Hình Ý Quyền www.vietkiem.com
1
Hình Ý Quyền
Hình Ý Quyền là một loại quyền trong võ thuật , còn gọi là "tâm ý
quyền", "tâm ý lục hợp quyền" hoặc vắn tắt là "Lục hợp quyền". Về tên gọi
của Hình Ý Quyền cũng cõ nhiều cách nói khác nhau : có người cho rằng vì
loại quyền này yêu cầu "tâm, ý thành ở bên trong, tay chân cơ thể hình ở bên
ngoài ", ngoại hình và nội ý phải thống nhất cao độ, do đó mới đặt tên là
"Hình Ý Quyền". Có người lại cho rằng loại quyền này có ý tượng hình, lấy
phép làm quyền, biểu hiện sự đặc sắc của nhiều loại động vật như hổ thì
dũng mãnh, khỉ thì nhanh nhẹn, v.v.. mà thành tên. Về nguồn gốc của Hình
Ý Quyền, theo nhiều người khảo chứng thì do Cơ Long Phong (có chỗ gọi là
Cơ Long Phụng, vì hai chữ Phong và Phụng viết dễ lẫn nhau) người Bồ
Châu tỉnh Sơn Tây sáng tác ra, cho tới nay đã có hơn 300 năm lịch sử. Tuy
vậy lại có người bảo do Nhạc Phi đời Tống sáng tác ra.
Đầu đời Thanh, Hình Ý Quyền được truyền bá rất rộng rãi ở Sơn Tây, Hà
Nam, Hà Bắc. Gần trăm năm nay, danh thủ nối nhau. Năm 1914, nhà Hình
Ý Quyền là Hách Ân Quang qua thăm Nhật Bản dạy cho các học sinh du
học ở Nhật, do đó đã đưa Hình Ý Quyền giới thiệu ra nước ngoài. Hiện nay
Hình Ý Quyền không chỉ phát triển ở các nơi trên cả nước, mà ở Đông Nam
á, Nhật Bản, Châu Mỹ ... cũng đều có tập luyện Hình Ý Quyền đồng thời
còn có cả đoàn thể và báo chí chyên môn.
Hình Ý Quyền lấy Ngũ Hành quyền (phác, bằng, toản, pháo, hoành tức
bổ, hất, chọc, đập, gạt) và thập nhị hình quyền (quyền 12 hình tức long, hổ,
hầu, mã, kê, yến, xà, đà, thai, ưng, hùng, báo tức rồng, hổ, khỉ, ngựa, gà, én ,
rắn, kỳ đà, la, ưng, gấu, báo) làm gốc quyền cơ bản.Về trang pháp thì lấy
"tam thế thức" mã, cung, hư bộ làm gốc. Các bài múa đơn luyện có: Ngũ
Hành liên hoàn, Tạp thức chùy Bát thức quyên, Tứ bả quyền, Thập nhị hồng
trùy, Xuất nhập động, Ngũ hành tương sinh, Long hổ đấu, Bát tự công,
Thượng trung hạ bát thủ. Về đối luyện quyền thì có tam thủ pháo, Ngũ hoa
pháp, An thân pháo, Cửu sáo hoàn. Luyện tập khí giới lấy đao, thương,
kiếm, côn làm chủ; phần lớn lấy tam hợp, lục hợp, liên hoàn, tam tài để gọi
tên. Một giải Hà Nam lưu hành Hình Ý Quyền phần lớn gọi là "tâm ý
quyền". Quyền pháp lấy "thập đại hình" (mười hình lớn là long, hổ, kê, ưng,
xà, mã, miêu, hầu, dao, yến tức rồng, hổ, gà, ưng, rắn, ngựa, mèo, khỉ, diều,
én) và "tứ quyền bát thức" làm quyền pháp cơ bản. Về trang pháp có Kê
Hình Ý Quyền www.vietkiem.com
2
thoái trang (tấn chân gà), Ưng hùng trang (tấn ưng gấu). Bài bản đơn luyện
thì có Long hổ đấu thập hình hợp nhất (mười hình hợp nhất), Thượng trung
hạ tứ bả ( bốn ngón (quyền) trên, giữa, dưới) v.v.. Các nơi lưu hành Hình Ý
Quyền trừ nội dung có chỗ khác nhau ra, về mặt phong cách cũng có chỗ đặc
sắc riêng. Hình Ý Quyền ở một giải Hà Bắc quyền thế thư triển, ổn mạnh
chắc chắn. Hình Ý Quyền lưu hành ở Sơn Tây thế quyền gấp gáp, kình lực
tinh kéo. Hình Ý Quyền ở một giải Hà Nam thì thế quyền dũng mãnh , khí
thế hùng hậu.
Hình Ý Quyền có các đặc điểm sau:
Giản dị gọn gàng, chất phác thực tế, tự nhiên. Về động tác thì phần lớn là
dến thẳng đi thẳng, một co một duỗi, tiết tấu rõ ràng, chất phác thực tế
không có hoa hòe hoa sói, có cái đẹp ở chỗ tự nhiên.
Động tác nghiêm mật gấp gáp, "ra tay như dũa thép, xuống tay như câu
liêm", "hai khuỷu không lìa sườn, hai(bàn) tay không lìa tâm (tim)"; khi phát
quyền thì vặn , quấn, đục, xoay, với thân pháp, bộ pháp kết hợp chặt chẽ,
toàn thân trên dưới giống như đang vặn thừng không chút lơi lỏng.
Trầm tĩnh, ổn định mau lẹ, thân ngay bộ, vững. Yêu cầu ngực nở bụng
thực, khí trầm đang điền, cương mà không cứng đờ, nhu mà không mềm
xèo, kình lực thi triển trầm thực.
Mau lẹ hoàn chỉnh. Hình Ý Quyền yêu cầu "lục hợp" tức là tam hợp với
ý, ý với khí hợp, khí với lực hợp (gọi là nội tam hợp), vai và háng hợp,
khuỷu và gối hợp, tay và chân hợp (giọ là ngoại tam hợp). Về động tác thì
cường điệu phép (pháp) thân trên, tay chân cùng đến, một phát là đến, một
tấc (đã) là trước (ý muỗn chỉ tốc độ và độ dài hơn đòn của đối phương).
Trong "quyền phổ" có ghi: "Nổi như gió, rơi như tên, đánh ngã (đối thủ) rồi
vẫn hiềm còn chậm".
Hình Ý Quyền coi trọng tam tiết, bát yếu. Tam tiết (ba đốt) là: đốt ngọn
nổi, đốt giữa theo, đốt gốc đẩy. Kể về toàn thân thì đầu và tay (chi trên) là
đốt ngọn, thân mình là đốt giữa, chi dưới (chân) là đốt gốc. Ngay một bộ
phận cơ thể cũng có thể chia nhỏ ra thành ba đốt.
Lấy tay làm ví dụ, khi ra đòn nắm tay là đốt ngọn, cẳng tay (dưới) cả
khuỷu là đốt giữa, cánh tay trên với vai là đốt gốc. Thể hiện tam tiết cốt để
đảm bảo toàn thân hoàn chỉnh thành một thể thống nhất, nột ngoại hợp nhất.
Hình Ý Quyền www.vietkiem.com
3
Tám điều cần ( bát yếu) là:
Đỉnh (đẩy lên trên, tức là "đầu phải đảy lên chỏm, chưởng phải đẩy ra
trước, lưỡi phải đảy lên hàm ếch, để nối hai mạch nhâm, đốc").
Khâu khép vào, "vai phải khép, mu bàn chân bàn tay phải khép, (hai)
hàm răng phải khép").
Viên (là tròn, tức là "ngực, lưng, hổ khẩu - khớp nối ngón tay cái và ngón
tay trỏ - phải tròn").
Mẫn (là nhạy, tức tâm phải nhạy; chân phải nhạy; tay phải nhạy").
Bão (là ôm giữ, tức là "đan điền phải giữ (khí), tâm phải giữ ý sáng suốt,
hai khuỷu phải giữ (sườn) ").
Thùy (chúc đầu xuống, xuôi xuống, tức vai phải xuôi, khuỷu tay phải
xuôi, khí phải xuôi" -- thuận ).
Khúc (là gập lại, tức là "cánh tay gập, chận phải gập, cổ tay phải gập").
Đỉnh (là cứng cỏi tức "kình (lực) phải cứng cỏi, xương sống phải cứng
thẳng, đầu gối phải thẳng cứng"). Có như thế mới bảo đảm được các bộ vị,
tư thế của thân thể thi triển chính xác.
Hình Ý Quyền còn bao hàm cả lý luận về giao đấu và nội dung kỹ thuật
chiến thuật phong phú. Nó nhấn mạnh dám đánh sẽ thắng, ý thức chiến đấu
dũng cảm xông lên. Quyền phổ dạy : "Ngộ địch hữu chủ, lâm nguy bất cụ"
("Gặp địch giữ chủ động, gặp nguy chẳng sợ"). Về tư tưởng chiến thuật, có
chủ chương mau lẹ đột ngột, tự ta làm chủ, khi giao đấu thì "thừa cơ bất bị
nhi công chi, do cơ bất ý nhi xuất chi" (tức "thừa cơ (họ) không chuẩn bị mà
tấn công, do cơ hội (họ) không để ý mà ra đòn"), về mặt kỹ thuật công
phòng Hình Ý Quyền đề xướng "cận đả khoái công" (đánh gần, tấn công
nhanh): "Tiến là né, né là tiến, bắt tất cầu xa".
Hình Ý Quyền chủ chương bảy ngọn quyền đầu, vai, khuỷu, tay, háng,
gối, chân đều cùng dùng, gặp đâu cũng phát đòn "xa thì dùng tay, gần thì
dùng khuỷu; xa nữa dùng chân, gần hơn dùng gối". Đồng thời còn yêu cầu
kết hợp hư thực, biết mình biết người, thức cơ mà làm, không nên câu nệ kỹ
thuật thành chương pháp, làm thế nào để "quyền mà không có quyền, có ý
mà không cố ý, không cố ý tức là ý thật" mới được coi là công phu thượng
thừa. Trong lý luận chiếu đấu của Hình Ý Quyền có sáu nguyên tắc tức là
công ( sự khéo léo, xảo diệu), thuận( tự nhiên), dũng (quyết đoán), tật (mau
lẹ, đột ngột), lang (không nương tay, chẳng dung tình), chân (khiến địch
không sao trốn thoát), sáu cách này gọi là "sáu phương ảo diệu".
Hình Ý Quyền www.vietkiem.com
4
Hình Ý Quyền chú trọng huấn luyện sức lực. Công phu bước một là "xây
dựng cơ bản, khỏe mạnh thân thể, kiến cho xương cốt rắn như sắt đá", về kỹ
thuật đề cao tạo cơ bản thật tốt gọi là công phu "minh kình" (kình lực rõ).
Bước hai yêu cầu luyện "ám kình và hóa kình công phu" (công phu có kình
lực ngầm và hóa giải kình lực ) yêu cầu toàn thân hoàn chỉnh, cương nhu
giúp nhau, tinh thần tập trung, hình thần hợp nhất, lấy ý dẫn dắt cơ thể, lấy
khí phát lực. (Theo chu trình cao của công phu là "dùng tâm điều ý, dùng ý
dẫn khí, dùng khí thúc kình, dùng kình phát lực").
Có thể thấy Hình Ý Quyền đối với các công năng sinh lý của các bộ phận
trong cơ thể đều có yêu cầu tương đối cao. Động tác Hình Ý Quyền ngay
ngắn, không dựa dẫm, phép đánh có thể nhu có thể cương, người có thể chất
khác nhau đều có thể tùy sức mình mà tập luyện. Những năm lại đây cũng
được chọn dùng vào thể dục y học chữa bệnh.