Chöông 12: Heä thoáng laïnh vaø ñieàu hoaø khoâng khí.
CH NG 12.ƯƠ H TH NG L NH ĐI U HOÀ KHÔNG KHÍ.
12.1 Khái quát chung v h th ng l nh.
Trên tàu thu h th ng l nh đ b o qu n th c ph m trong quá trình tàu nh trình ho c
trênc tàu v n t i hàng hoá c n b o qu n l nh nh tàu cá, ư
Đ nâng cao đi u ki n sinh ho t cho thuy n b h th ng đi u hoà không khí toàn tàu.
1. C u trúc c b n c a h th ng. ơ
M t h th ng làm l nh i chung (h th ng l nh đi u hoà không khí) c u trúc c b n nh ơ ư
hình 12.1 sau:
DN BAY
I
BÌNH
NGÖNG
VAN TIT LÖU
TAÙCH LNG
MAÙY
NEÙN
TAÙCH DAÀU
LAØM MAÙT
nh 12.1: Caáu truùc chung heä thoáng laïnh
H th ng m t h kín, s d ng ng ch t l ng d bay h i nh NH3, Freon 12 ho c Freon 22. ơ ư
ng ch t khi bay h i ( t d ng l ng sang h i) s thu nhi t c a bu ng l nh. ơ ơ
-y nén.
y n th ng dùng là lo i b m piston, t công ch t d ng h i t dàn bay h i v , nénườ ơ ơ ơ
t o áp su t cao, qua bình ng ng trao đ i nhi t v i n c làm mát ng ng t bi n thành d ng công ư ướ ư ế
ch t l ng cung c p cho dàn bay h i. Khi công ch t l ng qua van ti t l u s bi n thành d ng h i. ơ ế ư ế ơ
y nén trong h th ng l nh có th lo i m t xi lanh ho c nhi u xilanh, nén m t hay nhi u c p
tuỳ thuôc vào công su t làm l nh nhi t đ m l nh yêu c u.
-Bình ng ng ( Sinh hàn).ư
H i ng ch t sau máy nén có áp su t và nhi t đ cao, đ bi n h i công ch t thành d ngơ ế ơ
l ng thì ta ph i l y nhi t c a h i công ch t, t c là ph i làm mát công ch t, có hai cách c b n m ơ ơ
t:
1. Dùng n c làm mát: thông th ng dùng n c ng t làm mát công ch t, n c bi n làmướ ườ ướ ướ
t cho n c ng t. Ph ng pháp này th ng s d ng trong các h th ng l nh. Đ c p n c làmướ ươ ườ ướ
t thì ng i ta th ng dùng m t b m n c riêng bi t.ườ ườ ơ ướ
2. ng qu t gió: Th i không khí qua làm mát công ch t, hay s d ng trong các h th ng
đi u hòa (dàn nóng).-Van ti t l u.ế ư
ng ch t l ng qua van ti t l u thì áp su t b gi m m nh, làm công ch t bi n t d ng l ng ế ư ế
sang d ng h i. Khi công ch t bay h i nhi t đ s gi m m nh, thu nhi t t v t c n làm l nh. Van ơ ơ
ti t l u có ch c năng làm gi m áp su t c a công ch t và dùng đ đi u ch nh m c (l u l ng) ch tế ư ư ượ
l ng cung c p cho dàn bay h i. ơ
-n bay h i.ơ
Là n i ng ch t l ng bay h i, thu nhi t t c a các v t c n làm l nh trong bu ng l nh. Cóơ ơ
hai ph ng pháp đ làm l nh:ươ
1. Làm l nh tr c ti p: Dàn bay h i đ t tr c ti p ngay trong bu ng l nh, trao đ i nhi t ế ơ ế tr c
ti p v i v t c n làm l nh. Ví d nh t l nh, đi u h không khí gia đình, văn phòng.ế ư
1
Chöông 12: Heä thoáng laïnh vaø ñieàu hoaø khoâng khí.
2. Làm l nh gián ti p: Dùng m t công ch t trung gian đ truy n t n bay h i vào ế ơ bu ng
l nh. Công chât trung gian này có th là không khí ho c n c mu i. Ph ng pháp này ướ ươ
th ng dùng trong các h th ng làm l nh có công su t l n, nhi u bu ng l nh ho c khuườ
v c khác nhau nh trong các kho l nh công nghi p, các h th ng đi u hoà không khí ư
trung tâm trong c siêu th , toà nhà văn phòng . Trong h th ng đi u hoà không khí
toàn tàu th ng dùng qu t thông gió th i qua dàn bay h i đi vào t ng phòng.ườ ơ
-Tách m( tách l ng)
ng ch t d ng h i sau dàn bay h i th còn l n h i n c ho c các h t công ch t ơ ơ ơ ướ
d ng l ng, máy nén hút v c a hút th s gây hi n t ng thu kích, h ng máy n. Đ tránh ượ
hi n t ng này thì ng i ta b trí các bình tách l ng gi a dàn bay h i vày nén. ượ ườ ơ
-Tách d u.
Khi công ch t qua máy nén l n các d u i tr n, các h t này s nh h ng đ n quá ơ ưở ế
trình bay h i c a công ch t l ng, do v y b trí bình tách d u sau máy n tr c khi vào bìnhơ ướ
ng ng.ư
2. Quá trình làm l nhu.
Khi mu n làm l nh sâu đ t nhi t đ t (-30 tr xu ng) thìy nén đòi h i ph i có t s nén
cao. Do v y n u ch dùng máy nén m t c p thì không đ m b o đ c yêu c u này, do v y ng i ế ượ ườ
ta ph i dùng máy nén nhi u c p. Gi a các c p nén có bình làm mát trung gian làm gi m nhi t đ
công ch t( ch gi m nhi t đ ch không đ c làm hoá l ng). ượ
DAØN BAY
HÔI
BÌNH
NGÖNG
VAN TIT LÖU
TAÙCH LNG
MAÙY
NEÙN
TAÙCH DAÀU
LAØM MAÙT
nh 12.2: Caáu truùc heä thoáng laïnh saâu
TAÙCH DAÀU
LM TG
MAÙY
NEÙN
TAÙCH LNG
LAØM MAÙT
12.2 T đ ng hthi t b làm l nh. ế
Đ h th ng ho t đ ng m t cách tin c y và hi u qu , ng i ta t đ ng hm t s quá trình : ư
1. T đ ng duy trì nhi t đ bu ng l nh.
Đ duy trì nhi t đ bu ng l nh, ng i ta dùng c m bi n nhi t đ c a bu ng l nh, so nh ườ ế
v i nhi t đ cho tr c t o ra tín hi u đ l ch, đ a qua kh i th c hi n, th c hi n vi c đi u ch nh ướ ư
l ng công ch t vào dàn bay h i. S đ kh i đ c th hi n trên hình 12.3 nh sau:ượ ơ ơ ượ ư
T cho tôùc Thöïc hieän DAØN BAY I
Caûm bieán
+
-
T buoàng laïnh
nh 12.3: Sô ñoà khoái töï ñoäng duy tnhieät ñoä buoàng laïnh.
2
Chöông 12: Heä thoáng laïnh vaø ñieàu hoaø khoâng khí.
Đ th c hi n có các ph ng pháp sau: ươ
a. Đóng c t máy nén:
-Khi bu ng l nh đ t nhi t đ cho tr c, d ng máy nén. Khi nhi t đ tăng đ n ng ng cho ướ ế ư
tr c, kh i đ ng l i máy nén.ướ
b. Đi u ch nh đ m c a Van ti t l u. ế ư
- Khi nhi t đ bu ng l nh x p x nhi t đ cho tr c thì van ti t l u đóng b t l i, gi m l ng công ế ướ ế ư ượ
ch t vào dàn bay h i. Khi nhi t đ bu ng l nh cao h n nhi t đ đ t tr c, van ti t l u m tăng ơ ơ ướ ế ư
thêm công ch t vào dàn bay h i. ơ
c. Đi u ch nh năng su t c a máy nén .
Nguyên t c là r nhánh m t ph n h i công ch t t c a đ y v c a hút c a máy nén. ơ
Đi u ch nh t c đ máy nén.
d. Đóng c t m t hay nhi u máy nén.
y theo nhi t đ trong bu ng l nh mà ti nnh đóng c t b t đi s ho t đ ng c a m t ho c vài ế
xi lanh
e. Đi u ch nh t c đ qu t thông gió v i lo i làm l nh gián ti p, công ch t trung giankhông ế
khí.
f. Đóng m van đi n t c p công ch t vào dàn bay h i. ơ
V i các h th ng l nh có nhi u bu ng l nhnhi t đ t i các bu ng l nh có th khác nhau, s
d ng van đi n t đ c t công ch t vào dàn bay h i c a bu ng l nh khi đ nhi t đ đ t tr c. H ơ ướ
th ng này hay s d ng trên các tàu l nh, bu ng l nh có nhi u bu ng.
g. Đi u ch nh t c đ c a đ ng c lai y nén. ơ
Khi s sai khác nhi t đ l n, t c đ máy nén tăng, năng su t máy nén tăng, đ a thêm nhi u công ư
ch t vào bu ng l nh.
Nh n xét: T đ ng duy trì nhi t đ bu ng l nh là m t quá trình quan tr ng, tuỳ
thu c vào năng su t làm l nh ng i ta dùng ph ng pp thích h p. ườ ươ
2. T đ ng t y tuy t (phá băng). ế
Khi công ch t bay h i trong dàn bay h i s di n ra quá trình thu nhi t c a các v t trong ơ ơ
bu ng l nh, h i n c xung quanh n bay h i cũng b m t nhi t, chuy n sang d ng tuy t ơ ướ ơ ế
bám vào thành ng c a dàn bay h i, làm gi m quá trình trao đ i nhi t gi a dàn bay h i và bu ng ơ ơ
l nh. Do v y mà năng su t làm l nh b gi m, c n ph i th c hi n vi c t y l p tuy t này ra kh i dàn ế
bay h i.ơ
Vi c th c hi n t y tuy t th c hi n theo nguyên t c dùng các r le th i gian đ kh ng ch , ế ơ ế
vi c đi u ch nh th i gian t y tuy t ph thu c vào t ng h th ng. ế
c ph ng pháp t y tuy t:ươ ế
Ph ng pháp 1: Dùng các ngu n nhi t bên ngoài: ng các đi n tr đ t nóng đ t xen trong cácươ
dàn bay h i, đ n th i đi m t y tuy t thì r le th i gian ho t đ ng, c t công ch t vào dàn bay h i,ơ ế ế ơ ơ
đ ng th i c p đi n cho đi n tr s y đ t nóng, tuy t tan ra. Khi t y tuy t xong thì c t đi n vào đi n ế ế
tr s y, đ ng th i c p công ch t và dàn bay h i, h th ng tr l i ho t đ ng bình th ng. ơ ườ
Ph ng pháp 2: T t y tuy t: đ n th i đi m c n t y tuy t thì tii n nh c t công ch t vào dànươ ế ế ế ế
bay h i, nhi t đ n bay h i s tăng lên, tuy t t tan ra. K t thúc quá trình t y tuy t thì c p ngơ ơ ế ế ế
ch t vào dàn bay h i, h th ng tr l i ho t đ ng bình th ng. ơ ườ
Ph ng pháp 3: ng h i công ch t nhi t đ cao( sau y nén tr c khi vào bình ng ng)ươ ơ ướ ư
đ a tr c ti p vào dàn bay h i.ư ế ơ
Chý ý: Tùy thu c h th ng mà th i gian t y tuy t có th dài, ng n khác nhau. Chu kỳ t y tuy t có ế ế
th là 6,12,24,36,48h,…3. T đ ng đi u ch nh l u l ng n c vàom mát công ch t trong bình ng ng. ư ượ ướ ư
L u l ng n c làm t công ch t t i bình ng ng ph i phù h p v i l ng h i công ch tư ượ ướ ư ượ ơ
vào bình ng ng, đ m b o cho vi c a l ng c a h i công ch t di n ra hoàn toàn. N u m mátư ơ ế
không đ , công ch t không bi n thành ch t l ng thì năng su t làm l nh gi m, nhi t đ bu ng l nh ế
th không đ t đ c giá tr đ t tr c. ượ ướ
Đ đi u ch nh l ng n c vào làmt ng i ta có th ng m t c m bi n áp l c h i công ượ ướ ườ ế ơ
ch t vào bình ng ng, đi u ch nh l ng n c vào làmt vào bình ng ng. Tuy nhiên trong th c t , ư ượ ướ ư ế
3
Chöông 12: Heä thoáng laïnh vaø ñieàu hoaø khoâng khí.
đ đ n gi n ng i ta tính toán s n l u l ng n c làm mát luôn đ làm hóa l ng toàn b h i công ơ ườ ư ượ ướ ơ
ch t vào bình ng ng, th ng dùng m t b m n c làm mát đ c l p. ư ườ ơ ướ
4. T đ ng duy trì m c công ch t vào dàn bay h i ơ
Trong các h th ng l n, duy trì m c công ch t trong ph m vi cho phép là r t quan tr ng, nó
đ m b o tính an toàn và hi u qu c a h th ng.
5. T đ ng báo đ ng và b o v .
a. Các lo i tín hi u b o v trong h th ng ch y u b o v y nén, máy nén s ế
d ng khi:-Quá t i, r le nhi t ho t đ ng. ơ
-Áp su t d u bôi tr n th p h n giá tr cho pp. ơ ơ
-Áp su t n c làm mát bình ng ng th p. ướ ư
-Áp su t t i c a đ y c a máy nén quá cao, b o v tránh h h ng đ ng ng quá t i ư ườ
y nén.
-Áp su t t i c a hút quá th p. Th ng áp l c c a hút và c a đ y c a máy nén dùng 01 r le ườ ơ
áp l c ki u vi sai.
-Nhi t đ h i công ch t sau máy nén qcao (làm mát c a máy nén kém). ơ
-y nén b ng p l ng.
y thu c v o t ng h th ng trang b c lo i b o v khàc nhau.
b. o đ ng.
Khi tín hi u b o v thì đ ng th i tín hi u báo đ ng b ng chuông, đèn t i trung tâm t i
ch .
H th ng ph i trang b m ch báo đ ng, phát tín hi u đèn đ riêng bi t phân lo i v i các tín hi u
khác có ng i b k t trong bu ng l nh.ườ
12.3 H th ng đi u hoà không khí.
1. Khái ni m chung.
H th ng đi u hòa không khí dùng t o ra và duy trì m t môi tr ng không khí phù h p v i ườ
công ngh s n xu t, ch bi n ho c ti n nghi đ i v i con ng i. Trên tàu th y các h th ng ế ế ườ
đi u hoà không khí giúp con ng i c i thi n đi u ki n làm vi c, đi ca, tăng tu i th cho các ườ
thi t b ng y c m v i nhi t đ .ế
V c b n thì m t h th ng l nh và đi u hoà không khí có nh ng đi m t ng đ ng, nh y nén, ơ ươ ư
bình ng ng( dàn nóng), van ti t l u,……ư ế ư
c đ i l ng c n duy trì trong đi u hoà không khí là: ượ
-Nhi t đ .
-Đ m.
-S l u thông và tu n hoàn kng khí. ư
-Kh b i, các thành ph n khác c a không khí nh khí đ c h i, vi khu n,… ư
-Ti ng n,ế
H th ng đi u hoà không khí có hai ch đ làm vi c: làm l nh và s i m. Đi u y h ế ưở
th ng l nh không có, ng cho các ng x l nh, khi nhi t đ môi tr ng th p, h th ng s ườ
ho t đ ng đ s i m. ưở
2. Phân lo i.
H th ng đi u hoà không khí chia ra nhi u lo i:
-H th ng đi u hoà không khí đ c l p: G m các y riêng bi t, hay s d ng trong dân
d ng nh các y đi u hoà không khí 1 c c ( n g i đi u hòa c a s ), hai c c đang ư
dùng r ng rãi,….lo i này th ng cóng su t nh , dùng công ch t là FR22. ườ
-H th ng đi u hoà không khí trung tâm: ng đi u hoà không khí cho toàn b các phòng
trên tàu, trong các văn phòng l n, siêu th , nhà sánh,….. H th ngcông su t l n, dùng
h th ng pn ph i khí đ đi u hòa kng khí cho t t c các phòng.
3. c s đ tu n hoàn kng khí trong h th ng đi u hoà không khí.ơ
a. S đ không tu n hoàn.ơ
4
Chöông 12: Heä thoáng laïnh vaø ñieàu hoaø khoâng khí.
Không khí t i ( sau khi đã qua đi u hoà không khí) đ a vào phòng, sau đó đ a th ng raươ ư ư
ngoài nh thông gc ng b c b ng qu t hoăïc t nhiên. ưỡ
b. Tu n hòan không khí m t c p.
S đ này đ c s d ng r t r ng rãi, có u đi m đ n gi n, đ m b o các yêu c u v sinhơ ượ ư ơ
l i kinh t , v n hành đ n gi n. S đ mô t trên hình ế ơ ơ
Gió t i đ a vào hòa tr n v i gió h i (qua các Clape đi u ch nh), qua bu ng đi u không, x lý làmươ ư
l nh ( nóng), x đ m, l c,… nh qu t gió 2 th i vào phòng 3 qua mi ng th i gió 6. Sau khi
qua bu ng 3, gió hút ra ngoài qua mi ng hút 7, m t ph n đ c th i th ng ra ngoài, m t ph n h i ượ
v qua h th ng đ ng ng d n không khí 4.y theo yêu c u ta đi u ch nh đ đóng, m c a ườ
các c a gió cho phù h p ( nh c Clape).
2
H
T
V
N
5
1
3
7
4
6
Gioù thaûi
Gioù töôi
nh 12.5: S đ tu n hoàn không khí m t c p.ơ
H: Hòa tr n;V: Gió th i vào bu ng l nh; T: Trong bu ng l nh;
N: Ngoài bu ng l nh; 1. Phòng đi u không;2. Qu t gió th i vào
3. Phòng đi u hoà không khí;4. Oáng d n khí;5. Các clape đi u ch nh l u l ng gió. ư ượ 6.
Mi ng th i. 7. Mi ng hút.
c. Tu n hn không không khí hai c p.
T ng t nh h th ng tu n hoàn m t c p, ch khác kênh gió h i chia hai nhánh, m t nhánhươ ư
hòa tr n tr c ti p v i gió sau khi qua bu ng đi u không đi th ng vào bu ng 3. S đ y s d ng ế ơ
r t hi u qu trong tr ng h p c n kh m nh trong các phòng máy,… ườ ư
2
H
T
V
N
5
1
3
7
4
6
Ñieàu hoøa gioù caáp hai
Gioù thaûi
Gioù töôi
5