vietnam medical journal n01 - APRIL - 2020
30
Theo nghiên cứu của Bộ y tế Hoa Kỳ, thời
gian chết não càng cao, nồng độ creatinin càng
lớn càng làm tăng chỉ số KDPI. Mặt khác hầu hết
các bệnh nhân có chỉ số KDPI dưới 50% hầu hết
có khả năng duy trì thận ghép đến 10 năm[4].
V. KẾT LUẬN
+ Kích thước thận và các chỉ số siêu âm
doppler mạch chưa thấy sự biến đổi trong thời
gian chết não.
+ Thời gian chấn thương ở nhóm AKI thấp
hơn ở nhóm không AKI, thời gian chấn thương
càng ngắn, tỷ lệ tổn thương thận cấp càng cao.
+ Thời gian chết não càng dài, creatinin máu,
ure máu, chỉ số KDPI, NGAL niệu, micro albumin
niệu càng tăng, mức lọc cầu thận càng giảm.
+ Qua các thời điểm, ở nhóm AKI, các chỉ số,
creatinin máu, ure máu, chỉ số KDPI, NGAL niệu,
micro albumin niệu cao hơn ở nhóm không AKI
và ngược lại ở mức lọc cầu thận với p < 0,05.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Y tế, (2007) "Tiêu chuẩn lâm sàng, cận lâm
sàng và các trường hợp không áp dụng tiêu chuẩn
lâm sàng để xác định chết não" (Ban hành kèm
theo Quyết định số 32/2007/QĐ-BYT ngày 15
tháng 8 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Y tế.
2. Quốc hội (2006) Luật hiến, lấy, ghép mô, bộ phận
cơ thể người và hiến, lấy xác.
3. Hội ghép tạng Việt Nam (2017), Hiến thận từ người
hiến đã chết. Hướng dẫn ghép thận Việt Nam: 15-23.
4. KDPI Calculator, Organ Procurement and
Transplantation Network (2019). https:// optn.
transplant.hrsa.gov/resources/allocation-
calculators/kdpi-calculator/.
5. E. Kwiatkowska, L. Domanski, J. Bober, et al.
(2017). Clinical and Biochemical Characteristics of
Brain-Dead Donors as Predictors of Early- and
Long-Term Renal Function After Transplant. Exp
Clin Transplant, 15(4): 387-393.
6. Federica Civiletti, Barbara Assenzio, Anna
Teresa Mazzeo, et al. (2019). Acute Tubular
Injury is Associated With Severe Traumatic Brain
Injury: in Vitro Study on Human Tubular Epithelial
Cells. Scientific Reports, 9(1): 6090.
KHẢO SÁT MỐI LIÊN QUAN GIỮA THIẾU CƠ VỚI TÁI NHẬP VIỆN Ở
BỆNH NHÂN CAO TUỔI CÓ BỆNH TIM MẠCH NỘI VIỆN
Nguyễn Văn Tân1,2, Trần Đăng Khương1
TÓM TẮT9
Mục tiêu: khảo sát mối liên quan giữa thiếu cơ với
biến cố tái nhập viện ở bệnh nhân cao tuổi có bệnh lý
tim mạch nội viện. Phương pháp nghiên cứu: cắt
ngang và theo dõi dọc ở khoa Nội tim mạch và khoa
Tim mạch cấp cứu – can thiệp ở bệnh viện Thống
Nhất TP Hồ Chí Minh. Khối lượng cơ được ước lượng
bằng công thức sinh trắc đã được chuẩn hóa. Sức cơ
được đo bằng công cụ handgrip và khả năng hoạt
động của cơ được đánh giá qua bài test tốc độ đi bộ
bình thường trên quãng đường 10m. Thiếu cơ được
định nghĩa theo khuyến cáo của nhóm các chuyên gia
châu Á về thiếu cơ (AWGS). Thông tin tái nhập viện
được thu thập qua điện thoại tại thời điểm 5 tháng
sau xuất viện. Kết quả: 251 bệnh nhân (tuổi trung
bình: 73,6 ± 8,6 tuổi) đã được đưa vào nghiên cứu.
86 bệnh nhân (34,3%) được chẩn đoán thiếu cơ. Tỉ lệ
thiếu cơ ở nam và nữ tương đương nhau lần lượt là
36,2% và 31,3% (P=0,427). Sau 5 tháng theo dõi, 81
bệnh nhân tái nhập viện. Tỉ lệ tái nhập viện ở bệnh
nhân có thiếu cơ cao hơn có ý nghĩa thống kê so với
nhóm không có thiếu cơ với tỉ lệ lần lượt là 50,0% và
27,9% (P<0,01). Sau khi hiệu chỉnh với tuổi, giới, suy
tim và các biến số khác, thiếu cơ là yếu tố dự đoán
1Đại học Y Dược TP.HCM
2Bệnh viện Thống Nhất, TP. HCM
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Văn Tân
Email: nguyenvtan10@ump.edu.vn
Ngày nhận bài: 9/2/2020
Ngày phản biện khoa học: 6/3/2020
Ngày duyệt bài: 18/3/2020
độc lập biến cố tái nhập viện sau 5 tháng (HR = 2,3;
KTC 95%: 1,1–4,3; P = 0,023). Kết luận: Thiếu cơ,
được chẩn đoán bằng việc kết hợp công thức sinh trắc
ước lượng khối lượng cơ, lực nắm tay và tốc độ đi bộ,
có giá trị trong việc dự đoán biến cố tái nhập viện ở
bệnh nhân cao tuổi có bệnh lý tim mạch tại thời điểm
5 tháng sau xuất viện.
Từ khóa:
Thiếu cơ, cao tuổi, bệnh tim mạch, tái
nhập viện.
SUMMARY
THE ASSOCIATIONS BETWEEN
SARCOPENIA AND READMISSION IN
HOSPITALIZED ELDERLYPATIENTS WITH
CARDIOVASCULAR DISEASE
Objectives: To investigate the associations
between sarcopenia and and readmission in a
population of elderly inpatients with cardiovascular
diseases. Methods:We conducted a prospective
observational study in the cardiology department of
Thong Nhat hospital at Ho Chi Minh city. The muscle
mass was estimated according to a previously
validated anthropometric equation. Handgrip strength
was measured with a handheld dynamometer, and
physical performance was measured via a 10 m
walking test. Sarcopenia was defined according to the
recommended diagnostic algorithm of the Asia
Working Group for Sarcopenia (AWGS). Readmission
information was obtained via telephone interviews at
5 months following the baseline investigation.
Results: Two hundred and fifty-one participants
(mean age: 73.6 ± 8.6 years) were included. Eighty -
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 489 - THÁNG 4 - SỐ 1 - 2020
31
six participants (34.3%) were identified as having
sarcopenia. This condition was similar in men and
women (36.2% vs. 31.3%, respectively, P = 0.427).
During the 5 months follow‐up period, 81 participants
readmitted to hospital. The readmission rate of
sarcopenic participants was significantly increased
compared with non‐sarcopenic participants (50.0% vs.
27.9%, respectively, P < 0.001). After adjusting for
age, sex, heart failure and and other confounders,
sarcopenia was an independent predictor of 5 months
readmission (adjusted hazard ratio: 2.3; 95%
confidential interval: 1.1–4.3, P=0,023).
Conclusions: Sarcopenia, which was evaluated by a
combination of anthropometric measures, gait speed,
and handgrip strength, was valuable to predict
hospital readmission in elderly patients with
cardiovascular diseases.
Key words:
Sarcopenia, elderly, cardiovascular
diseases, readmission
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Thiếu cơ không chỉ làm giảm khối lượng cơ
mà còn làm giảm chất lượng cơ và khả năng
hoạt động của cơ. Hiện nay trên thế giới có
nhiều nghiên cứu về thiếu cơ trên bệnh nhân có
bệnh lý tim mạch. Tác giả Kamiya đã thực hiện
một nghiên cứu tại Nhật Bản, đối tượng nghiên
cứu là bệnh nhân nội viện có bệnh tim mạch độ
tuổi từ 65 trở lên, tiêu chuẩn chẩn đoán thiếu cơ
lấy theo AWGS, kết quả cho thấy tỉ lệ thiếu cơ là
26,8% [3]. Tác giả Volpato và cộng sự đã tiến
hành nghiên cứu trên 730 bệnh nhân ở Italia cho
thấy tỉ lệ thiếu cơ ở bệnh nhân có suy tim
(12,73%) cao hơn so với bệnh nhân không có
suy tim (6,21%) p<0,01 [5].
Thiếu cơ là một trong những yếu tố tiên
lượng khả năng tử vong cũng như khả năng tái
nhập viện của bệnh nhân sau xuất viện.Nghiên
cứu của tác giả Garbriballa [2] cho thấy bệnh
nhân có thiếu cơ sẽ làm tăng nguy cơ tái nhập
viện do mọi nguyên nhân sau 6 tháng theo dõi
với HR là 1,88 (KTC 95%: 1,15 - 3,12, p=0,013).
Ngoài ra, nghiên cứu của tác giả Ming Yang [6]
cũng cho kết quả tương tự khi thiếu cơ làm tăng
nguy cơ tái nhập viện lên 1,81 lần (KTC 95%:
1,17–2,80) với p<0,05. Tại Việt Nam, nghiên cứu
về thiếu cơ trên bệnh nhân cao tuổi có bệnh lý
tim mạch nội viện còn rất hạn chế. Do đó, chúng
tôi tiến hành nghiên cứu này nhằm tìm hiểu mối
liên quan giữa thiếu cơ với biến cố tái nhập viện ở
bệnh nhân cao tuổi có bệnh lý tim mạch nội viện.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1. Đối tượng nghiên cứu: Tất cả bệnh
nhân cao tuổi (≥ 60 tuổi) có bệnh tim mạch điều
trị nội trú tại khoa Nội Tim Mạch, khoa Tim Mạch
Cấp Cứu – Can Thiệp bệnh viện Thống Nhất,
trong khoảng thời gian từ tháng 12/2018 đến
tháng 04/2019.
- Tiêu chuẩn chọn bệnh: Bệnh nhân từ 60
tuổi trở lên. Nhập viện tại khoa Tim Mạch Cấp
Cứu – Can Thiệp bệnh viện Thống Nhất, khoa
Nội Tim Mạch bệnh viện Thống Nhất. Đồng ý
tham gia nghiên cứu.
- Tiêu chuẩn loại trừ: Chúng tôi loại ra khỏi
nghiên cứu những trường hợp bệnh nhân không
đồng ý tham gia nghiên cứu. Bệnh nhân giới hạn
vận động mất khả năng đi bộ hoặc bóp tay (các
test chẩn đoán), bệnh nhân sa sút trí tuệ không
thể thực hiện các test chẩn đoán, bệnh nhân
đang mắc bệnh cấp tính nặng, không thể thực
hiện các test chẩn đoán như hội chứng vành
cấp, suy tim cấp đang dùng thuốc lợi tiểu, tăng
co bóp đường tĩnh mạch, tràn dịch màng ngoài
tim có chèn ép tim cấp.
2. Thiết kế nghiên cứu: Cắt ngang và theo
dõi dọc. Chúng tôi thu thập mẫu theo phương
pháp lấy mẫu thuận tiện.
3. Phương pháp thu thập số liệu. Những
bệnh nhân thỏa tiêu chuẩn và đồng ý tham gia
sẽ được đưa vào nghiên cứu. Nghiên cứu viên
thu thập các thông tin hành chính, bệnh sử, tiền
sử bản thân và gia đình, khám lâm sàng ghi
nhận các triệu chứng cơ năng và thực thể theo
bản thu thập số liệu soạn sẵn. Ghi nhận trị số
chiều cao, cân nặng, huyết áp, điện tâm đồ, men
tim, siêu âm tim, NT-proBNP, HDL-Cholesterol,
LDL-Cholesterol, Cholesterol toàn phần,
Triglyceride, đường huyết mao mạch, đường
huyết tĩnh mạch, HbA1c, kết quả chụp mạch
vành (nếu có), CT scan mạch vành, điện tâm đồ
gắng sức, siêu âm tim với dobutamin. Khi tình
trạng bệnh nhân đã tạm ổn và gần được xuất
viện, chúng tôi sẽ tiến hành đo:
- Lực bóp tay: Lực bóp tay sẽ được đo bằng
một dụng cụ có tên là “handgrip”. Cho bệnh
nhân ngồi trên ghế, khuỷu tay gấp 90 độ, yêu
cầu bệnh nhân bóp từ từ và hết sức trong vòng
3 giây, thực hiện cả ở hai tay, kết quả là trị số
lực bóp tay lớn nhất ở tay phải hoặc trái tính
theo kilôgram (kg) [7].
- Tốc độ đi bình thường trong 10m: Cho
bệnh nhân đi bộ với tốc độ bình thường như sinh
hoạt hằng ngày trên một quãng đường 16m và
tính thời gian đi được trong khoảng từ 3m đến
13m. Sau đó sẽ tính tốc độ đi bộ bình thường
theo công thức v= quãng đường/thời gian. Tính
thời gian theo đơn vị giây và vận tốc theo đơn vị
mét/giây (m/s) [7].
- Các biến số trong nghiên cứu: Bệnh
nhân được chẩn đoán là thiếu cơ khi có giảm
khối lượng cơ kèm theo giảm một trong hai yếu
tố sau: sức cơ hoặc vận động chức năng của cơ.
vietnam medical journal n01 - APRIL - 2020
32
Sức cơ sẽ được đo bằng lực nắm tay với dụng cụ
tên là “handgrip”, vận động chức năng của cơ sẽ
được đánh giá bằng test tốc độ đi bộ bình
thường quãng đường 10m.
Bảng 1: Các tiêu chuẩn chẩn đoán thiếu cơ
Phương
pháp đo
Điểm cắt
(Cut off)
Giảm khối
lượng cơ
Công thức
sinh trắc
Nam: SMI <7,0kg/m2
Nữ: SMI <5,4kg/m2
Giảm sức cơ
Lực bóp tay
Nam: <26 kg
Nữ: <18 kg
Giảm vận
động chức
năng cơ
Tốc độ đi bộ
bình thường
< 0,8 m/s dành cho
cả nam và nữ
Bệnh mạch vành được định nghĩa là hẹp
mạch vành từ 50% trở lên trên CT scan hoặc
chụp mạch vành qua da có thuốc cản quang
hoặc dương tính với các nghiệm pháp điện tâm
đồ gắng sức và siêu âm tim với dobutamin. Sau
phẫu thuật tim được định nghĩa là bệnh nhân đã
từng được mổ bắc cầu động mạch vành (CABG),
thay van 2 lá hoặc van động mạch chủ. Tăng
huyết áp được chẩn đoán theo JNC 8 hoặc có tiền
căn tăng huyết áp. Đái tháo đường được chẩn
đoán theo tiêu chuẩn của ADA 2019 hoặc đã có
tiền căn đái tháo đường. Rối loạn lipid máu được
chẩn đoán theo tiêu chuẩn ATP III hoặc đang sử
dụng các thuốc điều trị rối loạn lipid máu. Bệnh
thận mạn dựa vào tiêu chuẩn của KDIGO 2012 từ
giai đoạn 3 – 5. Suy tim được chẩn đoán theo
ESC 2016 hoặc đã có tiền căn suy tim.
4. Phân tích thống kê. Các số liệu được
trình bày dưới dạng tỉ lệ % đối với biến định tính
và trung bình ± độ lệch chuẩn, nếu phân bố
không chuẩn: trung vị, giá trị tương ứng với
25% và 75% đối với biến định lượng. Dùng phép
kiểm định chi bình phương (có hiệu chỉnh Fisher)
để kiểm định sự khác biệt tỉ lệ giữa 2 nhóm của
biến số định tính. sự khác biệt giữa hai nhóm
được xem là có ý nghĩa thống kê khi p <0,05.
Phân tích hồi quy logistic đa biến để xác định
yếu tố nguy cơ độc lập. Tất cả các số liệu đều
được xử lý bằng phần mềm thống kê Stata IC 13
for Window.
5. Y đức nghiên cứu: đây là nghiên cứu quan
sát, không can thiệp vào quá trình điều trị, tất cả
thông tin của bệnh nhân được giữ kín chỉ để phục
vụ cho mục đích nghiên cứu và đề tài đã được
thông qua Hội đồng Y đức của Đại Học Y Dược
Thành Phố Hồ Chí Minh, Hội đồng Y đức của bệnh
viện Thống Nhất Thành Phố Hồ Chí Minh.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
1. Đặc điểm dân số nghiên cứu. Đặc điểm
dân số nghiên cứu được trình bày trong bảng 1.
Từ bảng 1 chúng ta có thể thấy bệnh nhân được
chẩn đoán thiếu cơ cao tuổi hơn so với nhóm
không có thiếu cơ (tuổi trung bình lần lượt là 80,3
và 70,3, P<0,01). So với nhóm không thiếu cơ,
nhóm thiếu cơ có xu hướng sống độc thân nhiều
hơn, có trình độ học vấn thấp hơn. Bên cạnh đó,
tỉ lệ mắc phải các bệnh mạn tính như suy tim và
bệnh thận mạn ở nhóm thiếu cơ cũng cao hơn so
với nhóm không thiếu cơ có ý nghĩa thống kê.
Bảng 1: Đặc điểm dân số nghiên cứu và tỉ lệ thiếu cơ
Thiếu cơ (N=86)
n (%)
Không thiếu cơ
(N=165) n (%)
p
OR (KTC 95%)
Tuổi
80,29 ± 7,73
70,25 ± 7,34
< 0,01
1,17 (1,1 – 1,2)
Giới: Nam
Nữ
55 (36,2)
31 (31,3)
97 (63,8)
68 (68,7)
0,427
0,8 (0,5 – 1,4)
Đang hút thuốc lá
12 (14,0)
23 (13,9)
0,998
1,0 (0,5 – 2,1)
Độc thân
37 (42,5)
33 (20,1)
< 0,01
2,9 (1,6 – 4,9)
Học vấn thấp
(mù chữ/tiểu học)
36 (41,9)
48 (29,1)
0,043
1,8 (1,0 – 3,0)
Tăng huyết áp
69 (80,2)
142 (86,1)
0,231
0,7 (0,3 – 1,3)
Đái tháo đường
42 (48,8)
74 (44,8)
0,548
1,2 (0,7 – 2,0)
Nhồi máu cũ
22 (25,6)
30 (18,2)
0,170
1,5 (0,8 – 2,9)
Bệnh thận mạn
25 (29,1)
15 (9,1)
< 0,01
4,3 (2,1 – 8,7)
COPD
7 (8,1)
9 (5,5)
0,412
1,5 (0,6 – 4,3)
Ung thư
4 (4,7)
5 (3,0)
0,515*
1,5 (0,4 – 6,0)
Suy tim
53 (61,6)
63 (38,2)
< 0,01
2,6 (1,5 – 4,4)
Bệnh mạch vành
74 (86,0)
144 (87,3)
0,785
0,9 (0,4 – 1,9)
Sau phẫu thuật tim
5 (5,8)
10 (6,1)
0,938
0,9 (0,3 – 2,9)
2. Tỉ lệ thiếu cơ. 251 bệnh nhân (tuổi trung
bình: 73,6 ± 8,6 tuổi) đã được đưa vào nghiên cứu. Theo tiêu chuẩn của nhóm các chuyên gia
về thiếu cơ châu Á (AWGS) thì có 86 bệnh nhân
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 489 - THÁNG 4 - SỐ 1 - 2020
33
(34,3%) được chẩn đoán thiếu cơ. Tỉ lệ thiếu cơ
ở nam và nữ tương đương nhau lần lượt là
36,2% và 31,3% (P=0,427).
3. Mối liên quan giữa thiếu cơ và tái
nhập viện do mọi nguyên nhân tại thời
điểm 5 tháng sau xuất viện.
Suốt 5 tháng theo dõi, có tổng cộng 81 bệnh
nhân tái nhập viện ít nhất một lần, trong đó có
41 nam và 40 nữ chiếm tỉ lệ lần lượt là 50,6% và
49,4%. Bệnh nhân được chẩn đoán thiếu cơ có tỉ
lệ tái nhập viện cao hơn so với bệnh nhân không
có tình trạng thiếu cơ với tỉ lệ lần lượt là 49,4%
và 27,4% (P < 0,01). Sau khi được hiệu chỉnh
với các yếu tố khác như tuổi, các bệnh mạn tính
đi kèm (suy tim, COPD), các yếu tố xã hội (sống
độc thân, trình độ học vấn), thiếu cơ là yếu tố
liên quan độc lập với tái nhập viện và làm tăng
khả năng tái nhập viện so với nhóm bệnh nhân
không có thiếu cơ (OR=2,3; KTC 95%: 1,1 – 4,7;
P=0,023) (Bảng 2).
Bảng 2: Mối liên quan giữa thiếu cơ và tái
nhập viện qua phân tích đa biến
p
OR
95% CI
0,762
1,00
0,97 – 1,05
0,031
2,09
1,07 – 4,10
0,023
2,30
1,12 – 4,73
0,204
2,17
0,66 – 7,13
0,011
2,15
1,19 – 3,89
0,449
1,31
0,65 – 7,12
0,877
1,05
0,54 – 2,06
IV. BÀN LUẬN
1. Tỉ lệ thiếu cơ ở bệnh nhân có bệnh tim
mạch cao tuổi. Nghiên cứu của chúng tôi cho
thấy tỉ lệ thiếu cơ ở bệnh nhân cao tuổi có bệnh
tim mạch theo định nghĩa của AWGS là 33,3%
(nam giới chiếm tỉ lệ 36,20% và nữ giới chiếm tỉ
lệ 31,30%).
Tỉ lệ thiếu cơ trong nghiên cứu này cao hơn
so với các nghiên cứu khác. Một nghiên cứu
được thực hiện tại Nhật Bản của tác giả Kamiya
trên 1.929 bệnh nhân cao tuổi nhập viện vì bệnh
tim mạch cho kết quả tỉ lệ thiếu cơ là 26,8%
(nam giới là 17,6% và nữ giới là 45,7%) [3]. Tác
giả Tanaka cũng thực hiện nghiên cứu tại Nhật
Bản cho thấy tỉ lệ thiếu cơ là 25,5% (nam giới là
25,9% và nữ giới là 25,0%) [4]. Nguyên nhân
của sự khác nhau này là do khác biệt về tốc độ
đi bộ. Trong ba tiêu chuẩn chẩn đoán thiếu cơ,
so với hai nghiên cứu trên, nghiên cứu của
chúng tôi có kết quả tương đương ở chỉ số SMI
và lực bóp tay, nhưng thấp hơn đáng kể ở tốc độ
đi bộ. Điều này có thể giải thích do Nhật Bản là
một quốc gia chủ yếu dùng phương tiện công
cộng, vì vậy người dân phải đi bộ mỗi ngày
nhiều hơn, khiến cho sức cơ chân của người
Nhật tốt hơn và tốc độ đi bộ của họ nhanh hơn,
từ đó làm giảm tỉ lệ thiếu cơ. Trong khi đó Việt
Nam là một nước sử dụng nhiều phương tiện cá
nhân nên có lối sống ít vận động hơn người
Nhật, vì vậy sức cơ chân sẽ yếu hơn và có tỉ lệ
thiếu cơ cao hơn. Trong số các bệnh tim mạch
được đưa vào nghiên cứu thì suy tim là bệnh có
tỉ lệ thiếu cơ cao nhất với 45,70%, tiếp theo đó
là bệnh mạch vành mạn với 33,90% và phẫu
thuật tim với 33,30%. Điều này cho thấy tình
trạng thiếu cơ cần phải được quan tâm đặc biệt
ở bệnh nhân suy tim.
2. Mối liên quan giữa thiếu cơ và tái
nhập viện. Nghiên cứu của chúng tôi cũng chỉ
ra thiếu cơ làm tăng tỉ lệ tái nhập viện ít nhất
một lần do mọi nguyên nhân sau thời gian theo
dõi 5 tháng (OR = 2,30; KTC 95%: 1,12–4,73; P
= 0,023) sau khi đã hiệu chỉnh với các yếu tố
nguy cơ tim mạch, các bệnh đồng mắc và các
yếu tố xã hội của thiếu cơ. Trong đó tỉ lệ tái
nhập viện ở nhóm thiếu cơ là 50,0% so với
27,9% ở nhóm không thiếu cơ. Đến hiện nay
chúng tôi chỉ tìm thấy hai nghiên cứu cũng theo
dõi kết quả tái nhập viện trên bệnh nhân thiếu
cơ và hai nghiên cứu này cũng có kết quả tương
đồng với nghiên cứu của chúng tôi. Nghiên cứu
của tác giả Garbriballa [2] cũng cho thấy bệnh
nhân có thiếu cơ sẽ làm tăng nguy cơ tái nhập
viện do mọi nguyên nhân sau 6 tháng theo dõi
với HR là 1,88 (95% CI: 1,15 - 3,12, P=0,013).
Ngoài ra, nghiên cứu của tác giả Ming Yang [6]
cũng cho kết quả tương tự khi thiếu cơ làm tăng
nguy cơ tái nhập viện lên 1,81 lần (KTC 95%:
1,17–2,80) với P<0,05.
Nguyên nhân có thể do thiếu cơ không chỉ
làm giảm khối lượng cơ mà còn làm giảm chất
lượng cơ và khả năng hoạt động của cơ. Đây là
một bất lợi lớn ở các bệnh nhân có bệnh tim
mạch, đặc biệt là bệnh nhân suy tim do sự suy
giảm sức cơ có thể làm yếu cơ hô hấp, khiến cho
bệnh nhân giảm khả năng dung nạp với hiện
tượng khó thở trong suy tim, làm tăng tỉ lệ tái
nhập viện. Hơn nữa, bệnh nhân có bệnh mạch
vành cũng có thể nặng lên và dễ tái nhập viện
hơn nếu có giảm khối lượng cơ. Điều này do cơ
chính là nơi tiêu thụ và sử dụng glucose của cơ
thể, khi khối lượng cơ giảm đi hoặc cơ giảm hoạt
động thì tình trạng đề kháng insulin sẽ tăng lên.
Đề kháng insulin làm gia tăng quá trình hình
thành mảng xơ vữa trong các mạch máu, đặc
biệt là hệ mạch vành. Ngoài ra các nghiên cứu
gần đây cho thấy CRP thường tăng cao ở các
bệnh nhân có thiếu cơ, lý do xuất hiện CRP tăng
cao thì chưa rõ, nhưng các nghiên cứu trước đây
vietnam medical journal n01 - APRIL - 2020
34
đã khẳng định CRP tăng kéo dài chứng tỏ có tình
trạng viêm mạn tính. Điều này làm mảng xơ vữa
mất tính ổn định, bệnh nhân dễ rơi vào các đợt
hội chứng vành cấp bắt buộc phải nhập viện làm
giảm chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.
Từ những tham luận trên, chúng ta có thể
thấy việc đánh giá, điều trị và dự phòng thiếu cơ
trên bệnh nhân tim mạch là đặc biệt quan trọng
vì quản lý tốt thiếu cơ ở bệnh nhân cao tuổi,
chúng ta có thể làm giảm bớt tỉ lệ tái nhập viện
ở nhóm bệnh nhân này. Việc giảm tỉ lệ nhập viện
dẫn đến giảm tỉ lệ tử vong và chi phí xã hội phải
chi trả cho chăm sóc y tế.
Có một vài hạn chế trong nghiên cứu của
chúng tôi. Thứ nhất, chúng tôi ước tính khối
lượng cơ dựa vào công thức sinh trắc (công thức
này đã được chuẩn hóa trong một nghiên cứu ở
Úc) [7] chứ không phải dựa vào DEXA hoặc BIA
theo khuyến cáo của AWGS. Công thức sinh trắc
được cho là cả khả năng dự đoán khối lượng cơ
khá kém. Tuy nhiên, phương pháp DEXA có giá
thành cao và nguy cơ phơi nhiễm tia X. BIA
không phổ biến ở Việt Nam. Hơn nữa, những
vấn đề ở bệnh nhân có bệnh tim mạch như tình
trạng phù, rối loạn dịch và điện giải sẽ làm sai
lệch kết quả của BIA. Vì vậy sử dụng công thức
sinh trắc là phù hợp nhất trong nghiên cứu của
chúng tôi. Thứ hai là mặc dù chúng tôi đã khử
nhiễu bằng nhiều yếu tố, nhưng có một vài yếu
tố chưa được tính đến (hội chứng lão hóa, ADL
và các điều trị can thiệp sau xuất viện) có thể
gây sai lầm trong kết quả. Thứ ba, chúng tôi loại
khỏi nghiên cứu các bệnh nhân không thể thực
hiện được test đi bộ và test nắm tay, điều này có
thể làm giảm tỉ lệ thiếu cơ.
V. KẾT LUẬN
Thiếu cơ, được chẩn đoán bằng công thức sinh
trắc, lực nắm tay và tốc độ đi bộ bình thường
quãng đường 10m, có giá trị trong việc dự đoán
nguy cơ tái nhập viện sau 5 tháng ở bệnh nhân
cao tuổi có bệnh lý tim mạch nội viện.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Chen LK, et al. (2014), "Sarcopenia in Asia:
consensus report of the Asian Working Group for
Sarcopenia". J Am Med Dir Assoc, 15 (2): 95-101.
2. Gariballa S, Alessa A (2013), "Sarcopenia:
Prevalence and prognostic significance in
hospitalized patients". Clinical Nutrition, 32 (5):
772-776.
3. Kamiya K, et al. (2017), Sarcopenia: Prevalence
and Prognostic Implications in Elderly Patients with
Cardiovascular Disease.
Journal of Cachexia, Sarcopenia and Muscle Clinical
Reports: 2(2): 1-13.
4. Tanaka S, et al. (2017), "Utility of SARC-F for
Assessing Physical Function in Elderly Patients With
Cardiovascular Disease". J Am Med Dir Assoc,
18(2): 176-181.
5. Volpato S, et al. (2014), "Prevalence and clinical
correlates of sarcopenia in community-dwelling
older people: application of the EWGSOP definition
and diagnostic algorithm". J Gerontol A Biol Sci
Med Sci, 69 (4):438-446.
6. Yang M, Hu X, Wang H, et al. (2017),
"Sarcopenia predicts readmission and mortality in
elderly patients in acute care wards: a prospective
study". Journal of cachexia, sarcopenia and
muscle, 8(2): 251-258.
7. Yu S, Appleton S, Chapman I, et al. (2015),
"An anthropometric prediction equation for
appendicular skeletal muscle mass in combination
with a measure of muscle function to screen for
sarcopenia in primary and aged care". J Am Med
Dir Assoc, 16(1): 25-30.
ĐẶC ĐIỂM MÔ BỆNH HỌC VÀ HÓA MÔ MIN DỊCH
TRONG UNG THƯ GAN
Trần Ngc Dũng*, Nguyễn Thùy Linh*,
Phạm Văn Thịnh*, Nguyễn Văn Ba*
TÓM TẮT10
Mục tiêu: Nghiên cứu này nhằm đánh giá những
đặc điểm mô bệnh học và biểu lộ các dấu ấn miễn
dịch trong ung thư (UT) gan. Phương pháp nghiên
cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang 104 bệnh nhân
được chẩn đoán là UT gan tại Bệnh viện Quân y 103,
*Bệnh viện 103, Học viện Quân y
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Văn Ba
Email: bsnguyenvanba@yahoo.com
Ngày nhận bài: 10/2/2020
Ngày phản biện khoa học: 28/2/2020
Ngày duyệt bài: 15/3/2020
từ 1/2016 đến 1/2020. Kết quả: Tỷ lệ UT gan nguyên
phát là 86,5% gồm hai loại chính UT biểu mô tế bào
gan (66,4%) và UT biểu mô đường mật (19,2%). UT
biểu mô tế bào gan biệt hóa cao chiếm 58,2; biệt hóa
vừa chiếm 32,8% và kém biệt hóa chiếm 9%. Sự biểu
lộ của HepPar1 tương quan với độ biệt hóa của tế bào
gan. CD34(+) hoàn toàn, liên tục với tế bào nội mô
xoang mạch trong 20 trường hợp UTBM tế bào gan.
Kiểu hình CK19(+), CK7 (+), CK20(-), CDX2(-) gặp
chủ yếu trong UTBM đường mật. CK7(-), CK20(+) và
CDX2(+) là kiểu hình của di căn UTBM có nguồn gốc
từ đại tràng đến gan. TTF1(+) kết hợp với CK7(+)
hoặc CK5/6(+) và p63(+) là kiểu hình của di căn
UTBM tuyến hoặc vảy của phổi đến gan. Kết luận: