HI NGH KHOA HC CÔNG NGH M RNG NĂM 2024 - TRƯNG ĐẠI HC Y KHOA VINH
426
8. Pratiksha Srivastava, et al. (2022),
"Prevalence of Carbapenem-Resistant
Escherichia coli and Klebsiella pneumoniae
in Rural Uttar Pradesh", Journal of Datta
Meghe Institute of Medical Sciences
University. 17(3), pp. 584-588.
9. C. Q. Hoang, et al. (2019), "Emergence of
New Delhi Metallo-Beta-Lactamase (NDM)
and Klebsiella pneumoniae Carbapenemase
(KPC) Production by Escherichia coli and
Klebsiella pneumoniae in Southern Vietnam
and Appropriate Methods of Detection: A
Cross-Sectional Study", Biomed Res Int.
2019, p. 9757625.
10. Wen-juan Liang, et al. (2018), "Emergence
and mechanism of carbapenem-resistant
Escherichia coli in Henan, China, 2014",
Journal of Infection and Public Health. 11(3),
pp. 347-351.
11. Xuebin Tian, et al. (2020), "Molecular
Mechanisms and Epidemiology of
Carbapenem-Resistant Escherichia coli
Isolated from Chinese Patients During 2002–
2017", Infection and Drug Resistance.
13(null), pp. 501-512.
12. Wang Sipei, Sheng Zhao, et al. (2023),
"Antibiotic resistance spectrum of E. coli
strains from different samples and age-
grouped patients: a 10-year retrospective
study", BMJ Open. 13(4), p. e067490.
13. H. Kong, et al. (2024), "Clinical risk factors
and outcomes of carbapenem-resistant
Escherichia coli nosocomial infections in a
Chinese teaching hospital: a retrospective
study from 2013 to 2020", Microbiol Spectr.
12(7), p. e0422823.
14. Hữu Ngọc Tuấn Nguyễn, Quang Huy
Nguyễn, and Minh Hà Nguyễn (2024),
"Tình hình kháng carbapenem của họ vi
khuẩn Enterobacteriaceae tại Bệnh viện
Nguyễn Tri Phương giai đoạn 2019-2023",
Tạp chí Y học Việt Nam. 537(1B).
KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN
Ở NGƯỜI CAO TUỔI KHÁM BỆNH TẠI TRUNG TÂM Y TẾ QUẬN CẨM LỆ
NĂM 2023
Nguyễn Thị Hải Lâm1, Trần Văn Thơm1, Lương Thị Lan1,
Nguyễn Thị Hải Lý1, Nguyễn Thị Thùy Lê2
TÓM TẮT64
Mục đích nghiên cứu: Khảo sát chất lượng
cuộc sống ở người cao tuổi và xác định một số yếu
tố liên quan đến chất lượng cuộc sống ở người cao
1Trường Đại học Y khoa Vinh
2Trung Tân Y tế quận Cẩm Lệ Đà Nẵng
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Thị Hải Lâm
SĐT: 0915234313
Email: hailamsf@gmail.com
Ngày nhận bài: 30/8/2024
Ngày phản biện khoa học: 20/9/2024
Ngày duyệt bài: 02/10/2024
tuổi khám bệnh tại Trung tâm Y tế quận Cẩm Lệ
năm 2023. Phương pháp nghiên cứu: Phương
pháp nghiên cứu mô tả cắt ngang được thực hiện
trên 292 bệnh nhân là người cao tuổi (NCT) khám
bệnh tại trung tâm y tế quận Cẩm Lệ. Kết quả:
Điểm chất lương cuộc sống (CLCS) chung của
NCT là 49,72±9,71. Điểm trung bình theo 6 khía
cạnh: Khả năng giác quan 42,72±14,6; tự chủ
55,92±16,95; hoạt động quá khứ hiện tại, tương lai
55,93±16,95; tham gia hoạt động xã hội
46,17±14,81; cái chết 34,0±25,22; tinh thần
58,07±25,59. Tỷ lệ NCT có CLCS khá 47,3;
CLCS trung bình 52,4%; CLCS thấp 0,7%. CLCS
TP CH Y HC VIỆT NAM TẬP 544 - THÁNG 11 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
427
theo giới: Điểm CLCS chung ở nam là
50,28±9,67; nữ là 49,18±9,75. CLCS theo nhóm
tuổi: nhóm tuổi 60-69 là 49,98±9,99; 70-79 là
48,88±8,65; 80-100 là 45,72±12,06. Các yếu tố
liên quan đến CLCS: Tuổi, giới, trình độ học vấn,
tình trạng hôn nhân; sống cùng người thân, thu
nhập, khám sức khỏe định kỳ, tập thể dục thể thao.
Kết luận: Trao quyền cho người cao tuổi sống
cuộc sống năng động, khỏe mạnh để cải thiện mọi
mặt của sức khỏe, Thúc đẩy hoạt động thể chất,
hoạt động xã hội để duy trì lối sống lành mạnh,
Cung cấp sự can thiệp hỗ trợ và giúp thúc đẩy sự
ổn định tài chính thông qua giáo dục và các nguồn
lực cộng đồng.
Từ khóa: Người cao tuổi, chất lượng cuộc sống
SUMMARY
QUALITY OF LIFE AND ASSOCIATED
FACTORS AMONG OLDER ADULTS AT
THE MEDICAL CENTER OF CAM LE
DISTRICT IN 2023
Objective: To assess the quality of life (QoL)
of the elderly and identify factors associated with
QoL among elderly patients at Cam Le District
Medical Center in 2023. Methods: A cross-
sectional descriptive study was conducted on 292
elderly patients visiting the Cam Le District
Medical Center. Results: The overall QoL score
of the elderly was 49.72±9.71. The average scores
across six dimensions were: sensory abilities
42.72±14.6; autonomy 55.92±16.95; past, present,
and future activities 55.93±16.95; social
participation 46.17±14.81; fear of death
34.0±25.22; and mental well-being 58.07±25.59.
The proportion of elderly patients with good QoL
was 47.3%, average QoL was 52.4%, and low
QoL was 0.7%. QoL by gender showed that the
overall QoL score for men was 50.28±9.67, and
for women was 49.18±9.75. By age group: those
aged 60-69 scored 49.98±9.99; 70-79 scored
48.88±8.65; and 80-100 scored 45.72±12.06.
Factors associated with QoL included age, gender,
educational level, marital status, living with family
members, income, regular health check-ups, and
physical exercise. Conclusion: Empowering the
elderly to live active, healthy lives is essential for
improving overall well-being. Promoting physical
and social activities helps maintain a healthy
lifestyle, while providing supportive interventions
and encouraging financial stability through
education and community resources.
Keywords: Elderly, quality of life
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Dân số ngày càng già hóa là một trong
những vấn đề cấp thiết toàn cầu. Dự kiến đến
năm 2025 số lượng người cao tuổi trên toàn thế
giới đạt hơn 1,5 tỷ người và chiếm tỷ trọng
16,0% tổng dân số [1]. Tốc độ già hóa nhanh
kéo theo nhiều vấn đề thách thức đặt ra bao
gồm chất lượng cuộc sống của người cao tuổi.
Thực tế cho thấy, người cao tuổi vốn là nhóm
người dễ tổn thương trong xã hội, nhu cầu
phúc lợi và chăm sóc sức khỏe cho nhóm
người này ngày một tăng cao. Trong khi đó, hệ
thống y tế và an sinh xã hội ở Việt Nam vẫn
chưa thực sự phát triển [2]. Phần lớn người cao
tuổi ở Việt Nam sống tại vùng nông thôn khi
con cái của họ đã di cư ra thành thị để có cơ
hội việc làm tốt. Vì vậy, việc đáp ứng chất
lượng cuộc sống người cao tuổi tại Việt Nam
nói chung và thành phố Đà Nẵng nói riêng là
rất quan trọng. Theo báo cáo của Trung tâm
Kiểm soát bệnh tật thành phố Đằ Nẵng, năm
2023 người cao tuổi chiếm khoảng 11,27% dân
số thành phố và khoảng 70% người cao tuổi
được khám sức khỏe và điều trị. Tuy nhiên,
thực trạng sức khỏe và chất lượng cuộc sống
của người cao tuổi chưa vẫn còn là một vấn đề
thách. Tại thành phố Đà Nẵng cũng như tại
quận Cẩm Lệ chưa có bằng chứng khách quan
về chất lượng cuộc sống của người cao tuổi để
thực hiện các chính sách và chương trình can
thiệp phù hợp. Xuất phát từ lý do trên, chúng
tôi đã tiến hành nghiên cứu đề tài: “Khảo sát
chất lượng cuộc sống và các yếu tố liên quan
của người cao tuổi khám bệnh tại Trung tâm
Y tế quận Cẩm Lệ năm 2023”.
HI NGH KHOA HC CÔNG NGH M RNG NĂM 2024 - TRƯNG ĐẠI HC Y KHOA VINH
428
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu: Người cao
tuổi từ 60 tuổi trở lên đến khám bệnh tại Trung
tâm Y tế quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng.
Tiêu chuẩn lựa chọn
- Người từ 60 tuổi trở lên.
- Đồng ý tham gia vào nghiên cứu.
Tiêu chuẩn loại trừ
- Đối tượng không trả lời đầy đủ các câu
hỏi trong phiếu phỏng vấn.
- Đối tượng trong tình trạng không tỉnh
táo, có biểu hiện rối loạn tâm thần.
2.2. Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu
mô tả cắt ngang có phân tích.
2.3. Thời gian và địa điểm nghiên cứu:
- Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 2/2023
đến tháng 8/2023..
- Địa điểm nghiên cứu: Trung tâm Y tế
quận Cẩm Lệ.
2.4. Cỡ mẫu, cách chọn và tiêu chuẩn
Cỡ mẫu: sử dụng công thức
n = [z2(1- α /2) . p (1 – p)]/d2 (1)
Trong đó:
n: Cỡ mẫu tối thiểu cho nghiên cứu.
Z2 (1-α/2) = 1,96 (với độ tin cậy 95%, α =
0,05); p: lấy p = 0,778, tỷ lệ NCT có CLCS
mức trung bình theo nghiên cứu của Nguyễn
Đình Anh và cộng sự (2018) [1]; d: là xác
xuất sai lệch của mẫu nghiên cứu so với quần
thể (d=0,05). Thay vào (1) ta có: n = 265. Cỡ
mẫu thực tế thu thập được là n= 292.
Cách chọn mẫu: chọn mẫu thuận tiện,
chọn các cả bệnh nhân đảm bảo tiêu chuẩn
lựa chọn đến khi đủ cỡ mẫu.
2.5. Phương pháp thu thập và xử lý số
liệu: Phỏng vấn trực tiếp đối tượng nghiên
cứu bằng bộ câu hỏi soạn sẵn để thu thập
thông tinh. Sử dụng thang đo chất lượng cuộc
sống WHOQOL – OLD gồm 24 câu, liên
quan đến sáu khía cạnh: Khả năng giác quan,
tự chủ, tham gia hoạt động xã hội, hoạt động
quá khứ, hiện tại và tương lai, cái chết và
tình thân. Mỗi khía cạnh gồm 4 câu hỏi.
Đánh giá chất lượng sống: Bằng bảng
câu hỏi dựa vào WHOQOL-OLD [3].
Cách tính điểm [3]:
- Điểm cao thể hiện CLCS cao, điểm thấp
thể hiện CLCS thấp.
- Đối với những câu hỏi có từ ngữ tích cực,
điểm số từ 1- 5 theo thang điểm Likert, trong
đó giá trị cao hơn thể hiện CLCS cao hơn.
- Tổng điểm các mục thuộc một khía
cạnh là điểm thô của khía cạnh.
- Chuyển điểm thô sang thang điểm từ 0
đến 100 theo công thức: Điểm quy đổi = 6,25
x (Điểm thô - 4). Mỗi khía cạnh có điểm thô
là 4-20 và điểm quy đổi là 0-100. Điểm
CLCS chung là điểm quy đổi trung bình của
6 khía cạnh.
Phân loại CLCS thành 4 mức độ: thấp (0-
25 điểm); Trung bình (26-50 điểm); Khá (51-
75 điểm); Cao (76-100 điểm)
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm chung
Đối tượng nghiên cứu (ĐTNC) từ 60 trở
lên, nam (48,6%) và nữ (51,4%). Nhóm tuổi
60-69 với 56,2%, nhóm tuổi 70-79 chiếm
36%, nhóm tuổi 80-100 chiếm 7,9%. Trình độ
học vấn từ tiểu học trở xuống (32,5%) và
THPT (30,5%), CĐ/ĐH (9,9%). NCT làm
nông với tỷ lệ lên tới 43,8%, công nhân chiếm
23,6%, chỉ 5,8% là cán bộ nhân viên. Trình
trạng hôn nhân có 92,5% NCT có vợ/chồng,
tỷ lệ ly thân/ly hôn hoặc góa là 7,5%; NCT
sống cùng vợ/chồng con cái, 7,5% NCT sống
một mình. Thu nhập hàng tháng của NCT:
41,4% từ con/ cháu, 37,7% từ việc làm, 10%
từ lương hưu, trợ cấp.
3.2. Đặc điểm cá nhân người cao tuổi
Bệnh mãn tính: 69,5% NCT bị hai hoặc
lớn hơn 2 bệnh; 30,5% mắc một bệnh; 79,5%
NCT khám sức khỏe định kỳ hàng năm,
20,5% không đi khám sức khỏe hàng năm.
64,4% NCT không tham gia hoạt động
thể dục thể thao; 26,4% NCT đi bộ còn lại
7,1% NCT tập Yoga/dưỡng sinh.
TP CH Y HC VIỆT NAM TẬP 544 - THÁNG 11 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
429
3.3. Chất lượng cuộc sống người cao tuổi
Bảng 3.1. Điểm trung bình chất lượng cuộc sống NCT
Các khía cạnh
Điểm thô (X ± SD)
Điểm quy đổi (X ± SD)
Khả năng giác quan
10,83±2,33
42,72±14,6
Tự chủ
13,23 ±2,47
55,92±16,95
Hoạt động quá khứ, hiện tại, tương lai
12,9 ±2,71
55,93±16,95
Tham gia hoạt động xã hội
11,38 ±2,37
46,17±14,81
Cái chết
9,44 ±4,03
34,0±25,22
Tình thân
13,29 ±3,61
58,07±25,59
CLCS chung
11,95±1,55
49,72±9,71
Các khía cạnh CLCS tương đồng nhau có điểm thô từ 9,44-13,83, điểm quy đổi từ 34 –
58,72 điểm.
Biểu đồ 3.1. Phân loại mức CLCS của người cao tuổi
NCT có mức CLCS mức trung bình (52,4%) và mức khá (47,3%).
Bảng 3.2. Điểm trung bình chất lượng cuộc sống NCT theo giới
Giới tính
Các khía cạnh
Điểm quy đổi
Nam (X ± SD)
Nữ (X ± SD)
Khả năng giác quan
43,84±15,42
41,66±13,75
Tự chủ
62,41±15,53
60,42±15,38
Hoạt động quá khứ, hiện tại, tương lai
56,73±16,79
17,11±55,95
Tham gia hoạt động xã hội
44,76±14,25
47,50±15,25
Cái chết
34,19±25,29
33,66±25,23
Tình thân
59,55±22,75
56,67±22,42
CLCS chung
50,28±9,67
49,18±9,75
Các khía cạnh CLCS ở nam cao hơn nữ, nam từ 34,19-62,41 điểm, nữ 33,66 -60,42 điểm.
Khía cạnh về cái chết tương đương giữa nam và nữ (nam 33,19 và nữ 33,66).
Bảng 3.3. Điểm trung bình chất lượng cuộc sống NCT theo tuổi
Nhóm tuổi
Các khía cạnh
60-69 (X ± SD)
70-79 (X ± SD)
80-100 (X ± SD)
Khả năng giác quan
34,07±9,72
52,61±11,26
59,23±14,45
Tự chủ
66,12±13,81
55,71±14,48
59,23±14,45
Hoạt động quá khứ, hiện tại, tương lai
58,92±16,60
51,60±16,12
54,34±19,25
Tham gia hoạt động xã hội
52,82±12,64
38,33±12,44
34,51±14,94
Cái chết
30,03±24,67
39,10±25,00
39,40±26,73
Tình thân
57,89 ±21,84
55,25±22,24
69,78±26,77
CLCS chung
49,98±9,99
48,88±8,65
45,72±12,06
HI NGH KHOA HC CÔNG NGH M RNG NĂM 2024 - TRƯNG ĐẠI HC Y KHOA VINH
430
Phần lớn các khía cạnh tự chủ, hoạt động quá khứ, hiện tại và tương lai, tình thần nhóm
tuổi 60-69 cao hơn với nhóm từ 70-100. Ngược lại khía cạnh khả năng giác quan, cái chết
nhóm tuổi 60-60 thấp hơn nhóm còn lại.
3.4. Các yếu tố liên quan đến chất lượng sống
Bảng 3.4. Mối liên quan giữa đặc điểm ĐTNC với điểm số CLCS chung
Đặc điểm
CLCS (X ± SD)
p
Tuổi
60-79
49,55±9,12
<0,05
80-100
51,72±12,06
Giới
Nam
50,29±9,67
<0,05
Nữ
49,18±9,74
Trình độ học vấn
Tiểu học
46,98±10,59
<0,05
Từ THCS trở lên
51,71±8,99
Tình trạng hôn nhân
Có vợ/chồng
49,92±9,67
<0,05
Ly thân/ ly hôn/ góa
47,26±10,10
Người sống cùng
Sống một mình
44,22±8,98
<0.05
Sống cùng người thân
50,17±9,65
Có mối liên quan giữa tuổi, giới, TĐHV, tình trạng hôn nhân và người sống cùng với
điểm CLCS quy đổi (p<0,05).
Bảng 3.5. Mối liên quan giữa thu nhập, tình trạng sức khỏe và việc làm của NCT với điểm số CLCS
Đặc điểm
CLCS (X ± SD)
p
Nguồn thu nhập chính
hàng tháng
Từ nhà nước
49,44±9,97
<0,05
Từ người thân hoặc tự thân
50,01±9,45
Khám sức khỏe định kỳ
hàng năm
Không
48,51±8,42
<0,05
Có
50,03±10,02
Tham gia các hoạt động
TDTT
Có
56,17±6,54
<0,05
Không
49,42±9,74
Có mối liên quan giữa nguồn thu nhập,
khám sức khỏe định kỳ, tham gia các hoạt
động TDTT với điểm CLCS quy đổi (p<0,05).
IV. BÀN LUẬN
4.1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu (ĐTNC) từ 60 trở
lên, nam (48,6%) và nữ (51,4%). Nhóm tuổi
60-69 với 56,2%, nhóm tuổi 70-79 chiếm
36%, nhóm tuổi 80-100 chiếm 7,9%.
Trình độ học vấn từ tiểu học trở xuống
(32,5%) và THPT (30,5%), CĐ/ĐH (9,9%).
NCT làm nông chiếm 43,8%, công nhân
chiếm 23,6%, chỉ 5,8% là cán bộ nhân viên.
Kết quả này phù hợp vì địa bàn trong nghiên
cứu của chúng tôi nhiều vùng còn làm nông
nghiệp và nhiều khu công nghiệp nên người
dựa vào nông nghiệp và làm công nhân.
Trình trạng hôn nhân có 92,5% NCT có
vợ/chồng, tỷ lệ ly thân/ly hôn hoặc góa là
7,5%; NCT sống cùng vợ/chồng con cái,
7,5% NCT sống một mình.
Thu nhập hàng tháng chủ yếu của NCT là
41,4% từ con/ cháu, thể hiện truyền thống
chăm sóc bố mẹ, người già từ chính con cái
của họ, khi NCT cần được hỗ trợ, sống cùng
con cháu; 37,7% từ việc làm, 10% từ lương
hưu, trợ cấp.
4.2. Đặc điểm cá nhân người cao tuổi
NCT mắc bệnh mãn tính: 69,5% NCT bị
hai hoặc lớn hơn 2 bệnh; 30,5% mắc một
bệnh. Tỷ lệ mắc bệnh mãn tính tương đồng