TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 9-2014<br />
<br />
KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ HÓA CHẤT PHÁC ĐỒ FOLFOX4 TRÊN<br />
BỆNH NHÂN UNG THƢ ĐẠI TRỰC TRÀNG SAU PHẪU THUẬT<br />
TẠI BỆNH VIỆN QUÂN Y 103<br />
Trần Văn Hạ*; Nguyễn Danh Thanh*<br />
TÓM TẮT<br />
74 bệnh nhân (BN) ung thư đại trực tràng (UTĐTT) giai đoạn Dukes B, C, D được điều trị<br />
hoá chất theo phác đồ FOLFOX4 sau phẫu thuật 3 - 4 tuần. Sau 6 liệu trình hóa chất, 63,5%<br />
BN chất lượng cuộc sống được cải thiện tốt. Sau 12 liệu trình, 63,6% BN có chất lượng cuộc<br />
sống tốt, ổn định.<br />
Về tác dụng không mong muốn: trong 3 liệu trình đầu, 26/74 BN (35,2%) buồn nôn, nôn độ<br />
I - II. 3 liệu trình sau, 33,8% BN có buồn nôn và nôn. 2,7% tiêu chảy độ III. 14,9% BN viêm loét<br />
niêm mạc miệng. Tỷ lệ giảm bạch cầu sau 3 liệu trình 8,2% (độ I - II), sau 6 liệu trình 10,8%<br />
giảm bạch cầu và sau 12 liệu trình là 14,5%.<br />
* Từ khóa: Ung thư đại trực tràng; Điều trị hóa chất; Phác đồ FOLFOX4.<br />
<br />
Result of Adjuvant Chemotherapy with FOLFOX4 Regimen for<br />
Colorectal Cancer Patients after Surgery in 103 Hospital<br />
Summary<br />
3 - 4 weeks after surgery, 74 colorectal cancer patients with Dukes stage B, C, D were treated<br />
with an adjuvant chemotherapy regimen FOLFOX4. After 6 cycles, quality of life was improved<br />
in 63.5% of patients and after 12 cycles more than 60% of patients with good quality of life.<br />
In term of side effects of FOLFOX4: In the first 3 cycles, 26/74 patients (35.2%) had nausea,<br />
vomiting (grade I - II). In the next 3 cycles, this rate was 33.8%. 2.7% with diarrhea (grade III).<br />
14.9% with oral mucosal ulceration. The rate of febrile neutropenia was 8.2% after 3 cycles<br />
(grade I - II), 10.8% after 6 cycles and 14.5% after 12 cycles.<br />
* Key words: Colorectal cancer; Chemotherapy; Regimen FOLFOX4.<br />
<br />
ĐẶT VẤN ĐỀ<br />
Ngày nay điều trị UTĐTT đã có nhiều<br />
tiến bộ, trong đó phẫu thuật vẫn là<br />
phương pháp điều trị cơ bản. Tuy nhiên,<br />
UTĐTT thường được phát hiện ở giai<br />
đoạn muộn, do đó việc điều trị bằng phẫu<br />
thuật gặp không ít khó khăn, thời gian<br />
sống thêm sau phẫu thuật cũng còn hạn<br />
<br />
chế. Chính vì vậy, biện pháp điều trị bổ<br />
trợ sau phẫu thuật là hết sức cần thiết<br />
như: hoá trị, xạ trị và miễn dịch liệu<br />
pháp... Trong đó, vai trò của hóa trị đã<br />
dần được khẳng định, nhằm kéo dài thời<br />
gian sống thêm và nâng cao chất lượng<br />
sống cho BN [1, 4].<br />
<br />
* Bệnh viện Quân y 103<br />
Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Danh Thanh (nguyendanhthanh103@gmail.com)<br />
Ngày nhận bài: 30/09/2014; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 21/11/2014<br />
Ngày bài báo được đăng: 01/12/2014<br />
<br />
175<br />
<br />
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 9-2014<br />
<br />
Có nhiều phác đồ hóa trị bổ trợ sau<br />
phẫu thuật UTĐTT, trong đó phác đồ<br />
FOLFOX4 được công nhận có hiệu quả<br />
với độc tính thấp. Thời gian qua, tại Trung<br />
tâm Ung bướu và Y học hạt nhân, Bệnh<br />
viện Quân y 103 đã áp dụng điều trị<br />
UTĐTT bằng phác đồ FOLFOX4. Chúng<br />
tôi tiến hành nghiên cứu này nhằm mục<br />
tiêu: Đánh giá kết quả điều trị và tác<br />
dụng phụ của phác đồ FOLFOX4 trên<br />
BN UTĐTT sau phẫu thuật tại Bệnh viện<br />
Quân y 103.<br />
ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP<br />
NGHIÊN CỨU<br />
1. Đối tƣợng nghiên cứu.<br />
74 BN UTĐTT giai đoạn Dukes B, C,<br />
D được phẫu thuật triệt căn hoặc tạm<br />
thời. Thể trạng và chức năng gan thận<br />
cho phép điều trị bằng hoá chất sau phẫu<br />
thuật (điểm ECOG từ 0 - 2 hoặc chỉ số<br />
Karnofsky KPI > 70).<br />
2. Phƣơng pháp nghiên cứu.<br />
BN sau phẫu thuật 3 - 4 tuần được<br />
điều trị hoá chất và tiếp tục theo dõi diễn<br />
biến lâm sàng, cận lâm sàng, tái phát, di căn,<br />
tử vong. Điều trị hoá chất theo phác đồ<br />
FOLFOX4 (oxaliplatin, leucovorin, 5FU):<br />
- Oxaliplatin (85 mg/m2) truyền tĩnh<br />
mạch trong 2 giờ ngày 1; leucovorin (200<br />
mg/m2) truyền tĩnh mạch trong 2 giờ ngày<br />
1 - 2, sau đó 5FU (400 mg/m2) truyền tĩnh<br />
mạch bolus và tiếp theo 5FU (600 mg/m2)<br />
truyền tĩnh mạch trong 22 giờ ngày 1 và<br />
2. Liều trên lặp lại mỗi 2 tuần x 12 chu kỳ.<br />
- Phân độ tác dụng không mong muốn<br />
của hoá chất gây độc trên một số chỉ tiêu<br />
<br />
176<br />
<br />
theo CTCAE (2006) [5]. Theo dõi tác<br />
dụng phụ của hoá trị, bao gồm nôn, buồn<br />
nôn, ỉa chảy, viêm tĩnh mạch, rụng tóc,<br />
biểu hiện thần kinh ngoại vi. Độc tính trên<br />
hệ tạo máu qua các chỉ số huyết sắc tố,<br />
bạch cầu, tiểu cầu và trên gan thận như<br />
GOT, GPT...<br />
- Đánh giá chất lượng cuộc sống của<br />
BN theo 3 mức độ:<br />
+ Tốt: ăn uống, đại tiểu tiện bình<br />
thường, trở lại làm việc và sinh hoạt bình<br />
thường, không di căn, tái phát.<br />
+ Trung bình: hồi phục sức khoẻ<br />
chậm, có thể có rối loạn tiêu hoá, chỉ làm<br />
được việc nhẹ.<br />
+ Xấu: ăn kém, thường xuyên bị rối<br />
loạn tiêu hoá, có biến chứng như đau<br />
bụng, bán tắc ruột, tái phát, di căn.<br />
- Theo dõi sau điều trị: trong 2 năm<br />
đầu, kiểm tra đánh giá tình trạng BN 3<br />
tháng/lần, xét nghiệm cận lâm sàng, theo<br />
dõi tái phát, di căn.<br />
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ<br />
BÀN LUẬN<br />
1. Đặc điểm BN.<br />
74 BN UTĐTT được phẫu thuật, tuổi<br />
thấp nhất 20, cao nhất 75, trung bình<br />
56,1 ± 11,3. BN UTĐTT có độ tuổi chủ<br />
yếu từ 40 - 69 (74,3%). Tuổi trung bình<br />
của BN nam (56,2 ± 10,8) cao hơn tuổi<br />
trung bình của BN nữ (54,9 ± 11,8).<br />
32/74 BN (43,3%) được phẫu thuật<br />
sớm trước 6 tháng từ khi có triệu chứng<br />
lâm sàng. Hơn một nửa số BN được<br />
phẫu thuật muộn sau 6 tháng hoặc không<br />
rõ biểu hiện bệnh từ khi nào.<br />
Các triệu chứng lâm sàng hay gặp:<br />
đau bụng (94,6%), táo bón, tiêu chảy<br />
<br />
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 9-2014<br />
<br />
(89,2%), gày sút cân (82,4%), phân nhày<br />
lẫn máu (64,8%). Sút cân, đại tiện nhiều<br />
lần, đi ngoài ra máu là những triệu chứng<br />
gây khó chịu, lo lắng cho BN, đó là lý do<br />
khiến BN đi khám và phát hiện bệnh. 21/74<br />
BN (28,4%) sờ thấy được khối u, nghĩa là<br />
BN đến khám đã ở giai đoạn muộn.<br />
<br />
Trên hình ảnh đại thể, u sùi chiếm tỷ lệ<br />
cao nhất (44,6%), thể loét 21,6%; thâm<br />
nhiễm 25,7% và chít hẹp vành khăn 8,1%.<br />
UTĐTT biểu mô tuyến chiếm đa số<br />
(79,7%), ung thư biểu mô tuyến chế nhày<br />
chỉ chiếm 17,6%.<br />
<br />
2. Kết quả điều trị hóa chất<br />
Bảng 1: Số liệu trình điều trị.<br />
BN<br />
<br />
Dukes B<br />
<br />
11<br />
<br />
6<br />
<br />
-<br />
<br />
-<br />
<br />
-<br />
<br />
Dukes C<br />
<br />
49<br />
<br />
49<br />
<br />
2 BN<br />
<br />
Dukes D<br />
<br />
14<br />
<br />
14<br />
<br />
2 BN<br />
<br />
4 BN<br />
<br />
8 BN<br />
<br />
Tổng cộng<br />
<br />
74<br />
<br />
74<br />
<br />
4 BN (tử vong 2)<br />
<br />
4 BN<br />
<br />
55 BN<br />
<br />
47 BN<br />
<br />
74 BN điều trị đến hết 6 liệu trình, 55 BN điều trị đầy đủ 12 liệu trình, trong đó 11 BN<br />
giai đoạn Dukes B điều trị 6 liệu trình, 4 BN tiến triển xấu, chuyển phác đồ điều trị,<br />
sau đó có 2 BN tử vong, 4 BN có biến chứng nặng phải dừng điều trị.<br />
BN UTĐTT sau phẫu thuật thường tái phát do di căn vi thể. Nhiều nghiên cứu lâm<br />
sàng đã chứng minh vai trò của hoá trị hỗ trợ, tăng tỷ lệ sống còn không bệnh và sống<br />
toàn bộ. Từ 2004, tại Pháp và Mỹ, oxaliplatin được chấp thuận dùng hoá trị hỗ trợ điều<br />
trị UTĐTT.<br />
Thời gian trung bình điều trị của BN theo phác đồ FOLFOX4 là 24 tuần, 12 liệu<br />
trình. Qua đánh giá bước đầu, chúng tôi nhận thấy, tuy thực hiện phác đồ này có phức<br />
tạp hơn, nhưng BN chấp nhận tương đối thuận lợi.<br />
Bảng 2: Chất lượng cuộc sống của BN sau điều trị hoá chất.<br />
<br />
Số BN<br />
(n = 74)<br />
<br />
Tỷ lệ %<br />
<br />
Số BN<br />
(n = 74)<br />
<br />
Tỷ lệ %<br />
<br />
Số BN<br />
(n = 55 )<br />
<br />
Tỷ lệ %<br />
<br />
Tốt<br />
<br />
31<br />
<br />
41,9<br />
<br />
47<br />
<br />
63,5<br />
<br />
35<br />
<br />
63,6<br />
<br />
Trung bình<br />
<br />
38<br />
<br />
51,3<br />
<br />
20<br />
<br />
27,0<br />
<br />
14<br />
<br />
25,5<br />
<br />
Kém<br />
<br />
5<br />
<br />
6,8<br />
<br />
7<br />
<br />
9,5<br />
<br />
6<br />
<br />
10,9<br />
<br />
Sau 6 liệu trình hóa chất, gần 2/3 số BN (63,5%) có chất lượng cuộc sống được cải<br />
thiện tốt. Sau 12 liệu trình, 63,6% BN có chất lượng cuộc sống tốt, ổn định. Tỷ lệ BN<br />
có chất lượng sống kém, giảm sút chủ yếu nằm ở nhóm BN giai đoạn Dukes D.<br />
<br />
177<br />
<br />
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 9-2014<br />
<br />
Bảng 3: Kết quả phát hiện di căn ở BN UTĐTT.<br />
<br />
Sau 3 tháng<br />
<br />
Sau 5 tháng<br />
<br />
Tổng cộng<br />
<br />
Tỷ lệ %<br />
<br />
Gan<br />
<br />
1<br />
<br />
2<br />
<br />
3<br />
<br />
4,1<br />
<br />
Phổi<br />
<br />
2<br />
<br />
2<br />
<br />
2,7<br />
<br />
Gan + phổi + xương<br />
<br />
1<br />
<br />
1<br />
<br />
1,4<br />
<br />
Tổng cộng<br />
<br />
4<br />
<br />
6<br />
<br />
8,1<br />
<br />
3. Độc tính của phác đồ 3 thuốc<br />
FOLFOX4.<br />
Trong 74 BN điều trị hoá chất bằng<br />
phác đồ FOLFOX4, triệu chứng buồn nôn<br />
thường kéo dài trong thời gian truyền hoá<br />
chất của 1 - 2 ngày đầu, đến ngày thứ 3,<br />
triệu chứng buồn nôn giảm hẳn, hết nôn<br />
và buồn nôn khi ngừng hoá trị. Trong 3<br />
liệu trình đầu, 26/74 BN (35,2%) buồn<br />
nôn, nôn độ I - II. Trong 3 liệu trình sau,<br />
tỷ lệ BN buồn nôn và nôn giảm còn<br />
33,8%. Xử trí chủ yếu là bù nước, điện<br />
giải và dùng thuốc chống nôn.<br />
Tỷ lệ tiêu chảy độ III chỉ gặp 2 BN<br />
(2,7%). Chủ yếu gặp với mức độ nhẹ (độ<br />
I), không gây mất nước và điện giải.<br />
14,9% BN viêm loét niêm mạc miệng<br />
sau 3 liệu trình FOLFOX4. Do đó, công<br />
tác chăm sóc giảm nhẹ cho BN ung thư<br />
được điều trị hoá chất là hết sức quan<br />
trọng. Leonard B S, John V C, Charles B,<br />
Lee S. [6] gặp phác đồ 3 thuốc có<br />
irinotecan với các tác dụng không mong<br />
muốn như tiêu chảy 7,6%; loét niêm mạc<br />
miệng 2,2%.<br />
Rụng tóc cũng ít gặp, thường ở mức<br />
độ nhẹ, tóc mọc lại sau 3 tháng ngừng<br />
điều trị, chính vì thế BN dễ chấp nhận<br />
phác đồ FOLFOX4.<br />
<br />
178<br />
<br />
2<br />
<br />
Hoá trị phác đồ FOLFOX4 ức chế tuỷ<br />
xương, gây thiếu máu, giảm bạch cầu và<br />
đôi khi cả giảm tiểu cầu. Sau 3 liệu trình,<br />
6 BN (8,2%) có giảm bạch cầu (5 BN độ I<br />
và I BN độ II). Sau 6 liệu trình, gặp 8 BN<br />
giảm bạch cầu, nặng nhất là độ III: 1 BN.<br />
Sau 12 liệu trình, 8/55 BN (14,5%) giảm<br />
bạch cầu. Dùng filgrastim 300 mg/ml kích<br />
thích tăng sinh bạch cầu hạt. Có lẽ nhờ<br />
đó BN giảm bạch cầu gặp với tỷ lệ thấp<br />
hơn, mức độ nhẹ hơn. Leonard BS [6]<br />
gặp trong phác đồ 3 thuốc có irinotecan<br />
tỷ lệ giảm bạch cầu 24%, nghiên cứu<br />
MOSAIC [3] gặp giảm bạch cầu lên tới 40%.<br />
3 BN có men gan tăng cao (độ I - II)<br />
sau điều trị hoá chất. Dùng thuốc hỗ trợ<br />
philpovin (L-omithine-L-aspartate) 5 g x 2<br />
ống/ngày.<br />
Tác dụng không mong muốn đối với hệ<br />
thần kinh ngoại vi, gây tê bì chân tay gặp<br />
13,6% sau 3 liệu trình, 58,1% sau 12 liệu<br />
trình. Điều này có liên quan đến liều<br />
oxaliplatin tích luỹ. Bệnh lý thần kinh cảm<br />
giác tích luỹ thường xuất hiện ở BN khi<br />
liều tích luỹ đạt 780 - 850 mg/m2 [3]. Các<br />
tác giả theo dõi kéo dài 18 tháng thấy độc<br />
tính thần kinh do oxaliplatin gây ra có thể<br />
hồi phục. Truyền panagin làm giảm dần<br />
tác dụng phụ và hết dần sau 6 tháng khi<br />
kết thúc truyền hoá trị [2].<br />
<br />
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 9-2014<br />
<br />
KẾT LUẬN<br />
<br />
TÀI LIỆU THAM KHẢO<br />
<br />
Tất cả 74 BN UTĐTT sau phẫu thuật<br />
đều được điều trị hết 6 liệu trình<br />
FOLFOX4, 55 BN điều trị đầy đủ 12 liệu<br />
trình. 2 BN (2,7%) tử vong; tiến triển xấu<br />
phải chuyển phác đồ: 4 BN (5,4%) và 4<br />
BN (5,4%) có biến chứng nặng phải<br />
ngừng điều trị.<br />
<br />
1. Nguyễn Bá Đức, Nguyễn Tuyết Mai và<br />
CS. Đánh giá kết qu¶ hóa trị liệu trong điều trị<br />
ung thư biểu mô tuyến đại trực tràng giai đoạn<br />
muộn tại Bệnh viện K từ năm 2001 - 2002.<br />
Y học thực hành. 2004, số 489, tr.88-96.<br />
<br />
Sau 6 liệu trình hóa chất, 63,5% BN có<br />
chất lượng cuộc sống được cải thiện tốt.<br />
Sau 12 liệu trình, chất lượng cuộc sống<br />
tốt, ổn định. 63,6% BN có chất lượng<br />
sống kém, giảm sút chủ yếu nằm ở nhóm<br />
BN giai đoạn Dukes D.<br />
Phác đồ FOLFOX4 trong hoá trị hỗ trợ<br />
UTĐTT tương đối an toàn cho BN. Độc<br />
tính huyết học, tiêu hoá ở mức độ nhẹ, có<br />
thể kiểm soát được. Trong 3 liệu trình<br />
đầu, 26/74 BN (35,2%) buồn nôn, nôn độ<br />
I - II. Trong 3 liệu trình sau, tỷ lệ BN buồn<br />
nôn và nôn giảm còn 33,8%. 2,7% BN<br />
tiêu chảy độ III. 14,9% BN viêm loét niêm<br />
mạc miệng. Tỷ lệ giảm bạch cầu sau 3<br />
liệu trình là 8,2% (độ I - II) sau 6 liệu trình<br />
10,8% giảm bạch cầu và sau 12 liệu trình<br />
là 14,5%.<br />
Tác dụng không mong muốn đối với hệ<br />
thần kinh ngoại vi: gây tê bì chân tay gặp<br />
13,6% sau 3 liệu trình và lên 58,1% sau<br />
12 liệu trình.<br />
<br />
179<br />
<br />
2. Từ Thị Thanh Hương, Đỗ Anh Tú,<br />
Nguyễn Tuyết Mai. Đặc điểm lâm sàng, cận<br />
lâm sàng và tác dụng phụ không mong muốn<br />
BN ung thư đại tràng giai đoạn III đã phẫu<br />
thuật triệt căn được điều trị bổ trợ hoá trị phác<br />
đồ FOLFOX4. Ung thư học Việt Nam. 2012,<br />
số 2, tr.121-130.<br />
3. Andre T, Boni C. Improved overal<br />
survival with oxaliplatin, 5FU and leucovorin<br />
as adjuvant treatment in stage II or III colon<br />
cancer in the MOSAIC trial. J Clin Oncol.<br />
2009, Vol 27, p.3109.<br />
4. Bruce AC. Cancer chemotherapy and<br />
biotherapy: Principles and practice, Lippincott<br />
th<br />
Williams & Wilkins Philadelphia, US, 4<br />
edition. 2006, pp.332-337.<br />
5. Common Terminology. Criteria for<br />
adverse events v3.0 (CTCAE). Publish date:<br />
August 9. 2006.<br />
6. Leonard BS, John VC, Charles B, Lee<br />
SR. Irinotecan plus fluorouracil and leucovorin<br />
for metastatic colorectal cancer. N Engl J<br />
Med.<br />
2000,<br />
343,<br />
pp.905-914.<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
