Khảo sát tình hình triển khai bảo hiểm y tế tại một số bệnh viện ở Thành phố Hồ Chí Minh

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> KHẢO SÁT TÌNH HÌNH TRIỂN KHAI BẢO HIỂM Y TẾ<br /> TẠI MỘT SỐ BỆNH VIỆN Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH<br /> Dương Thị Mai Trang*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Ghi nhận tình hình thực hiện bảo hiểm y tế (BHYT) tại TP.HCM để có cơ sở phân tích mô hình<br /> BHYT hiện nay về các ưu khuyết điểm, các khó khăn tồn tại, đề xuất một số hướng giải quyết nhằm góp phần<br /> xây dựng chế độ BHYT ngày càng hợp lý và công bằng hơn. Mặt khác, đề tài còn là cơ sở để định lượng hiệu quả<br /> của việc thực hiện BHYT trước và sau khi Luật BHYT đi vào thực tiễn.<br /> Phương pháp: Mô tả cắt ngang, hồi cứu số liệu kết hợp với điều tra xã hội học bằng phiếu khảo sát và<br /> phỏng vấn trực tiếp các đối tượng là bệnh nhân đang tham gia KCB ngoại trú tại các bệnh viện.<br /> Kết quả: Số lượng bệnh nhân tham gia bảo hiểm y tế ngày càng tăng, chứng tỏ tính đúng đắn và phù hợp<br /> với lòng dân của một chính sách xã hội. Tuy nhiên kết quả khảo sát việc thực hiện bảo hiểm tại một số bệnh viện<br /> tại thành phố Hồ Chí Minh cho thấy còn nhiều bất cập, thể hiện qua tình trạng quá tải bệnh nhân, cường độ làm<br /> việc của các bác sĩ dù rất căng thẳng cũng không đáp ứng kịp thời cho yêu cầu điều trị, làm kéo dài thời gian chờ<br /> đợi của bệnh nhân, cơ sở vật chất chật hẹp dẫn đến tình trạng chen chúc, mệt mỏi cho bệnh nhân. Tuy nhiên,<br /> bệnh nhân vẫn lựa chọn sự chờ đợi để được khám chữa bệnh tại các bệnh viện công thay vì đăng ký KCB tại các<br /> bệnh viện tư có tham gia bảo hiểm y tế vì tin tưởng vào chất lượng điều trị và vì chi phí KCB rẻ.<br /> Kết luận: Đã hoàn thành mục tiêu đề ra là ghi nhận diễn biến việc thực hiện bảo hiểm tại Tp.HCM, đã<br /> cung cấp những số liệu khoa học và khách quan để phân tích các ưu khuyết điểm, các khó khăn tồn tại, từ đó<br /> đề xuất một số hướng giải quyết nhằm góp phần xây dựng việc thực hiện BHYT ngày càng hợp lý và công<br /> bằng hơn.<br /> Từ khoá: bảo hiểm y tế, bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh viện Thủ Đức, bệnh viện quận 11, bệnh viện chấn thương<br /> chỉnh hình<br /> <br /> ABSTRACT<br /> STUDY OF HEALTH INSURANCE IMPLEMENTATION<br /> IN SOME HOSPITALS IN HO CHI MINH CITY<br /> Duong Thi Mai Trang* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 1 - 2011: 240 - 244<br /> Objectives: The aim of study was recognition of the situation of health insurance (MI) based in Ho<br /> Chi Minh City to analyze the current model of health insurance on the strengths and weaknesses,<br /> difficulties exist and propose some solutions to contribute the MI regime more rational and fairer. On<br /> the other hand, the topic is also the basis to quantify the effectiveness of the MI’s implementation before<br /> and after the Health Insurance Law went into practice.<br /> Methods: Cross-sectional study, retrospective data combined with the sociological survey by questionnaire<br /> and direct interview patients who are participating in outpatient medical care in hospitals.<br /> Results: The number of patients participating in health insurance is increasing, demonstrating the<br /> correctness and conformity with popular social policy. However, survey results of the implementation of<br /> insurance in some hospitals in Ho Chi Minh City showed inadequate, reflected overload patients, the very hard<br /> intensity of the doctors though straight not meet requirements in time for treatment, as long waiting times for<br /> *Bộ môn Quản Lý Dược - Đại Học Y Dược TPHCM<br /> Tác giả liên lạc: TS. Dương Thị Mai Trang ĐT : 0933645877<br /> <br /> 240<br /> <br /> Email: maitrangduong562003@yahoo.ca<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> patients, facilities narrow lead to crowded, fatigue patients. However, the selection of patients still waiting to<br /> receive medical treatment at public hospitals instead of health care in private hospitals which are insured for<br /> health. The reason is located in the quality of treatment and low-cost medical care.<br /> Conclusions: Completed goals are recorded evolution of the implementation of insurance in HCM City,<br /> provided scientific data to analyze the strengths, weaknesses, difficulties exist. Then propose some solutions to<br /> help build the implementation of health insurance more affordable and more equitable.<br /> Keywords: Health insurance, Cho Ray Hospital, Thu Duc Province Hospital, District 11 Hospital,<br /> Orthopaedic Hospital.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> <br /> Bảo hiểm y tế (BHYT) là một trong những<br /> công cụ mà Nhà nước áp dụng nhằm đảm bảo<br /> công bằng xã hội, mang lại cho nhân dân cuộc<br /> sống tốt đẹp hơn, là phương thức phù hợp với<br /> nền kinh tế thị trường, là biện pháp chi trả tiến<br /> bộ và văn minh để bảo đảm tính công bằng và<br /> hiệu quả, đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe<br /> cho đại đa số người dân. Chính vì vậy BHYT là<br /> một đòi hỏi tất yếu của xã hội(1).<br /> <br /> Việc thực hiện BHYT tại các bệnh viện khảo<br /> sát, các văn bản pháp qui về BHYT trong<br /> khoảng thời gian 1992 đến 2008.<br /> <br /> Chính sách BHYT của VN từ khi ban hành<br /> năm 1992 đến nay đã qua nhiều lần sửa đổi.<br /> Nhờ sự giúp đỡ của các chuyên gia thuộc WHO<br /> và sự nổ lực của nhà nước mà BHYT VN đã có<br /> nhiều sự điều chỉnh về chính sách cho phù hợp<br /> với từng giai đoạn phát triển kinh tế xã hội, với<br /> cách thức quản lý cũng như từng bước mở rộng<br /> đối tượng tham gia BHYT và mở rộng khung<br /> quyền lợi cho người thụ hưởng. Do đó, việc thực<br /> hiện đề tài “Khảo sát các bước phát triển của<br /> BHYT tại một số bệnh viện ở TP.HCM” cung<br /> cấp số liệu xác thực để phần nào đánh giá hiệu<br /> quả thực hiện luật BHYT(2).<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Hồi cứu số liệu: việc thực hiện BHYT tại các<br /> bệnh viện khảo sát trong vòng 4 năm 2005, 2006,<br /> 2007, 2008 (trừ bệnh viện Quận 11).<br /> Mô tả cắt ngang: thực trạng việc thực hiện<br /> BHYT của các bệnh viện khảo sát vào thời điểm<br /> tháng 04, 05, 06/2009.<br /> Điều tra xã hội học: Áp dụng phương pháp<br /> phát Phiếu Khảo Sát và phỏng vấn trực tiếp các<br /> bệnh nhân khám chữa bệnh BHYT tại các bệnh<br /> viện khảo sát.<br /> <br /> Cỡ mẫu nghiên cứu<br /> Áp dụng công thức chọn mẫu sau<br /> N=<br /> <br /> Z 21−1 / α P(1 − P)<br /> d2<br /> <br /> N= 1,962x0,5x(1-0,5)/0,052 = 384<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> <br /> d: sai số cho phép d=5% (0,05); Z: hệ số tin cậy ở độ tin cậy<br /> ấn định 95%; P: tỷ số giá trị thực nghiệm P=0,5<br /> <br /> Địa điểm khảo sát<br /> <br /> Kỹ thuật chọn mẫu<br /> <br /> -Bệnh viện Chợ Rẫy (BV tuyến TW) với 1500<br /> giường bệnh.<br /> -Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình (BV<br /> chuyên khoa hạng 1) với 450 giường bệnh.<br /> -Bệnh viện đa khoa khu vực Thủ Đức (BV đa<br /> khoa hạng 2) với 500 giường bệnh.<br /> -Bệnh viện quận 11 (BV đa khoa hạng 3) với<br /> 100 giường bệnh.<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Khoa<br /> <br /> Chia đều cho 4 bệnh viện khảo sát, mỗi<br /> bệnh viện lấy 96 mẫu bệnh nhân KCB BHYT<br /> <br /> Tiêu chí chọn mẫu<br /> Tiêu chí đưa vào: các bệnh nhân đang tham<br /> gia KCB ngoại trú tại các BV khảo sát.<br /> Tiêu chí loại ra: các bệnh nhân BHYT cấp<br /> cứu, nội trú.<br /> <br /> 241<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Phương pháp xử lý số liệu<br /> <br /> Các số liệu hồi cứu và thống kê, được phân<br /> loại theo từng tiêu chí và được tính theo tỷ lệ %<br /> của cỡ mẫu nghiên cứu. Kết quả được trình bày<br /> dưới dạng biểu đồ theo số liệu thống kê.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Giới thiệu sơ nét về các bệnh viện khảo sát<br /> -BV Chợ Rẫy là BV đa khoa, thuộc TW là BV<br /> tuyến cuối trong khám chữa bệnh.<br /> -BV Chấn thương chỉnh hình là BV chuyên<br /> khoa hạng nhất trực thuộc Sở Y tế, là BV tuyến<br /> cuối trong việc thực hiện KCB BHYT về chấn<br /> thương chỉnh hình, do đó số khoa lâm sàng và<br /> cận lâm sàng ít hơn nhưng trang thiết được đầu<br /> tư theo chiều sâu rất nhiều.<br /> -Bệnh viện Đa khoa khu vực Thủ Đức là BV<br /> hạng 2, trực thuộc Sở Y tế, đang trên đường xây<br /> dựng hoàn chỉnh thành một BV cửa ngõ vào<br /> TpHCM và là cơ sở KCB ban đầu cho đối tượng<br /> bệnh nhân BHYT trong khu vực.<br /> -Bệnh viện Quận 11 là bệnh viện hạng 3, là<br /> cơ sở KCB ban đầu và chăm sóc sức khỏe chủ<br /> yếu cho nhân dân của một quận.<br /> <br /> các bệnh viện tuyến dưới chuyển lên. Số lượng<br /> được thống kê trong bảng 2 và bảng 3.<br /> Bảng 2. Số giường và số ngày điều trị bình quân tại<br /> các bệnh viện năm 2008<br /> Bệnh viện<br /> <br /> Chợ Rẫy CTCH<br /> <br /> Số giường<br /> Số ngày điều trị<br /> bình quân<br /> <br /> 1800<br /> <br /> 450<br /> <br /> 8.8<br /> <br /> 7<br /> <br /> ĐK Thủ Quận 11<br /> Đức<br /> 550<br /> 100<br /> 6<br /> <br /> 6<br /> <br /> Bảng 3. Tổng số lượt KCB nói chung và BHYT nói<br /> riêng tại các BV qua các năm<br /> KCB BHYT<br /> Chợ Tổng lượt<br /> KCB<br /> Rẫy<br /> Tỉ lệ %<br /> KCB BHYT<br /> Tổng lượt<br /> CTCH<br /> KCB<br /> Tỉ lệ %<br /> KCB BHYT<br /> Thủ Tổng lượt<br /> KCB<br /> Đức<br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> 2005<br /> 2006<br /> 2007<br /> 2008<br /> 157.646 223.858 266.272 318.334<br /> 826.794 884.012 936.590 955.525<br /> 19,1% 25,3% 28,4% 33,3%<br /> 8.395<br /> 27.912 35.986 36.665<br /> 369.870 401.647 425.706 465.800<br /> 2,3%<br /> 6,9%<br /> 8,5%<br /> 7,9%<br /> 174.791 246.361 281.519 300.816<br /> 429.694 441.247 479.973 478.451<br /> 40,7%<br /> <br /> 55,8%<br /> <br /> 58,6%<br /> <br /> 62,9%<br /> <br /> Về đối tượng BHYT: ở cả 3 bệnh viện đối<br /> tượng này đều tăng qua các năm. Trong 3 năm<br /> 2005, 2006, 2007 tổng số lượt KCB BHYT ở bệnh<br /> viện ĐKKV TĐ đều cao nhất, thấp nhất là bệnh<br /> viện CTCH. Riêng năm 2008 cao nhất là tại bệnh<br /> Chợ Rẫy, thấp nhất vẫn là CTCH.<br /> <br /> Cơ cấu tổ chức của các bệnh viện được trình<br /> bày trong bảng 1.<br /> Bảng 1. Cơ cấu tổ chức của các bệnh viện<br /> Chợ Rẫy ĐKKV Thủ<br /> Đức<br /> Khoa lâm<br /> sàng<br /> Khoa cận lâm<br /> sàng<br /> Phòng chức<br /> năng<br /> <br /> CTCH<br /> <br /> Quận 11<br /> <br /> 41<br /> <br /> 18<br /> <br /> 12<br /> <br /> 10<br /> <br /> 14<br /> <br /> 5<br /> <br /> 4<br /> <br /> 4<br /> <br /> 8<br /> <br /> 6<br /> <br /> 6<br /> <br /> 4<br /> <br /> Hoạt động KCB BHYT tại các bệnh viện<br /> Hiện nay mặc dù các bệnh viện đã cố gắng<br /> trang bị thêm nhiều giường bệnh phục vụ cho<br /> yêu cầu điều trị nhưng tình trạng quá tải vẫn<br /> diễn ra, nhất là tại các bệnh viện lớn do sự tin<br /> tưởng của bệnh nhân và những bệnh nặng từ<br /> <br /> 242<br /> <br /> Số bệnh nhân đến KCB ngày càng tăng<br /> nhưng nhân lực KCB không đủ đáp ứng nhu<br /> cầu này Số lượt bệnh nhân hằng ngày trung<br /> bình 1 bác sĩ phải thăm khám thể hiện ở bảng 4.<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> Bảng 4. Số lượt KCB nói chung và BHYT nói riêng<br /> trung bình một bác sĩ thăm khám trong ngày.<br /> Bệnh viện<br /> <br /> Chợ<br /> Rẫy<br /> <br /> Thủ CTCH Quận<br /> Đức<br /> 11<br /> <br /> Số phòng khám BHYT<br /> <br /> 32<br /> <br /> 13<br /> <br /> 6<br /> <br /> 10<br /> <br /> Số bác sĩ trực tiếp khám bệnh<br /> <br /> 51<br /> <br /> 15<br /> <br /> 15<br /> <br /> 10<br /> <br /> Số lượt BN khám trung bình 1<br /> 2859 1300 1780<br /> ngày<br /> Số lượt BN BHYT khám trung<br /> 1120 975<br /> 175<br /> bình/ngày<br /> <br /> 858<br /> 538<br /> <br /> Tỉ lệ bác sĩ/lượt bệnh nhân<br /> <br /> 1/56<br /> <br /> 1/86 1/119<br /> <br /> 1/86<br /> <br /> Tỉ lệ bác sĩ/lượt bệnh nhân<br /> BHYT<br /> <br /> 1/22<br /> <br /> 1/65<br /> <br /> 1/54<br /> <br /> 1/12<br /> <br /> Nhận xét: Khảo sát cho thấy các bác sĩ trong<br /> khoa khám phải chịu một áp lực công việc rất<br /> lớn. Chỉ xem xét riêng với đối tượng BHYT thì<br /> cao nhất là tại bệnh viện ĐKKVTĐ với 65 bệnh<br /> nhân/ngày, thấp nhất là tại bệnh viện CTCH với<br /> 12 bệnh nhân/ngày. Với số bệnh nhân trung<br /> bình mỗi bác sĩ phải KCB một ngày như vậy có<br /> thể ảnh hưởng đến chất lượng thăm khám, vì<br /> khó có đủ thời gian giải thích tình trạng bệnh tật<br /> cho bệnh nhân hiểu một cách cặn kẽ, điều này có<br /> thể gây nên bức xúc cho bệnh nhân về thái độ<br /> phục vụ.<br /> <br /> Tổng thời gian chờ đợi cho một lần đi KCB<br /> BHYT<br /> Kết quả khảo sát tổng thời gian KCB của các<br /> bệnh nhân được thể hiện qua bảng 5.<br /> Bảng 5. Thống kê số bệnh nhân theo tổng thời gian<br /> KCB<br /> Số người<br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> Dưới 2 giờ<br /> 31<br /> 8,1%<br /> <br /> Từ 2 – 3 giờ<br /> 98<br /> 25,5%<br /> <br /> Trên 3 giờ<br /> 255<br /> 66,4%<br /> <br /> -Từ lúc bắt đầu quy trình KCB đến lúc nhận<br /> được thuốc, một bệnh nhân BHYT phải tốn<br /> trung bình từ 2-3 giờ, trong khi thời gian chờ đợi<br /> của các bệnh nhân khám ngoài BHYT chỉ tốn<br /> khoảng từ 1- 1,5 giờ.<br /> <br /> Lý do chấp nhận đến bệnh viện công lập<br /> để khám chữa bệnh thay vì chọn một bệnh<br /> viện tư có tham gia BHYT<br /> Mặc dù phải tốn rất nhiều thời gian chờ đợi,<br /> trong những điều kiện không tiện nghi như chật<br /> chội, nóng bức,.., nhưng hầu hết các bệnh nhân<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Khoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> được phỏng vấn đều chấp nhận và thông cảm<br /> để đạt được mong muốn chủ yếu của họ là được<br /> khám bệnh với các bác sĩ ở trong những bệnh<br /> viện mà họ tin tưởng vào trình độ chuyên môn<br /> và vì một lý do được sự đồng thuận tuyệt đối<br /> của bệnh nhân là chi phí KCB ở các BV công lập<br /> rẻ hơn chi phí KCB ở bệnh viện tư nhân mặc dù<br /> cũng được thanh toán theo chế độ BHYT. Số liệu<br /> thống kê được trình bày trong bảng 6.<br /> Bảng 6. Lý do lựa chọn cơ sở KCB công lập và tư<br /> nhân<br /> Lý do<br /> Mức<br /> độ<br /> BV<br /> công<br /> BV tư<br /> <br /> Chất lượng Chất lượng phục vụ Chi phí<br /> KCB<br /> Không<br /> Chấp<br /> Tin<br /> Mắc Rẻ<br /> tin<br /> Tốt nhận Kém<br /> tưởng<br /> hơn hơn<br /> tưởng<br /> được<br /> 346<br /> <br /> 08<br /> <br /> 50<br /> <br /> 250<br /> <br /> 84<br /> <br /> 0<br /> <br /> 384<br /> <br /> 64<br /> <br /> 300<br /> <br /> 325<br /> <br /> 59<br /> <br /> 9<br /> <br /> 384<br /> <br /> 0<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Đề tài đã hoàn thành mục tiêu đề ra là ghi<br /> nhận diễn biến việc thực hiện bảo hiểm y tế tại<br /> TP.HCM, thống kê được các số liệu là cơ sở khoa<br /> học để xác định các ưu khuyết điểm, các khó<br /> khăn tồn tại, từ đó đã có một số đề xuất góp<br /> phần xây dựng chế độ BHYT ngày càng hợp lý<br /> và công bằng hơn.<br /> -Hợp lý hóa công tác tổ chức và thực hiện vi<br /> tính hóa các công việc hành chính để rút ngắn<br /> thời gian chờ đợi của bệnh nhân.<br /> -Đầu tư mở rộng, nâng cấp bệnh viện để cải<br /> thiện chất lượng dịch vụ phục vụ.<br /> -Mở rộng mô hình xã hội hóa trong các bệnh<br /> viện công lập để tăng thu nhập cho các nhân<br /> viên y tế và sự hài lòng cho các bệnh nhân có<br /> khả năng chi trả.<br /> -Nhanh chóng nghiên cứu ban hành các văn<br /> bản hướng dẫn Luật BHYT nhằm đưa Luật đi<br /> vào thực tiễn, phổ biến sâu rộng đến toàn thể<br /> nhân dân.<br /> -Có chính sách hỗ trợ cho các đối tượng còn<br /> gặp nhiều khó khăn được thuận lợi hơn trong<br /> việc tiếp cận với chính sách BHYT.<br /> <br /> 243<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 1.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 244<br /> <br /> Dương Thị Mai Trang (2008), Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế,<br /> Giáo trình Dược xã hội học-Bộ môn Quản lý Dược-Khoa<br /> Dược, Đại học Y Dược Tp. Hồ Chí Minh<br /> <br /> Quốc hội khóa 12 (2008), Luật Bảo hiểm Y tế số 25/2008/QH 12,<br /> ban hành ngày 14/11/2008.<br /> Võ Ngọc Mai Linh (2009), Luận văn tốt nghiệp Dược sĩ Đại học,<br /> tr. 43,-45, 87.<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Khoa<br /> <br />