lý c a vi c h y hôn nhân trái pháp
ấ ậ ư ữ ữ ợ ỉ
ủ ủ ệ ậ ả
ộ ố ị ớ ượ ữ
ầ ủ ự ễ ậ ầ ằ ớ ị đ nh c a pháp lu t v lu tậ , phân tích và ch ra nh ng đi m ch a h p lý, nh ng b t c p c a ủ ể ề h u qu pháp lý c a vi c h y hôn nhân trái ệ pháp lu t ậ hi n hành v ế ờ ư ồ pháp lu tậ , đ ng th i đ a ra đ c m t s nh ng ki n ngh m i, có tính ệ ợ ậ c p nh t phù h p v i yêu c u c a th c ti n nh m góp ph n hoàn thi n
ủ ủ ả ệ ậ h u qu pháp lý c a vi c h y hôn nhân trái pháp
ậ ề pháp lu t v trách lu tậ .
ố ượ ứ ạ 4. Đ i t ng và ph m vi nghiên c u
ố ượ ủ ệ ậ ả ủ ứ h u qu pháp lý c a vi c h y hôn nhân Đ i t ng nghiên c u:
trái pháp lu tậ
ữ ứ ủ ệ ạ ậ ị Ph m vi nghiên c u: nh ng quy đ nh c a pháp lu t hi n hành v ề
ủ ả ậ ệ ủ ậ h u qu pháp lý c a vi c h y hôn nhân trái pháp lu t
ộ ể ươ ứ ị 5. N i dung, đ a đi m và ph ng pháp nghiên c u
ứ ộ 5.1. N i dung nghiên c u
ự ủ ề ễ ấ ậ ả ậ Các v n đ lý lu n và th c ti n v ệ ủ ề h u qu pháp lý c a vi c h y
ủ ệ ậ ị hôn nhân trái pháp lu tậ theo quy đ nh c a pháp lu t hi n hành.
ươ ứ 5.2. Ph ng pháp nghiên c u
ự ệ ả ự ơ ở ươ ề Th c hi n đ tài này, tác gi d a trên c s ph ậ ủ ng pháp lu n c a
ủ ề ồ ướ Ch nghĩa MácLênin, t ư ưở t ng H Chí Minh v Nhà n
ậ ả ử ụ ươ ạ lu t. Bên c nh đó, tác gi s d ng các ph ng pháp nghiên c u c th c và Pháp ứ ụ ể
4
ư ươ ổ ố nh ph ợ ng pháp phân tích, t ng h p, so sánh, th ng kê v.v...
ế ấ ủ ậ 6. K t c u c a lu n văn
ở ầ ụ ế ệ ầ ậ ả ấ Ngoài ph n m đ u, k t lu n và danh m c tài li u tham kh o, c u
ậ ồ ươ trúc lu n văn bao g m 3 ch ng:
ươ ộ ố ấ ề ậ ề ậ ả Ch ng 1 ủ : M t s v n đ lý lu n chung v h u qu pháp lý c a
ệ ủ ậ ậ vi c h y hôn nhân trái pháp lu t theo lu t hôn nhân gia đình năm 2014
ươ ậ ậ Ch ng 2 : Hôn nhân trái pháp lu t theo Lu t Hôn nhân và gia đình
năm 2014
ươ ố ử ộ ố ả ườ Ch ng 3 ườ : Đ ng l i x lý và m t s gi i pháp tăng c ệ ng hi u
ả ề ủ ệ ậ ỉ ả ế ệ ả ủ qu đi u ch nh c a pháp lu t trong vi c gi i quy t h qu c a Hôn
ậ ở ệ ệ nhân trái pháp lu t Vi t Nam hi n nay
ươ Ch ng 1
Ộ Ố Ấ Ề Ậ Ả Ậ Ề M T S V N Đ LÝ LU N CHUNG V H U QU PHÁP LÝ
Ủ Ủ Ậ Ệ Ậ C A VI C H Y HÔN NHÂN TRÁI PHÁP LU T THEO LU T
HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH NĂM 2014
ủ ậ ộ ố ấ 1.1. M t s v n đ l ề ý lu n chung v ề h y hôn nhân trái pháp
lu tậ
ề ệ ậ 1.1.1. Quan ni m v hôn nhân trái pháp lu t
ộ ệ ướ ộ ọ
ố ậ ệ ộ ượ ữ ữ m i quan h xã h i đ ủ ể c xác l p gi a hai ch th nam và n , quan h
ồ ạ ậ ủ ự ể ả ằ này t n t i và phát tri n theo quy lu t c a t nhiên nh m đ m b o s
ườ ủ ả i. Tuy nhiên, tr i qua các th i k ể i và phát tri n c a con ng ồ ạ t n t
ộ D i giác đ xã h i h c, quan h hôn nhân và gia đình là m t ệ ả ự ờ ỳ ậ ử ớ ữ ộ
ậ ề ờ ế ị l ch s v i nh ng hình thái kinh t xã h i khác nhau, pháp lu t nói ằ chung và pháp lu t v hôn nhân và gia đình nói riêng đã ra đ i nh m
ữ ệ ề ệ ỉ đi u ch nh nh ng quan h khách quan trong đó có quan h hôn nhân và
5
ệ ố ộ gia đình. Lúc này, hôn nhân không còn là m t m i quan h mang tính
ằ ả ệ ố b n năng nh m duy trì nòi gi ng mà quan h hôn nhân và gia đình tr
ị ự ề ủ ệ ấ ộ ố ộ ỉ
ủ ệ ề ả ằ ấ ợ ị ở ố thành m t m i quan h xã h i ch u s đi u ch nh c a giai c p th ng ố i ích c a giai c p th ng tr nh m tuân theo ý chí, b o v quy n và l
ị ớ ắ ầ ữ ệ ệ ầ ộ
ề ề ậ ả ợ ấ tr . Lúc này xã h i m i b t đ u xu t hi n nh ng quan ni m đ u tiên ờ v hôn nhân h p pháp và hôn nhân trái pháp lu t. Tr i qua nhi u th i
ỳ ị ử ở ỗ ề ệ l l ch s khác nhau, m i quan ni m v hôn nhân trong đó có quan
ữ ề ệ ậ ổ ni m v hôn nhân trái pháp lu t cũng có nh ng thay đ i khác nhau
ể ệ ủ ế ậ ộ Trong xã h i phong ki n, pháp lu t th hi n ý chí c a m t b . ộ ộ
ậ ấ ữ ỏ ườ ộ ầ ớ ộ ph n r t nh trong xã h i đó chính là nh ng ng
ỉ ọ ề ủ ề ị ị i thu c t ng l p quan ệ ề ạ l ữ i, vua chúa, đ a ch . H đ ra nh ng quy đ nh đi u ch nh quan h v
ọ ữ ở ị
ữ ượ ủ ắ ộ ộ nh ng nguyên t c chung c a toàn xã h i, đ ừ c xã h i th a nh n.
ậ ượ ế ệ ỳ k phong ki n, hôn nhân trái pháp lu t đ
ủ ộ ố ề ư ệ ợ hôn nhân và gia đình mà theo h là h p lý và nh ng quy đ nh đó tr thành ậ Ở ờ th i ộ ữ c quan ni m là nh ng cu c ộ ố hôn nhân không tuân th m t s đi u ki n nh không môn đăng h đ i,
ượ ự ấ ậ ủ ẹ ọ không đ c s ch p thu n c a cha m , h hàng...
Ở ướ ế ộ ư ả ủ ữ ề ệ các n c theo ch đ t b n ch nghĩa, nh ng đi u ki n v
ế ộ ườ ữ ệ ả ề ề kinh t , xã h i, con ng i cũng đã làm n y sinh nh ng quan ni m v
ượ ậ ề ế ề ấ ậ hôn nhân và cũng đ
ữ ệ ệ n ướ ư ả c t b n có nh ng quan ni m khác Vi c pháp lu t ghi nh n. V v n đ k t hôn thì các ậ t Nam chúng ta. Vì v y
ữ ề ậ ợ ị nh ng quy đ nh v hôn nhân h p pháp và hôn nhân trái pháp lu t cũng
ặ ệ ề ề ế ậ ọ khác chúng ta. Đ c bi ệ t do đi u ki n v kinh t
ườ ế ườ ự tr ng, văn hóa..... khác chúng ta nên khi n con ng , khí h u, sinh h c, môi ể i có s phát tri n
ự ưở ề ể ự ự ớ ườ ơ nhanh h n, s tr ng thành v th l c, trí l c khác v i ng i Châu Á
ộ ổ ế ả ượ ỉ ề ợ ớ nên đ tu i k t hôn cũng ph i đ
ễ ạ ố ệ ạ ở ự hình th c ti n t i các qu c gia đó. Bên c nh đó, hi n nay ề nhi u n
ư ả ủ ậ ồ ớ ừ T b n ch nghĩa còn th a nh n hôn nhân đ ng gi c đi u ch nh sao cho phù h p v i tình ướ c ợ i là hôn nhân h p
ượ ướ ủ ấ ậ ộ ọ pháp đ c Nhà n ộ c và xã h i ch p nh n, tôn tr ng và ng h .
ể ấ ư ậ ự ệ ề ằ ị Nh v y, có th th y r ng quan ni m v hôn nhân ch u s tác
6
ủ ấ ế ố ề ư ộ ế ộ đ ng c a r t nhi u y u t khác nhau trong xã h i nh kinh t , văn hóa,
ọ ườ ế ố ư ố ấ ọ sinh h c, môi tr ng s ng... nh ng y u t ứ quan tr ng nh t và có s c
ả ưở ấ ớ ấ ẽ ề ạ ậ nh h ng m nh m nh t t i v n đ hôn nhân đó chính là lu t pháp.
ậ ề ệ ố ậ ộ Pháp lu t v hôn nhân và gia đình là m t ngành lu t trong h th ng pháp
ậ ự ự ủ ệ ệ lu t, trong đó s t
ả ự ừ ế ả ề ệ ậ ọ
ậ ở ỗ ướ ế ộ nguy n c a các bên tham gia quan h hôn nhân và ủ gia đình là đi u ki n tiên quy t đ m b o s th a nh n và tôn tr ng c a ộ ở ỗ m i m i hình thái kinh t xã h i, c và xã h i. Pháp lu t Nhà n
ố ữ ể ề ị
ư ư ự ậ ạ ữ qu c gia có nh ng quan đi m, nh ng quy đ nh khác nhau v hôn nhân ậ ở cũng nh hôn nhân trái pháp lu t, nh ng t u chung l i thì pháp lu t
ố ỗ ề ạ ấ ị ộ ổ
ầ ự ọ ổ m i qu c gia đ u t o ra m t khuôn kh pháp lý nh t đ nh, trong khuôn ề ượ c ộ kh pháp lý đó thì m i cu c hôn nhân trên tinh th n t ệ nguy n đ u đ
ướ ừ ộ Nhà n ậ . ọ c và xã h i tôn tr ng và th a nh n
ệ ả ủ ậ 1.1.2. H qu c a hôn nhân trái pháp lu t
ệ ả 1.1.2.1. H qu pháp lý
ề ậ ả Kho n 6, đi u 13, Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014 quy đinh:
ế ạ ơ ữ ệ ế K t hôn trái pháp lu t ậ là vi c nam, n đã đăng ký k t hôn t
ặ ả ư ề ẩ ạ ộ ướ i c quan ề c có th m quy n nh ng m t bên ho c c hai bên vi ph m đi u nhà n
ế ệ ề ệ ạ ậ ị ki n k t hôn theo quy đ nh t ủ i Đi u 8 c a Lu t này
ậ ạ ề ệ ệ ả ế . Vi c k t hôn trái ả ề ặ pháp lu t t o ra nhi u h qu khác nhau, trong đó có h qu v m t
ả ề ặ ậ ướ ủ ệ c tiên pháp lý. H qu v m t pháp lý c a hôn nhân trái pháp lu t tr
ề ạ ợ ủ ỗ ế là xâm ph m đ n quy n và l i ích chính đáng c a công dân . M i công
ề ố ề ự ề ư ề ầ ạ dân đ u có quy n s ng, quy n t do và quy n m u c u h nh phúc và
ượ ậ ả ế ậ ộ đ ệ ậ c pháp lu t b o v , v y mà hành vi thi
ậ ạ ạ ự ặ ế ớ nhân trái pháp lu t l ế i xâm h i tr c ti p ho c gián ti p t ữ t l p nên nh ng cu c hôn ư ề i quy n m u
ạ ủ ậ ộ
ươ ượ ậ ậ ả ố ầ c u h nh phúc c a công dân. Khi đã là cu c hôn nhân trái pháp lu t thì ệ c pháp lu t công nh n và b o v . ng nhiên không đ ệ M i quan h đ
ượ ệ ợ ồ ệ ế ị ủ ủ ọ c a h không đ c coi là quan h v ch ng, khi vi c k t hôn b h y thì
ườ ư ấ ả ườ ợ ai đi đ ng n y, tài s n cũng không chia nh trong tr ng h p hôn nhân
ủ ề ả ộ ườ ệ ợ h p pháp mà tài s n c a ai thu c v ng i đó, không có khái ni m tài
7
ủ ợ ồ ờ ỳ ả ả s n hình thành trong th i k hôn nhân là tài s n chung c a v ch ng.
ệ ữ ề ệ ặ t là ng Đi u này gây ra nh ng thi t thòi cho công dân đ c bi
ế ườ ụ ữ ệ ườ ụ ữ ở ph n b i ng i ph n trong gia đình Vi t Nam th
ườ i ế ơ ng y u th h n, ợ ầ ả ế ụ ộ ề ặ ủ ế ộ không ph i là tr c t v m t kinh t mà ch y u lo ph n n i tr
ồ ạ ậ ộ
và ả chăm sóc ch ng con. Bên c nh đó, cu c hôn nhân trái pháp lu t còn nh ệ ọ ớ ườ ưở ặ ọ ớ i thân xung quanh h . Đ c bi i con cái h , t ữ i nh ng ng ng t h
ự ươ ượ ưở ữ ứ ề ẻ nh ng đ a tr có quy n đ ng yêu, chăm sóc c a c ng s th c h
ẹ ậ ậ ộ t là ủ ả ẩ cha và m v y mà cu c hôn nhân trái pháp lu t vô hình chung đã đ y
ứ ữ ẻ ả ự ươ nh ng đ a tr vào hoàn c nh không đ ượ ưở c h ng s th
ẹ ả ầ ọ ộ ưở ớ ủ sóc m t cách đ y đ và tr n v n, nh h ng t i tâm sinh lý, t
ủ ả ưở ớ ế ệ ươ ấ ướ lai c a chúng, nh h ng t i th h t ủ ng lai c a đ t n ng yêu, chăm ớ ươ ng i t ố ớ c. Đ i v i
ợ ế ư ườ ủ ộ ổ ế ế ẫ tr
ộ ữ ề ự ạ ớ ự ỉ nh ng cu c hôn nhân không ch xâm h i t i quy n t do, t
ậ ề ả ủ ạ ị ữ trong hôn nhân mà còn vi ph m nh ng quy đ nh c a pháp lu t v b o v
ộ ố ộ ộ ậ ự ẻ ạ ậ tr em, th m chí ph m m t s t
ướ ượ ừ ậ ớ ng h p k t hôn khi ch a đ đ tu i k t hôn mà v n ti n hành ệ nguy n ệ ồ i trong B lu t hình s . Hôn nhân đ ng ậ c th a nh n. Hôn nhân trái pháp lu t i cũng không đ c Nhà n gi
ả ưở ớ ợ ủ ỉ không ch gây nh h ng t ề i quy n và l
ữ ơ ỏ mà còn gây ra nh ng khó khăn không nh cho các c quan Nhà n i ích chính đáng c a công dân ướ c.
ữ ộ ậ ẽ ướ ế ơ Nh ng cu c hôn nhân trái pháp lu t s khi n các c quan Nhà n
ộ ị ề ế ấ ộ ắ ả ượ c khó ẩ c các v n đ liên quan đ n h t ch, h kh u, ắ n m b t và qu n lý đ
ặ ả ữ ự ế ấ khai sinh ho c gi i quy t nh ng tranh ch p dân s khác.
ả ề ặ ệ ộ 1.2.2.2. H qu v m t xã h i
ướ ế ệ ả ẳ ằ ố ị Tr c h t ph i kh ng đ nh r ng quan h hôn nhân v n dĩ đã là
ộ ở ộ ế ệ ữ ậ ộ
ỉ ả ề ặ ữ ữ ệ ệ
ồ ạ ể ự ượ ộ ch gây ra nh ng h qu v m t pháp lý mà còn gây ra nh ng h qu cho xã h i. ộ M t gia đình đ c hình thành và t n t i đ th c hi n t
m t quan h xã h i. B i th nh ng cu c hôn nhân trái pháp lu t không ả ệ ố t ủ ả ượ ữ ứ ủ ự nh ng ch c năng c a nó ph i đ
ữ ự ươ ế ự ệ ố bên nam n , s th ắ ng yêu, g n k t và t
ệ ố ổ ả ượ ậ ế ậ ữ ữ hi n t ủ t b n ph n c a mình, ph i đ t l p gi a nh ng ch th c thi
8
ớ ề ể ự ủ ữ ầ ơ ở c xây d ng trên c s tình yêu c a hai ự nguy n chung s ng, th c ủ ể . N uế khác gi ẩ i có đ y đ nh ng tiêu chu n v th l c, sinh lý, tâm lý
ế ố ữ ế ộ ộ ẽ ể m t cu c hôn nhân mà thi u đi nh ng y u t đó thì s không th xây
ượ ộ ữ ạ ố ố ự d ng đ c m t gia đình h nh phúc. Đó là nh ng thành t không t
ả ưở ủ ờ ố ế ề ặ ộ nh h t gây ầ ạ ự ng đ n nhi u m t khác c a đ i s ng xã h i, góp ph n t o d ng
ổ ộ ộ ị nên m t xã h i không n đ nh .
ậ ủ ề ủ ữ ị 1.3. Nh ng quy đ nh v h y hôn nhân trái pháp lu t c a Vi ệ t
ờ ị ử Nam qua các th i kì l ch s
ậ ủ ề ủ ữ ị 1.3.1. Nh ng quy đ nh v h y hôn nhân trái pháp lu t c a Vi ệ t
ờ ế Nam th i kì phong ki n
Ở ờ ỳ ế ộ ư ưở t ủ
th i k phong ki n, t ố ế ng Nho giáo đóng m t vai trò ch ệ ơ ả ố ầ ộ
ệ ố ệ ậ ạ đ o chi ph i h u h t các m i quan h c b n trong xã h i trong đó có ờ ỳ ở ậ quan h hôn nhân và gia đình. B i v y, h th ng pháp lu t trong th i k
ế ị ả ưở ỏ ở ư ưở ng không nh b i t
phong ki n cũng ch u nh h ủ ố ị ủ ằ ị ị t ề ưở ườ nh m c ng c đ a v , v trí c a ng ng Nho giáo ộ ề ấ ng. Nhi u v n đ thu c i gia tr
ệ ữ ề ế ự ợ ư ấ lĩnh v c hôn nhân và gia đình nh v n đ k t hôn, quan h gi a v và
ồ ẹ ượ ệ ữ ề ả
ờ ạ ậ ướ ch ng, quan h gi a cha m và con cái.... đã đ ị ế ph m pháp lu t d
ắ ớ i th i phong ki n quy đ nh, trong đó không th ộ ậ ậ ố ộ không nh c t
i hai b lu t tiêu bi u ề ượ ướ ứ ệ ệ ậ ồ H ng Đ c) đ t Lu t L (B
i tri u Lê và Hoàng Vi ướ c ban hành d ượ ề ậ i tri u Nguy n. c ban hành d
ề ủ ậ ị c nhi u văn b n quy ể ậ ề ể là B Qu c tri u Hình lu t (Lu t ộ ễ Tuy nhiên các văn lu t Gia Long) đ ậ . ờ ỳ ả b n lu t th i k này ít quy đ nh v h y hôn nhân trái pháp lu t
ậ ủ ề ủ ữ ị 1.3.2. Nh ng quy đ nh v h y hôn nhân trái pháp lu t c a Vi ệ t
ờ ộ Nam th i kì pháp thu c
ừ ớ ệ ị ự T năm 1858 t i năm 1945, Vi
ự Th c dân Pháp. Sau khi xâm l ượ ướ c n ộ ủ t nam chúng ta ch u s đô h c a ử ụ c ta, Pháp đã s d ng chính sách”
ể ị ấ ướ ề ắ ỳ ỳ chia đ tr ” nên đã chia đ t n
ỳ ớ ệ
ữ ả ố ỉ
ộ ậ ự ệ ố
9
ụ ắ ậ ộ c ta thành ba mi n: B c k , Trung k và ầ ượ ề ặ t Nam k . Cùng v i vi c phân v m t hành chính thì chúng cũng l n l ộ ệ ậ ể ề ban hàng nh ng văn b n pháp lu t đ đi u ch nh các m i quan h xã h i ự ạ i trong đó có m i quan h hôn nhân và gia đình d a trên B lu t Dân s Napoleon 1804 bao g m: ồ ỳ B dân lu t B c K năm 1931 áp d ng t
ụ ề ậ ắ ộ ỳ ạ ề mi n B c; B dân lu t Trung K năm 1936 áp d ng t
ụ ế ả ậ ậ ỳ ạ i mi n Trung; ề T p Dân lu t gi n y u Nam K năm 1883 áp d ng t i mi n Nam.
ậ ủ ề ủ ữ ị 1.3.3. Nh ng quy đ nh v h y hôn nhân trái pháp lu t c a Vi ệ t
ế ạ Nam giai đo n 1945 đ n năm 1975
ờ ủ ờ ủ ớ ự ự ả
ắ ệ ế Cùng v i s ra đ i c a b n Hi n pháp là s ra đ i c a S c l nh ộ ụ ữ ậ ị ố s 90 SL cho phép áp d ng nh ng quy đ nh trong pháp lu t cũ m t cách
ớ ớ ợ ọ ọ ự ễ
ố ắ ệ ử ổ n có ch n l c sao cho phù h p v i tình hình th c ti n. T i năm 19050, Nhà ộ ố ướ
ị ậ ủ ướ c ta ban hành S c l nh s 97 SL ngày 22/05/1950 đã s a đ i m t s ế ớ ng ti n b h n ộ ơ . T i năm 1959, ậ Lu t hôn
ủ ướ ầ
ề ả ằ ồ quy đ nh c a dân lu t theo h nhân và gia đình năm 1959 Lu t ậ hôn nhân gia đình đ u tiên c a n ươ ra đ iờ ,văn b n này g m 6 ch
c ta ớ ể ng, 35 đi u. Có th nói r ng, so v i ậ ữ ề ệ ả ạ ỉ
ờ ỳ ướ ậ
nh ng văn b n quy ph m pháp lu t đi u ch nh quan h hôn nhân và gia ữ c thì Lu t hôn nhân và gia đình năm 1959 đã có nh ng ệ đình th i k tr ộ ế ướ ệ ậ ữ ầ ả ể ế c ti n b rõ r t. Đ u tiên ph i k đ n là vi c t p trung nh ng quy b
ạ ế ị ụ ể ứ ữ ệ ỏ ị
ị đ nh l ạ ụ ữ ư ấ ậ ả ồ ộ
ấ ị ứ ế ể ấ ậ i thành ch đ nh c th . Th hai là vi c xóa b nh ng quy đ nh ờ còn l c h u nh c m ph n góa ch ng tái giá trong m t kho ng th i ờ gian nh t đ nh, c m k t hôn trong th i gian đ tang..... Th ba, Lu t hôn
ứ ế ị nhân và gia đình năm 1959 cũng quy đ nh rõ hình th c k t hôn .
ậ ủ ề ủ ữ ị 1.3.4. Nh ng quy đ nh v h y hôn nhân trái pháp lu t c a Vi ệ t
ạ ừ Nam giai đo n t ế 1975 đ n nay
ờ Lu t ậ hôn nhân và gia đình năm 1986 đã ra đ i. Nhìn chung Lu tậ
ự ế ừ ể ậ hôn nhân và gia đình năm 1986 đã có s k th a và phát tri n Lu t hôn
ậ nhân và gia đình năm 1959. Trong đó Lu t hôn nhân và gia đình năm
ấ ứ ể ữ ị 1986 đã nêu r t rõ ràng ậ nh ng căn c đ xác đ nh hôn nhân trái pháp lu t
ả ị ả ậ ậ ỷ ỏ và h u qu là hôn nhân trái pháp lu t đó ph i b hu b .
ể ừ ơ ụ ậ Sau h n 10 năm k t khi áp d ng Lu t hôn nhân và gia đình năm
ộ ộ ự ễ ấ ậ ề ế ạ ớ ợ 1986 đã b c l nhi u b t c p, h n ch không phù h p v i th c ti n, đòi
10
ừ ố ả ự ổ ợ ổ ơ ỏ ầ h i c n có s thay đ i, b sung sao cho phù h p h n. T b i c nh đó,
ậ ậ ờ Lu t hôn nhân và gia đình năm 2000 đã ra đ i. Lu t hôn nhân và gia đình
ứ ề ệ ệ ầ ơ ỉ năm 2000 đáp ng yêu c u cao h n trong vi c đi u ch nh quan h hôn
nhân và gia đình trong tình hình m iớ .
ậ ạ ả Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014 là văn b n quy ph m pháp
ề ệ ậ ỉ ượ ớ lu t đi u ch nh quan h hôn nhân và gia đìnhcó dung l ng l n nh t t ấ ừ
ậ ượ ề ớ ươ tr ướ ớ c t i nay v i 133 đi u lu t đ c chia làm 9 ch ớ ng. V i dung
ư ậ ữ ượ l ng nh v y, Lu t ự ử ậ hôn nhân và gia đình năm 2014 đã có nh ng s s a
ớ ơ ợ ổ ớ . ổ đ i, b sung phù h p h n v i tình hình m i
ư ậ ữ ệ ề ị ể Nh v y, thông qua vi c tìm hi u nh ng quy đ nh v hôn nhân và
ề ấ ậ gia đình nói chung và v n đ hôn nhân trái pháp lu t nói riêng qua các
ể ấ ằ ờ ỳ ị ử ề ớ ế ả th i k l ch s có th th y r ng tr i qua hàng trăm năm v i nhi u bi n
ử ữ ề ậ ị ố ủ ị c c a l ch s , quy đ nh v hôn nhân trái pháp lu t cũng có nh ng thay
ờ ỳ ị ớ ự ớ ừ ệ ợ ể ử ổ đ i phù h p v i t ng th i k l ch s . Hi n nay, cùng v i s phát tri n
ờ ố ệ ấ ộ ủ c a đ i s ng xã h i, quan h hôn nhân và gia đình trong đó có v n đ ề
ậ ượ ề ướ hôn nhân trái pháp lu t đang đ ỉ c đi u ch nh theo h ế ng văn minh, ti n
ượ ậ ậ ị ộ b và đ c t p trung quy đ nh trong Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014
ớ ủ ờ ố ữ ẽ ặ ớ ị ợ ớ v i nh ng quy đ nh ch t ch , phù h p v i tình hình m i c a đ i s ng xã
11
h iộ .
ươ Ch ng 2
HÔN NHÂN TRÁI PHÁP LU T Ậ
Ậ THEO LU T HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH NĂM 2014
ườ ợ 2.1. Các tr ậ ng h p hôn nhân trái pháp lu t
ậ ạ ế 2.1.1. Hôn nhân trái pháp lu t do vi ph m đ tu i
ộ ổ k t hôn ộ ổ ế ậ
ụ ể ượ ữ ế ề ệ ề ạ ị ộ Trong Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014, đ tu i k t hôn là m t ư trong nh ng đi u ki n k t hôn đ i đi u 8, c th nh c quy đ nh t
ừ ủ ữ ừ ủ ổ ở ổ ở đ 20 tu i tr lên, n t đ 18 tu i tr lên ”. sau: “Nam t
ộ ổ ế ượ ự ữ ự ậ Đ tu i k t hôn đ c pháp lu t xây d ng d a trên nh ng c s
ề ặ ấ ị ơ ở ộ ọ ọ ơ ở ữ ế khoa h c và c s xã h i nh t đ nh. V m t khoa h c, nam và n k t
ớ ể ự ứ ệ ố
ả ạ ế ộ ổ ệ ằ ọ ỉ hôn v i nhau là đ th c hi n ch c năng duy trì nòi gi ng. Các nghiên ữ ứ c u khoa h c đã ch ra r ng ph i đ t đ n đ tu i này thì vi c nam n
ớ ả ệ ậ ả ượ ự ư xáo l p quan h hôn nhân và sinh con m i đ m b o đ c s “ u sinh”.
ộ ổ ế ề ể ệ ở ữ ớ B i bì, đ n đ tu i này, nam và n m i phát tri n toàn di n v tâm sinh
ứ ộ ố ế ậ ả ỏ
ẹ ề ề ứ ườ ướ ắ ổ m sinh con tr c 18 tu i th
ủ ữ ứ ệ ặ ậ Nh ng đ a con c a các c p hôn nhân xác l p quan h hôn nhân tr
ể ứ ậ ị ệ ễ ề ắ ắ ổ ự ứ lý. M t s nghiên c u trong lĩnh v c s c kh e sinh s n k t lu n: các bà ỏ ấ ng hay m c các v n đ v s c kh e. ướ c ế ề tu i lu t đ nh hay m c các b nh v nhi m s c th , s c đ kháng y u,
ẽ ộ ổ ế ệ ị ỷ ệ ử t t l vong sau sinh cao. Chính vì l đó, vi c quy đ nh đ tu i k t hôn
ể ự ọ ẽ ơ ở ệ ầ ọ ố t
ả ự ể ề ệ ả ạ ố i thi u d a trên c s khoa h c s góp ph n quan tr ng vào vi c duy ấ ể trì nòi gi ng, đ m b o s phát tri n lành m nh v trí tu và th ch t
ế ệ ự ữ ạ ấ cho nh ng th h sau, xây d ng gia đình bình yên, m no, h nh phúc.
ọ ạ ữ ơ ở ộ ổ ế ị
ữ ơ ở ề ặ ụ ư ậ
ườ ủ ứ ệ ệ ạ ấ ộ ố th ng, đ o đ c xã h i, tâm lý, quan ni m c a ng t trong v n đ i Vi
ộ ướ ươ ệ ệ Bên c nh nh ng c s khoa h c, vi c quy đ nh đ tu i k t hôn còn căn ề ộ ứ c vào nh ng c s v m t xã h i nh phong t c, t p quán, truy n ề ị ng Đông ch u hôn nhân và gia đình. Vi t Nam chúng ta là m t n c ph
ả ưở ủ ớ ố ọ ừ nh h ề ng c a Nho giáo, v i truy n th ng coi tr ng gia đình, t
12
ữ ậ ệ thành nên quan ni m ệ “ n th p tam, nam th p l c” đó hình ậ ụ . Quan ni m này
ượ ừ ấ ờ ố ệ ộ ở đ c hình thành t r t lâu trong đ i s ng xã h i. Và hi n nay ề nhi u
ề ệ ị ả ẫ ưở ấ ớ ủ ệ mi n quê Vi t Nam v n ch u nh h ng r t l n c a quan ni m này.
ệ ượ ế ề ả ả ở ề ấ ơ ẫ Đi u này d n đ n hi n t ng t o hôn x y ra nhi u n i, nh t là nông
ề ộ ổ ệ ế ị
ừ ệ ả ở thôn, mi n núi, vùng sâu, vùng xa. B i th nên vi c quy đ nh đ tu i hôn ả ậ hôn nhân và gia đình năm 2014 hi n nay v a đ m b o ư nhân nh Lu t
ự ượ ơ ở ự ừ ầ ọ hôn nhân đ
ữ ệ ệ ề ạ ậ ỏ ọ c xây d ng d a trên c s khoa h c, v a góp ph n quan ổ
tr ng vào vi c xóa b nh ng quan ni m v hôn nhân còn l c h u, c hủ.
ạ ự ự ậ ệ 2.1.2. Hôn nhân trái pháp lu t do vi ph m s t nguy n
ắ ự ệ ấ ắ ọ Nguyên t c t ầ nguy n là nguyên t c đ u tiên, quan tr ng nh t và
ố ệ ệ
ự ự ượ ệ ể ệ ệ đình. S t nguy n trong quan h hôn nhân đ c hi u là vi c ng
ể ệ ự ế ị ữ ự ệ ế nam và n t
ủ ụ ủ ợ ồ ộ ở ự xuyên su t trong các quan h dân s trong đó có quan h hôn nhân và gia ườ i ố mình quy t đ nh vi c k t hôn và th hi n s mong mu n ườ i thành v ch ng c a nhau và không ph thu c vào ý chí c a ng tr
ề ủ ườ ể ộ khác. Hôn nhân là m t quy n c a con ng
ế ự ự ể ạ ề ữ b n v ng, gia đình không th h nh phúc n u không có s t i. Hôn nhân không th duy trì ệ ủ nguy n c a
ả c hai bên nam và n ữ.
ự ế ủ ệ ế ệ ộ ộ ố Hôn nhân t ạ nguy n, ti n b là xu th c a cu c s ng hi n đ i
ắ ơ ả ệ ố ờ ồ đ ng th i cũng là nguyên t c c b n, xuyên su t trong các quan h dân
ủ ậ ắ ự s nói chung và c a Lu t Hôn nhân và gia đình nói riêng. Nguyên t c này
ờ ỳ ế ộ ệ ầ ọ ỏ góp ph n quan tr ng vào vi c xóa b ch đ hôn nhân th i k phong
ế ộ ự ủ ế ế ộ ki n, xây d ng ch đ hôn nhân xã h i ch nghĩa văn minh và ti n b ộ.
ẽ ượ ủ ộ ị ậ Theo quy đ nh c a pháp lu t thì cu c hôn nhân s đ c coi là trái
ự ự ậ ạ ệ ưỡ ế pháp lu t do vi ph m s t nguy n khi có hành vi c ng ép k t hôn
ừ ố ế ặ ho c hành vi l a d i k t hôn.
ặ ả ị ấ ự ộ ế 2.1.3. K t hôn khi m t ho c c hai bên b m t năng l c hành vi
dân sự
ộ ậ ự ề ị ộ ườ “ Khi m t ng i do Đi u 22, B lu t Dân s năm 2005 quy đ nh:
13
ắ ệ ứ ể ầ ặ ậ ị ệ b b nh tâm th n ho c m c b nh khác mà không th nh n th c, làm ch ủ
ượ ầ ủ ủ ườ ề ợ đ c hành vi c a mình thì theo yêu c u c a ng i có quy n, l
ố ấ ế ị ự ự quan, Toà án ra quy t đ nh tuyên b m t năng l c hành vi dân s trên c
ậ ủ ổ ứ ị ạ ể ở ế s k t lu n c a t ch c giám đ nh ị ”. Và theo quy đ nh t i ích liên ơ ả i đi m c, kho n
ề ậ ị ấ “ không b m t năng 1, đi u 8, Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014 thì
ộ ữ ế ệ ự l c hành vi dân s ”
ữ ư ậ ượ ộ ả nam, n ph i tuân theo . Nh v y, m t ng i s không đ
ị ấ ườ ố ế ị ủ ề ự là m t trong nh ng đi u ki n k t hôn mà hai bên ế ề ườ ẽ c quy n k t ự i đó b m t năng l c
hôn khi có quy t đ nh c a Tòa án tuyên b ng hành vi dân sự. ậ ệ Vi c Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014 không cho phép ng
ấ ự ự ế ề ả ả ằ m t năng l c hành vi dân s k t hôn còn nh m đ m b o quy n và l
ườ ủ ữ ậ ở i có liên quan. B i vì khi xác l p quan h ích chính đáng c a nh ng ng
ữ ự ệ ề ả ườ ị i b ợ i ệ ụ ố ớ hôn nhân, hai bên nam, n ph i th c hi n các quy n và nghĩa v đ i v i
ụ ố ớ ữ ườ ẹ nhau và các nghĩa v đ i v i nh ng ng ư i liên quan nh cha m , con
cái.
ạ ệ ậ
ườ ị ấ ự ế ự ả ằ Bên c nh đó, vi c Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014 không cho ả i b m t năng l c hành vi dân s k t hôn còn nh m đ m b o phép ng
ợ ủ ữ ườ ở ề quy n và l i ích chính đáng c a nh ng ng i có liên quan. B i vì khi
ữ ự ệ ệ ề ậ ả xác l p quan h hôn nhân, hai bên nam, n ph i th c hi n các quy n và
ụ ố ớ ụ ố ớ ữ ườ nghĩa v đ i v i nhau và các nghĩa v đ i v i nh ng ng i liên quan
ư ẹ . nh cha m , con cái
ụ ự ủ ằ
ấ ườ ị ấ ư ế ạ m no, h nh phúc. Tuy nhiên, n u nh cho phép ng
ấ ượ ẽ ả ưở ế Thêm vào đó, m c đích c a hôn nhân là nh m xây d ng gia đình ự i b m t năng l c ủ ộ ố ng cu c s ng c a ự ế hành vi dân s k t hôn s nh h ng đ n ch t l
ữ ề ữ ể ộ
ạ ệ ướ ể ầ ộ ọ nh ng thành viên khác trong gia đình. M t đi u n a không th không nói ề ộ i góc đ y h c, tâm th n là m t lo i b nh có th di truy n i đó là d ớ t
ế ệ ự ả ẽ ề ưở ừ ế ệ t th h này sang th h khác. Đi u này s gây ra s nh h
ẹ ị ấ ữ ự ứ ự ẻ ặ ơ ố t t cho nh ng đ a tr có cha ho c m b m t năng l c dân s . H n th
ả ưở ố ộ ữ n a nó còn nh h t cho gia đình và xã h i, gây ra nguy c ng không ế ơ
14
ấ ượ ọ đe d a ch t l ng dân s ng không t ố.
ả ạ ế 2.1.4. K t hôn gi t o
ạ ả ề ậ
ệ ợ ụ ấ ả ế ể T i kho n 11, Đi u 3, Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014 quy ậ k tế hôn đ xu t c nh, nh p ả ạ là vi c l “K t hôn gi i d ng t o ị đ nh:
ố ị ư ệ ố ị ướ ưở ậ ả c nh, c trú, nh p qu c t ch Vi t Nam, qu c t ch n c ngoài; h ng ch ế
ủ ướ ể ạ ượ ặ ụ ộ ư đ u đãi c a Nhà n c ho c đ đ t đ c m c đích khác mà không
ụ ự ằ ạ ề ả nh m m c đích xây d ng gia đình
ậ ị ủ c a Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014 cũng quy đ nh hôn nhân gi ể ”. Bên c nh đó, đi m a, kho n 2, đi u 5 ả ạ t o
ế ế ữ ế ộ ả ạ ị ấ là m t trong nh ng hành vi b c m k t hôn. Vì th , k t hôn gi t o là
ế ậ hành vi k t hôn trái pháp lu t.
ừ ị ả ạ ượ ề ế ả ạ ị T đ nh nghĩa k t hôn gi c quy đ nh t t o đ
ể ấ ằ ể ậ ị i kho n 11, đi u 3, ệ Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014 có th th y r ng, đ xác đ nh vi c
ậ ả ạ ứ ụ ế ầ ả ế k t hôn trái pháp lu t do k t hôn gi
ữ ế ệ ế ữ ế ữ
ộ ố ụ ằ t o c n ph i căn c vào m c đích ớ ủ c a vi c k t hôn gi a hai bên nam, n . N u hai bên nam, n k t hôn v i ằ ự nhau không nh m m c đích xây d ng cu c s ng gia đình mà vì nh m
ụ ế ề ộ ị ả ạ ạ ượ đ t đ c m t m c đích nào khác thì đ u b coi là k t hôn gi t o và
ộ ậ . cu c hôn nhân đó là hôn nhân trái pháp lu t
ườ ớ ồ ợ ế ườ 2.1.5. Ng i đang có v , có ch ng mà k t hôn v i ng i khác
ườ ư ớ ồ ợ ế ườ ặ ho c ng i ch a có v , có ch ng mà k t hôn v i ng i đang có
ồ ợ ch ng, có v
ơ ở ể ạ ộ ợ ộ ự ồ
ậ ấ ự ế ầ ạ ộ Hôn nhân m t v m t ch ng là c s đ t o d ng hôn nhân lành ạ m nh, ti n b , góp ph n xây d ng gia đình hòa thu n, m no, h nh
ấ ủ ẻ ể ả phúc. “ Vì b n ch t c a tình yêu là không th chia s ... cho nên hôn
ự ấ ủ ữ ữ ả
ố ủ ẩ ồ ộ ợ ộ nhân m t v m t ch ng”
ế ộ ư ữ ộ ợ ộ ướ ế nhân d a trên tình yêu gi a nam và n do ngay b n ch t c a nó, là hôn ủ ồ (trích tác ph m: Ngu n g c c a gia đình, c a ồ c). Th nên hôn nhân m t v m t ch ng ủ h u và c a Nhà n ch đ t
ụ ể ả ệ ạ ệ ệ ả ả là công c đ b o v tình yêu, b o v hôn nhân, b o v h nh phúc gia
đình.
ủ ậ ệ ắ Trong lu t pháp c a Vi ộ ợ ộ t Nam, nguyên t c hôn nhân m t v m t
15
ượ ề ậ ạ ậ ồ ch ng đ ả c ghi nh n trong nhi u văn b n quy ph m pháp lu t. Tiêu
ề ể ạ ị “ Nam, ế bi u trong đó là t o đi u 36, Hi n Pháp năm 2013 có quy đ nh:
́ ̀ ́ ắ ự ữ n co quyên kêt hôn, ly hôn. Hôn nhân theo nguyên t c t ế ệ nguy n, ti n
ộ ợ ộ ẫ ẳ ồ ọ ồ ợ ộ b , m t v m t ch ng, v ch ng bình đ ng, tôn tr ng l n nhau ”. Trên
ủ ủ ế ề ậ ị ả ơ ở c s quy đ nh c a Hi n Pháp, kho n 1, đi u 2 c a Lu t hôn nhân và gia
ắ ơ ả ủ ế ộ ẳ đình năm 2014 cũng kh ng đình nguyên t c c b n c a ch đ hôn nhân
ư ự ộ ợ ộ ệ ế ộ ồ Hôn nhân t nguy n, ti n b , m t v m t ch ng, và gia đình nh sau: “
ề ậ ả ồ ợ v ch ng bình đ ng ẳ ”. Thêm vào đó, kho n 2, đi u 5, Lu t hôn nhân và
ấ ị ườ ợ “Ng i đang có v , có gia đình năm 2014 cũng quy đ nh c m hành vi:
ồ ặ ế ư ợ ườ ố ồ ch ng mà k t hôn ho c chung s ng nh v ch ng
v iớ ng ố ư ợ ư ư ế ặ ợ ồ
ườ ồ ặ i khác ho c ồ ch a có v , ch a có ch ng mà k t hôn ho c chung s ng nh v ch ng v iớ ng i đang có ch ng, có v
ự ế ệ ườ ồ ợ ợ”. ấ Th c t hi n nay cho th y, ng i đang có v , có ch ng mà chung
ư ợ ồ ớ ườ ề ễ ậ ố s ng nh v ch ng v i ng i khác di n ra khá nhi u th m chí ngày
ặ ệ ố ớ ữ ẻ ể càng gia tăng. Đ c bi t là đ i v i nh ng ng ườ ừ ỉ i t t nh l di chuy n lên
ố ớ ể ể ả ấ ị
ườ ướ ề ẩ ơ các thành ph l n đ làm ăn. Do kho ng cách đ a lý nên r t khó đ gia ệ c có th m quy n phát hi n i thân và các c quan Nhà n đình, ng
ượ ư ợ ố ồ ớ ườ đ c hành vi s ng chung nh v ch ng v i ng
ộ ố ườ ợ ả ạ ấ ờ ặ ơ ằ m t s tr ng h p còn gi m o gi y t ậ i khác. Th m chí, có ự nh m qua m t c quan th c
ậ ẫ ớ ế ạ ấ ớ thi pháp lu t d n t
ề ấ ườ ủ ề ấ ạ i tình tr ng có hai Gi y đăng ký k t hôn v i hai ậ i khác nhau. Đi u đó cho th y hành vi vi ph m đi u c m c a Lu t ng
ễ ở ơ ớ ề hôn nhân và gia đình di n ra ề nhi u n i v i nhi u cách khác nhau và
ể ạ ấ ệ ụ ữ ề ả ườ đ l i r t nhi u h l y cho b n thân nh ng ng ộ i trong cu c, cho gia
ộ ạ ậ ủ đình, và cho xã h i. Trong khi đó, lu t pháp c a chúng ta l
ằ ế ừ ữ ủ ạ ậ
ợ ườ ế ặ ồ ố
ườ ư ế ặ ợ ồ ng v iớ ng
ư ợ ườ ồ ồ ố chung s ng nh v ch ng i đang có ch ng, có v
ư i ch a có ố ớ nh ng ch tài đ m nh nh m ngăn ng a, th m chí là răn đe đ i v i ư ợ ồ i đang có v , có ch ng mà k t hôn ho c chung s ng nh v ch ng ặ ư i khác ho c ch a có v , ch a có ch ng mà k t hôn ho c ề ợ. Đi u này ở ậ ị
16
ứ ư ữ ế ệ ả ầ v iớ ng ủ vô hình chung làm cho quy đ nh c a Lu t hôn nhân và gia đình tr nên ế hình th c, thi u tính kh thi. Theo tôi, c n đ a ra nh ng bi n pháp ch
ủ ạ ố ớ ể ế ằ ạ ạ tài đ m nh đ nh m h n ch , răn đe đ i v i hành vi vi ph m ch đ
ộ ợ ộ ư ạ ặ ồ ơ ế ộ ườ i
hôn nhân m t v m t ch ng nh ph t hành chính n ng h n cho ng có hành vi vi ph m.ạ ư ậ ữ ế ấ ị Nh v y, quy đ nh c m k t hôn gi a n
ặ ườ ư ợ ế ặ ố ồ mà k t hôn ho c chung s ng nh v ch ng
ư ế ặ ồ ợ ườ g v iớ ng ố ư ợ ồ có v , ch a có ch ng mà k t hôn ho c chung s ng nh v ch ng
ườ ồ ữ ộ ị ấ ườ ợ ng i đang có ch ng, có v ợ là m t trong nh ng tr
ậ ườ hôn theo Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014. Đây cũng là tr ồ ợ i đang có v , có ch ng ư i khác ho c ch a v iớ ế ng h p b c m k t ợ ng h p
ượ ế ầ ố ị ế ấ c m k t hôn đ
ấ ợ ặ ở ỉ ị ế ớ Quy đ nh này r t h p lý b i không ch ngăn ch n ng ậ ủ c quy đ nh trong pháp lu t c a h u h t các qu c gia ườ i i. trên th gi
ị ồ ồ ợ ậ ờ
ợ ư ư ườ ủ ồ ị ả c n ng
ả ằ ế ả ợ ị
ộ ợ ộ ượ ự ồ ỉ ch có hôn nhân m t v m t ch ng đ c xây d ng và duy trì trên c
ớ ả ữ ả nh m đ m b o hôn nhân h p pháp ti n b . đ nhị ở s tình yêu gi a nam và n
ữ ự ề ầ ọ đang có v có ch ng làm sai quy đ nh pháp lu t mà đ ng th i cũng ngăn ậ i ch a có v , ch a có ch ng làm trái quy đ nh c a pháp lu t, ẳ ộ Quy đ nh này cũng kh ng ơ ồ ạ lâu ữ thì m i đ m b o cho hôn nhân t n t i ệ ả ụ là công c quan tr ng góp ph n xây d ng và b o v dài, b n v ng và
ạ h nh phúc gia đình .
ữ ữ ế ườ ề ự 2.1.6. K t hôn gi a nh ng ng i cùng dòng máu v tr c hê,
ữ ườ ữ ớ ọ ẹ ạ nh ng ng ờ i có h trong ph m vi ba đ i; gi a cha, m nuôi v i con
ữ ườ ừ ớ ẹ nuôi; gi a ng ồ i đã t ng là cha, m nuôi v i con nuôi; cha ch ng
ể ượ ớ ẹ ợ ớ ớ v i con dâu, m v v i con r , cha d ng v i con riêng c a v , m ủ ợ ẹ
ủ ồ ế ớ k v i con riêng c a ch ng
ứ ướ ệ ậ ọ ộ ị Đ ng d ấ i góc đ khoa h c mà nói, vi c pháp lu t quy đ nh c m
ợ ườ ề ự ườ ữ ệ ế k t hôn trong tr ng h p nh ng ng
ữ ườ ạ ọ ợ nh ng ng i cùng dòng máu v tr c h và ầ ờ i có h trong ph m vi ba đ i là hoàn toàn h p lý và c n
ế ạ ủ ứ ữ ặ ọ “ Y h c đã ch ng minh tác h i c a nh ng c p hôn nhân thi ở t. B i vì,
ữ ế ặ ạ ỏ ợ ồ ạ ể ậ c n huy t: Nh ng c p v ch ng kh e m nh l ị ạ i có th sinh con d d ng
ệ ặ ậ ư ề ho c mang b nh t t di truy n nh : mù màu (không phân bi ệ ượ t đ c màu
17
ạ ạ ả ả ệ ượ ỏ đ và màu xanh), b ch t ng, da v y cá... Gi i thích hi n t ng này, di
ề ế ơ ể ề ọ ặ ể ượ ọ truy n h c cho bi t, m i đ c đi m trên c th đ u đ ở ị c quy đ nh b i
ể ả ườ ơ ể ỗ ệ ợ ườ ả gene, k c tr ng h p b nh lý. C th m i ng i có kho ng 500600
ố ệ ặ ả ỏ
ư ồ ạ ộ ộ ệ ệ ặ ề ch a có đi u ki n b c l gây tác h i.
ạ Gene l n b nh lý t n t ế ệ ọ ừ ế ệ ế ộ th h này qua th h khác. N u cu c hôn nhân đ trong dòng h t
ơ ệ ườ ế ớ ọ ộ nghìn gene, trong s đó không tránh kh i có dăm b y gene l n b nh lý, ẳ i dai d ng ượ c ườ ng i khác dòng h thì nguy c b nh b c phát th ti n hành v i ng
ạ ậ ợ ề ế ệ ậ không cao. Trái l i, hôn nhân c n huy t chính là đi u ki n thu n l i cho
ữ ệ ươ ồ ặ ứ ữ ỡ ặ nh ng gene l n b nh lý t
ậ ặ ị ạ ệ b nh t t ho c d d ng di truy n ng đ ng g p g nhau, sinh nh ng đ a con ề ”.
ậ ệ ư ậ ằ ả ị
ế ệ ệ ụ ữ ả ầ ố tránh gây ra nh ng h l y không t
ườ ự ự ủ ể ạ ỏ cho s phát tri n bình th
ướ ụ ặ ậ ộ ả Vi c Lu t hôn nhân và gia đình quy đ nh nh v y nh m đ m b o ả t cho th h sau, góp ph n đ m b o ạ ng và kh e m nh c a con cái, xây d ng h nh ề i góc đ phong t c, t p quán và truy n phúc gia đình. M t khác, d
ứ ủ ạ ố ườ ệ ữ ả th ng đ o đ c c a ng i dân Vi
ượ ự ế ố thành viên trong gia đình mà đ ệ t Nam thì quan h tình c m gi a các ấ ơ ở c xây d ng trên c s huy t th ng r t
ấ ượ ứ ẹ ả ộ ọ là m t th tình c m thiêng liêng, cao đ p và r t đ c tôn tr ng. Do đó,
ệ ớ ọ ữ ữ ạ ớ ờ ườ nh ng quan h v i h hàng trong ph m vi ba đ i và v i nh ng ng i có
ề ự ệ ượ ị ạ “lo n luân”. cùng dòng máu v tr c h là không đ c phép và b coi là
ở ậ ế ệ ố ớ ế ấ
ườ ườ ữ ạ ờ ọ i có h trong ph m vi ba đ i và nh ng ng i có cùng dòng máu v ng
ự ệ ừ ừ ợ ọ ị ị ữ B i th , vi c Lu t hôn nhân và gia đình c m k t hôn đ i v i nh ng ề ớ tr c h v a là quy đ nh mang tính khoa h c, v a là quy đ nh phù h p v i
ạ ứ ủ ụ ậ ề ộ ố ệ phong t c, t p quán và truy n th ng đ o đ c c a dân t c Vi t Nam .
ữ ữ ế ườ ớ 2.1.7. K t hôn gi a nh ng ng i cùng gi i tính
ề ấ ữ ữ ề ườ ớ ậ V v n đ hôn nhân gi a nh ng ng i có cùng gi
ị ượ ỉ nhân và gia đình năm 1959 ch quy đ nh con trai, con gái, đ i tính, Lu t hôn ế ề c quy n k t
ữ ữ ệ ế ế ị ườ hôn, không nói đ n vi c quy đ nh k t hôn gi a nh ng ng i có cùng
ớ ớ ườ ữ ữ ế ấ gi i tính v i nhau, cũng không c m k t hôn gi a nh ng ng
ớ ậ ỉ ị gi i có cùng ề i tính. Lu t hôn nhân và gia đình năm 1986 cũng ch quy đ nh quy n
18
ữ ừ ữ ế ậ ấ ị ế k t hôn gi a nam và n mà không quy đ nh th a nh n hay c m k t hôn
ữ ườ ớ ạ ậ ữ gi a nh ng ng i có cùng gi i tính. Tuy nhiên, t
ữ ữ ườ ớ ị đình năm 2000, Hôn nhân gi a nh ng ng i cùng gi i Lu t hôn nhân và gia ộ i tính b coi là m t
ị ấ ữ ư ế ế ậ trong nh ng hành vi b c m k t hôn. Nh ng đ n Lu t hôn nhân và gia
ạ ả ị ướ “Nhà n ừ c không th a đình năm 2014 t ề i kho n 2, đi u 8 quy đ nh:
ữ ữ ậ ườ ớ ư ậ nh n hôn nhân gi a nh ng ng i cùng gi i tính
ữ ườ ớ ặ ả ữ gi a nh ng ng i có cùng gi i tính m c dù không ph i là hành vi b ”. Nh v y, hôn nhân ị
ư ượ ướ ừ ậ ị c Nhà n c th a nh n và b coi là hôn
ấ c m nh ng hành vi này không đ nhân trái pháp lu tậ .
ị ứ ủ ấ ủ ự
ộ ữ ườ ữ ườ ằ ộ ế k t gi a m t ng i nam và m t ng
ề ữ ứ ữ ạ ộ ọ
ứ ữ ố ở ả Căn c c a quy đ nh này là b i b n ch t c a hôn nhân là s liên ấ ự i n nh m xây d ng gia đình m ủ no, h nh phúc, b n v ng. Và m t trong nh ng ch c năng quan tr ng c a ữ gia đình đó là ch c năng duy trì nòi gi ng. Mà hôn nhân gi a nh ng
ườ ớ ượ ứ ả ả ng i có cùng gi i tính thì không đ m b o đ
ữ ệ ệ ậ ộ ộ ướ c ch c năng này. Thêm ữ i góc đ xã h i, vi c xác l p quan h hôn nhân gi a nh ng vào đó, d
ườ ớ ớ ạ ứ ề ố ợ ng i cùng gi i tính không phù h p v i đ o đ c, truy n th ng, phong
ủ ườ ệ ụ ậ t c, t p quán c a ng i Vi t Nam .
ủ ả ậ ậ 2.2. H u qu pháp lý c a hôn nhân trái pháp lu t
ậ ả ề ặ 2.2.1. H u qu v m t nhân thân
ả ậ ề ị Kho n 1, đi u 12, Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014 quy đ nh v
ả ệ ủ ủ ư ậ ậ h u qu pháp lý c a vi c h y hôn nhân trái pháp lu t nh sau:
ệ ậ ị ủ ế ả ấ
ư ậ ị
quan h nh v ch ng ề ậ ủ ả
ứ ệ ả ấ ề “Khi ứ ế vi c k t hôn trái pháp lu t b h y thì hai bên k t hôn ph i ch m d t ệ ư ợ ồ ”. Nh v y, Lu t HN& GĐ năm 2014 đã quy đ nh ậ ậ ố ớ ệ ủ rõ ràng v h u qu pháp lý c a vi c h y hôn nhân trái pháp lu t đ i v i ư ệ ữ “ph i ch m d t quan h nh
quan h nhân thân đó là hai bên nam, n ợ ồ ”. v ch ng ề ắ ộ ị
ậ V nguyên t c, khi cu c hôn nhân b coi là hôn nhân trái pháp lu t ậ ẽ ượ ướ ừ ừ ệ ậ c Nhà n thì s không đ
ả c th a nh n và b o v . Do v y, t ờ ệ ố ư ợ ồ ớ ể ữ ắ ầ khi hai ị i th i đi m b
19
bên nam, n b t đ u quan h s ng chung nh v ch ng t ườ ố ủ ế ậ ư Tòa án tuyên b h y k t hôn trái pháp lu t thì hai ng i ch a phát sinh
ồ ạ ố ủ ệ ợ ồ ợ và t n t
ư ợ ữ ệ ậ ồ i quan h v ch ng h p pháp. Khi Tòa án tuyên b h y hôn ữ ị nhân trái pháp lu t thì quan h nh v ch ng gi a hai bên nam, n b
ộ ả ế ứ ướ ố ủ ị ấ bu c ph i ch m d t. N u tr
ậ ự ệ ề
ố ủ ớ ị trái pháp lu t mà các bên nam, n đã có th c hi n các quy n và nghĩa v ố ớ đ i v i nhau thì t
ữ ố ớ ụ ữ ề c khi b Tòa án tuyên b h y hôn nhân ụ ữ ậ i khi b Tòa án tuyên b h y hôn nhân trái pháp lu t ị thì các quy n và nghĩa v gi a hai bên nam, n đ i v i nhau cũng b
ấ ứ . ch m d t
ả ề ậ ả 2.1.2. H u qu v tài s n
ả ậ ề ị
ệ ượ ụ ữ ả Kho n 3, đi u 12, Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014 quy đ nh: ế i quy t c gi
ả “Quan h tài s n, nghĩa v và ạ ợ h p đ ng ậ ồ gi a các bên đ ạ ề ề ị theo quy đ nh t ủ i Đi u 16 c a Lu t này
”. Và t ả ụ ệ ồ ị i đi u 16, hôn nhân và gia ủ ợ “1. Quan h tài s n, nghĩa v và h p đ ng c a
đình năm 2014 quy đ nh: ớ ố ữ ế ồ
ư ợ nam, n chung s ng v i nhau nh v ch ng mà không đăng ký k t hôn ữ ượ ườ ế ả ậ ỏ ợ i quy t theo th a thu n gi a các bên; trong tr đ
ậ ộ ậ ủ ế ả ị ng h p không ự c gi ỏ
i quy t theo quy đ nh c a B lu t dân s và các quy ậ ủ có th a thu n thì gi ị đ nh khác c a pháp lu t có liên quan.
ả ả ả ế ề ệ ả ả ợ ệ 2. Vi c gi i ích
i quy t quan h tài s n ph i b o đ m quy n, l ụ ữ ủ ệ ộ ợ ệ c a ph n và con; công vi c n i tr và công vi c khác có ợ h p pháp
ờ ố ể ượ ư ộ c coi nh lao đ ng có thu
liên quan đ duy trì đ i s ng chung đ nh pậ ”.
ạ ố ớ ườ ợ ủ ế ậ
Bên c nh đó, đ i v i tr ữ ưỡ ợ ượ ặ ề ấ đ c p d ồ ng gi a v và ch ng cũng không đ
ướ ượ ậ ấ ng h p h y k t hôn trái pháp lu t thì v n ế ở c đ t ra. B i vì là k t ừ c th a c Nhà n ộ hôn trái pháp lu t nên cu c hôn nhân đó không đ
ợ ồ ậ ợ nh n là v ch ng h p pháp .
ậ ẹ ả ề ệ ữ
ề ị
ư ượ ề ẹ
ề ề ẹ
ụ ủ ằ ề ợ ủ ậ
20
ệ ợ ưở ả ợ 2.2.3. H u qu v quan h gi a cha m và con ậ ả Kho n 2, đi u 12, Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014 quy đ nh ế ả ụ ủ i quy t theo quy “Quy n, nghĩa v c a cha, m , con đ c gi nh sau: ư ậ ị ”. Nh v y, quy đ nh v quy n, nghĩa v c a cha, m , con khi ly hôn ệ ộ ẻ ả ị i c a tr em và vi c cu c đ nh này cùa pháp lu t nh m b o v quy n l ớ i ng gì t hôn nhân dù h p pháp hay không h p pháp cũng không nh h
ộ ẹ
ẻ ệ ữ ẫ ệ ữ ữ
ề ế ệ ữ ẹ ủ ứ ị
ợ
ề
ầ ở ủ ứ ề i ích chính đáng c a đ a tr đ ẻ ẹ ả ố t nh t, góp ph n giúp cho đ a tr có đi u ki n phát tri n v th
ộ ố ứ ấ . t nh t
ượ ự ậ Quan h gi a cha m và con đ
ẹ ố ố
ơ ở ệ ệ ủ ộ
ứ ẹ ấ
ụ ủ ọ ố ớ ể ộ ề ặ ư ọ
ư ậ ệ ậ ị
ụ ủ ề ữ ả ả
ề ẻ ề ể ư ế ể ằ ộ ể ấ
ữ ậ quan h gi a cha, m và con. Và dù cu c hôn nhân có trái pháp lu t đi ả chăng n a thì hai bên nam, n v n là cha m c a đ a tr nên vi c gi i ụ ủ ề ẹ quy t quan h gi a cha m và con theo quy đ nh v quy n, nghĩa v c a ư ậ ế ả i quy t nh v y là cha, m , con khi lý hôn là hoàn toàn h p lý b i gi ẻ ượ ả ệ ộ ợ ả c b o v m t giúp đ m b o quy n và l ề ể ể ệ ấ cách t ầ ấ ch t và tinh th n m t cách t ẹ ệ ữ ế c xác l p d a trên c s huy t ưỡ ng. Khi còn s ng chung thì cha m có trách nhi m chăm th ng, nuôi d ọ ị ưỡ ng con, và khi vì m t lý do nào đó mà quan h c a h b sóc, nuôi d ế ự ch m d t thì m c dù có th m t trong hai bên cha, m không tr c ti p ẫ ượ ạ c nuôi d y con nh ng m i quy n và nghĩa v c a h đ i v i con v n đ ả . ả đ m b o ẹ ố Nh v y,vi c pháp lu t quy đ nh quy n và nghĩ v c a cha m đ i ệ ố ể ứ ớ t đ v i con nh th nh m đ m b o cho đ a tr có nh ng đi u ki n t ệ ở ầ có th phát tri n m t cách toàn di n v th ch t và tinh th n và tr ộ . thành nh ng công dân có ích cho xã h i
ươ
Ch ng 3 Ộ Ố Ả ƯỜ Ố Ử Đ
ƯỜ NG L I X LÝ VÀ M T S GI I PHÁP TĂNG C NG Ệ Ả Ề Ậ Ệ Ỉ HI U QU ĐI U CH NH PHÁP LU T TRONG VI C
Ả Ế Ậ Ả Ế Ệ GI I QUY T H QU K T HÔN TRÁI PHÁP LU T
Ở Ệ Ệ VI T NAM HI N NAY
ố ử ườ ợ ế ạ ụ ể i x lý c th các tr ng h p k t hôn vi ph m các
ườ 3.1. Đ ng l ế ề ệ ậ ị
đi u ki n k t hôn theo lu t đ nh ườ ề ủ ầ 3.1.1. Ng i có quy n yêu c u Tòa án h y hôn nhân trái pháp
lu tậ
21
ể ấ ằ ừ ủ ậ ậ ớ ị T quy đ nh c a pháp lu t có th th y r ng, so v i Lu t hôn nhân
ậ ị và gia đình năm 2000 thì Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014 quy đ nh
ữ ạ ườ ủ ề ầ ph m vi nh ng ng i có quy n yêu c u Tòa án h y hôn nhân trái pháp
ộ ạ ậ ơ ấ ệ ậ
ố ượ ở ộ ề ầ ị năm 2014 quy đ nh m r ng đ i t
ế ậ ậ ở ề lu t có ph m vi r ng h n r t nhi u. Vi c Lu t hôn nhân và gia đình ủ ng có quy n yêu c u Tòa án h y ỉ ệ hôn nhân trái pháp lu t là b i vì vi c k t hôn trái pháp lu t không ch
ề ạ ợ ữ ợ ườ ế xâm ph m đ n quy n và l ủ i ích h p pháp c a chính nh ng ng
ế ậ ả ưở ớ ợ gia k t hôn trái pháp lu t mà còn nh h ng t ề i quy n và l
ữ ủ ườ ả ọ ưở pháp c a nh ng ng i xung quanh h và nh h ng t ớ ợ i l i ích, t i tham ợ i ích h p ớ ậ i tr t
ệ ề ộ ợ ủ ự t ể ả xã h i. Nên đ b o v quy n và l i ích chính đáng c a các cá nhân,
ệ ợ ủ ộ ả b o v l ậ i ích c a gia đình và xã h i, Lu t hôn nhân và gia đình đã quy
ố ượ ủ ế ề ầ ng có quy n yêu c u Tòa án h y k t hôn trái pháp
ở ộ ị đ nh m r ng đ i t lu tậ .
ườ ố ử ộ ố ườ ợ ụ ể 3.1.2. Đ ng l i x lý m t s tr ng h p c th
ươ ướ ử ề ậ ề Nói v ph ng h
ậ ườ ị ng x lý hôn nhân trái pháp lu t thì đi u 11, iạ “Trong tr ng h p ợ t Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014 quy đ nh:
ờ ể ủ ế ả ầ ậ th i đi m Tòa án gi
ủ ế ệ ề ế ị ả c hai bên k t hôn đã có đ các đi u ki n k t hôn theo quy đ nh t ệ ế i quy t yêu c u h y vi c k t hôn trái pháp lu t mà ạ i
ậ ề ủ ệ ậ ầ
ườ ệ ậ Tòa án công nh n quan h hôn nhân đó. Trong ng h p tr
Đi u 8 c a Lu t này và hai bên yêu c u công nh n quan h hôn nhân thì ợ này, quan hệ ệ ậ ừ ờ ượ ể ế hôn nhân đ c xác l p t
ư ậ ầ ớ ị ị ủ quy đ nh c a Lu t này ủ ề th i đi m các bên đ đi u ki n k t hôn theo ầ ả ”. Quy đ nh này không ph i là m i nh ng l n đ u
ượ ư ậ ẳ ậ tiên đ c lu t hóa đ a th ng vào Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014
ở ư ượ ư ậ mà Lu t hôn nhân và gia đình năm 2000 ch a đ c đ a vào. Đây cũng
ế ấ ộ ở ộ ị là m t quy đ nh ti n b , mang tính nhân văn r t cao b i vì khi các bên đã
ế ố ấ ệ ộ ế ủ ề đ đi u ki n k t hôn, các y u t c u thành nên cu c hôn nhân trái pháp
ố ủ ệ ậ ậ lu t không còn thì vi c tuyên b h y hôn nhân trái pháp lu t không còn ý
ế ị ợ ư ậ ố ớ ườ nghĩa nên Tòa án không ra quy t đ nh đ i v i tr
ứ ề ợ ượ ự ủ ễ ầ đi u hoàn toàn phù h p và đáp ng đ
22
ượ ự ủ ề ả ợ ợ ng h p nh v y là ộ c yêu c u c a th c ti n cu c ệ c th c hi n ả ố s ng, b o đ m quy n và l i ích h p pháp c a công dân đ
ộ ầ ủ ấ . m t cách đ y đ nh t
ử ệ 3.2. Các bi n pháp x lý khác
ử 3.2.1 X lý hành chính
ữ ạ ươ ử Bên c nh nh ng ph ng pháp x lý hôn nhân trái pháp lu t đ ậ ượ c
ạ ậ ậ ị quy đ nh t i Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014 thì pháp lu t còn có
ề ặ ữ ử ệ nh ng bi n pháp x lý v m t hành chính .
ủ ệ ậ ớ ơ ị hành chính cao h n so v i quy đ nh c a pháp lu t hi n hành.
ự ử 3.2.2. X lý hình s
ử ệ ạ ậ Ngoài các bi n pháp x ph t hành chính thì pháp lu t còn có quy
ử ự ố ớ ứ ữ ạ ộ
ươ ề ạ ộ ọ ị ị đ nh x lý hình s đ i v i nh ng hành vi vi ph m có m c đ nghiêm ạ i ph m xâm h i ng XV BLHS năm 1999 quy đ nh v các t tr ng. Ch
ụ ể ư ế ộ ch đ hôn nhân và gia đình. C th nh sau:
ộ ưỡ ề ế ả ặ ở Đi u 146: T i c ng ép k t hôn ho c c n tr hôn nhân t ự
ế ệ ộ nguy n, ti n b ;
ế ộ ộ ợ ề ạ ồ ộ ộ Đi u 147: T i vi ph m ch đ m t v , m t ch ng;
ộ ổ ứ ả ề ộ ả Đi u 148: T i t ch c t o hôn, t i t o hôn;
Đi u 150: T i lo n luân
ề ạ ộ .
ộ ố ả ườ ả ề ệ ỉ 3.3. M t s gi i pháp tăng c ậ ng hi u qu đi u ch nh pháp lu t
ệ ả ế ệ ả ế ậ ở ệ trong vi c gi i quy t h qu k t hôn trái pháp lu t ệ Vi t Nam hi n
nay
ộ ố ả 3.3.1. M t s gi ậ i pháp l p pháp
ụ ể ơ ữ ề ườ ữ ầ ị ứ ấ C n có nh ng quy đ nh c th h n n a v tr ợ ng h p Th nh t:
ậ ị ừ ố hôn nhân trái pháp lu t do b l a d i
ầ ử ổ ị ạ ể ả ổ C n s a đ i, b sung quy đ nh t ề i đi m c, kho n 1, đi u ứ Th hai:
ậ ợ ơ . 8, Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014 cho h p lý h n
ậ ầ ệ ề ắ ộ ị ố ớ Pháp lu t c n quy đ nh thêm đi u ki n b t bu c đ i v i
ườ ế ả ặ ộ ượ Th ba:ứ ợ tr ng h p m t ho c c hai bên tham gia k t hôn đ c sinh ra theo
23
ươ ph ọ . ng pháp khoa h c
ư ề ệ ầ ị Th t ủ :ứ ư C n đ a ra quy đ nh v xác minh quan h nhân thân c a
ườ ế ng i tham gia k t hôn .
ứ ẽ ơ ữ ế ầ ạ ố ớ ử c n có nh ng ch tài x lý m nh m h n đ i v i Th năm:
ườ ế ợ ữ nh ng tr ậ . ng h p k t hôn trái pháp lu t
ộ ố ả ổ ứ 3.3.2. M t s gi i pháp trong t ch c thi hành , ph bi n ổ ế và áp
ậ ụ d ng pháp lu t
ậ ụ ổ ế Công tác ph bi n, giáo d c pháp lu t nói chung và pháp lu t v
ế ứ ọ
ậ ủ ườ ứ ự ể ế t và ý th c th c thi pháp lu t c a ng nâng cao hi u bi i dân
ướ ầ ổ ứ ớ ơ ị ố ợ c c n ph i h p v i các t đó, các c quan Nhà n
ụ ữ ể ư ượ ư ộ ộ ậ ề ệ Hôn nhân và gia đình nói riêng đóng vai trò h t s c quan tr ng trong vi c . Bên c nhạ ộ ch c chính tr xã h i ế nh Công đoàn, H i ph n , H i Thanh niên.... đ đ a ra đ c k
ậ ợ ụ ề ệ ạ ả ho ch tuyên truy n, giáo d c pháp lu t h p lý và có tính hi u qu cao.
ườ ấ ờ ơ ể ớ ậ ổ ệ Th ng xuyên in n t r i, bane, s tay pháp lu t.... đ gi i thi u, tuyên
ậ ớ ề ọ ố ượ ầ truy n pháp lu t t i m i đ i t ng qu n chúng nhân dân .
ớ ừ ướ ầ ạ ớ Cùng v i đó, Nhà n
ồ ưỡ ấ ằ ộ ộ ằ hu n nh m b i d
ể ướ ậ ở c c n không ng ng m các l p đào t o, t p ọ ể ng, nâng cao trình đ cán b nh m giúp h hi u, ủ ườ ữ ẫ ị ắ n m rõ và có th h i dân nh ng quy đ nh c a pháp ng d n cho ng
ữ ề ậ ị lu t trong đó có nh ng quy đ nh v Hôn nhân và gia đình.
ệ ầ ặ ệ ệ ả ả ộ C n nâng cao hi u qu b máy hành chính đ c bi t là vi c qu n lý
ệ ằ ộ ị ờ ữ ườ ợ tình hình xã h i nh m phát hi n k p th i nh ng tr
ề ỉ ậ ừ ư ữ ươ ế ng h p k t hôn trái ợ . ng pháp đi u ch nh phù h p pháp lu t, t đó đ a ra nh ng ph
ườ ạ ộ ụ ệ ả ậ ư Tăng c ng hi u qu áp d ng pháp lu t trong ho t đ ng t pháp.
ổ ươ ứ ả ừ ộ ả Thay đ i ph ng th c qu n lý t h gia đình sang qu n lý cá nhân theo
ứ ư ằ ả ạ ề ố ơ ch ng minh th nhân dân nh m qu n lý t
ỗ ủ ể ộ ữ ơ ậ ầ nân cao h n n a m c
ụ ể ữ ắ ơ t h n v tình tr ng hôn nhân ứ chế ủ ườ ủ c a m i ch th trong xã h i. Pháp lu t c n ằ tăng c tài c th , nghiêm kh c h n n a nh m ng tính răn đe c a pháp
ầ ậ ậ ủ ườ ấ ứ lu t, góp ph n nâng cao ý th c ch p hành pháp lu t c a ng i dân;
ứ ủ ệ ề ệ ẩ ơ
24
ạ ơ ở ứ ạ ủ ụ ế nâng ế cao ý th c trách nhi m c a các c quan có th m quy n trong vi c ti n ườ ph c t p, r m i c s , tránh th t c đăng ký hành đăng ký k t hôn t
rà.
Ậ Ế K T LU N
ấ ướ ệ ể ộ Hi n nay, đ t n ế c đang trên đà phát tri n ngày m t văn minh, ti n
ư ế ạ ậ
ệ ượ ậ ả ớ còn. Hôn nhân trái pháp lu t không ph i là hi n t
ệ ượ ồ ạ ượ ệ ậ ộ ộ ơ b h n. Nh ng không vì th mà tình tr ng Hôn nhân trái pháp lu t không ộ ng m i trong xã h i ề c pháp lu t đi u t Nam mà nó là m t hi n t ng luôn t n t i và đ Vi
ờ ỳ ị ử ậ ỉ ch nh qua các th i k l ch s khác nhau. Hôn nhân trái pháp lu t không
ỉ ề ữ ạ ớ ườ ủ ợ ch xâm h i t i nh ng quy n và l i ích chính đáng c a con ng
ượ ạ ớ ề ề ộ ố ệ ụ còn gây ra nhi u h l y cho xã h i, đi ng c l
ủ ệ ả ắ ộ ứ đ c, b n s c văn hóa c a dân t c Vi t Nam, đi ng ớ i v i ch ượ ạ c l
ươ ự ề ậ ả ắ ộ i mà ạ i v i truy n th ng đ o ủ ủ ế ng xây d ng n n văn hóa tiên ti n, đ m đà b n s c dân t c c a tr
ả ướ ư ườ ợ ế ồ ớ Đ ng và Nhà n c nh tr
ẹ ợ ớ ể ế ớ ườ ặ ợ ồ m v v i con r , k t hôn v i ng
ấ ướ ả ẽ ộ ạ ổ ớ nay, trong hoàn c nh đ t n ữ ố ng h p k t hôn gi a b ch ng v i con dâu, ệ i đang có v ho c có ch ng..... Hi n ậ c ta đ i m i ngày càng m nh m , h i nh p
ế ớ ớ ộ ế ấ ộ ổ sâu r ng v i th gi i nên kinh t
ữ ữ ố ố ố thành nên nh ng l ề , xã h i có r t nhi u thay đ i đã hình ị ạ i s ng, nh ng phong cách s ng khác nhau, giá tr đ o
ế ự ế ả ậ ạ ọ ứ ị đ c b suy gi m, thi u s tôn tr ng pháp lu t. Vì th tình tr ng hôn nhân
ậ ễ ữ ứ ớ
ữ ứ ộ
ứ ủ ệ ủ ề ấ ủ ậ ả ứ ạ trái pháp lu t di n ra ngày càng ph c t p v i nh ng hình th c phong phú ữ ố khác nhau đã gây ra nh ng nh c nh i cho gia đình và xã h i. Qua nh ng ề H u qu pháp lý c a vi c h y hôn ậ nghiên c u c a lu n văn v v n đ
ậ ậ nhân trái pháp lu t theo Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014, chúng ta có
ậ ấ ể ữ ứ ượ ề ề ề th nghiên c u và đánh giá đ
ộ ậ ề ạ ậ
ộ ấ ố ớ ờ ố ề ấ ọ ộ
ữ ố ớ ấ ừ ệ ự ề ế ơ
ồ ạ ữ ự ữ ễ ể ấ ạ ể vào th c ti n đã th y nh ng đi m m nh và nh ng đi m t n t
25
ế ủ ệ ề ậ ậ ấ ồ ờ c nh ng v n đ v lý lu n v hôn nhân ấ trái pháp lu t trên nhi u góc đ , khía c nh khác nhau. Qua đó nh n th y ầ đây là m t v n đ pháp lý r t quan tr ng đ i v i đ i s ng xã h i và c n ậ có s quan tâm h n n a đ i v i v n đ này. T vi c soi chi u lý lu n ạ i, h n ộ ố ch c a pháp lu t hi n hành. Đ ng th i lu n văn cũng đ xu t m t s
ả ậ ề ệ ố ữ ệ ơ gi i pháp hoàn thi n h n n a h th ng pháp lu t v Hôn nhân và gia
26
ộ ườ ề ệ ả ườ ế đình văn minh, ti n b , vì con ng i, b o v quy n con ng i.
